Bu gün Praqada keçirilən “Avropa siyasi birliyi”nin sammitində qeyri-rəsmi görüş zamanı Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan fransalı həmkarı Emmanuel Makronu Türk Birliyinin iclasına dəvət edib.

Publika.az Türkiyə mediasına istinadən xəbər verir ki, Praqada mətbuat konfransında çıxış edən Ərdoğan Makronun bununla bağlı verdiyi cavabı açıqlayıb.

“Gələcək. Elə dedi. Hansı mövsümdə gəlim deyə soruşdu. Ən sonra “G20-dən sonra gəlsəm necə olar” deyə soruşdu. Gəl dedik, amma gələndə xanımınla gəl dedik. Zarafatımızı da etdik. Xanımlar yaxşı yola gedir, amma biz səninlə yola gedə bilmirik söylədim”, - deyə Ərdoğan qeyd edib.

Türkiyə Cumhurbaşqanı Rəcəb Tayyib Ərdoğan Praqada kameralar qarşısında Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevə və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyana yaxınlaşıb onlarla qısa söhbət etməsi taktiki gediş idi. Çünki, bir neçə saat sonra Azərbaycan, Ermənistan, Fransa və Avropa İttifaqı liderlərinin dördlü formatda görüşü başlayacaqdı. Rəcəb Tayyib Ərdoğan fransalı həmkarı Emmanuel Makronu qabaqladı.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az

ABŞ, Kanada, Tayvan, Polşa, Bolqarıstan, Rumıniya, Latviya, Litva, Estoniya və Moldova da daxil olmaqla dünyanın ondan çox ölkəsi öz vətəndaşlarını Rusiyanı dərhal tərk etməyə çağırıb. Bu gün isə Çexiya da onlara qoşulub.

Nə baş verir? Onlar Rusiyanın bilmədiyi nələri bilirlər? Ruslar artıq narahat olmalıdır, yoxsa bu, hələ də sırf siyasi oyunlardır?

Rusiyada bundan əvvəl də hamı Qərb ölkələrinin öz vətəndaşlarına Ukraynanı dərhal tərk etmək və səfirlikləri Kiyevdən çıxartmaq çağırışlarını sırf siyasi oyun kimi qəbul edirdi. Təbliğatçılar, o cümlədən Rusiya XİN-in rəsmi nümayəndəsi Zaxarova, bu çağırışlara qəzəblə reaksiya verirdilər. Heç kim bunun ciddi olduğuna inanmırdı. Amma fevralın 24-də hamı gülməyi dayandırdı.

Hazırkı böhranın əsasında nə dayanır? İlk növbədə, xarici ölkədə ölmək istəməyən çağırış yaşlı yüz minlərlə rusiyalının səfərbərliyə çağırılması və bundan yayınması (Finlandiya hətta onların qarşısını almaq üçün Rusiya ilə sərhəddə hasar çəkməyə qərar verib). Ancaq bu cür narahatlığın səbəbi təkcə səfərbərlik deyil. Ritorika dəyişir, baş verən hərbi uğursuzluq və geri çəkilmələr fonunda demək olar ki hər gün Ukraynaya qarşı taktiki nüvə silahından istifadə çağırışları səslənir. Özü də ki, rusiyalı siyasətçilər dünyanın bu zərbəyə göz yumacağı, NATO-nun tam miqyaslı nüvə müharibəsindən qorxaraq heç bir şəkildə cavab verməyə cəsarət etməyəcəyinə əminliklərini ifadə edirlər.

Kadırov buna çağırır, Medvedev onun səsinə səs verir, Peskov birmənalı şəkildə nüvə doktrinasına işarə edir və nəhayət Putinin özü də kifayət qədər açıq şəkildə Rusiya ərazilərini (Ukraynanın ilhaq olunaraq Rusiyaya birləşdirildiyi elan edilən dörd regionu) qorumaq üçün “bütün vasitələrdən” istifadə etməyə hazır olduğunu bildirir.

