Ardını oxu...
Ağıllı insanlar susmağın dəyərini, nə vaxt danışacağını və nə vaxt susmağın daha yaxşı olduğunu seçmək bacarığını başa düşürlər.

TEREF Lent.az - a istinadən xəbər verir ki, lakin ağıllı insanlarda 9 şey var ki, bunu heç kimə demirlər.

Şəxsi nailiyyətlər​​​​​​


Ağıllı insanların öz nailiyyətləri ilə öyünməyi xoşladığına dair ümumi bir yanlış fikir var. Ancaq bu, həqiqətdən uzaqdır. Uğurlarını daim nümayiş etdirməyə ehtiyac duymurlar və məmnun olmaq üçün başqalarının razılığından asılı deyillər.

Uğursuzluqlar

Həyat eniş-yoxuşlarla dolu bir sahil gəmisi kimidir. Ancaq ağıllı insanlar rəğbət və ya diqqət axtarmaq üçün uğursuzluqlarından istifadə etmirlər. Əksinə, onlar uğursuzluqlarını irəliyə doğru irəliləmək üçün fürsətlər kimi görürlər, daha böyük zirvələrə çatmaq üçün pilləkən kimi istifadə edirlər.

Gələcək planlar

Psixologiyanın kəşflərinə görə, beynimiz tamamlanmamış və ya yarımçıq qalmış işləri uğurla başa vurduqlarımızdan daha yaxşı xatırlamağa meyllidir. Planları haqqında danışarkən insanlar tez-tez bu planların artıq başa çatdığını hiss edərək, onların şüurunda hazırlıq və ya tamamlanma illüziyası yaradır.

Şəxsi inanclar

Ağıllı insanlar başa düşürlər ki, hər kəs öz fikrini söyləmək hüququna malikdir. Xüsusilə siyasət, din və ya digər mübahisəli mövzularla bağlı şəxsi inanclar müzakirə üçün son dərəcə həssas ola bilər. Bu mövzuları müzakirə etmək çox vaxt lazımsız münaqişələrə və gərgin vəziyyətlərə səbəb ola bilər.

Onların bilik mənbəyi

Ağıllı insanlar daim öyrənməyə can atdıqları üçün çox vaxt zəngin biliklərə malikdirlər. Maraqlıdır ki, onlar tez-tez bilik mənbələrini özlərində saxlayırlar ki, bu da onlara lazım olduqda tez bir zamanda məlumat əldə etməyə kömək edir.

Xeyirxahlıq nümayiş etdirir

Bəlkə də yaxşı bir iş görməkdən daha məmnunedici bir şey yoxdur. Birinin gününü bir az da yaxşılaşdıra bildiyiniz üçün sevinc hissi həqiqətən təsir edici və ruhlandırıcıdır. Həqiqətən də ağıllı insanlar tez-tez bu cür xeyirxah əməllər edirlər, lakin bunu ictimaiyyətə çatdırmamağı seçirlər.

Qorxular və zəifliklər

Ağıllı insanlar başa düşürlər ki, hər kəsin öz qorxuları və zəif cəhətləri var. Bununla belə, onlar bu daxili maneələri gizli saxlamağa, diqqəti cəlb etmək vasitəsi kimi istifadə etməməyə meyllidirlər, çünki bunların şəxsi cəhətlər olduğunu başa düşürlər.

Onların tək vaxtları

Ağıllı insanlar tək vaxtlarına yüksək qiymət verirlər. Düşünməyə, istirahətə və öz üzərlərinə işləyərək keçirdikləri bu zamanın gücünü dərk edirlər.

Onların məqsədi

Nəhayət, ağıllı insanlar öz məqsədləri, arzuları və planları haqqında açıq danışa bilirlər, lakin onların həyatdakı məqsədləri adətən başqalarına açıqlamayıb, bunu özlərində saxlamağa üstünlük verirlər.
 
