 |
|
|
Gürcüstanda keçirilən parlament seçkilərində iştirak edən 18 koalisiya və partiyadan yalnız 5-i 5%-lik bariyeri keçə bilib. Bunlar isə hakim "Gürcü Arzusu" partiyası və prezident Salome Zurabişvilinin seçkidən əvvəl ortaq "Gürcü Xartiyası" sazişini imzalayan:
"Dəyişiklik Naminə Koalisiya", "Birlik—Milli Hərəkat", "Güclü Gürcüstan","Gürcüstan Üçün Qaxariya" seçki bloklarıdır. Yəni parlament yaınız "Gürcü Arzusu" və "Gürcü Xartiyası" deputatlarından ibarətdir. Bu gün isə "Gürcü Xartiyası"nı imzalayan 4 blok ortaq bəyanat yayaraq, seçkinin nəticələrini tanımadığını, həmçinin deputatların mandatlarından imtina edəcəklərini qeyd edib. 50 nəfərə yaxın deputat mandatı olan "Gürcü Xartiyası"nın parlamentdən imtina etməsi hökuməti çətin duruma salacaq. Belə ki, qısa müddət sonra Gürcüstanda prezident seçkiləri keçirilməlidir. Gürcüstan qanunvericiliyənə görə Gürcüstan prezidenti 300 nəfərlik seçki kollegiyası tərəfindən seçiləcək. Kollegiyaya Gürcüstan parlamentinin bütün üzvləri (150 deputat), Abxaziya Ali Şurasının bütün üzvləri (20 deputat), Acarıstan Ali Şurasının bütün üzvləri (21 deputat) və bələdiyyə şuralarından 109 nəfər daxildir. Əgər azı 45 nəfər deputat istefa verərsə prezident seçkiləri keçirilə bilməz. Üstəlik "Gürcü Arzusu" parlamentdə konstitusion üstünlük üçün tələb olunan 100 deputat mandatını qazana bilmədiyi üçün prezident Salome Zurabişviliyə qarşı impinçment qaldırmaq hüququnuda itirir. İrakli Qarebaşvili isə mövcud vəziyyətdə hökuməti qurmaq üçün ciddi problemlər yaşayacaq.
"Gürcü Xartiyası" deputat mandatlarından istefa verəcəyi halda hökumətin qarşısında 3 seçim qalır:
1. Parlament seçkiləri yenidən keçirilir.
2. Parlament seçkiləri əvəzinə, boş qalan yerlərə ara seçkilər keçirilir.
3. Heç bir seçki keçirilmir, parlament 90 nəfərdən ibarət "Gürcü Arzusu" partiyasından ibarət olur.
1-ci halda heç şübhəsiz hakimiyyət məğlubiyyətə uğrayacaq.
2-ci halda isə böyük ehtimalla "Gürcü Xartiyası" seçkini boykot edəcək.
3-cü situasiyada isə "Gürcü Arzusu" öz legitimliyini itirəcək. Çünki bu halda parlamentdə yalnız bir partiya mövcud olacaq və Gürcüstanın yeni prezidentini seçmək üçün yetərsay təmin olunmayacaq.
Həsən Türksoy
TEREF
“Azərbaycan və Ermənistan liderlərinin Kazanda keçirilən BRİKS+ sammiti çərçivəsində görüşü diqqətçəkən olsa da bu, yaxın zamanlarda sülhün əldə ediləcəyi mənasına gəlmir”.
Bu fikirləri Globalinfo.az-a siyasi şərhçi Əli Zülfüqaroğlu deyib.
Politoloq bildirib ki, sülhün əldə edilməsi üçün Azərbaycanın beynəlxalq hüququn norma və prinsiplərinə söykənən konkret, kifayət qədər aydın mövqeyi var:
“Sülh sazişinin imzalanması üçün Ermənistan konstitusiyasını dəyişməli, yəni separatizm meylləri rəsmən aradan qaldırılmalı, faktiki mövcud olmayan ATƏT-in Minsk Qrupu de-yure ləğv edilməlidir. İrəvan bu şərtləri yerinə yetirmədiyi təqdirdə, heç bir görüş sülh üçün irəliləyişlərə səbəb olmayacaq.
