ReAl partiyası sədrinin müavini Natiq Cəfərli Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

- Oktyabrın 31-də Soçidə Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin vasitəçiliyi ilə Azərbaycan və Ermənistan liderləri arasında görüş keçiriləcək. Sizcə, ABŞ və Avropa Birliyinin bölgədə fəallığını artırdığı vaxtda bu görüşdən hansı nəticələr çıxacaq? Yəni Rusiya Qərbin önünə keçmək üçün prosesi önə apara biləcək addım ata bilərmi?

- Əslində Azərbaycanın təşəbbüsü ilə hər iki istiqamətdə danışıqların aparılması cəhdi doğrudur. Azərbaycan həm Avropa Birliyinin, həm də Rusiyanın moderatorluğu ilə danışıqların aparılmasına nail olmaqla onlar arasında bir rəqabət yaradır. İndi isə Rusiya məcbur qala bilər ki, Avropa Birliyinin önə çıxmasının qarşısını almaq üçün hansısa anlaşmanın əldə edilməsini irəli çəksin. Çünki Soçidə ciddi anlaşma olmasa, görüşün yenidən Brüssel və ya Avropanın hansısa paytaxt şəhərlərindən birində keçirilməsi qaçılmaz olacaq. Artıq bununla bağlı ümumi razılaşma var.

Məncə, iki xətt üzrə danışıqların aparılması bir-birinin önünə keçməyə cəhd edən Rusiya və Avropa Birliyi arasında müəyyən rəqabətin yaranmasına səbəb olur ki, bu da bizim maraqlarımıza uyğundur. Çünki bizim məqsədimiz danışıqların təklif etdiyimiz 5 prinsip üzrə irəliləməsi və müəyyən sənədlərin imzalanmasıdır. Bunun hansı şəhərdə olacağı məsələnin ikinci tərəfidir. Amma mən düşünürəm ki, Soçi görüşündə ən azı çərçivə sənədi imzalanmasa, növbəti Brüssel görüşündə belə bir sənədin imzalanması mümkün ola bilər. Bunu Moskva da bilir. Bu baxımdan, ola bilər ki, Rusiya Avropa Birliyinin önə çıxmasının qarşısını almaq və bölgədə əsas gücün Kreml olduğunu göstərmək üçün Soçidə hansısa bir çərçivə sazişi imzalansın. Amma bu, böyük sülh müqaviləsi olması anlamına gəlmir.

- Ermənistan mediasında müzakirə olunan əsas mövzulardan biri ilin sonunadək sülh müqaviləsinin imzalanacağı ilə bağlıdır. Bununla bağlı son olaraq Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan danışdı. Sizin bu haqda fikriniz necədir?

- Söhbət təkcə Azərbaycan və Ermənistanın oturub, anlaşıb sənədləri imzalaması ilə bitsəydi, bəlkə də bu prosesi daha tez yekunlaşdırmaq olardı. Bölgədə maraqları olan müəyyən güclər var ki, böyük sülh müqaviləsinin imzalanması birbaşa həyati maraqlarına toxunan məsələdir.

Böyük sülh müqaviləsi nə deməkdir? Yəni hər iki ölkə bütün problemləri həll edir, tərəflər arasında kommunikasiyalar açılır, nəhayət sülh şəraitində yaşamağa başlanılır. Bu zaman bölgə ölkələri, xüsusən də İran və Rusiya hər iki dövlətə təsir mexanizmlərini itirmiş, yaxud minimuma enmiş olur. Bu da onu deməyə əsas verir ki, bölgədə dayanıqlı sülhün olması Tehran və Moskvanın maraqlarına uyğun deyil. Amma mənə elə gəlir ki, hər bir halda ilin sonuna qədər iki sənəd imzalana bilər.

Biri Moskva və ya Soçidə ola bilər. Rusiyada kommunikasiyalarla bağlı hansısa sənədin imzalanması mümkündür. Çünki Rusiyanın kommunikasiyaların açılmasında marağı var, amma böyük sülh müqaviləsinin imzalanmasını istəmir.

İkinci sənəd Brüsseldə imzalana bilər. Bunun da sərhədlərin delimitasiyası ilə bağlı ola biləcəyini düşünürəm. Amma bu, demarkasiya anlamına gəlmir. Çünki demarkasiya daha ağır prosesdir, daha uzun zaman alır. Amma delimitasiya ilə bağlı hansısa sənədin imzalanması mümkündür.