Bu gün “The Times” sensasiyalı iddia ilə çıxış edərək yazıb ki, NATO Rusiyanın tezliklə Ukrayna ilə sərhəddə, böyük ehtimalla Qara dənizdə (İlan adasında?) “nüvə sınaqları” keçirə biləcəyinə inanır və bununla da dünyaya “kütləvi qırğın silahlarından istifadə etmək istəyini nümayiş etdirdiyini” hesab edir. Alyans bütün müttəfiqlərinə bununla bağlı xəbərdarlıq edib.

Amma Qərb açıq şəkildə bildirir ki, daha dözmək fikrində deyil, bu təhlükəli hədəni son hədd olaraq qəbul edir və bundan sonra NATO bütün mümkün sədləri aşan münaqişəyə müdaxilə etməli olacaq. Putinə edilən xəbərdarlıqlar çox sərt səslənir. Onlar ictimaiyyətə təfərrüatsız təqdim edilsə də, bəzən detallar sızır. Bu günlərdə Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin keçmiş direktoru David Petreus (o, ağlını tamamilə itirmiş qoca hərbçi deyil, Petreus Putinlə həmyaşıddır) bəyan etdi ki, Ukraynada nüvə silahından istifadə edilərsə, NATO əvvəlcə Rusiyanın Ukrayna və Krımdakı bütün qoşunlarını, hərbi texnikasını və infrastrukturunu, həmçinin Qara dəniz donanmasını məhv edəcək. Bu zaman üçüncü dünya müharibəsinə səbəb olmamaq üçün kütləvi qırğın silahlarından istifadə olunmayacaq.

Necədir?!

Optimizmə səbəb olan yeganə şey odur ki, dünyanın ən güclü kəşfiyyat xidmətlərinə malik olan iki dövlət – Böyük Britaniya və İsrail vətəndaşlarına dərhal Rusiyanı tərk etmək və səfirlikləri boşaltmaqla bağlı xəbərdarlıq etməyiblər. Elə Almaniya və Fransa da hələlik həyəcan təbili çalmayıb. Bu o deməkdir ki, hələ də radioaktiv kül olmaq qorxusu yaranmayıb. Hələlik döyüşdən əvvəl “baxış dueli” gedir. Döyüş özü isə baş tutmaya da bilər…
pressklub

İranın sonuncu şahı Məhəmmədrza Pəhləvinin oğlu Rza Pəhləvi “Yerusəlim Post”a müsahibəsində ölkəsində davam edən rejim əleyhinə kütləvi etiraz aksiyalarından danışıb.

Teref.az Teleqraf.com-a istinadən xəbər verir ki, Pəhləvi baş verənləri “inqilab” adlandırıb və Qərbi İran xalqına dəstək verməyə çağırıb.

“Ölkəm yenidən keşməkeşli dövrdən keçir. İnqilab dövründəyik. İranın yüzlərlə şəhər və kəndində müşahidə etdiyimiz xalq etirazlarının çox aydın bir məqsədi var: islam rejiminin devrilməsi və insan haqlarına əsaslanan dünyəvi demokratiyanın qurulması. Bu mübarizəni mənim cəsur soydaşlarım aparır. Təbii ki, onları bütün varlığımla dəstəkləyirəm və onlara dəstək olmaq və qalib gəlmələri üçün əlimdən gələni edəcəyəm”, - şahın oğlu deyib.

Pəhləvi bildirib ki, Qərb bu inqilabı sözdə dəstəkləməkdən əmələ keçməlidir:

“Həmvətənlərimin internetə çıxışa və artan tətilləri görə dəstəyə ehtiyacı var. Bu ölkələr internet azadlığına hər il milyonlarla dollar xərcləyirlər. İranlıları “Starlink” kimi texnologiya ilə təmin etməkdən daha yaxşı hansı investisiyanı yatıra bilərlər? Tətil etmək üçün risk götürməyə hazır olan işçiləri dəstəkləmək üçün daha yaxşı hansı investisiya qoyula bilər? ABŞ-a gəlincə, nəhayət Prezident Baydenin cəsarətlə küçələrə çıxan iranlı etirazçıları dəstəklədiyini birmənalı şəkildə bəyan etməsinin vaxtı çatıb. O, bu azadlıq hərəkatını cəsarətlə dəstəkləməlidir”.

