Pandemiya səbəbi ilə 2020-2021-ci illərdə toylar qadağan edildi. Bu ərəfədə nikahların azalması başadüşləndir. Ancaq maraqlısı odur ki, 2023-cü il də son 20 il ərzində ən az nikah bağlanan il olub. Ötən il Azərbaycanda nikah sayı əvvəlki ildən 12% azalıb, boşanmaların sayı isə 36% artıb.

Mövzuya münasibət bildirən sosioloq Rəşad Əsgərov hesab edir ki, sosial müavinət almaq üçün əslində bir yerdə yaşayıb, sonradan rəsmi olaraq boşanma da bu statistikaya təsir edən amillərdəndir.

Sosioloqun sözlərinə görə, əslində, əhalinin sayında artım olması nikaha girənlərin sayında da artımla müşayiət olunmalı idi. Ancaq nikaha girənlərin azalması sosial problemlərlə bağlı olan məsələdir.

Rəşad Əsgərov düşünür ki, evlənənlər arasında tədqiqatlar aparmaq, boşanma dinamikasına təsir edən nüansları araşdırmaq, sosial iş institutunun praktiki fəaliyyətini genişləndirməklə bu sahədə nailiyyətlər əldə etmək olar.

Xezerxeber.az mövzu ilə bağlı daha ətraflı videomaterialı təqdim edir.

2024-cü il fevralın 1-i vəziyyətinə ilkin məlumatlara əsasən iqtisadi fəal əhalinin sayı 5250,2 min nəfər olmuş, onlardan 4963,5 min nəfərini məşğul əhali təşkil edib.

Bu barədə BAKU.WS-in sorğusuna cavab olaraq Dövlət Statistika Komitəsindən bildirilib.

Məlumata görə, cari il yanvarın 1-i vəziyyətinə muzdla çalışan işçilərin sayı ilkin məlumatlara əsasən 1741,8 min nəfər, o cümlədən iqtisadiyyatın dövlət sektorunda 899,1 min nəfər, qeyri-dövlət sektorunda isə 842,7 min nəfər təşkil edib. İqtisadiyyatın neftqaz sektorunda 31,4 min nəfər, qeyri neft-qaz sektorunda isə 1710,4 min nəfər çalışıb.

Müəssisə və təşkilatlarda muzdla çalışan işçilərin 22,9 faizi məhsul istehsalı sahələrində, o cümlədən 7,4 faizi emal sənayesində, 6,5 faizi tikintidə, 3,4 faizi kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq sahələrində, 2,0 faizi su təchizatı, tullantıların təmizlənməsi və emalı, 1,9 faizi mədənçıxarma sənayesində, 1,7 faizi elektrik enerjisi, qaz və buxar istehsalı, bölüşdürülməsi və təchizatı sahələrində məşğul olub.

2023-cü ilin ilkin məlumatlarına əsasən ölkə iqtisadiyyatında muzdla çalışan işçilərin orta aylıq nominal əməkhaqqı 2022-ci ilə nisbətən 11,2 faiz artaraq 933,8 manat təşkil edib. Əməkhaqqı neft-qaz sektorunda 3492,0 manat, qeyri neft-qaz sektorunda 885,2 manat təşkil edib. Dövlət müəssisələrində çalışan işçilərin əməkhaqları 904,0 manat, özəl müəssisələrdə isə 966,0 manat olub.

2023-cü ildə iqtisadi fəaliyyət və mülkiyyət növləri üzrə orta aylıq nominal əməkhaqqı (manat)

Dövr, maraqlar, cəmiyyət dəyişsə də, dəyişməyən, zamanla qəlib formasına düşən cümlələr var. Bunlardan "iş tapa bilmirəm”, "yüksək maaşlı iş tapa bilmirəm” kəlmələrini daha tez-tez eşidirik.

Bəs görəsən, həqiqətənmi Azərbaycanda yüksək maaşlı iş tapmaq çətindir?