Bir sözlə, ilin sonuna qədər böyük sülh müqaviləsi olmasa da, iki vacib məsələ ilə bağlı razılığa gəlməyin mümkün olduğu qənaətindəyəm. Bu da Azərbaycanın maraqlarına uyğundur. Sərhədlərin delimitasiyası qarşılıqlı şəkildə ölkələrin ərazi bütövlüyünün tanınması anlamına gəlir. Kommunikasiyaların açılması da Azərbaycanın çoxdan həllini istədiyi məsələdir.

- Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Gürcüstanda səfərdə olarkən Tiflisin vasitəçiliyi məsələsi gündəmə gəldi. Maraqlıdır, Gürcüstan bu prosesdə nə edə bilər?

- Əslində Gürcüstan Azərbaycan və Ermənistanın müxtəlif formatlarda danışıqlar platformasına çevrilmişdi. Zaman-zaman iki ölkə arasında müxtəlif səviyyələrdə keçirilən tədbirlərə ev sahibliyi edirdi. Belə tədbirlərdən birində iştirak etmiş şəxs kimi deyə bilərəm ki, Tiflis bunun üçün çoxdan çalışırdı. Təbii ki, burada Tiflisin də maraqları var. Bu durumda Tiflis Cənubi Qafqazın “sülh paytaxtı”na çevrilir. Bu da Tiflisə böyük layihələrin həyata keçirilməsi imkanları yaradır.

İndi də Gürcüstanın paytaxtının jurnalistlərin, vətəndaş cəmiyyəti, dövlət və hökumət nümayəndələrinin daimi görüş yerinə çevrilməsi fürsəti və imkanı var. Bu, Azərbaycanın da maraqlarına uyğundur. Bir çox məsələlər var ki, bunların ciddi formada müzakirə edilməsinə və yekunda ümumi razılığa gəlinməsinə ehtiyac var. Söhbət qarşılıqlı güvənin təmin edilməsindən getmir, bu, uzun prosesdir.

Adi hüquqi məsələlər də var. Məsələn, Qarabağda yaşayan ermənilərin Azərbaycan cəmiyyətinə inteqrasiyası. Azərbaycan Prezidenti də dəfələrlə bu məsələni gündəmə gətirib. Doğru olan da budur ki, orada yaşayan erməni əsilli Azərbaycan vətəndaşlarının inteqrasiyası həyata keçirilməlidir. Bunun yolları ilə bağlı erməni icmasıyla müəyyən müzakirələrin aparılması və qarşılıqlı güvənin təmin edilməsində Gürcüstan müəyyən rol oyna bilər.

- Bəs ABŞ-ın səylərindən gözləntiniz necədir? Liderlərin gözlənilən Soçi görüşünə münasibət bildirən Dövlət Departamenti Azərbaycan və Ermənistanın ən böyük dəstəkçisinin Rusiya yox, ABŞ olduğunu bildirdi. ABŞ-a inanmalıyıqmı?

- Açığını desək, Rusiyadan fərqli olaraq, ABŞ üçün Azərbaycan və Ermənistanın hansı şərtlərlə razılaşacağı o qədər də maraqlı deyil. Bu mənada ABŞ-ın marağı var ki, bölgədə dayanıqlı sülh yaransın. Rusiyadan fərqli olaraq, ABŞ-ın istədiyi budur ki, məsələ birdəfəlik həllini tapsın. ABŞ-a görə, hansı formada olacağını Azərbaycan və Ermənistan müəyyən etməlidir.

Rusiyanın marağı bir az fərqlidir. Rusiya məsələnin birdəfəlik həllinin bu ölkələrə təsir mexanizmlərini zəiflədəcək deyə, fərqli mövqedən çıxış edir. Buna görə ABŞ-ın da iştirakı vacibdir. Mənə elə gəlir ki, Azərbaycan prezidentinin köməkçisi Hikmət Hacıyevin ABŞ-da Ermənistan rəsmiləri ilə görüşü də bunu sübut edir.

Amerika mediasını oxuyanda görürük ki, Vaşinqton ilin sonunadək iki ölkə arasında böyük sülh müqaviləsinin imzalanmasını istəyir. ABŞ düşünür ki, dayanıqlı sülh müqaviləsi imzalanarsa, Ermənistanın tədricən Rusiyanın təsir dairəsindən çıxmaq fürsətləri də artacaq. Yəni Rusiyanın iki ölkə arasındakı gərginliyə təsirləri azaldıqca, regiona təsiri də zəifləyəcək. Amerikanın strateji hədəfi də bundan ibarətdir.

