Ramzan Kadırovla Vladimir Putin arasında münasibətlər pisləşib. Bu barədə Şimali Qafqaz üzrə ixtisaslaşmış keçmiş FTX zabiti «Важные истории» nəşrinə danışıb və onun hazırda xidmətdə olan həmkarı da bunu təsdiqləyib. Bu məlumatı «Важные истории» nəşrinin söhbət etdiyi şimali qafqazlı jurnalist və hüquq müdafiəçiləri də təsdiqləyiblər.
Verilən xəbərlərə görə, Kadırovun Putinlə fikir ayrılığının əsas səbəbi Çeçenistan liderinin Yaxın Şərqdəki müsəlman monarxiyalarının nümayəndələri ilə aktivlərinin gələcəyi və ailə üzvlərinin təhlükəsizliyi ilə bağlı getdikcə daha tez-tez və razılaşdırılmamış danışıqlar aparması barədə FTX-dan gələn məlumat olub.
Danışmaqda çətinlik çəkdiyinə görə, ehtimal olunur ki, onun xəstəliyi irəliləyir. Kadırov getdikcə pisləşən vəziyyətini mediada görünməklə gizlətməyə çalışsa da, son aylar o, ictimaiyyətin gözündən getdikcə daha tez-tez uzun müddət ərzində itir. Yanvar və fevral aylarında Çeçenistan Respublikasının başçısı uzun müddət kameralar qarşısına çıxmayıb, sonradan bunu məzuniyyətdə olduğu ilə əsaslandırmağa çalışıb. O, itkin düşməsi ilə bağlı vəziyyəti belə şərh edib: “Mənin adıma yazılmayan heç bir xəstəlik yoxdur”. O vaxtdan bəri Kadırov heç bir səs-küylü açıqlamalar verməyib və yalnız respublikada “yoxlamaları”nın videoları nümayiş etdirilib. Belə materiallar isə adətən, əvvəlcədən lentə alınmış olur.

Çeçenistan lideri öz bölgəsində hakimiyyətin necə qurulduğunu və getsə, ailə üzvlərini nə gözlədiyini yaxşı başa düşür. O, federal mərkəzdən verilən vədlərin və təhlükəsizlik zəmanətlərinin dəyərini də bilir. Çoxsaylı qohumlarının gələcəyi ilə bağlı qeyri-müəyyənlik Kadırovu çoxdan dostluq münasibətləri saxladığı Yaxın Şərq müsəlman ölkələrində onlar üçün zəmanət axtarmağa məcbur edib. «Важныe истории» nəşrinin mənbələrinə görə, Çeçenistan lideri bu danışıqları Kremldən gizlətməyə çalışıb, FTX dərhal bundan xəbər tutub və Putinə məlumat verib.
Məsələnin başqa tərəfləri də maraqlıdır. Bu yaxınlarda Kadırov böyük övladı 26 yaşlı qızı Ayşatı dövlət vəzifələrindən uzaqlaşdırıb. 2020-ci ildən bütün uşaqlar arasında atasına ən yaxın olan Ayşat Çeçenistanın mədəniyyət nazirinin birinci müavini təyin olunmuşdu, daha sonra nazirliyə rəhbərlik etdi, 2023-cü ildə isə respublikanın baş nazirinin müavini oldu. “Verstka” nəşri xəbər verir ki, Kadırovun Kremllə münasibətləri pisləşdiyindən, Ayşat vəzifəsini tərk edərək Çeçenistanın ən böyük ixracatçısı olan “Çeçen Mineral Suları” şirkətinin sahibi olub. Bundan əvvəl də şirkət əvvəlcə Axmat Kadırov Fondu vasitəsilə, sonra isə iki nominal sahib vasitəsilə Kadırovlar ailəsinə məxsus idi. Martın sonunda Ayşat Kadırovanın və Çeçenistan liderinin kiçik qızı Təbarikin adları hüquqi şəxslərin reyestrindən gizlədilib.
Kremllə fikir ayrılığı Kadırovun ən yaxın müttəfiqi, Dövlət Dumasının deputatı Adam Delimxanova da təsir edib. 2025-ci ilin əvvəlindən Adam Delimxanov hansı məbləğin təklif edilməsindən asılı olmayaraq, hər hansı haqq-hesab çürütmə əməliyyatlarında iştirakdan qəti şəkildə imtina edir. Delimxanov birbaşa müraciət edən şəxslərə bildirir ki, “ən yuxarıdan” sərt tapşırıqlar alınıb ki, Çeçenistan liderləri və təhlükəsizlik qüvvələri ümumiyyətlə, belə işlərə cəlb edilməməlidirlər.
Şimali Qafqaz regionunda çalışan, adının çəkilməsini istəməyən müstəqil jurnalist deyir ki, Kadırov və Delimxanov və Kreml arasında münaqişə Qafqazın insan haqları ictimaiyyətinə də məlum olub. “Niyso” çeçen hərəkatının nümayəndəsi Ansar Dişni «Важныe истории» nəşrinin nümayəndəsilə söhbətində deyib ki, “Adəm Delimxanova həqiqətən də, imkanlarının hüdudlarını başa salıblar”. Onun sözlərinə görə, Delimxanov hələ ki, Moskvada, Kadırovun paytaxtdakı nümayəndələrinin qərargahı kimi xidmət edən Bolşaya Yakimankada yerləşən “Prezident otelində” qalır. Hüquq müdafiəçiləri deyirlər ki, Kreml və FTX Delimxanovun son vaxtlar ölkə rəhbərliyinin razılığı olmadan cinayət sxemləri, o cümlədən reydlər və qəsblər təşkil etməsindən narazıdır. Dişni Delimxanovun komandasının konkret hansı hərəkətlərindən danışdığını açıqlamayıb.
/politfm.com
TEREF