Pəhləvi İran xalqının itaətsiz şəkildə məqsədinə doğru irəlilədiyini söyləyib.

Şahın oğlu rejim dəyişikliyindən sonra demokratik İranın İsraillə əlaqələrini bərpa edəcəyini iddia edib:

“İran onunla xoş niyyət və qarşılıqlı maraq əsasında əlaqələr qurmaq istəyən bütün xalqlarla olduğu kimi, İsraillə də iqtisadi, mədəni və digər əlaqələr qurmağa çalışacaq".

Rza Pəhləvi dini-siyasi rejimin devrilməsindən sonra onun İranda hakimiyyətə gəlib-gəlməyəcəyi ilə bağlı suala cavabı belə olub:

“Heç vaxt İranı özüm üçün azad etməyə çalışmamışam, İranı həmvətənlərim üçün azad etməyə çalışmışam. Bunu titul və ya vəzifə üçün etmirəm, ölkəm üçün edirəm.

Azad İran heç vaxt nüvə silahı əldə etməyə çalışmaz, çünki bizim buna ehtiyacımız olmayacaq. Əlbəttə ki, Fars körfəzi regionunda və Yaxın Şərqdə İsrail və ərəb xalqları ilə normallaşmanın tərəfdarıyıq. Gələcək, azad İran hamı ilə qarşılıqlı maraq və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan münasibətləri normallaşdırmağa çalışacaq. Əgər biz birlikdə çalışsaq, regionumuz qlobal güc mərkəzi ola bilər”.

Rusiya səfirliyi İrandakı iğtişaşlar fonunda rusiyalılara izdihamlı yerlərə getməməyi tövsiyə edib.

Rusiya vətəndaşlarından mümkün insidentlərin qarşısını almaq üçün foto və video çəkilişlərə qoyulan qadağalara ciddi yanaşmalarını xahiş edib.

“İrana yeni gələn və ya artıq orada olan hər kəsə insanların sıx olduğu yerlərə getməməyi tövsiyə edirik. Xatırladırıq ki, İranın böyük şəhərlərində bir çox yerlərdə foto və video çəkilişləri qadağandır. Xahiş edirik ki, insidentlərdən qaçmaq üçün bu qaydalara ciddi əməl edin”, - deyə səfirliyin məlumatında qeyd olunub.