Cənubi Qafqazda Gürcüstan birmənalı şəkildə qərbyönlü siyasət yürüdür. Azərbaycanın siyasəti balanslaşdırılmış olsa da, daha çox iqtisadi olaraq Qərbə bağlıdır. Rusiyanın hərbi, siyasi və iqtisadi təsirlərinin ən güclü olduğu region ölkəsi Ermənistandır. Rusiyanın Cənubi Qafqaza təsirlərinin azaldılmasının yolu da onun Ermənistandakı mövqelərini zəiflətməkdən keçir.

Elm və Təhsil Nazirliyi şagirdlərin nizam-intizamını, davranışını tənzimləmək üçün qaydalar hazırlayıb.

Bu qaydalarda nədən bəhs olunur?

Yaradılması təklif edilən Nizam-İntizam Şurasının funksiyaları nə olacaq?

Bu barədə BBC News Azərbaycanca Elm və Təhsil Nazirliyinin şöbə müdiri Elnur Əliyevlə söhbət edib.

İtaliyanın Sardiniya adasında şahmat üzrə gənclər arasında dünya çempionatı sona çatıb. Qızıl medalları isə ölkəmizə həmvətənlərimiz Gövhər Beydullayeva və Abdulla Qədimbəyli gətiriblər.

İtaliyada 20 yaşa qədər qadın şahmatçılar arasında keçirilən yarışda qızıl medal qazanmış Azərbaycan təmsilçisi Gövhər Beydullayeva ilə müsahibəni təqdim edirik:

– Xanım şahmatçılardan ibarət turnirdə qazandığınız qələbə ilə ilkə imza atdınız. Azərbaycana 20 yaşa qədər qadınlar arasında qızıl medalı gətirən ilk şahmatçı kimi hisslərinizi bilmək istərdim.

– Bəli, yaşıdlarım içərisində ilkə imza atdım və bu mənim üçün çox qürurvericidir. Azərbaycan Himnini oxutduğum və ölkəmi layiqincə təmsil etdiyim üçün sevinirəm. Həmçinin oğlanlar arasında da qızıl medalı qazananın azərbaycanlı olması bizi ikiqat sevindirdi.

İtaliyada bu cür şahmat turnirində Azərbaycan Himni iki dəfə oxundu və qalibiyyət bizim oldu.

– Turnir nə qədər davam etdi? Sıx təqvimdə mübarizə aparmaq çətindirmi?

– On bir turdan ibarət turnirdə hər ölkədən 20 yaşa qədər ən güclü şahmatçılar iştirak edirdilər. Turnir çox çətin idi. Gərgin mübarizə şəraitində keçməsinə baxmayaraq, qələbəyə nail oldum.

Təqvimim çox sıx idi, ondan öncə də bir çox turnirlərim oldu – Şuşada keçirilən şahmat turniri, klublar arasında Avropa çempionatı, qadınlar arasında Avropa çempionatı və milli yığmamızla birlikdə Olimpiya çempionatında iştirak etmişdim. Şahmat oynamaq mənim üçün çox həyəcanvericidir. İnsanıq, bəzən zehni yorğunluq ola bilir, lakin uğur qazandığımızda yorğunluğu unuduruq. Turnirə uğur qazanmaq məqsədilə getdikdə buna nail olub qayıdırıq.

– Turnirdə çıxış edən şahmatçıların şanslarını necə dəyərləndirirsiniz?

– İtaliyaya getməzdən əvvəl özümə çox inanırdım. Qalib kimi şanslarımın yüksək olduğunun fərqindəydim. Öz oyunumu, təbii ki, yüksək qiymətləndirirəm və turnirə ikinci, üçüncü yer üçün deyil, qalibiyyət üçün getmişdim. Qarşıma qoyduğum məqsədə də çatdım.

– Ən çətin qarşılaşmanız hansı ölkənin təmsilçisi ilə oldu?

– Ən çətin deməzdim, amma erməni şahmatçı üzərində təmiz qələbə qazandım, buna çox sevinirəm. Erməni şahmatçı ilə 9-cu turda qarşılaşdıq. Onu məğlub etdim. Bu oyun çox maraqlı keçdi və oyundan sonra çempionluğa şansım və istəyim daha da artdı.

– Qarşıda daha hansı şahmat yarışları var?

