 |
|
|
Çinin işğalı halında Amerika qoşunlarını göndərəcəyini vəd edən Co Baydendən fərqli olaraq, Tramp Tayvanı müdafiə etmək üçün açıq-aşkar öhdəlik götürməkdən yayınıb
Tayvanlılar Ukraynada baş verən vəziyyətlə Çin tərəfindən adalarına qarşı yaranan təhdidi paralel şəkildə müqayisə edirlər. Ukraynalılar kimi tayvanlılar da qonşu dövlətin davamlı təzyiqi altında yaşayırlar. Həmçinin Tayvan Ukrayna kimi aqressiyanın qarşısını almaq üçün böyük ölçüdə Qərbin dəstəyinə etibar edir.
Musavat.com xəbər verir ki, bu barədə “The Telegraph” qəzeti yazır.
Asiya məsələləri üzrə mütəxəssis, Beynəlxalq Münasibətlər Şurasının (CFR) üzvü Devid Saks qeyd edir ki, tayvanlılar arasında narahatlıq hissi getdikcə artır.
Nəşr yazır ki, Donald Trampın Ukrayna ilə bağlı siyasəti Tayvan üçün ciddi nəticələrə yol aça bilər. O, Kiyevə təhlükəsizlik zəmanətlərini istisna edib, hərbi yardımı müvəqqəti olaraq dayandırıb və Volodimir Zelenskini təbii sərvətlər məsələsində güzəştlər etməyə və atəşkəsə razı olmağa çağırıb.
Eyni zamanda, Tramp açıq şəkildə bildirib ki, ABŞ-ın ənənəvi müttəfiqləri onların tam dəstəyinə etibar edə bilməzlər.
Tayvan adası, Çin tərəfindən davamlı təzyiq altındadır. Çin mütəmadi olaraq hərbi gəmilər və qırıcılar vasitəsilə güc nümayiş etdirir. Tayvan Çin aqressiyasını dayandırmaq üçün ABŞ-ın dəstəyinə arxalanır. Çinin işğalı halında Amerika qoşunlarını göndərəcəyini vəd edən Co Baydendən fərqli olaraq, Tramp Tayvanı müdafiə etmək üçün açıq-aşkar öhdəlik götürməkdən yayınıb. Onun sözlərinə görə, Tayvan Amerika çip sənayesini "oğurlayıb" və Tayvan iqtisadiyyatının onurğa sütunu olan yarımkeçiricilərə 25 faizlik tariflərlə hədələyib.
"Tramp təcridçiliyi təmsil edir, bu isə o deməkdir ki, Tayvanı tərk edə bilər", – deyə Tayvanın Sinçzhu şəhərindən olan mikrosxem mühəndisi Çen-Vey Lay bildirib.
Tayvan dünyanın yarımkeçirici istehsalının mərkəzidir və adada genişmiqyaslı müharibə qlobal iqtisadi böhrana səbəb ola bilər. Ancaq əgər Tramp çip istehsalını ABŞ-a köçürə bilsə, Tayvana marağı azalacaq.
Tayvanlılar həmçinin, Trampın Tayvanı Çinlə danışıqlarda sövdələşmə vasitəsi kimi istifadə etməsindən də qorxurlar. Pekinə qarşı tətbiq olunan sanksiyalara baxmayaraq, ekspertlər hesab edir ki, Tramp Çinlə bir razılaşma şərti yaratmağa çalışır.
Tayvanda populyar olan "Bu gün Ukrayna, sabah Tayvan" şüarı, ABŞ-ın gələcək siyasəti ilə bağlı narahatlıqları əks etdirir.
Trampın Ukraynaya yanaşmasındakı kəskin dəyişiklik Tayvan üçün narahatedici bir siqnaldır.
Musavat.com
Tramp öz tələblərini irəli sürməyə çalışır, lakin İran bunu qəbul etməyəcək.
Demokrat.az xəbər verir ki, bunu İranın Ali Rəhbəri Seyid Əli Xamenei ABŞ Prezidenti Donald Trampın danışıqlar çağırışına cavabında deyib.