Ermənistan hazırda xüsusilə COP29 öncəsi Azərbaycana qarşı təzyiq alətlərinin formalaşdırılmasına cəhd edir. İrəvan Qərbdəki himayədarlarının Bakıya təzyiqlərini artırmaqla öz maraqlarına uyğun formada sülh sazişinin imzalanmasına çalışır. Yəni konstitusiya dəyişikliyini sonrakı mərhələyə saxlamaqla əlindəki manevr imkanlarını qorumaq istəyir. Eyni zamanda sülh sazişi mətninə sərhədlərin Ala-Ata Bəyannaməsinə uyğun delimitasiya olunmasını təsdiq edən bəndin əlavəsini hədəfləyirlər. Əlbəttə Azərbaycan bununla heç bir halda razılaşmayacaq”.
Ə.Zülfüqaroğlu əlavə edib ki, Ermənistanın bu istək və planlarının reallaşma perspektivləri sıfıra bərabərdir:
“Çünki Azərbaycan ilk növbədə haqlı tərəfdir, bütün addımlarında beynəlxalq hüquqa istinad edir. Eyni zamanda böyük hərbi və diplomatik üstünlüyə malikdir. Yəni İrəvanın prosesi uzatması sadəcə Ermənistanın dövlət kimi varlığını sual altına salacaq. Bu ölkənin uzaq perspektivə hesablanan uyğun geosiyasi zəmin xəyallarının heç bir əsası yoxdur. Proseslər sürətlə və Ermənistanın maraqlarının tamamilə əksinə gedir”.
ABŞ və NATO-nun siyasətinə qarşı çıxmaq üçün Moskva ilə Tehran arasında əməkdaşlığı gücləndirmək lazımdır.
Axar.az xəbər verir ki, bunu iranlı politoloq Ruhullah Müdabber Kazanda keçirilən BRİKS sammitində İran Prezidenti Məsud Pezeşkian ilə Rusiya lideri Vladimir Putin arasında aparılan danışıqları şərh edərkən deyib.
"Putin və Pezeşkian arasında danışıqlar ABŞ və AB-nin İrana qarşı düşmən siyasəti apardığı, demək olar ki, hər həftə Tehrana yeni sanksiyalar tətbiq etdiyi bir şəraitdə baş tutub. Pezeşkian hökuməti Qərb dövlətləri ilə dialoq və əməkdaşlıq etmək niyyətində olduğunu bəyan etdiyi halda, Qərb bütün bu istəkləri rədd edərək, İrana qarşı aqressivliyini artırdı", - politoloq bildirib.
Bu gün Gürcüstanda parlament seçkisi keçiriləcək.
TASS xəbər verir ki, 2012-ci ildən hakimiyyətdə olan hakim "Gürcü Arzusu - Demokratik Gürcüstan" partiyası dördüncü dəfə qalib gəlməyə çalışacaq.
Parlament mandatları uğrunda ümumilikdə 18 partiya mübarizə aparacaq. "Gürcü Arzusu"nun əsas rəqibləri dörd müxalifət partiyası hesab olunur - əsası eks-prezident Mixail Saakaşvilinin qoyduğu "Vahid Milli Hərəkat" olan "Birlik - Milli hərəkat" partiyası, keçmiş baş nazir Giorgi Qaxariyanın "Gürcüstan Naminə Qaxariya", "Güclü Gürcüstan" və "Dəyişiklik üçün koalisiya" partiyaları. Məhz bu dörd partiya "Gürcü Arzusu"ndan daha çox mandat alacağı təqdirdə koalisiya hökuməti yaratmağı planlaşdırır.