 

 


Ardını oxu...
Bir müddət Sovet İttifaqında istehsal olunmayan və heç vaxt istehsal olunmayacaq məhsulların reklamları peyda oldu. Minlərlə xəyal məhsullarının reklamları nümayiş etdirilirdi. Soruşursan niyə?
Bizimyol.info "webtekno"ya istinadən xəbər verir ki, 1967-1991-ci illər arasında Sovet İttifaqının yeganə reklam agentliyi minlərlə reklam hazırladı. Dərc olunan reklamlarda dövlət şirkətlərinin istehsal etmədiyi və istehsal etmək niyyətində olmayan məhsulların təbliği aparılırdı.

İsti hava duşları, ikiqat tualet oturacaqları, xırda doğranmış toyuq... Ən azı 6000 reklam çəkilib. Belə bir şeyin məqsədi nə ola bilər?

Əslində səbəb kommunizmdir

İstehlakçı yönümlü kapitalist cəmiyyətində reklam, rəqiblərin məhsullarını deyil, insanları sizin məhsulunuzu almağa məcbur etməkdir. Ancaq kommunist sistemində rəqabət olmadığı üçün televiziya reklamlarının məqsədi qıtlıq yaşamağa alışmış əhaliyə bolluq hekayəsini göstərməkdir.

Bu səbəbdən Sovet İttifaqı mövcud olmayan minlərlə dəbdəbəli məhsulu reklam edirdi. Axı məhsullar real olsa belə, aclığın geniş yayıldığı ölkədə satıla bilməzdi. Ona görə də reklamların işlək olub-olmaması heç kimin vecinə deyildi.

İnsanlar bu reklamlarla özünü yaxşı hiss edirdi

Reklamların keyfiyyəti də önəmli deyildi. Reklamlar sovet adamlarının diqqətini kilometrlərlə qaz xətlərindən, supermarketlərin boş rəflərindən bir neçə dəqiqəlik də olsa ayırıb aparırdı. Onların dünyası; Günəşin parladığı və gözəl musiqinin səsləndiyi bir atmosferlə dəyişirdi.

Sosial Demokrat Partiyasının üzvü Hardi Volmer bu reklamlarla bağlı bunları deyib: “Sovetlərdə hər şeyin sabit dəyəri var idi. Qalan hər şey real olması planlaşdırılan rəqəmlərə uyğunlaşdırılırdı. Ona görə də hər bir sovet şirkəti öz büdcəsinin 1%-ni reklama xərcləməli idi”.

Qadir, Bizimyol.info
 
Ardını oxu...
Ölkədə meyvə-tərəvəzin ən bol mövsümü olmasına baxmayaraq, hazırda bazarda kifayət qədər bahalıqdır.

Məsələn, gilasın kiloqramı 7-8 manata belə satışa çıxarılıb.

Məhsulların qiymətində artım olmasına baxmayaraq, minimum əməkhaqqı dəyişməz olaraq qalır. Maraqlıdır, bahalaşma ilə pararlel olaraq əməkhaqqı artımını kifayət edirmi və 4 nəfərlik ailənin dolanışığı üçün nə qədər vəsait lazımdır?

İqtisadçı-ekspert Akif Nəsirli "Cebhe TV"-yə bildirib ki, 2024-cü ildə vətəndaşların gəlirlərinin artım tempi çox aşağı oldu və hökumət də bunu inflyasiyanın sabitləşməsi ilə izah ettməyə çalışdı:

"Ancaq bu inflyasiya bizim gördüyümüz qiymət artımına sanki aid deyil. Əslində qiymət artımı inflyasiyanı stimullaşdıran bir amildir. Kütləvi qiymət artımı elə inflyasiya deməkdir.

Statistikaya baxsaq, hazırda inflyasiya 1 faizin altındadır. Ancaq elə deyil. Hesab edirəm ki, Dövlət Statistika Komitəsi öncə öz hesabatına hörmət etməlidir. Hətta bu yaxınlarda açıqladılar ki, guya rayonlarda mal ətinin maya dəyəri 1 kiloqram üçün 3-4 manata başa gəlir. Bunu hansı metodla hesabladıqları məlum deyil. Mən bununla bağlı DSK-ya məktub ünvanlamışam ki, bu metodologiyanı mənə təqdim edin. Çünki mən özün də hesablamışam, istənilən metodologiya ilə hesablayanda mal ətinin maya dəyəri 10 manatdan aşağı düşmür. Hazırda onun 4 manatı fermerin mənfəətidir, qalan hissəsi onu alıb gətirib Bakıda bizə qəssabxanada satan sahibkarın xeyrinədir.