ABŞ-ın Ukrayna ilə uğursuz faydalı qazıntı sazişini əvəz etmək üçün nəzərdə tutulmuş yeni əməkdaşlıq təklifləri Kiyevin Avropa İttifaqına daxil olmaq cəhdini sarsıtmaq təhlükəsi yaradır.

APA xəbər verir ki, bu barədə “Bloomberg“ agentliyi məlumat yayıb.

“Razılaşma Ukraynanın Avropa İttifaqına üzvlük cəhdini sarsıda bilər və ABŞ-a Ukrayna iqtisadiyyatının böyük sahələrini əhatə edən investisiya qərarları üzərində faktiki nəzarət imkanı verə bilər”, - agentlik qeyd edib.

Ukrayna üzrə sammitin iştirakçıları Rusiyaya qarşı sanksiyaları qüvvədə saxlamağı qərara alıblar
Parisdə keçirilən Ukrayna üzrə sammitin iştirakçıları yekdilliklə belə qərara gəliblər ki, indi Rusiyaya qarşı sanksiyaları ləğv etməyin vaxtı deyil.

TASS xəbər verir ki, bunu Fransa Prezidenti Emmanuel Makron bildirib.

“Avropa Ukrayna münaqişəsinin həllində Vaşinqtonun rolunu zəiflətməyə çalışır”.

TNS xəbər verir ki, bunu Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov deyib.

“Avropa hər vəchlə ABŞ-nin Ukrayna münaqişəsinin həllində rolunu sarsıtmaq istəyir və onu köklü səbəbləri aradan qaldırmaqla həll etmək istəmir”, - deyə o bildirib.