Türkiyənin təhlükəsizliyi yenə təhdid olunub. Paytaxt Ankaradan 40 km aralı yerləşən Türkiyə Aviasiya və Kosmik Sənaye Şirkətinin (TUSAŞ) yaxınlığında törədilən terror nəticəsində beş nəfər ölüb, 22 nəfər yaralanıb. Yaralıların yeddisi polis əməkdaşı olub.
Daxili işlər naziri Ali Yerlikaya terror aktını törədən iki nəfərin, qadın və kişinin öldürüldüyünü bildirib. Onun sözlərinə görə, terror hücumunu İnqilabi Xalq-Azadlıq Partiyası/Cəbhəsinin ( DHKP/C) üzvləri törədib. Yayılan məlumatlara əsasən, bu terror qruplaşması Türkiyədə belə cinayətləri PKK ilə birlikdə törədir. Hücum zamanı zərərsizləşdirilənlərdən birinin kod adı “Rojger”dir. Ali Örekin adlı bu şəxsin PKK terror qruplaşması üzvü olduğu müəyyənləşib. Qadının da kimliyi araşdırılır. Bu baxımdan məlum hadisəni həm də PKK terror qruplaşmasının törətdiyi kimi dəyərləndirmək olar.
TUSAŞ şirkəti 1973-cü ildə yaradılıb və ölkənin aerokosmik sənayesi üzrə aparıcı texnologiya mərkəzlərindəndir. Müxtəlif kommersiya və hərbi təyyarələri dizayn, inkişaf etdirir və istehsal edir. Bu şirkət Türkiyə ordusunun istifadəsi üçün köhnə təyyarələrinin təmir-bərpası ilə məşğul olur. Son illərdə şirkət “F-16” qırıcılarının istehsalında ABŞ-ni müşayiət edib.
Son illər istehsal etdiyi dron və təyyarələri təkmilləşdirməklə də məşğuldur. Terror hücumunun baş verdiyi zavodun səhmlərinin çoxu şirkətə məxsusdur.
Türkiyənin Milli Müdafiə Nazirliyi bu terror hücumuna cavab olaraq Suriyanın şimalında qruplaşmanın 32 mövqeyini məhv etdiklərinə dair açıqlama yayıb.
ABŞ, Almaniya, Azərbaycan, Böyük Britaniya, Yunanıstan, Rusiya, Çin və başqa ölkələrin rəsmiləri, NATO-nun baş katibi Mark Rutte bu terror hücumunu pisləyiblər. Alyansın baş katibi bildirib ki, NATO-dakı müttəfiqləri Türkiyəni dəstəkləyir, terrorizmin istənilən formasını qınayırlar.
Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan çıxışında bunu “Türkiyə müdafiə sənayesinin lokomotiv təşkilatlarından olan TUSAŞ-a qarşı terror hücumu” adlandırıb: “Bu, “tam Müstəqil Türkiyə” idealımızın simvolu olan ölkəmizin sağ qalmasını, millətimizin əmin-amanlığını və müdafiə təşəbbüslərimizi hədəf alan alçaq bir hücumdur”.
O, Türkiyəyə uzanan cinayətkar əllərin mütləq qırılacağını vurğulayaraq deyib ki, ölkənin təhlükəsizliyini təhdid edən, hədəfləyən heç bir quruluş, terror təşkilatı, öz məqsədlərinə çata bilməyəcək: “Hər cür terror təhdidlərinə və onların dəstəkçilərinə qarşı mübarizəmiz qətiyyətlə, sərt və çoxölçülü şəkildə davam edəcək”.
Son zamanlar Türkiyədə PKK qruplaşması və onun tərəfdarları ilə bağlı məsələ yenidən gündəlikdədir. Bir neçə gün əvvəl Cümhuriyyət Xalq Partiyasının (CHP) sədri Özgür Özel Xalq Demokrat Partiyasının PKK-nı dəstəkləyən lideri Səlahəttin Demirtaşla həbsxanada görüşüb.
Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının başqanı Dövlət Bahçeli isə parlamentdə çıxışında "PKK-nın məhbus başçısı Abdullah Öcalanı terrorçuluğa son qoymaq haqqında çağırış etmək üçün sərbəst buraxmaq lazımdır" demişdi. O, bundan əvvəlki çıxışlarından birində terrorçuların rəhbərinə xatırladaraq demişdi: “Həbs ediləndə dövlətə xidmət etməyə hazır olduğunu deyirdin, indi gəl, terror qruplaşmanı burax”.
Türkiyə Xalqların Bərabərliyi və Demokratiya Partiyasından (DEM Partiya) olan deputat, Öcalanın qardaşı oğlu Ömər Ocalan oktyabrın 23-də əmisi ilə İmralıda həbsxanada görüşüb. PKK başçısı ictimaiyyətə bu ismarışı göndərib: “Təcrid davam edir. Şərait yaranarsa bu prosesi qarşıdurma və münaqişədən hüquqi və siyasi müstəviyə çəkəcək nəzəri və praktik gücə sahibəm”.
Yeri gəlmişkən, qeyd edək ki, uzun müddət idi Türkiyədə terrorlar törədilmirdi. Bu il fevralın 6-da Çağlayan Ədliyyə İdarəsinin binası qarşısında törədilmiş terror hücumu nəticəsində üçü polis əməkdaşı olmaqla altı nəfər yaralanmışdı.
Belə bir şəraitdə TUSAŞ zavodu qarşısında terror hücumu kimə və nəyə xidmət edir?
PKK başçısının “gücə sahibəm” ismarışından sonra belə bir cinayətin törədilməsi Aponun liderliyinə şübhəni artırır. Belə qənaətə gəlmək olar ki, PKK-ya Abdulla Öcalan nəzarət etmir. Yaxud, bu terror qruplaşması daxilində parçalanma var. Əks halda qruplaşmanın üzvləri bu cinayəti özbaşına törətməyə çətin ki cəsarət edərdi.
Yaxud, Türkiyəyə təzyiq etmək üçün bu qruplaşmadan istifadə olunması taktikası davam edir. Başqa sözlə, əsas hədəf Türkiyədə iğtişaş yaratmaq, onu regional münaqişəyə cəlb etməkdir.
Bu baxımdan terror hücumunun səbəblərini aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar:
-Türkiyənin Qara dəniz, Cənubi Qafqaz, Afrikanın Şimalı, Yaxın Şərqdə və Türküstanda oynadığı rolu əngəlləmək istəyənlər;
- ABŞ və qərb blokuna daxil bir çox ölkələr tərəfindən PKK terrorçu təşkilat elan edilib. Hətta İraq hökuməti də bu qruplaşmanı terrorçu olaraq tanıyır. Onun adının rəsmi mənbələrdə hallanması qadağan edilib. İraqın Şimalındakı yeli özünüidarəetmə hökumətinin baş naziri Məsrur Bərzani bildirmişdi: “Türkiyə PKK-ya qarşı vuruşur, bizə qarşı deyil. Bu müharibəyə səbəb PKK-dır. Əgər biz bu müharibənin dayandırılmasını istəyiriksə və PKK Kürdüstana iddia edirsə, qoy bu müharibəni dayandırsın”. O qeyd edib ki, PKK terror təşkilatı özünü oraların hakimi hesab edir, xalqımızdan xərac alır, ona problem yaradır və gənclərimizi qaçırır. Bu yanaşmaya əsasən, ehtimal etmək olar ki, PKK qruplaşmasına münasibət birmənalı deyil. Odur ki, törədilən terror hücumu bu qruplaşmanın Abdulla Öcalandan da başqa bir yiyəsinin, liderinin, ağasının olduğunu iddia etməyə də əsas verir. Bu baxımdan ehtimal etmək olar ki, həmin terror aktının sifarişçisi də onlardır;
- Qonşu dövlətlərdə Türkiyə HƏMAS və “Hizbullah”ı dəstəkləmədiyi üçün tənqid edilir. Odur ki, terrorun törədilməsində onlar da maraqlı ola bilər;
- Türkiyə PKK/YPG-PYD-ni Qərb bloku və müttəfiqlərinin himayə etdiyini, silahlandırdığını bildirir. Onları isə rəsmi Ankaranın Yaxın Şərqdə baş verənlər fonunda tərəfsizliyini qoruyub, saxlaya bilməsi qane etmir. Bu baxımdan həmin qüvvələr Türkiyədə terror aktı keçirməyə sövq edə bilərlər;
- Son illər Türkiyə hərbi sənaye kompleksi texnologiya və istehsal sahəsində inkişaf edib. Silah və hərbi avadanlıq bazarında onun nüfuzunu zəiflətmək.