– Milli yığmamızla birlikdə Avropa çempionatında iştirak edəcəyik. Bu turnirdən sonra fərdi Dünya Kubokuna vəsiqə qazandım, bunu da qeyd edim. O turnirdə də ölkəmizi layiqincə təmsil etmək istəyirəm.

– Bu turniri karyeranızın il ərzində ən vacib yarışı adlandırmaq olar?

– Bəli, bu il mənim üçün çox uğurlu keçib deyə bilərəm. İlin əvvəlində kişilər arasında Avropa çempionatında iştirak etdim. Orada bir çox qrosmeysterlərə qalib gəldim. Bunu da uğurlu çıxışlarımdan hesab edirəm. Bu il qadınlar arasında Azərbaycan çempionu oldum. Milli yığmamızla birlikdə Olimpiadada çıxış etdik. Düzdür, medal götürə bilmədik, amma çox maraqlı oyunlar oldu.

– Azərbaycan Respublikasının Gənclər və İdman Nazirliyi, Azərbaycan Şahmat Federasiyası və Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəsinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən “Shusha Chess 2022” beynəlxalq şahmat turnirindəki iştirakınızı necə dəyərləndirirsiniz?

– Turları uğurlu keçsəm də, sonuncu turda məğlubiyyət məni medalçılar sırasından kənarda saxladı. Lakin üzülmürəm, beşinci yerlə kifayətlənməli oldum. Amma o da maraqlı oyunlardan biri kimi yadımda qalıb.

– Siz daha əvvəl də Avropa çempionu olmuşdunuz, bu gün isə dünya çempionusunuz. Gələcək hədəfləriniz nələrdir?

– Daha əvvəl 14 yaşa qədər qızlar arasında Avropa çempionu idim, bu il isə 20 yaşa qədər qızlar arasında dünya çempionu adını aldım. Gələcəkdə də milli yığmamızla keçirilən çempionatlarda qalib olmağı hədəfləyirəm. Eləcə də dünya kubokunda qalib olmaq istəyirəm. Ölkəmizə gətiriləcək hələ çox medallar var və biz buna nail olacağıq.

Oxu.Az

Oktyabrın 14-dən Azərbaycan jurnalistlərinin reyestrində qeydiyyat başlayıb. MEDİA kommunikasiya şöbəsinin direktoru Səidə Şəfiyevanın sözlərinə görə, reyestrdə qeydiyyatdan keçməyən jurnalistlər əvvəlki qaydada işləyə və istənilən dövlət qurumuna sorğu göndərərək cavab ala biləcəklər.

Lakin KİV-ə qarşı qarşı tələblər sərtdir. Medianın İnkişafı Agentliyinin (MEDİA) media reyestri xidmətinin rəhbəri Cahangir Həsənli media haqqında qanunun 62.2 və 62.3-cü bəndlərini xatırladıb ki, bu maddələrə görə, çap və onlayn media “qanunvericiliyə əsasən müvafiq cavabı” almaq üçün işə başlamadan 7 gün öncə Media Agentliyinə müraciət etməlidir. Bu qanun qüvvəyə minənədək fəaliyyət göstərən KİV-lər isə 78.3-cü bəndə əsasən reyestr işə başladığı gündən altı ay ərzində Agentliyə müraciət etməlidirlər. "Beləliklə, fəaliyyət göstərən KİV-lərin altı ay vaxtı var", - Həsənli qeyd edib.

Bəs KİV qeydiyyatdan keçmirsə , keçmək istəmirsə, və ya MEDİA-dan imtina alırsa, o zaman necə olacaq? Şəfiyeva Turan-ın bu sualına cavabında bildirib ki, media haqqında qanuna əsasən, 6 ay ərzində reyestrdə qeydiyyatdan keçmək üçün müraciət etməyən media subyektlərinin işinin qanuniliyinə məhkəmədə baxılacaq.

Media Hüququ qrupunun rəhbəri Xalid Ağəliyev suallarımızı cavablayıb.

* * *

Sual: Xalid bəy, belə çıxır ki, Media Reyestrinə qeydiyyat məcburidir?