Sahubkarın mənfəəəti kəndlidən daha çoxdur”.

O, bunun səbələrini belə izah edib:

“Şərait yaratmırıq ki, fermer yetişdirdiyi dananı rahat şəkildə gəlib Bakıda satsın. Əslində fermerə, istehsalçıya şərait yaradılmalıdır. Məsələn, Beyləqanda marketlərə meyvə-tərəvəz "Meyvəli"dən gedir.

Çünki marketin onlarla müqaviləsi var. Rayonda marketdən pomidor, xiyar, ət alan yoxdur. Ən azından belə anormal şəraiti aradan qaldırmaq lazımdır. Marketlərin rəqibi olsa, qazancları kəskin azalar və buna görə başqa tədbir görmək məcburiyyətində qalarlar. Heç kim alıcı üçün çalışmır, hami öz mənfəətini güdür".

İqtisadçınını sözlərinə görə, hazırda minimum əməkhaqqı 345 manatdır:

"Bu gün 4 nəfərlik ailədə böyüklər üçün adambaşına 1000 manat, kişikyaşlılar üçün bir qədər az götürsək, təxminən Azərbaycan şərtlərinə görə minimum 3000 manat lazımdır ki, orta səviyyədə yaşaya bilsin. Özünə geyim ala bilsin, qidalansın, kirayə versin, benzin, səhiyyə xidməti alsın, ildə bir dəfə istirahətə gedə bilsin.