Terror aktının izini itirməyə də səy göstərilir. Hadisə FETÖ lideri Fətullah Gülən öləndən iki gün sonra törədilib. Cinayətin təşkilatçıları və icraçıları bundan istifadə edərək hadisə törədilməsində onlardan şübhələnilməsinə səy ediblər.
Bütün hallarda bu ölkəyə qarşı başqalarının əlində alət olan əsas terror qruplaşması PKK/YPG-PYD-dir. Ondan Suriya və İraqda istifadə etdikləri kimi, Türkiyəyə qarşı da faydalanmaq istəyirlər. Bu qüvvələrin məqsədi Cümhuriyyəti Suriyada baş verəcək mümkün post-HƏMAS və post-“hizbullah” müharibəsinə cəlb etməkdir. Ancaq Mustafa Kamal Atatürkün "Yurdda sülh, cahanda sülh” vəsiyyətinə 93 ildir əməl edilir. İkinci Dünya savaşına onu qata bilmədilər. Odur ki, Türkiyəni bir əsrdir parçalamağı hədəfləyənlər regional qarşıdurmalara da onu qoşa bilməyəcək.(Report)
Kazanda keçirilən BRİKS sammiti çərçivəsində Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və Rusiya lideri Vladimir Putin arasında görüş başa çatıb.
Bu barədə TRT telekanalı məlumat yayıb.
Qeyd olunub ki, Putin və Ərdoğan arasında danışıqlar saat 18:00 radələrində başlayıb. Görüşün təxminən 55 dəqiqə davam etdiyi bildirilib.
Rusiya lideri danışıqlara başlamazdan öncə Ankarada baş verən terror aktı ilə əlaqədar Türkiyə liderinə başsağlığı verib.
“Bizim buna münasibətimizi bilirsiniz, motivi nə olursa olsun, biz bu cür təzahürləri pisləyirik”, – Putin vurğulayıb.
Danışıqlar zamanı Ərdoğan Moskva ilə Ankara arasında bank problemlərinin həll olunduğunu bildirib. O vurğulayıb ki, hazırda iki ölkənin departamentləri dövlətlər arasında bank köçürmələri ilə bağlı problemləri həll edir.
Görüş zamanı həmçinin Putin Ərdoğana ölkəsinə səfər edəcəyinə söz verib.
Prezident İlham Əliyevin bu gün Kazanda Çinin Sədri Si Cinpinlə ayaqüstü görüşü olub.
Azərbaycan və Çin liderləri söhbət ediblər.
Qeyd edək ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin dəvəti ilə XVI BRICS Sammitinin “Outreach” / “BRICS+” formatında iştirak etmək üçün Rusiya Federasiyasının Tatarıstan Respublikasının paytaxtı Kazan şəhərində səfərdədir.
Rusiya Prezidenti Vladimir Putin Türkiyə lideri Rəcəb Tayyib Ərdoğana ölkəsinə səfər edəcəyinə söz verib.
Axar.az xəbər verir ki, bu barədə Putin Ərdoğanla görüşündə deyib.
Kremlin mətbuat katibi TASS-a bildirib ki, konkret tarixlər hələ razılaşdırılmayıb.