Cavab: Media Agentliyinin rəsmilərinin açıqlamaları yekdil deyil, dolaşıqlıq var. Rəsmilərdən biri resyestrlə bağlı tələblərin yalnız reyestrə düşmək istəyində olan media və jurnalistlərə münasibətdə tətbiq ediləcəyini, başqa bir rəsmi isə 6 ay ərzində reyestrə qoşulmaq üçün müraciət etməyənlərin məhkəməyə çəkiləcəyini açıqlayıb. Bu, ilk növbədə qanunun dolaşıqlığını və onun icrasına məsul olanların özləri üçün belə anlaşılmaz məzmun daşıdığını təsdiq edir. Qanunun işığında qeydiyyatın məcburiliyinə gəlincə, belə tələbi, qaydanı tətbiq etmək istəyi ola bilər, çünki yeni qanunu qəbul etməyin məqsədi də elə daha çox nəzarət imkanı qazanmaq idi, ancaq məcburi qeydiyyat tələbinin qanun qüvvəyə minənədək fəaliyyətə başlamış medialara aid edilməsi tamamilə qanunsuzdur. Çünki, qanunun geriyə qüvvəsi yoxdur. Konstitusiyaya görə, fərdlərin və təşkilatların hüquqi durumunu yaxşılaşdıran, hüquq məsuliyyətini aradan qaldıran və ya yüngülləşdirən normativ hüquqi aktların geriyə qüvvəsi ola bilər. Bu baxımdan qeydiyyat məcburi ola bilməz, olacaqsa, bu, qanunsuz, Konstitusiyaya zidd praktika olacaq.

Sual: Medianın İnkişafı Agentliyinin (MEDİA) media reyestri xidmətinin rəhbəri Cahangir Həsənli media haqqında qanunun 62.2 və 62.3-cü bəndlərini əsas gətirib. Amma bu vaxta qədər bu barədə söhbət açılmırdı. Eyni zamanda deyilir ki, bu qanun qüvvəyə minənədək fəaliyyət göstərən KİV-lər isə 78.3-cü bəndə əsasən reyestr işə başladığı gündən altı ay ərzində Agentliyə müraciət etməlidirlər. Qanunun rəsmi orqanlardakı dərcində bu maddələr yox idi. Bu vaxta qədər də müzakirəsi aparılmırdı. Birdən-birə haradan ortaya çıxdı bu məsələ?

Cavab: Bu məsələ birdən-birə ortaya çıxmayıb. Söhbət 62-ci və 73-cü maddələrdən, eləcə də keçid müddəalarından gedir. Təəssüflər olsun ki, bu qanun, “yanğından mal qaçırırmış” kimi qaçaraq, gərəkli ictimai müzakirələr süzgəcindən keçirilmədən qəbul edildi. Həmin vaxt bizim hüquqşunas Ələsgər Məmmədli ilə birgə qanun layihəsinə təkliflər hazırlamaq üçün bir neçə saat imkanımız oldu, yeri gəlmişkən, 40 səhifəyə yaxın həmin təkliflərimizdən yalnız bircə ifadə nəzərə alındı. Həmin təkliflərimizdə sözügedən maddələrə də toxunmuşduq. 73-cü maddənin tamamailə silinməsini və yenidən işlənməsini təklif etmişdik. 62-ci maddənin də eyni qaydada sui-istifadələrə yol açmaq potensialında olması səbəbindən dəyişdirilməsini təklif etmişdik. Ancaq dediyim kimi nəzərə alınmadı. Qanunun narahatlıq yaradan, ifadə və media azadlığına yönəlik təhdidləri özündə ehtiva edən maddələri kifayət qədərdir. İndilik tətbiq edilməsi gündəmdə olan cəmi 2-3 maddədir. Zamanı gəlincə, bütün maddələr tədricən işə düşəcək və bundan əvvəlcə tənqidi medialar, sonra bu layihəni alqışla qarşılayan bütün yerdə qalan medialar, jurnalistlər də öz “nəsibini alacaqlar”.

Sual: Sizcə, bu qeydiyyat məsələsi və qeydiyyatdan keçməyən media orqanlarına 6 aylıq tələb qoymaqla nə etmək istəyirlər? Məqsəd nədir?

Cavab: Media, jurnalistika azadlığını mümkün olduğu qədər cilovlamaq. 90-cı illərdə başlıca məqsəd insanların başlıca informasiya qaynağı olan teleradio mediasını cilovlamaq idi. Bu məqsəd əldə edildi. Ardınca, teleradionun etimadlılığı xeyli aşağı düşdü, çap mediası, xüsusilə, qəzetlər insanların başlıca informasiya qaynağına çevrildi. Həmin vaxt çap mediasının cilovlanması başlıca məqsədə çevrildi. Uzun sürdü, amma bu məqsəd də əldə edildi. Bunun ardınca tədricən internet mediası insanların başlıca bilgi qaynağına çevrilməyə başladı. Bununla paralel olaraq, həmin media əsas hədəfə çevrilib. İnternet mediasının özəllikləri elədir ki, onu teleradio, çap mediasında olduğu kimi rahatlıqla ram etmək mümkünsüzdür. Burda ən effektiv vasitə insanları qorxutmaq, çəkindirmək, özünü senzuraya zorlamaqdır. Hazırda baş verənlərin üz qatında müxtəlif medialar görünsə də, başlıca məqsəd internet mediasının təsirini mümkün olduğu qədər azaltmağa nail olmaqdır.