Ukrayna prezidenti Volodimir Zelenski Səudiyyə Ərəbistanında keçirilən görüşlərdən sonra ABŞ nümayəndə heyəti ilə Ukrayna nümayəndələri, Amerika tərəfinin isə Rusiya nümayəndələri ilə razılaşmalarda müəyyən fərqliliklərin olduğunu bildirib.
Bakupost.az xəbər verir ki, bu barədə “Unian“ məlumat yayıb.
Dövlət başçısı Səudiyyə Ərəbistanında keçiriləcək görüşlərdən sonra iki bəyanatın açıqlanacağını bildirib. Bunlardan biri Ukrayna və Amerika tərəfləri arasında razılaşmaların nəticəsidir, ayrıca bəyanat Amerika və Rusiya nümayəndə heyətləri arasında keçirilən görüşün nəticəsidir. Bu iki fərqli bəyanatdır, çünki onlarda beşinci maddə fərqlidir.
“Əvvəla, razılaşdığımız ilkin məqam odur ki, dənizdə sakitlik və sərbəst hərəkət mümkündür”, - Zelenski qeyd edib.
Ukrayna nümayəndə heyəti həmçinin Amerika tərəfi ilə infrastruktura zərbələr kontekstində atəşkəs barədə ayrıca danışıqlar aparıb.
Müqavilənin ikinci bəndi enerji sisteminə hücum etməməkdir. Həm Ukrayna, həm də Rusiya tərəfinin.
Prezidentin sözlərinə görə, Ukrayna mülki infrastrukturun qorunması məsələsini qaldırıb, lakin bu, bəyanatda yer almayacaq.
Razılaşmanın üçüncü bəndi nəzarət və monitorinqə aid olub.
Eyni zamanda, ABŞ-ın təklifi ilə sazişin dördüncü bəndi hər kəsin nəticənin davamlı sülh olması üçün çalışacağına aiddir.
Ukraynanın ABŞ, ABŞ-ın Rusiya ilə verdiyi bəyanatlardakı razılaşmanın beşinci bəndi fərqlidir.
“Bildiyimizə görə, ruslar Amerika tərəfinin ruslara öz kənd təsərrüfatı sektorunu, kənd təsərrüfatı məhsullarını daşımaqda kömək etməsi məsələsini qaldırıblar. Yəni söhbət limanlardan, tariflərdən və bu kimi şeylərdən gedir. Biz buna razı olmadıq ki, ümumi sənədimizdə olsun. Hesab edirik ki, bu, mövqelərin zəifləməsi və sanksiyaların zəifləməsidir”, - Zelenski qeyd edib.
Eyni zamanda o bildirib ki, bu məqamın təfərrüatları hələlik məlum deyil, çünki ABŞ və Rusiya nümayəndə heyətlərinin görüşündə Ukrayna tərəfi iştirak etməyib

Bir neçə aydır ki, türk jurnalistləri İmamoğlunun vəzifəsindən uzaqlaşdırılmasının qaçılmaz olduğuna dair fərziyyələr və şayiələr eşidirdilər. Ancaq çoxları Türkiyə hökumətinin belə cəsarətli addım atacağına inanmırdı.

Reyting.az xəbr verir ki, bu barədə “Middle East Eye” yazıb.

Britaniya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:

Cəmi bir neçə il əvvəl keçirilən bələdiyyə seçkilərində 51 faiz səslə qalib gələn İmamoğlu prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğanın əsas siyasi rəqibi kimi qəbul edilir.

Bazar ertəsi İmamoğlu rəsmi olaraq ana müxalifət olan Cümhuriyyət Xalq Partiyası (CHP) tərəfindən hələ üç il sonra keçiriləcək növbəti prezident seçkilərində namizəd kimi irəli sürülüb.

Onun həbsi bir dönüş nöqtəsidir və bu, korrupsiya iddialarından kənarda Ərdoğana qarşı çıxan hər kəsin həbslə üzləşə biləcəyinə işarədir.
Korrupsiya Türkiyədə həm yerli, həm də mərkəzi hökumət səviyyəsində uzun müddətdir davam edən problem kimi qəbul edilsə də, müxalif siyasətçilərin seçmə şəkildə hədəflənməsi onu deməyə əsas verir ki, hakimiyyətin əsl məqsədi ədalət deyil, müxalifətin özünün yenidən qurulmasıdır.

Bir çoxları bu addımı Ərdoğanın iqtidarda qalma naminə yeni həmləsi hesab edir.

İmamoğlu ona qarşı irəli sürülən ittihamları “siyasi motivli” və həbsini “demokratiyamıza qara ləkə” adlandırıb.

Müxalifət bunu “vətəndaş çevrilişi” və siyasi quruluşu dəyişmək cəhdi kimi pisləyib. Beynəlxalq səviyyədə “The Economist” kimi nəşrlər indi Türkiyəni “çılpaq avtokratiya” adlandırır.

İqtisadi nəticələr çox ağır olub. İstanbul Birjası ötən həftə üç gündə 16 faiz dəyər itirərkən, Mərkəzi Bank lirəni sabitləşdirmək üçün 20 milyard dollardan çox pul xərcləmək məcburiyyətində qalıb.

Türkiyə maliyyə tənzimləyiciləri bu gözlənilməz hərəkətlə investorların hökumətə olan inamını dərindən sarsıtdığı üçün daha çox satışların qarşısını almaq üçün yeni bazar qaydalarını tətbiq etməyə çalışıblar.

Ərdoğan niyə indi bu addımı atdı?

Son hadisələr Ərdoğanı müxalifətə qarşı yeni repressiyaya başlamaq üçün cəsarətləndirən şərait yaradıb. Beynəlxalq dinamika hazırda Ərdoğanın xeyrinə işləyir. ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi altında demokratik dəyərlərə böyük ölçüdə məhəl qoymayan millətçi, sağçı bir yanaşma mövcuddur.