Michael Rubin: “Azərbaycanda mənə bir xalça verdilər. Pişiklərim onu çırıq-çırıq elədi”
“American Enterprise Institute” (AEI) yüksək ranqlı əməkdaşı Michael Rubin (1971) əvvəllər Pentaqonda məmur kimi çalışıb. Amerika mətbuatında əsasən Azərbaycan, Ermənistan, Türkiyə, İran, Rusiya kimi ölkələrlə bağlı təhlil yazıları ilə çıxış edir.
Azərbaycan və Türkiyə rəsmiləri ilə bir vaxtlar “şirin-şəkər-bal” kimi münasibətləri olub. Müvafiq olaraq Ermənistanı asıb-kəsib. Xeyli müddətdir ki, Michael Rubin öz mövqeyini 180 dərəcə dəyişib. O, sahibi olduğu “19fortyfive.com” saytında “Of Course, I Switched Sides On Armenia And Azerbaijan. Here’s Why” (Əlbəttə, Ermənistan və Azərbaycana münasibətim ciddi şəkildə dəyişib. Niyəsini izah edirəm) adlı məqalə ilə çıxış edib.
Gördüyünüz kimi, müəllif özü bir daha oxuculara izahat verməyi lazım bilir. İzahatda isə əcaib arqumentlərdən istifadə olunur. Məsələn, onun 2011-ci ildə qələmə aldığı "What is wrong with Armenia" (Ermənistanda yanlış olan nədir?) adlı məqaləsində deyilir ki, Ermənistan İrana dəstək verir, müvafiq olaraq ABŞ-a münasibətdə antoqonist mövqeydə dayanır. Türkiyə və Azərbaycan üçün həssas alan qondarma “erməni soyqırımı” məsələsinə də ciddi şübhə ilə yanaşır və deyir ki, bu işi tarixçilərin müzakirəsinə buraxmaq lazımdır (cənab Ərdoğan da belə deyirdi). Müəllif Ermənistanı Rusiyanın əlində yer alan oyuncaq ölkə adlandırır. Ermənistanı İranın əlaltısı kimi təqdim edir. Bir az da qızışaraq deyir ki, Ermənistan ABŞ-ın milli maraqlarına təhlükədir. Digər məqalələlərində isə ABŞ rəhbərliyinə məsləhət görür ki, Türkiyə ilə müttəfiqliyi gücləndirmək lazımdır. Türkiyə ABŞ-ın ən etibarlı müttəfiqidir və.s.
Qeyd etdiyim kimi, mövqeyini 180 dərəcə dəyişən Michael Rubin indi tam əksini iddia edir. Son məqaləsində deyir ki, bəzi azərbaycanlılar guman edir ki, mövqeyimin dəyişməsi pulun motivasiyası ilə bağlıdır. Amerikalı azərbaycanlıların belə düşünməsini bizim milli dəyərlərlə əlaqələndirir, mövcud düşüncə tərzimizdən gəlir. O yazır: “Azərbaycanda keçirilən bir konfransından sonra mənə bir xalça verdilər. Pişiklərim onu dərhal çırıq-çırıq etdi”.
Kimsə düşünə bilər ki, Azərbaycan iqtidarı Michael Rubin-in pul-parasını kəsib, ona görə də amerikalı dələduz mövqeyini dəyişib. Yox, bu, bizim iqtidarın vərsizliyi ilə bağlı deyil.2017-ci ilin iyun ayında Tayyib Ərdoğan Türkiyə məhkəməsində Michael Rubin-ə qarşı dava açdı. Amerikalı rəsmi şəkildə “Fətullahçı Terror Təşkilatına dəstək vermək və cinayətlər törətmək”də ittiham olunurdu. 2017-ci ilin dekabrında isə Türkiyə dövləti rəsmən elan etdi ki, Michael Rubin-i Türkiyəyə təslim edilməsinə yardımçı olan şəxsə 3 milyon Türkiyə lirəsi (o vaxt 800 min dollar edirdi) mükafat veriləcək.
Michael Rubin 2020-ci ilin 16 dekabında, yəni 44 günlük müharibə Zəfərlə başa çatdıqdan az sonra “Azerbaijan’s cynical approach to Jews is demeaning to all” (Azərbaycanın yəhudilərə iyrənc (sinik) yanaşması hamını alçaldır) adlı məqalə ilə çıxış etdi. Xatırladım ki, o vaxt ABŞ-da möhtəşəm gücə sahib olan yəhudi lobbisi Azərbaycanın müdafiəsi üçün bəlli işlər görürdü. Belə bir ortamda Amerika Erməniləri Milli Komitəsinin çətiri altına kef edən Michael Rubin Azərbaycanda yəhudilərə olan münasibəti ən qara boyalarla amerikalılara təqdim etməyə çalışdı. Şübhəsiz ki, bu məqalə xüsusi sifarişlə yazılmışdı. Həmin məqalədə deylirdi: “Bu payız baş vermiş Dağlıq Qarabağ müharibəsi fonunda Vaşinqtonda daha bir döyüş gedir: münaqişə tərəfdarları Amerika yəhudilərini öz məqsədləri üçün istifadə etməyə çalışırlar. Onların fikrincə, Azərbaycan bütün xalqlar üçün tolerant olan maarifçi cəmiyyətə sahibdir, Ermənistan isə Adolf Hitlerə dəstək verən dərin antisemit bir ölkədir”.
Müəllif and-aman edir ki, Azərbaycan və Türkiyədə yəhudilərə münasibət səmimi deyil: “Vaşinqton və ya Yerusəlim (Qüds) Ankara və ya Bakının istəklərinə tabe olmasa, dini tolerantlıq həmən aradan qalxacaq”. O, daha da həyasızlaşaraq yazır ki, Türkiyə və Azərbaycan əslində yəhudiləri girov saxlayır...
Bir sözlə, adam (adammı?) yəhudi lobbisini Azərbaycan və Türkiyənin müdafisəindən çəkindirmək üçün əcaib yalanlar uydurur...
Rusiya qazının Qaradəniz üzərindən Türkiyəyə ötürülməsini təmin edən “Türk axını” (TurkStream) boru xəttinə qarşı amansız mübariz kimi tanına Michael Rubin istəyinə nail olmadı. Onun ABŞ və Avropada apardığı əks-təbliğat kampaniyası iflasa uğradı...
Təbi ki, bütün ermənilər kimi, Michael Rubin də ABŞ-ın Azərbaycana göstərdiyi hərbi yardımı (ildə 120 milyon dollara yaxın) kəsməyi, həmin yardımı Ermənistana verməyi tələb edir. Bədnam "907"-ci düzəlişin yenidən qüvvəyə minməsini istəyir...
ABŞ başda olmaqla Qərb mətbuatında və siyasi arenasında Michael Rubin tipli bir sürü fırldaqçı var. Pulunu verəndə o, türkçü-Turançı olur, pulunu kəsəndə isə həmən Amerika Erməniləri Milli Komitəsinin yanında yer alır. Düşünün ki, bu adam o qədər ermənipərəst olub ki, Amerika Erməniləri Milli Komitəsinin saytında onun palaz-palaz yazıları gedir...
Elbəyi Həsənli, Sürix
Teref.az

Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbçilərinin erməni əsgərlərini güllələməsi ehtimal olunan videonun dünya KİV-lərinin ilk səhifələrinə bu qədər tez düşməsi ümumilikdə Qərb hökumət kabinetlərində oturan bəzi rəhbərlərinin Bakıya qarşı açıq-aşkar qərəzli olduğunu göstərir.

Bu barədə Axar.az-a müsahibədə PolitRUS ekspert-analitik şəbəkəsinin rəhbəri, tanınmış rusiyalı politoloq Vitali Arkov bildirib.

“Onlarla video var ki, erməni əsgərləri Azərbaycan hərbçilərinin cəsədləri üzərində ağlasığmaz vəhşiliklər törədirlər. Bəs nəyə görə Qərb KİV-i “medalın bu tərəfini” dərc etmir? Qərb mediası səkkiz il Donbasda davam edən Ukraynanın hücumunu da görməzdən gəldi. Orada yüzlərlə uşaq, qadın və qoca öldürülüb. Amma bütün Qərb mediası, hüquq müdafiəçiləri yalnız Kiyev hakimiyyətinin maraqlarına uyğun bəyanat yayırlar. Ermənistan da hazırda Qərb təbliğatının siyasi sifarişini yerinə yetirir”, - deyə müsahibimiz qeyd edib.