Sual: Belə çıxır ki, qeydiyyat üçün müraciət edən media orqanının qeydiyyata alıb-almamaq səlahiyyətini də Reyestr özündə saxlayır? Bununla da istədiyi medianı çıxdaş etmək imkanı qazanmırmı?

Cavab: Belə çıxır deməzdim. Məhz belədir ki, Avropa Şurasına üzv olmaq ərəfəsində Azərbaycanda ləğv edilən Mətbuat nazirliyinin bərpasına çalışılır. Əgər reyestr mexanizmi dediyiniz kimi tətbiq ediləcəksə, elə bir rejim, mexanizm yaradılması hədəflənmiş olacaq ki, qanuni jurnalistika fəaliyyəti ilə yalnız dövlətin icazə verdiyi şəxslər məşğul ola bilsin. Yerdə qalanlar daimi olaraq, qanuni basqı altında saxlanılsın və tədricən, mühitə mümkün olduğu qədər hakim olsunlar. Amma bu, doğru yol deyil, azad olmayan media, cilovlanmış ifadə azadlığı ilə yaxşı, firavan ölkə inşa etmək mümkün deyil. Həm də əvvəldə dediyimiz kimi internet mediası özəl xüsusiyyətlərə malikdir, onu ya Çin, İran, Koreyadakı kimi söndürməlisən, ya da azad buraxmalısan.

Sual: Reyestrdən qeydiyyatdan keçməyən, qeydiyyatdan keçmək istəməyən, Reyestr tərəfindən çıxdaş edilən, məhkəməyə verilən, məhkəmə tərəfindən qapadılan media orqanlarının da Reyestri məhkəməyə vermək və qazanmaq perspektivi varmı?

Cavab: Bütün hallarda mübahisələndirmək olar. Əvvəldə qeyd etdiyimiz kimi, qanunun geriyə qüvvəsi məsələsi var. Konstitusiyanın tələbləri var. Qurulması hədəflənən mexanizm bu aspektdə qanuna uyğun deyil. Rahatlıqla mübahisələndirilə bilər və məhkəmələr ədalətli araşdırma apararlarsa, media, jurnalsitlər burda haqlı tərəf kimi təsdiqlənə bilər.

Sual: Beynəlxalq konvensiyalar bununla bağlı nə deyir?

Cavab: Bu elə məsələdir ki, ona qarşı həm BMT məhkəmə alətlərindən, həm də Avropa Məhkəməsi alətindən istifadə etmək olar. Ən effektiv vasitə Avropa Şurasına üzvlüyün Azərbaycana qazandırdığı imkanlardır. Avropa Konvensiyası ifadə azadlığı hüququna təminat verir, həmin hüquqdan necə yararlanmanın təfsirini isə Avropa Məhkəməsi öz qərarları vasitəsilə təqdim edir. Bu praktikaya görə, bir medianı reyestr şərtlərinə uyğunsuzluq kimi hansısa texniki səbəblər göstərməklə qapatmaq, onun fəaliyyətə başlamasına imkan verməmək, aşkar şəkildə ifadə azadlığı hüququnun pozuntusu, senzuradır, bunun başqa hüquqi qiyməti yoxdur. Məsələn, AİHM Əhməd Yıldırım Türkiyəyə qarşı işi üzrə qərarında ifadə azadlığına məhdudiyyətlərin məzmunla bağlı ola biləcəyini, məzmunu çatdıran vasitələrə məhdudiyyətin yolverilməzliyini elan edir. Yəni, hansısa məqaləyə, şərhə, xəbərə, şerə, romana, əsərə müəyyən şərtlərə əməl etməklə məhdudiyyətlər tətbiq edilə bilər, ancaq həmin məzmunları çatdıran vasitələrə - qəzetləri, saytları, kanalları qapatmaq ifadə azadlığı hüququ çərçivəsini aşmaq deməkdir.(Turan)