Qeyd edək ki, Ərdoğan Putini bir daha Türkiyəyə dəvət edib və onu “çox yaxın müddətdə” gözlədiklərini bildirib.
Rusiya Prezidenti Vladimir Putin və Çin Xalq Respublikasının sədri Si Cinpin Kazanda BRICS sammiti çərçivəsində keçirdikləri danışıqlarda Ukraynada baş verən vəziyyəti və ümumilikdə beynəlxalq vəziyyəti müzakirə ediblər.
İqtisadiyyat.az xəbər verir ki, bu barədə Kremlin rəsmi nümayəndəsi Dmitri Peskov bildirib.
Peskov qeyd edib ki, danışıqlar çox açıq, işgüzar, konstruktiv və konkret mövzular üzərində keçib: "Ukrayna ilə bağlı fikir mübadiləsi aparıldı və ümumilikdə beynəlxalq vəziyyət müzakirə olundu".
O, həmçinin qeyd edib ki, danışıqlar zamanı Moskva və Pekinin dünya hadisələrinə dair mövqelərinin və yanaşmalarının əhəmiyyətli dərəcədə üst-üstə düşdüyü bir daha təsdiqlənib. Bundan əlavə, Rusiya lideri və Çin sədri gələcək təmasların və dialoqun davam etdirilməsi üçün əsas parametrləri müəyyənləşdiriblər.
Bundan əvvəl Si Cinpin Rusiya və Çin arasındakı münasibətləri yüksək qiymətləndirərək, son onillikdə iki dövlət arasında əməkdaşlığın misilsiz və unikal bir səviyyəyə çatdığını bildirmişdi.
Postunu tərk etməkdə olan ABŞ lideri Azərbaycana nə demək istəyir?
Birləşmiş Ştatlar bu ilin sonuna qədər Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanmasında israrlıdır. Ağ Ev, Dövlət Departamenti mövcud diplomatik, siyasi imkanlardan maksimum istifadə etməklə bu hədəfinə nail olmağa çalışır. Görünən odur ki, oktyabrın 7-8-də Moskvada Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin səylərinə rəğmən liderlərin iştirakı ilə üçtərəfli görüşün baş tutmaması da rəsmi Vaşinqtonu xeyli ümidləndirib. Bir daha aydın oldu ki, sülh prosesi Moskvanın diktəsi altında deyil və tərəflərin iradəsi həlledicidir.
Dünən Prezident Co Baydenin Bakıya göndərdiyi xüsusi köməkçisi, Milli Təhlükəsizlik Şurasının Avropa üzrə baş direktoru Maykl Karpenterin əsas missiyası bununla bağlı idi.
Karpenter Prezidenti İlham Əliyevlə və Xarici işlər naziri Ceyhun Bayramovla görüşüb, həmçinin Baydenin şəxsi məktubunu Prezidentə çatdırıb.
Görüşlər haqda rəsmi məlumatda bildirilir ki, həm prezidentlə, həm də xarici işlər naziri ilə əsas müzakirə mövzusu Azərbaycan-Ermənistanla sülh sazişi ilə bağlı danışıqların cari vəziyyəti, perspektivlər, Azərbaycan və ABŞ arasında ikitərəfli və regional məsələlər olub.
Rəsmi məlumatdan aydınlaşır ki, Azərbaycan lideri Baydenin xüsusi elçisi ilə söhbətdə Bakının bir cümlədən ibarət olan əsas sülh şərtini təkrarlayıb: Ermənistan konstitusiyasına dəyişiklik edərək Azərbaycana qarşı ərazi iddialarına son qoymalıdır. Prezident vurğulayıb ki, bu tələbə əməl olunarsa, Azərbaycan prosesi irəli aparmaq üçün ciddi səylər göstərəcək.