Oxu.Az-ın apardığı araşdırma göstərib ki, ölkədə eyni sahə üzrə müxtəlif maaşlı işlər təklif olunur.

Elan saytlarında ən yüksək maaş maliyyə sahəsində təklif olunur:

Maliyyə direktoru - 6 000 manat;

Baş mühasib - 4 500 manat;

Vergi direktoru - 4 500 - 6 000 manat.

Ən çox maraq olan satış sahəsində isə vəziyyət belədir:

Mağazanın bölgə müdiri - 2 500 - 3 000 manat;

Satış meneceri - 4 000 manat.

Əksəriyyətin gəlirlərin yüksək olduğunu düşündüyü təmir-tikinti sahəsində isə vəziyyət belədir:

Bu sahə üzrə santexnika ustalarına 800 manat, elektriklərə isə 500 - 1 500 manat arası əməkhaqqı təklif edilir.

Səhiyyə sahəsində isə vəziyyət tam fərqlidir. Eyni vəzifə üzrə müxtəlif qurumlar tərəfindən fərqli maaşlar təklif olunur. Belə ki, bir müəssisə həkimə 2 400 manat, digəri isə 600 manat maaş təklif edir. Digər ixtisaslardan:

Optika üzrə tibbi nümayəndəyə - 1 500 - 2 000 manat;

Əczaçıya - 700 - 800 manat;

Tibb bacısına - 500 manat əməkhaqqı təklif edilir.

Güzəştli ipoteka kreditlərinin verilməsində şərtlər daha da yumşaldılmalıdır.

Bunu millət vəkili Naqif Həmzəyev deyib.

O hesab edir ki, xüsusilə universitetdə çalışan, elmi dərəcə ala bilməyən müəllimlərlə bağlı ipoteka şərtlərinə yenidən baxılmalıdır.

Onun sözlərinə görə, universitetlərdə çalışan və elmi dərəcə ala bilməyən müəllimlərə güzəştli ipoteka düşmür.

Millət vəkili bildirib ki, gənc ailələrə güzəştli ipoteka kreditləri üçün şərait yaradılıb, lakin 40 yaşına qədər olan ailələrin də güzəştli kredit şərtlərindən istifadə etməsi üçün bir sıra güzəştlər olmalıdır.

"İpoteka şərtlərinə dəyişiklik edilməsi vacibdir”, - deyə deputat vurğulayıb.

Xezerxeber.az mövzu ilə bağlı daha ətraflı videomaterialı təqdim edir.

Qaçqınların və Məcburi Köçkünlərin İşləri Üzrə Dövlət Komitəsi keçmiş məcburi köçkünlərə müavinətin ödənilməsi məsələsinə aydınlıq gətirib.

TEREF "Trend"ə istinadən xəbər verir ki, məcburi köçkünlərə vahid aylıq müavinətin ödənilməsi Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2017-ci il 23 yanvar tarixli 1206 nömrəli Fərmanına əsasən Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2017-ci il 24 yanvar tarixli 11 saylı qərarı ilə təsdiq edilmiş "Məcburi köçkünlər və onlara bərabər tutulan şəxslər üçün yemək xərci müavinəti, habelə kommunal və digər xidmətlər üzrə dövlət büdcəsindən ödənişlər əvəzinə verilən vahid aylıq müavinətin ödənilməsi’’ Qaydası ilə tənzimlənir.

Belə ki, vahid aylıq müavinətin ödənilməsi bir qayda olaraq, hər ayın sonunadək icra edilir. Fevral ayı üçün ödənişin bu gün bütün rayonlar üzrə bu gün tam başa çatdırılması nəzərdə tutulub.

Qeyd edək ki, məcburi köçkünlərə verilən müavinətlərin gecikdirilməsi iddia olunur.