Elə vətəndaş var ki, 5 ildir həkimə getmir. Bu gün xəstəxanalara yalnız kəskin ağrılarla gedənlər olur. Mədəniyyət formalaşdırmaq lazımdır ki, vətəndaş 6 aydan bir müayinədən keçsin və xərci çıxmasın. Məsələn, Almaniyada 6 aydan bir vətəndaş müayinəyə gəlməyəndə ona xəbərdarlıq edilir, 50 yaşdan sonra 3 aydan bir müayinə edirlər. Bu gün istədiyimiz həyat şəraitini yaşamırıq. Ölkədə təxminən 10-15 faiz yüksək səviyyədə yaşayan insanlar var. Məsələn, 5 nəfərlik bir ailədə hərənin 100-150 min manatlıq bir maşını var. Ancaq 5 nəfərlik ailə var ki, hamısı avtobusdan istifadə edir. Vətəndaş marketə gedir və 20, 18, 3 manata da kərə yağı var. Yəni 2 min manat alan 20 manata kərə yağı alır, 400 manat alan 3 manatlıq "kərə yağı" alır. Əslində kərə yağınıın maya dəyəri 10 manatdır. Beləcə insan həyatını riskə qoyaraq yaşayır".
Ardını oxu...
Qeyd olunanlar təsdiqini taparsa bu halda SOCAR Petrolium (rəhbəri cənab Abdulla Tağıyev) tərəfindən ARƏM Maddə 9 (Əmək müqaviləsi üzrə işçinin əsas hüquqları) Maddə 89. (Tam iş vaxtı və onun müddəti), Maddə 90. (Həftəlik tam iş vaxtının müəyyən edilməsi),Maddə 207. (Əməyin mühafizəsi normalarını və qaydalarını müəyyən edən qanunvericilik),Maddə 209. (Əməyin mühafizəsinin əsas prinsipləri), Maddə 215. (Əməyin mühafizəsi sahəsində mülkiyyətçinin və işəgötürənlərin vəzifələri) ,Maddə 222. (Sağlam və təhlükəsiz əməyin mühafizəsi şəraitinin təmin edilməsi) pozulduğu üçün sahə üzrə məsul şəxs(şəxslər) ARƏM maddə 310 (Bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş hüquqları pozmağa görə məsuliyyət) əsasən cəzalanmalıdır.
Şikayət gecə 23.39.-da daxil olub. Düzdür işçi şikayəti yazarkən ünvanı düz seçməyib. Yəni şirkət rəhbəri cənab Abdulla Tağıyevin səlahiyyətlərinə aid olan məsuliyyəti, problem həllini məndən xahiş edir. Problem mövcudluğu, bu halda qanun pozuntusunun məsuliyyəti haqda bir həftə əvvəl də yazmışdım. Cənab sahə üzrə məsul şəxslər! Özünüz 15 gün gecə gündüz yanacaq məntəqəsində yaşaya bilərsiniz? Qətiyyən. Bəs bu işçilər?
-Müəllim burda leysan yağışları, qorxulu ildırımlar çaxır. Tək,bir nəfərəm. ,Burda iki nəfər edin ki, Gece bizdə istirahət edək ,ikimiz də ayda 600 manat alaq amma rahat olaq.Gecə satış səhər satış .Şahdağda iki maşın artıq olan kimi kömək zad gönderirsiz. Xahis edirəm Azpetrol sistemi yaradin. Növbəyə 2 operator verin. Tək alinmir döze bilmirəm.
- Bu yazı Qarabağ zonasında 8 rayonda yerləşən yanacaqdoldurma məntəqələrində işləyən işçilərin fəryadıdi
SOCAR Petroleum Füzuli , Cəbrayıl , Laçın , Kəlbəcər , Şuşa, Xankəndi, Ağdam, Hadrut rayonlarında hər məntəqəyə 1 nəfər işçi qoyub ayda 800 azn verirlər .deyirlər gecə gündüz işlə .
Gecə gündüz müştərilər gelir.Dünən də dəhşətli hava şəraiti
Bunu etsinlər, 2 nəfər işçi həm kömək olsun həmdə iş düzgün getsin.
Bakida necə işləyirlər qrafik saat orda da ele olsun Onsuz da dövlət mecburi köçkünləri orda işlə təmin etmək istəyir. .Goturün 2 nəfər işçi ayda 550 - 550 azn verin .Yoxsa alınmır. Yaxşı da alver olur dövriyyəsi de var.Bunu niyə etmirlər bilmirəm . Bu yazı Qarabağ zonasında 8 rayonda işləyən işçilərin fəryadıdi !
Qeyd: Adətiniz üzrə başlayacaqsınız bunu kim yazdı? Əksinə axtarın ki,belə şəraiti işçi üçün kim yaratdı və niyə? Bir də ki,gecə gündüz işləyən içşçiyə 800 manat vermək həm Allaha, həm də bəndəyə xoş getməz.Axı həyat bumerenqdır,bunun geriyə qayıtmağı da var.
Mirvari Gahramanli
TEREF
 
Ardını oxu...
«Bakı Sığorta»da hal-hazırda çalışan işçilərin sayı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb.

Dia-az.İnfo şirkətin saytına istinadən xəbər verir ki, işçi sayının azalması 2022-ci ilin əvvəlindən başlayıb və ilin əvvəlində 119 nəfər olapn işçi sayı ilin sonunda sonunda şirkətdə 110 nəfərə enib.

2023-cü ildə işçilərin sayının azalmağa davam edib. Belə ki, 2023-cü ilin 1-ci rübünün sonunda bu rəqəm 105 nəfər, 2-ci rübdə 101 nəfər, 3-cü rübdə 88 nəfər, ilin sonunda isə 83 nəfərə enib.

Başqa sözlə, il ərzində şirkətin əməkdaşlarının sayı 27 nəfər və ya 25% azalıb.
Ardını oxu...
Qurban bayramı tətilində Lənkərana üz tutan turistlərin sayı ötən illərə nisbətdə daha çox olub.

Artıq bir çox istirahət mərkəzlərində 100 faiz yerlər 10 gün öncədən bron edilb.

Lənkəranda fəaliyyət göstərən istirahət mərkəzləri Qurban bayramında ən çox paytaxtdan gələn qonaqları qəbul edir.

Bayram tətilində İsmayıllıya üz tutanlar da az deyil. Bu rayonda fəaliyyət göstərən istirahət mərkəzlərində canlanma müşahidə olunur.