“İran şübhəsiz ki, onların tələblərini qəbul etməyəcək”, - Xamenei qeyd edib.
Qeyd edək ki, ABŞ Prezidenti Donald Tramp Xameneiyə məktub göndərərək İranın nüvə silahı hazırlamasının qarşısını almaq üçün danışıqlara çağırdığını, hərbi əməliyyatdansa diplomatiyaya üstünlük verdiyini bildirib.
Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski gələn həftə Səudiyyə Ərəbistanına səfər edəcəyini açıqlayıb.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, dövlət başçısı X (keçmiş Twitter) platformasında verdiyi açıqlamada səfərin bazar ertəsi günü başlayacağını və bu çərçivədə Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salmanla görüş keçirəcəyini bildirib.
Ukrayna lideri vurğulayıb ki, bu səfər çərçivəsində Ukraynanın təhlükəsizlik maraqları, ərzaq ixracı, regionda sabitliyin qorunması və beynəlxalq diplomatik səylər müzakirə olunacaq. Zelenskinin Səudiyyə Ərəbistanından ayrılmasının ardından, rəsmi Kiyev bu ölkədə diplomatik mövqelərini gücləndirmək üçün yüksək səviyyəli nümayəndə heyətini orada saxlayacaq.
Ukrayna nümayəndə heyətinə Prezident Ofisinin rəhbəri Andrey Yermak, xarici işlər naziri Andrey Sıbiga, müdafiə naziri Rüstəm Umerov və Prezident Ofisi rəhbərinin müavini Pavel Palisa daxildir. Bu heyətin ABŞ Administrasiyasının rəhbərləri ilə görüşü planlaşdırılıb.
Suriyada son günlər davam edən döyüşlər nəticəsində, xüsusilə ələvilərin çox olduğu Latakiya bölgəsində 250-dən çox insan həlak olub.
Teleqraf xəbər verir ki, bu barədə xarici KİV-lər Suriya İnsan Haqları Müşahidə Qrupuna istinadən məlumat yayıb.
Onlardan 162-nin mülki şəxslər olduğu bildirilib.
Şahidlərin sözlərinə görə, ələvi əhalisi arasında hazırda çox ciddi bir qorxu var və onlar öz təhlükəsizlikləri ilə bağlı narahatdırlar.
Suriya İnsan Haqları Şəbəkəsi (SNHR) isə, ən azı 225 nəfərin öldüyünü açıqlayıb.
Qeyd edək ki, bu Suriyada Bəşər Əsəd hakimiyyəti devrildikdən sonra qeydə alınan ən güclü toqquşmadır.
Şiddətli qarşıdurmaların baş verdiyi Homs, Latakiya və Tartus bölgələrində komendant saatı tətbiq olunur.
Bu məqamda isə Ərdoğan Suriya məsələsində həm Amerikanın, həm də Rusiyanın planlarını dağıtdı. Bundan sonra nələr olacaq? Masaya hansı yeni plan gəlir?
Bu və gündəmdəki bir çox xəbərləri bu gün saat 13.42-də aparıcı Sevinc Telmanqızının təqdimatındakı “Canlı debat” verilişində izləyə bilərsiz. Qonağımız hərbi ekspert Elxan Şıxəliyevdir. Müzakirədə tamaşaçılarımız da iştirak edə bilər.
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski martın 11-də ABŞ nümayəndə heyəti ilə Səudiyyə Ərəbistanında keçiriləcək görüşdə iştirak etməyəcək.
“Report” xəbər verir ki, bu barədə “Fox News” telekanalının jurnalisti Ceki Haynrik “X” sosial şəbəkəsində məlumat verib.
O qeyd edib ki, Zelenski martın 10-da Səudiyyə Ərəbistanının vəliəhd şahzadəsi Məhəmməd bin Salman Əl Səud ilə danışıqlar aparacaq. Bundan sonra onun komandası ABŞ nümayəndələri ilə görüşmək üçün Ciddədə qalacaq.