Arkovun sözlərinə görə, süni surətdə uzadılan Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi regionda ABŞ-ın və ümumilikdə kollektiv Qərbin nəzarəti altında olmayan "Şimal-Cənub" layihəsinin və bir sıra digər güclü iqtisadi (müvafiq olaraq, böyük siyasi əhəmiyyəti olan) layihələrin tam reallaşdırılmasını ləngidir:

“Və üçüncüsü: əlbəttə ki, Qərbin, ilk növbədə, ABŞ-ın Ermənistanı Rusiyanın orbitindən çıxarmaq, həmçinin İrəvanı Tehrana təzyiq rıçağına çevirmək cəhdlərini müşahidə edirik.

Hazırda Qərb Bakıya başqa cür – birbaşa təsir edə bilməz, çünki Avropanın Azərbaycanın karbohidrogenlərinə ehtiyacı var. İndiki vəziyyətdə rıçaq rolunda yalnız İrəvan ola bilər.

Ermənistanın hazırkı siyasi rəhbərliyinin Qərbən gələn “sifarişləri” sevinclə yerinə yetirdiklərini müşahidə edirik. Bu insanlar hakimiyyətdə qalmaq naminə münaqişənin yenidən güclənməsinə və onun hətta Üçüncü Qarabağ müharibəsinə çevrilməsinə yol verə bilər”.

Ukraynaya qarşı işğalçı hücumla daha da kəskinləşən Rusiya-Qərb geosiyasi qarşıdurmasının əsas cəbhələrindən biri enerji sektorudur. Rusiyanın “Qazprom” neft-qaz nəhəngi Avropanın qaz təchizatının 40 faizə qədərini (ildə 165-170 milyard kubmetr) təmin edirdi və bundan ildə on milyardlarla avro gəlir qazanırdı.

Rusiya büdcəsinin əsas gəlir mənbələrinin başında inkişaf etmiş ölkələrlə neft-qaz satışı dayanır. 2021-ci ilin statistik məlumatlarına görə, ölkənin karbohidrogen satışından əldə etdiyi 260 milyard dollardan çox vəsaitin əhəmiyyətli hissəsi Qərb şirkətlərinin ödənişlərinin payına düşür.

Müharibənin başlamasından (24 fevral) sonra 2022-ci ilin birinci yarısında da Rusiya kəskin bahalaşan qiymətlərin fonunda Qərblə neft-qaz alış-verişindən 100 milyard dollardan çox gəlir əldə etmişdi. Nəhəng vəsaitlər, təbii ki, işğal altında olan Ukraynanı və onun müttəfiqlərini ciddi şəkildə narahat edirdi, eləcə də Kremlin Avropa ölkələrini Kiyevə dəstəkdən çəkindirmək üçün enerji amilindən şantaj kimi istifadə etməsi də Avropa İttifaqının səbir kasasını daşırmaq üzrə idi. Üstəlik, Vaşinqton da Avropadakı müttəfiqlərinə Rusiya ilə enerji alış-verişini məhdudlaşdırmaq üçün aramsız təzyiqlər edirdi.

Nəhayət, apreldə Rusiyanın şantaj alətlərini məhdudlaşdırmaq üçün strateji qərarlar qəbul edildi. Bu ölkədə əvvəlcə neft və neft məhsullarının alışına məhdudiyyətlər qoyuldu, habelə qaz asılılığını azaltmaq üçün sürətli alternativlər arayışına başlandı. İlin ikinci yarısında artıq ortada ciddi nəticələr vardı, Avropa İttifaqı “Qazprom”dan qaz idxalını 15 faizdən çox azaltmağa nail olmuşdu, G-7 formatında əldə olunan ilkin razılaşmaya görə isə dekabrda Rusiyadan qaz alışının qiymətinə limit qoyulmalıdır.