Maykl Karpenter isə Ağ Evin mesajlarını belə sıralayıb:
ABŞ Ermənistanla Azərbaycan arasında sülh müqaviləsinin tezliklə imzalanmasını dəstəkləyir, hazırkı şəraiti sülh üçün tarixi imkan hesab edir;
Sülh müqaviləsinin imzalanması regional əməkdaşlıq üçün geniş imkanlar yaradacaq, ABŞ bu prosesin irəli aparılmasına qəti dəstək vəd edir.
Beləliklə, ABŞ və Azərbaycan arasında sülhün vacibliyi ilə bağlı ortaq qənaət olsa da, konkret qərarların verilməsi ilə bağlı fikir ayrılığı var. Bakının Ermənistan konstitusiyasında dəyişiklər tələbi ilə bağlı Vaşinqtonun mövqeyi aydın deyil. Ümumiyyətlə, bu istiqamətdə ABŞ rəsmiləri ilə Ermənistan rəhbərliyi arasında danışıqların aparılıb-aparılmadığı da açıqlanmır. Prezident Baydenin Azərbaycan Prezidentinə məktub göndərməsi Ağ Evin sülhlə bağlı əsas gözləntilərinin Bakıdan olduğunu aydınlaşdırır. Sözügedən məktub sülh prosesi, Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin gələcəyinə dair ciddi mesajlarla doludur. Birləşmiş Ştatlar Prezidenti bir neçə məqama diqqət çəkib:
“İki ölkə arasında münasibətlərin normallaşdırılmasına xidmət edəcək sülh sazişinin yekunlaşdırılması istiqamətində ölkənizin və Ermənistanın əldə etdiyi davamlı tərəqqidən məmnunam. Sizi əmin etmək istəyirəm ki, ABŞ əsrlər boyu davam edən münaqişəyə nəhayət son qoyacaq Azərbaycan ilə Ermənistan arasında dayanıqlı və ləyaqətli sülhün əldə edilməsinə dəstək verməyə hazırdır;
Sülh sazişi Azərbaycanın suverenliyinin və ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi ilə yanaşı, bütün regionu transformasiya edəcək, Avropa və Mərkəzi Asiya arasında daha çox ticarətə, sərmayə qoyuluşuna və bağlılığa xidmət göstərək;
Dünyanın diqqəti COP29 ilə bağlı Bakıya yönəldiyi bir vaxtda qlobal ictimaiyyətə sülhə sadiqliyinizi nümayiş etdirmək üçün misilsiz imkana maliksiniz;
Bildiyiniz kimi, sülh sazişinin razılaşdırılmamış bəndlərinə dair işin yekunlaşdırılması hər iki tərəfdən kreativlik və güzəşt tələb edəcək. Lakin əminəm ki, bu imkandan yararlanmağa davam edəcəksiniz. Mən Sizi cari ildə sazişi yekunlaşdırmağa dəvət edirəm;
Mənim administrasiyam sülhə yol açacaq cəsarətli təşəbbüslərin irəli sürülməsinə hazırdır;
Xüsusi köməkçim Maykl Karpenter atmağa hazır olduğumuz müəyyən addımlarla bağlı Sizi məlumatlandıracaq və Ermənistanla müzakirələrə dair Sizin mövqeyinizi öyrənəcək;
Ümid edirəm ki, birgə firavanlıq və ümumi xeyir naminə regiona dair yeni kursun seçilməsi üçün bu fürsətdən yararlanacaqsınız".
Əvvəla, ABŞ liderinin məktubunun məğzi ilin sonuna qədər Ermənistanla sülh sazişinin imzalanmasına çağırışdan ibarətdir. Məlumdur ki, Bayden administrasiyası gələn ilin yanvarın 20-dək hakimiyyətdədir, onu ya Kamala Harrisinin yeni kabineti, yaxud respublikaçı Donald Tramp əvəzləyəcək. Prezident məhz onun dövründə sülh sazişinin imzalanmasına çalışır. Bu, həm də seçkiqabağı dövrdə ABŞ siyasətində təsiredici gücə malik olan erməni lobbisinin tam dəstəyini əldə etmək cəhdidir.