“Zelenski əvvəlcədən iştirak etməyi planlaşdırmırdı. Daha əvvəl CBS teleşirkəti səhv məlumat yaymışdı”, - Haynrik vurğulayıb.
Avropa Komissiyasının (AK) rəhbəri Ursula fon der Lyayen Rusiya-Ukrayna münaqişəsinin həlli çərçivəsində Kiyevə Avrapa İttifaqının (Aİ) vahid bazarına üzvlüyü təklif etməyə hazırdır.
Bu barədə Britaniyanın “Teleqraf” qəzeti Aİ rəhbərliyindəki mənbələrə istinadən məlumat yayıb.
Ətraflı
Nəşr qeyd edib ki, Brüssel Ukrayna üçün iqtisadiyyatın konkret hansı sektorlarını açacağını müəyyənləşdirməli olacaq. Həmçinin qeyd edilib ki, Aİ-nin vahid bazarına qismən daxil olmaq hərbi əməliyyatların başa çatmasından sonra Ukrayna iqtisadiyyatına təkan verəcək.
Planın əsas məqamı Ukraynanın müdafiə sənayesi üçün rüsumsuz çıxışın təmin edilməsidir. Bundan əlavə, xidmət sektorunun, ilk növbədə İT sektorunun açılması müzakirə edilir.
İranda son günlər istefa xəbərləri yayılır. Hətta Pezeşkian və Xomenei arasında qalmaqal yaşanır. Pezeşkianın istefa ərizəsi yazdığı və Xomeneinin bunu qəbul etmədiyi haqda məlumatlar da yayılıb. Bəs görəsən, proseslərin sonu necə olacaq? İranda Xomenei hakimiyyətinin devrilməsi mümkündürmü, yoxsa Pezeşkian prezidentlikdən getməli olacaq və yerinə daha sərt düşüncəli şəxs gətiriləcək?
Mövzunu KONKRET.az-a politoloq Samir Hümbətov şərh edib:
“Pezeşkian və Xomenei arasındakı gərginliyin iki səbəbi ola bilər. Birincisi, bunun danışılmış bir oyun olması mümkündür. Hansı ki, süni xaos yaradaraq cəmiyyətin və kənar güclərin reaksiyasını yoxlaya bilərlər. Yaxud da, həqiqətən daxildə narazılıq mövcuddur. Əgər belədirsə, bunun mütləq səbəbləri var.
Amma Xomeneinin hakimiyyətdən gedəcəyini düşünmürəm. O, xəstədir və son baş verənlər Xomeneinin yerinə varis təyin etmək siyasətinin tərkib hissəsi ola bilər. Ancaq Pezeşkianın prezident postunu tərk etməsi mümkündür. Çünki İranda daha çox teokratik hakimiyyət hökm sürür.
Bu səbəbdən də, Xomeneidən çox, Pezeşkianın getməsi real görünür. Son dövrlər Pezeşkianın Azərbaycan dilində danışması, türklərə daha çox meyl göstərməsi Xomeneinin xoşuna gəlməyib. Hələ ki, Pezeşkianın istefa ərizəsini qəbul etməyib. Amma bunun bir oyun olduğu göz qabağındadır. Qarşıdakı günlərdə biz bunun şahidi olacağıq”.
Musavat.com xəbər verir ki, İlham Əliyevin 22 il əvvəl, yenicə Baş nazir təyin olunandan sonra Ərdoğanla görüşünün videosu yayılıb.
9 sentyabr 2003-cü il... Sonu Zəfərlə bitəcək 44 günlük Vətən müharibəsinə hələ 17 il var. Və böyük siyasi səhnəyə Baş nazir kimi baş rolda çıxan İlham Əliyev ilk xarici səfərini Türkiyəyə edir. O dövrdə Türkiyə Prezidenti Əhməd Necdət Sezərdir. Kosmik fiqur kimi bir şey...