Qərbin problemin həllinə qısa müddətdə çarə tapmağa yaxın olması Kremli qəzəbləndirdi və enerji şantajını daha sıx şəkildə həyata keçirməyə qərar verdi. Məqsəd Avropada enerji böhranı yaratmaq, iqtisadi tənəzzül və inflyasiyaya nail olmaqla, siyasi hakimiyyətlərin demontajını həyata keçirməkdir. Bu addımlar qismən öz bəhrəsini verib, bir neçə ölkədə kütləvi narazılıqlar (Çexiyada 70 min nəfərlik etiraz mitinqi, İtaliyada hökumət böhranı və s.) baş qaldırdı. Almaniya, Britaniya hökumətləri böyük iqtisadi yardım paketləri həyata keçirməklə əhalini və özəl sektoru üzləşdiyi böhrandan xilas etməyə çalışırlar.

Nəhayət, Rusiya və Qərb arasında enerji müharibəsi 30 avqustda kulminasiya nöqtəsinə çatdı. “Qazprom” birtərəfli qaydada “Şimal axını 1”-lə təchizatı dayandırdı, qısa müddətdə Avropada qazın svop qiyməti 3500 dolları keçdi. Amma Avropa İttifaqının Kremlin qaz şantajına boyun əyməyəcəyi haqqında bəyanatı, ABŞ, Kanadanın qitəyə davamlı mavi yanacaq göndərməsi, Qətər, Əlcəzair və s. ölkələrlə mübadilənin artırılması bazarda qiymətləri sabitləşdirdi. Sentyabrın sonlarında artıq bazarda qazın bir kubmetri 1720 dollar səviyyəsinə düşdü.

Ötən həftə beynəlxalq birjaları silkələyən daha bir xəbər yayıldı: Rusiyanın “Şimal axını 1” və “Şimal axını 2” kəmərləri Baltik dənizinin dibində partladılıb… İsveçin Sərhəd Qvardiyası həftənin əvvəlində “Şimal axını” kəmərlərində qaz sızmasının baş verdiyini aşkarlayıb. Qvardiyanın rəsmisi mediaya deyib ki, İsveç tərəfdə iki, Danimarka tərəfdə daha iki sızma var. “Dördüncü sızma “Şimal axını-2” kəmərində, yaxınlıqdakı “Şimal axını-1”də aşkarlanmış daha böyük dəliyə yaxın yerdədir”, – məlumatda qeyd olunub.

NATO və Avropa İttifaqı sızmaların sabotajla törədildiyini deyib, Avropanın kritik infrastrukturunu qorumaq üçün güclü tədbirlər vəd edib. Şübhəli partlayışlar vaxtı kəmərlərdən heç biri işləməyib, ancaq onlar qazla dolu olub. Sentyabrın 26-da baş vermiş hadisədən bəri qaz Baltik dənizinə sızmaqdadır. İsveç və Danimarka seysmoloqları ərazidə güclü partlayışlar qeydə aldıqlarını deyiblər. İsveç polisi mümkün sabotaj üzrə təhqiqata başlayıb.

Qeyd edək ki, kəmərlərin sahibi “Şimal Axını AG” konsorsiumudur və bütün fəaliyyət və tikinti işləri də bu şirkətə aiddir. Şirkətin ən böyük hissədarı “Qazprom”dur.

Almaniya illik qaz ehtiyacının 26 faizinin böyük hissəsini “Şimal Axını 1” ilə idxal edilir, digər hissəsi isə yerüstü kəmərlər hesabına reallaşdırılır. Almaniya bu kəmərə paralel çəkilən “Şimal Axını 2” layihəsinin həyata keçməsinə razılıq versə də, Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi səbəbindən bu boru xətti ilə enerji nəqli gerçəkləşdirilməyib. Bu kəmərin tikintisi “Qazprom”a 12 milyard avroya başa gəlib.

Rusiya Prezidenti Vladimir Putin isə sentyabrın 30-da “Şimal axını” boru kəmərlərində baş verən partlayışlara görə Britaniyanı ittiham edib: “Sanksiyalar anqlosakslar üçün kifayət etmədi, onlar indi də terrora keçiblər. İnanmaq çətindir, onların “Şimal axını” beynəlxalq qaz kəmərindəki partlayışları təşkil etdiyi bir faktdır”.