İkinci mühüm məqam ABŞ-nin Cənubi Qafqazla bağlı planlarında sülh sazişinin mühüm yer tutmasıdır. Bayden yazır ki, Azərbaycan-Ermənistan razılaşması regionun transformasiyası, Avropa ilə Asiya arasında əlaqələrin möhkəmlənməsinə xidmət edəcək. Bu, nəqliyyat dəhlizlərində Azərbaycanın önəmli roluna işarədir, gələcəkdə Birləşmiş Ştatlar və onun Avropadan olan müttəfiqləri məhz Azərbaycan üzərindən keçən ticarət dəhlizlərinin inkişafını dəstəkləyəcək, beləliklə Rusiyanın regionda rolu zəifləyəcək, Çinin artan iqtisadi təzyiqləri neytrallaşdırılacaq.
ABŞ lideri Azərbaycanı yeni kurs seçməyə və Birləşmiş Ştatların ona tam dəstəyini vəd edir. Şübhəsiz ki, bu, tədricən Rusiyadan uzaqlaşmaq və Avroatlantik məkana inteqrasiyanı nəzərdə tutur.
Məktubda önəmli məqamlardan biri sülh sazişi üçün qarşılıqlı güzəştlərin vacibliyi barədədir. Görünür, Bayden administrasiyası rəsmi Bakının Ermənistan konstitusiyasının dəyişdirlməsi barədə mövqeyinin korrektə edilməsini istəyir. Bununla yanaşı, İrəvanın əvəzinə güzəştlər vəd edir. Bu təkliflərin nədən ibarət olmasını Maykl Karpenter İlham Əliyevlə söhbətdə bildirib, amma onun mahiyyəti ictimaiyyət üçün açıq deyil.
Baydenin məktubunda daha iki vacib məqam ondan ibarətdir ki, ABŞ Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyini qəbul edir və prosesin bu çərçivədə aparılacağını qeyd edir. Yəni, əldə olunacaq razılaşmalarda Bakının qırmızı xətləri qorunacaq. İkincisi, ABŞ mürəkkəb danışıqlarda istifadə etdiyi əsas alətlərdən biri - iqtisadi, maliyyə yardımının da göstəriləcəyini anons edir. Yəni, əgər saziş Qərbin vasitəçiliyi ilə olacaqsa, həm Azərbaycana, həm Ermənistana, xüsusi ilə 30 illik işğal dövründə dağıdılmış Azərbaycan ərazilərinə Birləşmiş Ştatların irimiqyaslı maliyyə yardımları yönəldilə bilər.
Sonda onu vurğulayaq ki, Prezident Co Baydenin COP29 beynəlxalq iqlim konfransını sülh razılaşması ilə əlaqələndirməsi ikibaşlı yozula bilər. Ağ Ev razılaşma olarsa, tədbirin yüksək səviyyədə keçməsinə dəstək vəd edir. Sülh olmasa, dəstək də olmayacaq və hətta əksi də ola bilər...
Azərbaycanın bu məktubda qeyd olunan mesajlar, təkliflər haqda mövqeyi bir müddət sonra məlum olacaq. Gürcüstanda 26 oktyabr seçkiləri, ardınca 5 noyabrda ABŞ-də baş tutacaq seçkilərdə kimin qalib olması Bakı üçün strateji qərarların verilməsində əsas rol oynayacaq. Bütün bunlardan əvvəl isə Kazanda BRICS sammiti var. 22 ölkə başçısının iştirak edəcəyi beynəlxalq tədbirdə Azərbaycanın təşkilata üzvlük məsələsinə baxılacaq. İkitərəfli görüşlər də olacaq. Azərbaycan ictimaiyyətini isə Əliyev-Putin, Əliyev-Si Cinpin və Əliyev-Ərdoğan görüşlərində veriləcək mesajlar daha çox maraqlandırır...
pressklub