Yenicə iqtidara gəlmiş AK Parti isə öz qurucu rəhbərini mürəkkəb manevrlərlə Baş nazir postuna gətirib. Ərdoğanın gənc və enerjili dövrləridir.
O zaman yenicə tanış olan Ərdoğan və İlham Əliyev birlikdə mətbuata açıqlama verirlər. Buyurun, özünüz də bu qiymətli kadrlara baxın…
İlham Əliyevin söylədiklərinə təkrar-təkrar baxaq. Nə deyir, hansı kursu bəyan edir və ən əsası, indi o söylədikləri nə yerdə, nə haldadır?..
Bu videoda diqqəti çəkən məqamlar:
Onun Türkiyə ilə daha da yaxınlaşma kursuna dair söylədikləri;
Qarabağın azad olunması proqramını gələcək fəaliyyətində əsas prioritet seçdiyini elan etməsi.
Hələ o zaman, Azərbaycanda yüksək vəzifəyə təyin olunandan cəmi 1 ay sonra (həm də prezidentliyə namizəd kimi) səsləndirdiyi bütün fikirləri olduğu kimi həyata keçirib.
Bu xronika bir daha göstərir:
İlham Əliyev söz adamıdır, verdiyi vədi yerinə yetirir
Strateji düşünərək, 20 il sonranın çağırışlarına uyğun planlar qurur.
Musavat.com ANS-in arxivindən götürülən həmin qiymətli reportajı təqdim edir.
Zəruri qeyd: Bu videoda əks olunan reportajı mərhum jurnalist, sonradan millət vəkili olan Qənirə Paşayeva hazırlayıb.
R.A.
Musavat.com
Mülki təyyarəmizin vurulmasından sonrakı bir aydan artıq müddətdə Rusiya-Azərbaycan münasibətlərində soyuqluq qismən yerini müsbət tendensiyaya verməkdədir. Son günlər bu istiqamətdə baş vermiş müsbət hadisələrdən biri Rusiyanın “Alfa Sığorta” şirkətinin təyyarə qəzası ilə bağlı sığorta ödənişlərini tam şəkildə həyata keçirməsini xatırlamaq olar. Bildirilib ki, şirkət həmçinin sərnişinlərə də dəyən zərərə görə ödənişləri həyata keçirməyə başlayıb.
Bu arada Moskvada Azərbaycanın Ümummilli lideri Heydər Əliyevin abidəsi qoyulacağı ilə bağlı Moskva hökumətinin hərəkətə keçməsi də diqqət çəkməyə bilməz. Abidə Azərbaycanın Moskvadakı səfirliyinin yaxınlığındakı bağda yerləşəcək. “Yeni Müsavat” qeyd edir ki, təntənəli mərasimdə Rusiya yüksək səviyyədə təmsil olunub: Moskva meri Sergey Sobyanin, Rusiya baş nazirinin müavini Vitali Savelyev tədbirdə iştirak və çıxış ediblər. O da faktdır ki, Rusiyanın mərkəzi telekanalları və rəsmi agentlikləri bu mövzuya xüsusi diqqət ayırıblar. “Rusiya Azərbaycanla mədəni əməkdaşlığı daha da inkişaf etdirmək niyyətindədir”, - Rusiyanın mədəniyyət naziri Olqa Lyubimova belə deyib. “Rusiya ilə Azərbaycan arasında mədəni əməkdaşlıq möhkəm ənənələrə və çoxillik qarşılıqlı fəaliyyətə əsaslanır. Biz mədəniyyət müəssisələrimiz və yaradıcı kollektivlərimiz arasında əlaqələrin gücləndirilməsinə xüsusi diqqət yetirərək, onu daha da inkişaf etdirməyə çalışırıq”, - Lyubimova bildirib.