Son günlər ölkəmizdə yetkinlik yaşına çatmayan qızların ərə verilməsinə cəhd halları müşahidə olunur. Aidiyyəti qurumlar hər belə haldan xəbər tutan kimi dərhal toy mərasiminin keçirilməsinin qarşısını alır və məsələyə qanunvericiliyə uyğun şəkildə tədbir görülür. Yetkinlik yaşına çatmamış qız övladlarını ərə verən valideynlər məsuliyyətə cəlb olunurlar. Amma buna baxmayaraq, toy mərasimlərini gizli şəkildə həyata keçirənlərə rast gəlinir. Erkən nikahların yolverilməzliyi barədə illərdir maarifləndirmə tədbirləri həyata keçirilsə də, bu, müsbət nəticə verməyib. Rəsmi məlumata görə, 2022-ci ildə 15-17 yaşlı qızların dünyaya gətirdiyi körpələrin sayında artım müşahidə edilib. Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi də erkən nikahla bağlı mərasimlərə görə məsuliyyətin müəyyənləşdirilməsinin təklif olunduğunu açıqlayıb. Belə olan halda toy mərasiminin keçirildiyi şadlıq saraylarına qarşı hansı tədbirlər həyata keçirilməlidir?

Milli Məclisin deputatı Fazil Mustafa 32gun.az-a açıqlamasında deyir ki, erkən nikaha yol verilməsi təkcə valideynlərin deyil, həmin tədbirlərin təşkilində iştirak edən, ona yardım edən insanların da məsuliyyətidir.

Bu, inzibati məsuliyyət kateqoriyasına daxildir

Onun sözlərinə görə, hər hansı restoran, şadlıq evi və başqaları bu cür qanunsuz nikahların keçirilməsi ilə bağlı hansısa bir addım atırsa, qanunvericiliklə bu, inzibati məsuliyyət kateqoriyasına daxil olur: "Ona görə də heç kim buna yol verməməlidir. Bu, təkcə valideynin xəstəliyi məsələsi deyil, bütövlükdə cəmiyyətin problemidir. Erkən nikah cəhalətin başqa bir formasıdır və ona qarşı bütün cəmiyyət mübarizə aparmalıdır. Erkən nikaha yol verilməsi hadisəsi haqqında bilgisi olan, onun qarşısını almayan insanlar müəyyən mənəvi məsuliyyət daşıyırlar".

"Təmiz dünya" Qadınlara Yardım İctimai Birliyinin sədri Mehriban Zeynalova İqtisadiyyat.az-a açıqlamasında deyib ki, bu məsələdə sahibkarların üzərinə gedilməsi əyləncələrin nəzarətə götürülməsi deməkdir.

Onun sözlərinə görə, bu, pozitiv nəzarət olmalıdır və sahibkarı daha çox sıxmamalı, yaxud onun fəaliyyətini məhdudlaşdırmağa gətirib çıxarmamalıdır: "Ayrı-ayrı toy sahiblərini cərimələməkdənsə, hər yerli ərazi üzrə məsul şəxslərin cərimələnməsi daha çox effektiv olar. Çünki toya qədər bu hadisələr baş verir. Məqsədyönlü fəaliyyəti elə qurmaq lazımdır ki, insanlar etibar edib xəbər versinlər. Əksər hallarda insanların məxfiliyi pozulur deyə, onlar məsələyə qarışmaqdan çəkinirlər. Rayonlarımızda kifayət qədər erkən nikahın ciddi fəsadlara səbəb olacağını anlayan insanlar var. Onlar müəyyən mənada erkən nikaha qarşı çıxmaq istəsələr də, bəzi hallarda məxfiliyin pozulması ucbatından onlar passiv mövqedə dayanırlar".

