 |
|
|
İslam dünyası İrana görə çox əziyyət çəkir. Səlahiyyəti olmayan və ya vətəndaş müharibəsi yaşayan hər bir ölkədə təəssüf ki, İran iştirak edir. Yəmən, İraq, Livan və Suriya kimi ölkələr qarışıqlıq içindədirsə, bunun səbəbi İranın daxili döyüşən tərəflərdən birini dəstəkləməsidir.
DİA.AZ Reyting.az-a istinadla xəbər verir ki, bu barədə “Daily Sabah” yazıb.
Təhlilin müəllifi İbrahim Karataş qeyd edir:
İran ümumiyyətlə, bir ölkəyə şiələri qorumaq bəhanəsi ilə girir, girən kimi çıxmır. Nüfuzunu artırmaq strategiyası olaraq şiə milis qruplarından formalaşmış vəkil qruplardan istifadə edir.
Bildirilir ki, İran tərəfdarı olan vəkil qrupların bu gün İran İnqilabı Keşikçiləri Korpusunda 150 minə yaxın silahlı döyüşür.
Hazırda yeni hədəf Azərbaycandır. Azərbaycan əhalisinin əksəriyyəti də şiədir, lakin bu fakt İranın Azərbaycana tam etibar etməsi üçün kifayət deyil. Güclü Azərbaycan İranı qorxudur, çünki İran əhalisinin demək olar ki, yarısı Azərbaycan türklərindən, o cümlədən Ali rəhbər Ayətullah Əli Xameneidən ibarətdir. Azərbaycan güclənərsə, İran-Azərbaycan türklərinin Tehrandan Bakıya üz tutma ehtimalı yüksəkdir. Ona görə də Tehran Ermənistan-Azərbaycan müharibələrində ermənilərin tərəfində olub.
İndi yenə Azərbaycanı hədələyirlər. İranın Baş Qərargah rəisi Məhəmməd Baqiri “Ermənistan sərhədləri dəyişərsə, biz müdaxilə edəcəyik”,- deyir. Müdaxilənin məqsədi Azərbaycana hücum etməkdir. Ermənistan-Azərbaycan sərhədi Ermənistanın xeyrinə dəyişəndə və 30 il (Qarabağ erməni işğalı altında olanda) belə qalanda İran heç narahat olmadı. Üstəlik, İran rejimi 1992-ci ildə Qarabağın alınmasında ermənilərə dəstək verib. Dəstək faydasız görünsə də, davam edir və birbaşa Bakı hökumətini hədələyir.
Ermənistan sərhədlərinin dəyişdirilməsi İran üçün sadə və əsassız bəhanədir. Heç bir ölkə öz sərhədləri dəyişmədikcə, digərini sərhədlərinin dəyişdirilməsi ilə hədələyə bilməz, lakin İran bunu edir.
İsrailin Azərbaycanı dəstəkləməsi bəhanəsi də əsassızdır. İki ölkə arasında “satıcı-alıcı” münasibəti var ki, Azərbaycan İsraildən silah alıb Ermənistana qarşı istifadə edir. Əgər Bakı administrasiyasının etdikləri yanlışdırsa, o zaman İranın Hizbullaha, husilərə, Suriyadakı Əsəd rejiminə və digər ölkələrdəki şiə qruplaşmalarına verdiyi dəstəkdən danışmaq lazımdır. Əgər problem Azərbaycandakı mövcudluğu heç vaxt sübuta yetirilməyən İsrail bazasındadırsa, İran bir çox ölkələrdəki transsərhəd bazalarına və proxy qruplarına baxmalıdır.
Təhdidlər, amma döyüş yoxdur
Başda dediyimiz kimi, İran güclü Azərbaycan istəmir. Eləcə də güclü Türkiyə. Amma daha güclü ölkələri dayandırmağa gücü çatmır. Qışqırır və hədələyir, amma döyüşməkdən qaçır. Bununla belə, mübarizəni özü etməsə belə, əlaqəli proxy qruplarını peşəkar istifadəyə verir. Ona görə də çox güman ki, İran İnqilab Keşikçiləri İranın dəstəklədiyi qruplaşmanı Azərbaycana qarşı səfərbər edəcək. Əslində artıq “Hüseyniyyun” adlı qrup var, amma deyəsən ya aktivləşdirilə bilməyib, ya da gözlənilənləri yerinə yetirə bilməyib.
İranın Azərbaycana müdaxiləsi hələ də mümkündür, lakin müdaxilədən sonra İran adlı dövlətin qalıb-qalmayacağı bəlli deyil. Çünki nə qərbdəki kürdlər, nə də şərqdəki türkmənlər rejimi dəstəkləmir.
Normalda İran azərbaycanlıları rejimə sadiqdirlər, lakin əgər onların mübarizə apardığı ölkə Azərbaycandırsa, onların rejimə dəstəyi birdən-birə kəsilə bilər. Nəzərə alsaq ki, onlar daxili üsyanı dəstəkləməyəcəklər, hətta başlamayacaqlar, ancaq farslar qalır. Bu o deməkdir ki, İran etnik qruplara bölünə bilərdi.
Türkiyənin təsiri
Digər tərəfdən, Azərbaycan İrana qarşı tək olmayacaq, çünki lazım gələrsə, Türkiyə onu dəstəkləməkdən çəkinməyəcək. Bəzi məzhəb qrupları istisna olmaqla, Türkiyədə heç kim Azərbaycanı dəstəkləməyə etiraz etməyəcək. Ona görə də Türkiyə hökumətinə ictimai dəstək demək olar ki, mütləq olacaq.
Ancaq parçalanmış İran hazırda heç kimə fayda vermir. Çünki nə Türkiyə, nə də digər ölkələr İrandan gələn yeni immiqrasiya dalğasının öhdəsindən gələ bilmir. Amma İranın təcavüzü davam edərsə, Azərbaycanı xilas etmək üçün hətta mühacirətə də dözmək olar.
Arzumuz budur ki, İran bu gün başqa dövlətlərin, xüsusən də Azərbaycanın daxili işlərinə qarışmasın. Diqqətini öz daxili işlərinə yönəltməli və öz xalqının başqa dövlətlərdən əvvəl sədaqətini təmin etməlidir. Lakin bu ehtimal çətin görünür, ona görə də İranın region ölkələrini təhdid etməkdə davam edəcəyi ehtimalı var.