İsmayıllıya gedən yolların təmiri ilə əlaqədar gediş-gəliş narahat olsa da gələn turistlərin sayı azalmayıb.

Qiymətlərə gəlincə, şəraitindən asılı olaraq günlük hotel qiymətləri 50- 200 manat təşkil edir. Verilən məlumata görə, qiymətlərdə bahalaşma müşahidə edilmir.

Mövzu ilə bağlı daha ətraflı videomaterialda:

Bizim.Media
 
Ardını oxu...
Bahar ƏŞ -dən yenə şikayət daxil olub. Problemləri qisa qeyd edirəm. Bəlkə neftin Azərbaycan dövlətinə məxsus olduğunu, orda çalışan işçilərin Azərbaycan vətəndaşı olduğunu, və ən əsası bu şirkətdə ölkəmizin pozulan qanunvericiklərinə hörmətlə yanaşıb araşdırma aparasınız ????
- Əmək haqqı:
Neftin istismarinda əməyi olmayan kabinet işcisi dəfələrlə cox pul alir, işçilər isə olduqca aşağı. Bunlar gələndən sohra 14 il ərzində əmək haqlarımız bir dəfə də olsun artırılmayıb. Əksinə 20% azaldılıb və dəfalərlə cörak pulu ,gecə pulu sutkaliq verilən pullar kəsilib.Bununla əlaqədar dəfələrlə idarənin maliyyə şöbasinin rəhbəri Rasul müəllimə nə qədər də desək hər dəfə deyir pulumuz yoxdur
- VÖEN-lə işləyən (Xidməti Müqavilə) işcilər Əmək Müqaviləsi ilə işləyən işcilərdən cox maş alirlar .Bildiyim qədər bu işçilərin sayı 100-ə yaxındır.Həmən işcilər fəhlə ,usta .çilingar ,qaytnaqçı işləyir
Qeyd: _ Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin tələblərinə əsasən əmək münasibətlərinə daxil olan bütün işçilərlə bu Məcəllədə nəzərdə tutulan qaydada Əmək müqaviləsi bağlanmalıdır. Əmək münasibətlərinin mülki hüquqi müqavilələrlə rəsmiləşdirilməsi qadağandır.☝
İş şəraiti
işcilərin şəraitini görsəniz inanmazsiniz hər gun işcilər elə maşinlarla estakadaya aparilir ki, sanki təsavvür etməzsiniz ki bular hansi əsirdə yaşayir ? İş şəraiti dözulməz həddə catib ogurluq baş alib gedir
Çixarilan neftin düzgün hesabati aparilmir. Hasilat azalıb. ƏŞ öhdəliklərini yerinə yetirmir.
Qeyd: Bununla əlaqədar Dövlət Statistika Komitəsinin " Hasilat sənayesində şəffaflıq üzrə məcmu hesabat"-na nəzər saldım.
Neft hasilatı min ton :
2019 - 36,3
2020- 28,1
2021 - 26,4
2022- 23,3
Gördüyünüz kimi hasilat düşüb.
Şəffaflıq
Hesabatda bu xərclər göstərilmir.( məxfilik adı altında gizlədilir)
Sığorta haqları- x
Əmək haqqı xərcləri----x
Sosial sığorta ayrımları-x
Maliyyə xərcləri-x
DSMF-ə ödənişləri--x
Neft quyularının sayı--x
Qaz quyularının sayı--x
Qeyd: Araşdırma başqa ƏŞ üzrə də aparılacaq.
Qeyd;“Bahar Enerji” Əməliyyat Şirkəti: ARDNŞ( 20%paya malik) və “Bahar Enerji Limited” (80% paya malik)arasında bağlanmış 22 dekabr 2009-cu il tarixli Saziş və 27.04.2010-cu il tarixli Azərbaycan Respublikası Qanunu ilə təsdiq edilmiş “Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda Bahar yatağının və Qum-dəniz yatağının daxil olduğu blokun kəşfiyyatı, bərpası, işlənməsi” hasilatın pay bölgüsü Sazişi əsasında 01.10.2010-cu il tarixdən fəaliyyət göstərir. Bu müqavilə üzrə ARDNŞ tərəfdaşı kimi Virgin adalarında qeydiyyatdan keçmiş Bahar Energy Ltd şirkəti çıxış edir. Bahar Enerji -nin təsisçisi Greenfields Petroleum Corporation isə Kayman adalarında qeydiyyatdan keçib. “Bahar Enerji” Əməliyyat Şirkətinin prezidenti Con Harkins, benefisiar sahibi " ??"
Mirvari Gahramanli
TEREF
 