Hərbi ekspert: "İranın təhdidlərini neytrallaşdıracaq siyasi addımlarla yanaşı, təhlükələri qarşılaya biləcək tədbirlər görməliyik"

İran Azərbaycanla sərhədə qoşunlarını cəmləşdirib və genişmiqyaslı hərbi təlimlər keçirməkdədir. Bir çox ekspertlər bildirirlər ki, bu, Azərbaycana əzələ nümayişi, siyasi mesaj xarakteri daşıyır. Çünki bu gün İranın Araz çayı vadisində belə miqyaslı hərbi təlimlərə vacib ehtiyacı görünmür. İran daxilində xalqın rejimə qarşı etirazları hər gün daha da çoxaldığı bir vaxtda İran daxili məsələlərinə köklənməlidir. Lakin əksinə, İran daxildəki gərginliyi azaltmaq əvəzində Azərbaycan sərhədinə qoşun yığmaqla regionda gərginliyin artmasına zəmin yaradır.

İran tərəfi təlimlərlə bağlı Azərbaycandakı narahatlığa əsas olmadığını bəyan edib. İranın Azərbaycandakı səfirliyinin yaydığı açıqlamada qeyd edilib ki, İslam İnqilabı Keşikçiləri Korpusunun (SEPAH) Araz çayı vadisində təlimləri qrafikə uyğun keçirilir: "Azərbaycan tərəfi təlimlərlə bağlı əvvəlcədən rəsmi şəkildə xəbərdar edilib".

Səfirlik xatırladıb ki, Azərbaycan və İran hərbi rəhbərliyi təlimlərlə bağlı müzakirələr aparıblar və başlanmış təlimlər çərçivəsində əməkdaşlıq baxımından bəzi təkliflər verilib.

“Dost və qardaş ölkələr olan İran İslam Respublikası ilə Azərbaycan Respublikası arasında münasibətlər həmişə düşmənlərin geniş təbliğat obyekti olub. Lakin iki ölkə rəhbərlərinin sayıqlığı düşmənlərin öz məqsədlərinə çatmasına mane olub”, - bəyanatda vurğulanıb.

Buna baxmayaraq, Azərbaycan ictimaiyyətində İranın davranışları ilə bağlı narahatlıq və haqlı suallar var: Tehran Bakıya hansı mesajı ötürür, Azərbaycan hansı addımları atmalıdır?

Ehtiyatda olan polkovnik, hərbi ekspert Üzeyir Cəfərov AYNA-nın suallarını cavablandırarkən o qədər də optimist danışmayıb. Ekspertin sözlərinə görə, proseslər onu göstərir ki, Azərbaycanı yaxın dövrdə o qədər də rahat mərhələ gözləmir:

- Çətin dönəmə qədəm qoyuruq. Bu gün İran rejimi heç cür sakitləşmək niyyətində deyil. İranın son addımları bölgədə gərginliyin arta biləcəyi ehtimalını gücləndirir. 44 günlük müharibədə Azərbaycan Ordusunun Ermənistan üzərində qələbəsi, torpaqlarını işğaldan azad etməsi rəsmi Tehranı narahat edir. İran istəmirdi ki, Azərbaycan ərazilərini azad etsin. Bir tərəfdən Azərbaycanın firavan olmasını arzulamayan İran digər tərəfdən 30 illik işğal dövründə ərazilərimizin sərvətlərindən faydalandı. Biz bilirik ki, bu müddət ərzində işğalda olan ərazilərimizdə nə əkib-becəriblər. Eyni zamanda, işğaldan sonra ərazilərimizdən nələr aparmadı ki... Yeraltı və yerüstü sərvətlərimizi taladı. İndi İran görür ki, əlindən bu sərvət çıxıb.

Tehran rejimini qıcıqlandıran daha bir məqam Azərbaycanın özünə inamının artması və Türkiyə ilə ən yaxın müttəfiqlikdir. Bunu Tehran rejimi həzm edə bilmir. Hesab edirəm ki, Azərbaycan ciddi tədbirlər görməlidir.

- Söhbət hansı tədbirlərdən gedir?

- İranın təhdidlərini neytrallaşdıracaq siyasi addımlarla yanaşı, təhlükələri qarşılaya biləcək tədbirlər görməliyik. İran hər halda Ermənistan deyil. Qoşunlarının sayına görə, gücünə görə Ermənistandan dəfələrlə böyükdür. Düzdür, orada 40 milyona yaxın Azərbaycan türkü yaşayır və bu amil bizim üçün önəmlidir. Bütün hallarda isə İranla hərbi konflikt bizim üçün lazım deyil.