Rusiya Federasiya Şurasının sədri Valentina Matviyenkonun Novruz bayramı ərəfəsi Azərbaycana səfər edəcəyi xəbəri də bu qəbildəndir. Çünki məlum qəzadan sonra Matviyenko Azərbaycana səfər edəcək ən yüksək vəzifəli şəxs olacaq. Məlumata görə, Rusiya parlamentinin yuxarı palatasının sədri, ölkənin siyasi iyerarxiyasında təmsil olunan Matviyenko Bakıda Azərbaycan və Rusiya arasında ikitərəfli münasibətlərin inkişafı ilə bağlı müzakirələr aparacaq. Matviyenko Rusiyanın təcrübəli dövlət xadimlərindən biridir, 2011-ci ildən də Rusiya Federasiya Şurasının sədridir. Matviyenkonun Azərbaycanla münasibətləri hər zaman normal olub və güman ki, onun gözlənilən səfəri də münasibətlərdəki soyuqluğu aradan qaldırmağa köməyi olacaq.
Doğrudur, onun İrəvana da səfəri nəzərdə tutulub. Hətta bu gediş “Rusiya-Ermənistan münasibətlərinin inkişafına təkan vermək məqsədi daşıyır”, - deyə xarakterizə olunub. Habelə, Federasiya Şurasının sədrinin Türkiyə səfərini qeyd etmək olar. Lakin bu siyasi marşruta baxmayaraq, Matviyenkonun Azərbaycana gəlişi xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Yuxarıda da deyildiyi kimi, mülki təyyarənin vurulmasından sonra Rusiyadan ölkəmizə gələn ən yüksək ranqlı rəsmi şəxs olacaq. Buna qədər də bəzi addımların atılması müşahidə edilirdi. Misal üçün, Çeçenistan liderinin təyyarədə rəşadət göstərənləri təltif etməsindən, rəsmi Moskva adından danışan Mariya Zaxarovanın və Kreml sözçüsü Dmitri Peskovun yumşaq diplomatiya ritorikasından hiss olunurdu ki, Rusiya Azərbaycanla yaranmış gərginliyi daha da dərinləşdirməyə həvəsli görünmür. Sözsüz ki, Bakının tələbləri qalır - Rusiyanın özünün təzminat ödəməsi və atəş açanların, əmri verənlərin məsuliyyətə cəlb edilməsi. Lakin bu tələblərdən ziyadə sadalanan addımların atılması göstərir ki, Moskva Bakı ilə “buzları əridir”. Matviyenkonun səfərinin isə münasibətlərdə nə kimi təsir oyadacağı növbəti addımlarda bilinəcək.
Münasibətlərdə gərginliyin əlamətlərindən biri də Rusiyaya məxsus informasiya-mədəniyyət mərkəzi - Azərbaycandakı “Rossotrudniçestvo” nümayəndəliyi olan “Rus evi”nin hüquqi şəxs kimi qeydiyyatdan keçmədiyi və Azərbaycanın qanunvericiliyini pozduğu barədə Rusiya tərəfi məlumatlandırıldıqdan sonra, 3 fevral 2025-ci ildə Rusiya tərəfinə “Rus evi”nin fəaliyyətinin dayandırılması ilə bağlı nota göndərilməsi idi. Daha sonra “Rossiya Seqodnya” (Sputnik) agentliyinin Azərbaycandakı nümayəndəliyi ləğv edilib. Onlar yalnız bir müxbir vasitəsilə akkreditasiyadan keçə bilərlər. Bundan əlavə, Azərbaycan əleyhinə çağırışlar Rusiya mediasında başlasa da, daha sonra rusiyalı deputatlar və ekspertlər də “xor”a qoşulmuşdular. Son bir aydan artıq müddətdə isə Rusiya rəsmiləri loyal bəyanatlar verməklə diqqət çəkirdilər.