 
 
Ardını oxu...
Müharibə veteranlarına verilən 80 manat müavinətin artırılması ilə bağlı təklifə artıq cavab verilib. Maliyyə nazirinin müavini Azər Bayramov bunun aktual məsələ olduğunu söylədi. Qeyd edildi ki, bu məsələyə büdcə zərfi ilə bir yerdə baxılmalıdır. Bu ilin büdcə dürüstləşməsində bunun nəzərə alıb-alınmamasını isə öncədən demək olmur.

Bunu Teleqraf.com-a Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsi üzvü, deputat Vahid Əhmədov deyib.

O qeyd edib ki, verilən təklifi hökumət mütləq nəzərə almalıdır:

“Əslində bu təklifi tək mən irəli sürməmişəm. Ümumiyyətlə, əksər millət vəkilləri 2020-ci ildən bu məsələni səsləndirib. Ona görə də, bu məsələ həllini tapmalıdır. Millət vəkili olaraq qəbullarda oluruq, insanlarla görüşürük. Bu məsələ də həmişə qaldırılır. Deyirlər ki, “niyə biz 80 manat almalıyıq? Niyə, bu məbləği artırmırsınız və s”.

Deputat vurğulayıb ki, parlamentdə bu məsələ həmişə səsləndirilib:

“Ötən gün də Milli Məclisdə komitə iclasında mən və digər deputat həmkarlarım Əli Məsimli, Elnur Allahverdiyev, Vüqar Bayramov bir daha bu məsələyə toxunduq. Məsələ həllini tapmalıdır. Bunu hökumət və digər strukturlar bilir”.

Vahid Əhmədov Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyindən olan narazlığına da aydınlıq gətirib:

“Kifayət qədər ərizələr var. Həmin ərizələri nazirliyə göndərirəm. Onlardan müəyyən cavablar gəlir. Amma ünvanladığm məsələlərin əksər hissəsi demək olar ki, öz həllini tapmır. Ötən gün iclasda bunu qeyd etmişəm. Bu yaxınlarda Quba rayonu Paşaoba kəndindən bir qazi gəlmişdi. Ayaq üstə dayana bilmirdi, əsirdi, atasının köməyi ilə güclə ayaqda dururdu. Onunla bağlı nazirliyə neçə dəfə müraciət ediblər. Amma məsələlər həll olunmayıb. Mən də Anar Bayramovu (Dövlət Tibbi-Sosial Ekspertiza və Reabilitasiya Agentliyinin İdarə Heyətinin sədri) yığdım, xahiş etdim ki, bu adamı bir daha komissiyadan keçirin. Amma nə olsun, komissiyaya salsalar da etiraz veriblər ki, ona düşmür. Bu cür hadisələr kifayət qədərdir”.
 
Ardını oxu...
“Bu gün Azərbaycanda işləyən vətəndaşların 65 %-nin əmək müqaviləsi yoxdur”.

Bunu deputat Vüqar Bayramov deyib. Onun sözlərinə görə, ölkədə əmək qabiliyyətli vətəndaşların sayı 5 milyon 195 min nəfərdir:

“Onlardan 4 milyon 900 mini iqtisadiyyatda fəal şəkildə iştirak edir. Amma əmək müqavilələrinin sayı 1 milyon 749 mindir. Bu da o deməkdir ki, bu gün çalışan vətəndaşların cəmi 35,6 %-i əmək müqaviləsi ilə çalışır. Eyni zamanda, bu gün iqtisadiyyatda fəal olan, yəni işləyən vətəndaşların 65 %-nin əmək müqaviləsi yoxdur. Yəni çalışan hər 100 vətəndaşın 65-i müqavilə olmadan işləyir. Rəsmi statistika onu göstərir ki, əmək bazarında müqavilə baxımından münasibətlərin leqallaşdırılması vacibdir. Muzdlu işçilərin sayının artması, əmək müqaviləsi ilə vətəndaşların işə cəlb edilməsinə ehtiyac var. Bu da həmin şəxslərin əmək hüquqlarının qorunması baxımından, eləcə də dövlət büdcəsinə daxilolmaların artması və münasibətlərin leqallaşdırılması baxımından önəmlidir”.