- İranın belə addımlar atmaqla hansı mesajları verir?

- İsrailin müdafiə nazirinin Bakıya səfərindən sonra Tehranda xof yaranıb. Guya ki, sionist bir rejim gəlib Azərbaycanda oturub, İrana təhlükələr var və s. İran mediasında hər gün bu istiqamətdə təbliğat aparılır. lakin İran unutmamalıdır ki, avantüraya baş vursalar, onlar üçün də çətin olacaq. O mənada ki, bu gün İranı məhv etmək üçün startda olan ölkələr var. Vəziyyətin gərginləşməsində Tehran da maraqlı olmamalıdır. Bu qədər qoşunu sərhədə gətirmək, təlim keçirmək, əzələ nümayişi etdirmək İranın səhv addımıdır.

- İran səfirliyi açıqlama verib ki, SEPAH-ın təlimləri ilə bağlı Azərbaycan əvvəlcədən məlumatlandırılıb...

- Bu, qaydalardır: hansısa ölkə qonşu ölkənin sərhədlərində hərbi təlimlər keçirsə, o ölkənin hərbi rəhbərliyini məlumatlandırmalıdır. İran da bunu edib. Amma indi Tehrandan nə qədər deyilsə də ki, bu təlimlərin Azərbaycana aidiyyəti yoxdur, əksinə, daha çox var. Çünki bundan əvvəlki bəyanatlar, rəsmilərin açıqlamaları məqsədin nə olduğunu aydınlaşdırmağa imkan verir. Sual olunur: İran bu gün Azərbaycandan hansı təhlükələri görür ki, qoşunlarını sərhədə cəmləşdirir? Bu, ciddi məsələdir. Yenə də deyirəm, biz tədbirlərimizi görməliyik. Arxayınlıq yaranmamalıdır.

Müəllif: Anar Bayramoğlu

Xəbər verdiyimiz kimi, Konkret.az-ın Analitik Qrupu “Azərbaycan” qəzetinin 15 oktyabr tarixində çıxan nömrəsini kəskin tənqid edib.

Qeyd olunub ki, qəzetdə yer alan rəsmi şəxslərin və deputatların məqalələri və ya onların imzası ilə verilmiş yazılar qalib ölkənin rəhbərinin adına layiq deyil. Altında dövlət məmurlarının, siyasi xadimlərin, ölkənin tanınmış şəxslərinin imzası olan məqalələrin hamısı ucdantutma plagiat, oğurluqdur.

Ötən gün vitse-spiker Fəzail İbrahimli Milli Məclisdə çıxışı zamanı bu məsələyə də toxunub. O, həmin jurnalistlərin cəzalandırılması üçün çağırış edib.

Mövzu ilə bağlı Mətbuat Şurası idarə heyətinin etika komissiyasının sədri Qulu Məhərrəmli Yenisabah.az-a danışıb. O, faktlara söykənərək araşdırma aparan jurnalistlərin bu şəkildə təhdid olunmasının yolverilməz olduğunu deyib:

“Mən hesab edirəm ki, fakta əsaslanan yazılar, sanballı araşdırmalar, olduqca düşünülmüş, heç bir qərəz güdməyən araşdırma yazılarına görə heç kim jurnalistə təzyiq edə bilməz. Əgər biz hər hansı yazıda faktları təhrif etmiriksə, qərəzsiziksə, xüsusi bir məqsədimiz yoxdursa, davamlı olaraq bir obyekti tənqid atəşi altında saxlamırıqsa, heç kimin bizə ciddi iradı ola bilməz. Hansı səviyyədə olursa olsun, istər deputat olsun, istər hüquq-mühafizə orqanının işçisi olsun, istərsə də universitet müəllimi olsun əgər onunla bağlı konkret faktlara söykənən materiallar çap olunursa, araşdırmalar aparılırsa, jurnalistlərə təzyiq etmək, onları qorxutmaq, təhdid etmək doğru deyil. Bu statusundan asılı olmayaraq hər bir şəxsə aiddir. Konkret olaraq Milli Məclisdə səsləndirilən fikirlərə gəldikdə isə, fikrimcə, predmet ictimaiyyətə çox aydın təqdim olunmalıdır, jurnalistin qərəzi varsa, o üzə çıxarılmalıdır. Yox, əgər bunlar yoxdursa, jurnalistləri bu şəkildə təhdid etmək olmaz”.