Elşad Musayev
Azərbaycan-Rusiya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun üzvü Elşad Musayev “Yeni Müsavat”a dedi ki, Azərbaycan təyyarəsinin vurulmasından dövlət rəhbərliyinin və ictimaiyyətin mövqeyi qətiyyətli, haqlı idi. Deputatın sözlərinə görə, Azərbaycan kompensasiya ödənilməsini, günahkarların cəzalandırılmasını tələb edib: “Bu tələblərimiz qarşısında Azərbaycana təzyiq edildi. Ancaq geri çəkilmədik və haqlı mövqeyimizi müdafiə etdik. Bizim Rusiya ilə gərginlikdə heç zaman marağımız olmayıb. Sadəcə, problemin üzərinə getdik. İndi isə Matviyenkonun səfəri və digər addımların atılması ondan irəli gəlir ki, Rusiya Azərbaycanla gərginliyin dərinləşməsində maraqlı deyil. Bunun da bir sıra siyasi-iqtisadi səbəbləri var. Bunun davamını gözləyirik və təyyarəni vuranların məsuliyyətə cəlb edilməsi mütləqdir”. E.Musayev bildirdi ki, Azərbaycan-Rusiya əlaqələrində təyyarənin vurulmasına qədər dinamik inkişaf müşahidə edilirdi, indi bu əlaqələrin qaldığı yerdən davam etməsi üçün rəsmi Moskva tələbləri tam icra etməlidir.
Arzuxan Əlizadə
Deputat Arzuxan Əlizadə də “Yeni Müsavat”a bildirdi ki, iki ölkə arasında gərginliyin ən pik dövründə belə Rusiyanın Azərbaycana yönəlik bəzi jestlər edəcəyini proqnozlaşdırmışdı: “Çünki Rusiya Qərblə müharibə vəziyyətindədir. Hazırkı şəraitin nə zaman normallaşacağı qeyri-müəyyəndir. Ukraynada gedən müharibə Avropa ilə Rusiyanın əlaqələrini pozub. Bu kontekstdə Türkiyə və Azərbaycan Rusiya üçün nəfəslik rolu oynayır. Rusiya da heç zaman bu nəfəsliyi bağlamaq istəməz. Ona görə də münasibətlərdə yumşalmaya gedəcəyi gözlənilən idi”. Deputat əlavə etdi ki, Azərbaycanın haqlı tələbləri gec-tez yerinə yetirilməlidir: “Ona görə həm Matviyenkonun səfəri, həm sığorta ödənişi, həm mərhum Heydər Əliyevə Moskvada abidə qoyulması Rusiyanın əlaqələri yumşaltmaq istiqamətində atdığı addımların bir hissəsidir”.
Emil SALAMOĞLU,
“Yeni Müsavat”
Türkiyə və Azərbaycandan güc və birlik mesajı – “Biz sülh, inkişaf və tərəqqi istəyirik!”
Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə görüşünün ardından tarixi paylaşım edib. Ərdoğan qardaş ölkənin liderini Türkiyədə qəbul etməkdən böyük məmnuniyyət duyduğunu bildirərək, Bakı və Ankaranın sarsılmaz birliyinin hər sahədə gücləndiyini vurğulayıb.
Ərdoğan paylaşımında “Bir millət, iki dövlət” ifadəsinin təkcə bir şüar olmadığını, bu qardaşlığın hərbi, iqtisadi və enerji sahələrində möhtəşəm layihələrlə gerçəkliyə çevrildiyini qeyd edib.
“Biz ticarətdən müdafiəyə, xüsusilə enerji sektorunda bir çox strateji layihələrə imza ataraq əlaqələrimizi daha da möhkəmləndiririk. Gələcəyə birlikdə addımlayırıq.”
Türkiyə lideri bəyan edib ki, Ankara və Bakı bölgədə sabitliyin, sülhün və rifahın qarantıdır:
“Türkiyə-Azərbaycan barışın, huzurun, rifahın tərəfdarıdır. Biz bölgədə yalnız sülh, əməkdaşlıq və birlik istəyirik. İnşallah, bundan sonra da regional sabitlik və inkişaf naminə bütün addımları birlikdə atacağıq.”
Bu möhtəşəm mesaj, Azərbaycanın və Türkiyənin bölgədəki rolunun gücləndiyini və sarsılmaz qardaşlığın yeni zirvələrə yüksəldiyini bir daha sübut edir.
Musavat.com