Həqiqətən də bu gün ölkədə əmək müqaviləsi olmadan çalışan kifayət qədər vətəndaş var. Bu sahədə problemin əsas səbəblərindən biri kimi isə Dövlət Sosisal Müdafiə Fonduna ödənişlərinin yüksək olması göstərilir. Əmək müqaviləsinin olmaması isə onlar üçün müxtəlif problemlərə yol açır ki, məsələn, vətəndaşlar əmək müqaviləsi olmadan bank kreditlərindən faydala bilmir, yaxud pensiya təminatında çətinliklərlə üzləşirlər.

Mövcud problemin həlli yolu DSMF-yə ödənişlərin azaldılmasından keçir?

İqtisadçı-ekspert Əkrəm Həsənov “Cebhe.info”-ya bildirib ki, bu məsələ ilə bağlı əsas problem doğrudan da DSMF ödənişləri ilə bağlıdır:

“Adətən vətəndaş özü yox, işəgötürən bunu reallaşdırmır. Çünki o xərc işəgötürənin üzərindədir. Vətəndaş əmək müqaviləsinin olmasını niyə istəməsin? Əməkhaqqı həm də ona görə lazımdır ki, DSMF-yə ödənilən məbləğ onun pensiya kapitalına gedir. Yəni vətəndaşın xeyrinədir, sahibkarın xeyrinə deyil. DSMF-yə ödənilən vəsait hesabına insanlara pensiya verilir. Yəni o məbləğ bu gün azaldılsa, DSMF-nin pulu azalacaq, o zaman pensiyanı haradan verəcək? Belə bir dilemma var. Ancaq başqa problem də var. Bu məsələlərdən biri də vergi məsələsidir. Azərbaycanda vətəndaşların əməkhaqqı 7 il müddətinə gəlir vergisindən azad olunub. Hamı başa düşür ki, bu gün əmək müqaviləsi bağlasa da nəinki DSMF ödəyəcək, bir-iki ildən sonra 14 faiz vergi də verəcək. Bu da sahibkara sərf etmir. Ona görə əmək müqaviləsinin bağlanmasından yayınır”.

Ekspertin fikrincə, bu ,ciddi problemdir:

“Bunun həlli yolu kimi vergidən azadolunmanın müddəti birdəfəlik artırıla bilər.

Məsələn, 20 il azad etsinlər və vətəndaşlar da bilsinlər ki, bu müddətdə vergi olmayacaq. Birinci növbədə bu problemi həll etmək lazımdır. DSMF-yə ödənişlərin azaldılması o halda ola bilər ki, Fonda pensiyaları vermək üçün dövlət büdcəsindən əlavə vəsait ödənilsin. Ancaq burada da azalma müddəti ən azı 10 il olmalıdır ki, sahibkarlar inamla buna getsinlər”.

Ekspert deyib ki, məsələnin digər tərəfi də var:

“Vətəndaşların heç də hamısının əməkhaqqı müqaviləsi bağlamaması məhz bu səbəblə bağlı deyil. Bir qrup həqiqətən də sahibkardır və o, heç əmək müqaviləsi bağlamaq istəmir. Ancaq 60-70 faiz vətəndaş əmək müqaviləsi ilə işləmək istəyərdi. Bu da onları işə cəlb edən sahibkarlara sərf etmir. Bu məsələdə hər iki tərəfin də marağını nəzərə almaq lazımdır. Çünki bir tərəfdən deyirik ki, ölkədə sahibkarlığı inkişaf etdirək, inhisarçılığın qarşısını alaq. Belə ödənişlərlə sahibkarlıq ləğv olub gedəcək, ancaq inhisarçılar qalacaq. Ölkədə qeyri-şəffaflığın əsas səbəblərindən də biri dövlət büdcəsinin qeyri-şəffaf xərclənməsidir. Dövlət satınalmaları zamanı baş verən biabırçılıqlardır. Hamı fikirləşir ki, məndən vergi tutulur və sonra da o pulun başına “daş salırlar”, heç bir məlumat vermirlər. Niyə inkişaf etmiş ölkələrdə insanlar vergidən yayınmırlar? Çünki verdiyi verginin hara sərf olunduğunu bilir, görür, nəzarət edir. Bizdə isə bu yoxdur”.
 