Tramp administrasiyasının İmamoğlunun həbsinə ilkin reaksiyası laqeyd olub, rəsmilər bunun “Türkiyənin daxili məsələsi” olduğunu və ABŞ-ı narahat etmədiyini bildiriblər.

Donald Trampın Rusiya ilə münasibətlərinə görə Avropa qeyri-müəyyənliklə üzləşib. Xüsusən, ABŞ prezidentinin Ukrayna hesabına Kremllə əlaqələri normallaşdırması Türkiyəni Qərb təhlükəsizlik arxitekturasında həlledici oyunçu halına gətirib.

Bu geosiyasi zərurət Avropa güclərini Ərdoğanla aqressiv qarşıdurmada tərəddüdlə üzləşdirib.

Türkiyənin Suriyadakı hərbi uğuru həm də Ərdoğanın regional təsirini gücləndirib və onun daxili populyarlığını artırıb.

Əhəmiyyətli bir xarici təzyiq olmadan - xüsusən də əvvəllər NATO daxilində Ərdoğana meydan oxuyan keçmiş ABŞ prezidenti Co Bayden kimi fiqurların olmadığı bir şəraitdə - o, istədiyi kimi hərəkət etmək hüququna malikdir.

Bölünmüş müxalifət

İmamoğlunun hakimiyyətə gəlməsinə kömək edən müxalifət koalisiyası indi parçalanma əlamətlərini göstərir.

Əkrəm İmamoğlunun əsas dəstək mənbələrindən biri kürd seçiciləri idi, xüsusən də onun kürd tərəfdarı Dem Partiyası (DEM) ilə ittifaqı vasitəsilə.

Bununla belə, Kürdüstan Fəhlə Partiyası (PKK) ilə hökumət arasında aparılan son danışıqlar DEM-in onu tam dəstəkləməkdə tərəddüd etdiyini göstərir.

İmamoğlunun tərəfdarları İstanbul meriyasının yaxınlığında etiraz aksiyası keçirərkən, DEM üzvləri bunun əvəzinə şəhərdəki möhtəşəm Novruz şənliklərində iştirak edərək hökumətlə birbaşa qarşıdurmada olmaq istəmədiklərini göstərirdilər.

PKK danışıqlarının nəticəsi qeyri-müəyyən qalır. Xüsusən də PKK-nın həbsdə olan lideri Abdullah Öcalanın tərksilah çağırışı ilə bağlı - hələ də təşkilatdan qəti cavab gözləyən bir məsələ.

Zaman Ərdoğanın tərəfindədir

Növbəti seçkilərə 3 il qaldığından Ərdoğanın komandası çox güman ki, iqtisadi zərərin seçicilərin seçkiyə getməsinə qədər aradan qaldırıla biləcəyinə ümid edir. Gündəlik həyat normallaşdıqca İmamoğlunun həbsi ilə bağlı ictimai narazılıq sönəcək.

Onun müxalifəti zəiflətmək və yenidən formalaşdırmaq üçün daha geniş strategiyası növbəti böyük siyasi sınaqdan əvvəl tamamlanacaq.

CHP də əlavə təhlükələrlə üz-üzədir.

Hazırda seçki saxtakarlığı iddialarına görə CHP sədri Özgür Özelin vəzifəsindən kənarlaşdırılması və partiyanın İdarə Heyətinin buraxılması ilə bağlı məhkəmə işi davam edir. İşdə iddia olunur ki, Özəl partiya nümayəndələrinə rüşvət verməklə vəzifəsini təmin edib.

Məhkəmənin partiyaya hökumət müvəkkili (qəyyum) təyin etməsinə mane olmaq üçün Özəl 15 gün ərzində partiyanın təcili qurultayını çağırıb.

Yeri gəlmişkən, İmamoğluna qarşı terrorla bağlı ittihamlar rəsmi ittiham aktında əks olunarsa, hökumətin İstanbul Bələdiyyəsinə müvəkkil təyin edə biləcəyi ehtimalı hələ də var.

Ümumiləşdirsək, Ərdoğan 2024-cü ildə yerli seçkilərdə qalib gələn müxalifəti nüfuzdan salır və baltalayır ki, daha güclü əllə başqa bir prezident seçkisinə gedə bilsin.