Bu il Azərbaycanın pambıq mahlıcının ixracından gəliri 2 dəfədən çox azalıb.

2023-cü ilin yanvar-fevral aylarında 26 648.5 pambıq mahlıcı, 1 715.5 ton pambıq iplik istehsal olunub ki, bu da əvvəlki ilə nisbətən müvafiq olaraq 6.9% artım və 45.4% azalma deməkdir.

Qeyd edək ki, bir sıra mütəxəssislər ölkədə pambıq istehsalının heç də gəlirli olmadığını deyir ki, bunun müqabilində digər ehtiyac olan sahələrin inkişafını təklif edirlər.

Belə ki, bu gün ölkədə qiymət artımı müşahidə edilən bir sıra ərzaq məhsulları var ki, həmin sektorla bağlı daha çox inkişaf ehtiyac var.

Məsələn, bu ilin yanvar-mart aylarında Azərbaycan 11 min 367 ton ət idxal edib ki, bu həcmdə ətin dəyəri 19 milyon 259 min ABŞ dolları olub.

Bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 2 min 206 ton (24 % ), dəyər baxımından isə 3 milyon 585 min dollar (22,8 %) çoxdur.

Hazırda pambıqçılığın deyil, daha çox ehtiyac olan, gəlir gətirən sahələri inkişafı önəmli deyilmi?

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, Cebhe.info-ya açıqlama verən Liberal İqtisadçılar Mərkəzinin sədri Akif Nəsirli xatırladıb ki, 2017-2018-ci ildə pambıqçılıq strateji sahə kimi elan edildiyi zaman Azərbaycanda pambıqçılığın perspektivi olmadığını bəyan edib:

“Pambıqçılıq Azərbaycanda inkişaf etdirilə bilən sahə deyil. Çünki burada iqlim, pambıq yetişdirməyə imkan vermir. Ölkəmizdə pambıq yetişdirməyə imkan verən yeganə ərazi Bərdə rayonudur. Ancaq digər ərazilərin heç birində şərait yoxdur. Pambıqçılığın inkişaf perspektivlərini seçəndə diqqət yetirilir ki, pambıq formaları, məsələn, Qossipium Barbadenze (Gossypium barbadense) növlərindən biri həmin ərazidə yetişirsə, demək orada pambıq yetişdirmək olar. Əgər o növlər yetişməsə, demək ki, pambıq yetişdirmək mümkün deyil. Yəni 10 minlərlə hektar sahədə pambıq yetişdirib əlində qalmaqdansa, həmin sahələrdə yonca sahələri əkib, yem bitkiləri əkib heyvandarlığı inkişaf etdirsəydik bu, daha yaxşı olardı.

Bu gün Azərbaycanda kənd təsərrüfatı mənşəli ərzaq idxalına ildə təxminən 2 milyard dollardan çox vəsait xərclənir. Əgər biz pambıqçılığa ayrılan sahələrdə heyvandarlıq və bitkiçiliyi inkişaf etdirsək, məsələn, ərzaq buğdası əksəydik, ətlik heyvanlar üçün yem bitkiləri əksəydik, həmin 2 milyard dolların 80-90 faizinə qənaət etmiş olardıq. Halbuki həmin məhsulları idxal edirik. Bizim pambıq istehsalında 2015-ci ildən bəri illik əldə etdiyimiz gəlir 200 milyon dolları keçməyib. Ərzaq idxalı ilə bağlı qazandığımızın fərqinə baxsaq, burada nəticəni görmək mümkündür. Pambıqçılığın strateji sahə elan edilməsi Azərbaycan iqtisadiyyatında kənd təsərrüfatı sektorunun çökdürülməsi deməkdir”.

İqtisadçı deyir ki, Azərbaycanın daxilində ehtiyac olan məhsullar istehsal etməliyik:

“Hazırda neftdən kifayət qədər valyuta gəlir. İldə dövlət büdcəsinin 10-12 milyard dolları neftdən gələn gəlirlər hesabına formalaşır. Həmin büdcəni biz perspektivli sahələrə yönəltməliyik. Məsələn, istəyiriksə, neft erası bitdikdən sonra bizə valyuta gətirən sahə olsun, niyə baramaçılığı, tütünçülüyü, şərabçılıq sahəsini inkişf etdirib dünyada brendini yaratmırıq. Hazırda pambıqçılığı Sovet dövründən nümunə götürərək inkişaf etdirirlər. Ancaq bu çox yalnış addımdır.

Çünki Sovet dövründə də Azərbaycanda pambıqçılıq gəlirli sahə olmayıb. Burada nə qədər pambıq istehsal edilsə də, Səmərqənddəki pambıq emalı zavodunda yanıb, məhv olub. Azərbaycandan nefti aparırdılar, onun gəlirinin 20 faizini pambıqçılığa qoyurdular ki, vətəndaşlar işsiz qalmasın, başını qatsın. Digər tərəfdən də Səmərqənddə Azərbaycan pambığı heç bir emal peosesinə göndərilmirdi, yalnız çiyidi çıxarılırdı, qalan hissəsi isə məhv olurdu. O dövrdə də Azərbaycanda pambıq istehsalına nail ola bilməyiblər. Ona görə də pambığın “prepiskası” başladı. Səmərqənddən təklif gəldi ki, sizin pambığı heç nəyə cəlb edə bilmirik, ona görə də bizə pambıq dəyərində pul gətirin. Belə də etdilər. Bu isə bir çox insanlar üçün problemlər yaratdı”.