Ardını oxu...
Təhsilin səviyyəsinin aşağı düşməsi ilə bağlı min cür mülahizə irəli sürmək olar. Amma bəzən adi fakt bütün mənzərəni çılpaqlığı ilə ortaya qoyur. Məsələn, iyunun 8-də ibtidai sinif müəllimləri üçün təkrar sertifikatlaşdırma imtahanı zamanı iştirakçıların 1209-u sadə sualın öhdəsindən gələ bilməyib. Onlar 509052-nin sözlə ifadəsini tapmayıblar. Təxminən bu qədər iştirakçı da “fəaliyyət” sözünün düzgün yazılışını təxmin etməyi bacarmayıb. İndi görün ki, vəziyyət nə qədər ağırdır. Bizim uşaqlara kimlər dərs keçir? Təhsilin səviyyəsinin xeyli aşağı düşməsi başqa mənzərə yarada bilməzdi.
Bizimyol.info xəbər verir ki, Azərbaycan postsovet məkanında ali təhsillilərin sayına görə axırıncı yeri tutur. Deyəsən, təhsil funksionerləri bu məsələyə həssas yanaşmağa başlayıb. Buna görə də ali təhsillilərin sayı süni şəkildə artırılır. Hər il ali məktəblərə qəbul yerlərinin sayı artrılır.

Uzağa getməyək, 2015-ci ili xatırlayaq. Onda tam orta təhsil alanların sayı 88,3 min nəfər idi. Ali məktəblərə isə 27,1 min nəfərin qəbul olmasına şərait yaradılmışdı. Yəni təxminən 30 faiz qəbul imkanından söhbət gedirdi. Zamanla faiz artırıldı. Məsələn, 2019-cu ildə tam orta təhsil alanların sayı 80 min nəfəri güclə keçdiyi halda, ali təhsil ocaqlarına 35 minə yaxın abituriyentin qəbul olmasına imkan verilirdi.

Bu il təxminən 100 min şagird məktəbi bitirir. Keçən il say 98 min 403 olmuşdu. Qəbul planının isə 60 min olduğu məlumdur. Təsəvvür edirsiniz, göstərici 60 faizi də keçir. Kimə lazımdır belə göstərici? Kimə nəyi göstərmək istəyirik? 100-150 balı zülmlə toplayan abituriyentlərin ali məktəblərə doldurulması hansı məntiqə söykənir? Sonra da gileylənəcəyik ki, 509052-ni yaza bilmirlər.

Sadəcə, ali təhsilli işsizlər ordusu yetişdiririk. Ölkənin indiki iqtisadi durumunda bu mənzərəyə heç ehtiyac yoxdur. Az qala şagirdlərin hamısına ali məktəbə daxil olmağa şərait yaradılır. Nə var ki, göstərici yüksəlsin. Ali məktəbə qəbul olanların hamısı da oranı uğurla başa vurur.

Təhsil funksionerləri, heç olmasa, inkişaf etmiş ölkələrin təcrübəsinə baxsın. Universiteti başa vurmaq üçün tələbə gecəsini gündüzünə qatır. Nüfuzlu universitetlərə qəbul olanların az qala yarısı oranı bitirə bilmir. Çünki ali məktəbdə gerçək bilik əldə etmək üçün, sözün əsl mənasında can qoymalısan. Biz isə statistikanı süni şəkildə yaxşılaşdırmağın dərdindəyik.
 

Dünyapress TV

Xəbər lenti