Qızın və yaxud da oğlanın yaş həddini göstərən sənəd dəyişdirilir

M.Zeynalova qeyd edib ki, toy zamanı bəzi hallarda insan haqları pozulur, yəni sui-istifadələrə yol verilərək qızın və yaxud da oğlanın yaş həddini göstərən sənəd dəyişdirilir. Bunlar isə sonradan əlavə neqativ hallara gətirib çıxara bilər:

"Əvvəl belə hallara yol verilməməsi üçün monitorinqlər aparılırdı. Hesab edirəm, indi də bu proseslər həyata keçirilməlidir. Çünki əhali özü nə qədər məlumatlı olsa, toy sahiblərinin erkən nikaha yol vermə halları da azalacaq. Məsul şəxslər yetkinlik yaşına çatmayan uşaqlar arasında iş aparmalıdır. Xüsusən də 14-15 yaşından sonra uşaqlar arasında bu işlər gücləndirilməlidir. Erkən nikaha, onun sonradan törətdiyi fəsadlara qarşı daha çox televiziyalarda, sosial şəbəkələrdə təbliğatlar aparılmalıdır. Həmçinin məktəblərdə bu istiqamətdə daha çox maarifləndirmə işləri görülməli, uşaqların təhsilə stimulu artırılmalıdır. Texnoloji imkanlardan bəhrələnərək uşaqlara təhsilin onların gələcəyi olduğunu, erkən nikahın isə uçuruma apardığını aşılamaq lazımdır".

"Dövlət tərəfindən verilmiş mənzillər birbaşa sərəncamla verilir. Sərəncamla verilən mənzillərin satılması arzulolunan deyil, çünki bu məzillər həmin şəxslərin ev probleminin aradan qaldırılması üçün verilir”.

Bu sözləri Valyuta.az-a əmlak məsələləri üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev dövlət tərəfindən verilən mənzillər haqqında danışarkən deyib.

Elnur Fərzəliyev əlavə edib ki, Azərbaycan müstəqillik qazandığı vaxtdan bu günə qədər dövlət tərəfindən 10 minlərlə mənzil müxtəlif şəxslərə verilib:

"Bu şəxslərin sırasında mühəribə veteranları, şəhid ailələri, elm adamları, sənət adamları və digər kateqoriyadan olan müxtəlif şəxslər var. Həmin insanların ev problemləri növbəli şəkildə mütəmadi olaraq aiddiyatı qurumlar tərəfindən həll edilir. Bəzi müəsisələr var ki, onların özünə də dövlət tərəfindən torpaq sahəsi ayrılıb, orda çalışan şəxslərə evlə təmin edilib.

Hətta bəzi universitetdə çalışan evsiz müəllimlərin də ev problemi bu yolla həll edilib. Kirayədə qalan elə az təminatlı ailələr var ki, bununla bağlı rəsmi məlumat verib, kirayə müqaviləsini təqdim edirsə, dövlət tərəfindən dəstək verilir. Bundan başqa evi olmayıb, ev növbəsində olan hərbçi və güc strukturlarında işləyən şəxslər yaşadığı yerdən kənar ərazidə xidmət edirsə, və dövlət tərəfindən evlə təmin edilməyiblər, kirayə yaşayırlarsa, onların kirayə ödənişləri də dövlət tərəfindən qarşılanır”.

Sərəncamla verilən mənzillərin çıxarışları, satılması və ya bağışlanması haqqında da danışan həmsöhbətimiz deyib ki, mənzillər verilən binalar tam qəbuldan keçdikdən, bina özəlləşdikdən sonra mənzil sahibi öz əmlakına çıxarış ala bilər: "Bundan sonra o, həmin mənzili ya bağışlaya, ya da digər şəxslərə sata bilər. Dövlət tərəfindən verilən əmlaklara digər şəxslər şəxsin özününün razılığı olmadan payçı ola bilməz”.

Elnur Fərzəliyev son olaraq bildirib ki, dövlət tərəfindən ev verilən şəxs ailəlidirsə və gələcəkdə boşanarsa, həmin ev məhkəmədə əmlak bölgüsünə cəlb olunmur:

"Çünki o birgə nikah dövründə qazanılmış puldan alınmayıb. Dövlət tərəfindən həmin şəxsə verilib”.