Beləliklə, Rusiyanın Avropaya əsas təzyiq aləti sıradan çıxarılıb. Bu geosiyasi müharibənin enerji cəbhəsində önəmli dönüş nöqtəsi sayıla bilər. Çünki Moskva bu xətlə gələn külli miqdarda vəsaitlər hesabına öz ambisiyalarını həyata keçirməyə çalışır, eyni zamanda daxili sosial sabitliyi saxlaya bilirdi. Şübhəsiz ki, bundan sonra Rusiya üçün çox çətin olacaq…

Bəs kəmərlərin bərpası texniki baxımdan mümkündürmü? Bəzi ekspertlər bildirirlər ki, kəmərlərin uzun müddət dağılmış vəziyyətdə dənizin dibində qalması onların həmişəlik məhvinə gətirib çıxara bilər.

Enerji sektoru üzrə mütəxəssis İlham Şaban Pressklub.az-a deyib ki, kəmərlərin bərpası texniki baxımdan mümkündür, amma hələ dəymiş ziyan haqda rəsmi açıqlama yoxdur: “Yəni kəmər necə zədələnib, qaz necə çıxıb və sistemdə nələrin dəyişməsinə ehtiyac var. İkincisi, bu məsələlər gərək rəsmi qaydada təsdiqini tapsın ki, sonra borunu idarə edən şirkət magistral kəmərlərdə təmir işləri ilə bağlı beynəlxalq tender elan etsin”.

Ekspert kəmərlərin korroziyaya uğrayıb tezliklə məhv olacağı fikri ilə razı deyil: “Çünki boru kəməri daxildən də antikorroziya emal təbəqəsi ilə örtülüb, bu, həm də metan molekullarının boruda daha sürətlə hərəkətini təmin edir. Amma boruya su daxil olarsa və uzun müddət belə qalarsa, təbii ki, korroziya başlayacaq. Bu işləməyən maşının küçədə atılmasına bənzəyir”.

Bərpa əməliyyatların mümkünlüyü barədə danışan İlham Şaban bildirir ki, əsas məsələ dəyən ziyanın mürəkkəbliyinin açıqlanmasıdır. “Bundan başqa, hansı əməliyyatların Rusiyaya qarşı sanksiyalara görə həyata keçirilib-keçirilməyəcəyi vacib amildir”, – o vurğulayıb.

İlham Şaban qeyd edir ki, Rusiya və Qərb arasında 1968-ci ildən qurulan qaz ticarəti 2022-ci ildə ildırım sürəti ilə qapanmaya gedir: “25 may 2022-ci ildən Yamal-Avropa (Rusiya-Belarus-Polşa-Almaniya) boru kəməri fəaliyyətini tam dayandırdı. Onun gündəlik buraxıcılıq gücü 90 mln kubmetr qaz idi. Məlum olduğu kimi, 31 avqustdan “Şimal axını1” layihəsi ilə Yamaldan Almaniyaya ötürülən maksimal gündəlik nəql gücü 160 mln kubmetr olan kəmər işləmir. İndi məlum olub ki, Rusiya-Türkiyə-Avropa marşrutlu “Türk axını” kəməri ilə Avropaya gündəlik nəql edilən qaz həcmləri maksimum 43,1 mln kubmetrdən 32 mln kubmetrədək azalıb”.

Onun sözlərinə görə, Ukrayna üzərindən Avropaya nəql həcmləri iyun ayından 42 mln kubmetr ətrafında stabildir, amma vaxt vardı, bu marşrutla gündəlik Avropaya 300-310 mln kubmetrədək qaz nəql edilirdi.
pressklub

İranda şagirdlər etiraz aksiyası keçiriblər.

Bu barədə “Azad İran” “Telegram” kanalında məlumat verilib.

Bildirilib ki, şagirdlər “İslam Respublikası istəmirik” şüarlarını səsləndiriblər.

Həmin görüntüləri təqdim edirik:/publika