 |
|
|
Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) “Neftqaztikinti” tresti gömrük qaydalarını pozduğuna görə cərimə edilə bilər.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, “Neftqaztikinti” tresti İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 485.2-ci maddəsini pozub. Tələbi pozulan maddəyə əsasən, Azərbaycan Respublikasının Gömrük Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş hallarda qısa idxal bəyannaməsinin mallar gömrük ərazisinə gətirilməzdən əvvəl elektron formada verilməməsinə görə, vəzifəli şəxslər min manat məbləğində, hüquqi şəxslər min beş yüz manat məbləğində cərimə edilir.
SOCAR-ın “Neftqaztikinti” tresti ilə bağlı işə 12 fevral tarixində Xətai rayon Məhkəməsində hakim Sülhanə Hacıyevanın sədrliyi ilə baxılacaq.
Qeyd edək ki, cərimələnməsi gözlənilən SOCAR-ın “Neftqaztikinti” trestinin müdiri Qağaməli Seyfullayevdir.
Qarşı tərəfi dinləməyə hazırıq.
"BMT"nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının ("FAO") ərzaq qiymətləri indeksi yanvar ayında aylıq müqayisədə 1,6% azalarkən, illik müqayisədə 6,2% artıb.
Şəkər, bitki yağları və ət qiymətləri indeksindəki azalmalar süd məhsulları və taxıl qiymətləri indeksindəki artımları üstələyib.
"FAO"nun taxıl qiymətləri indeksi yanvar ayında aylıq müqayisədə 0,3% artaraq sabitliyə yaxın qalxıb, illik müqayisədə isə 6,9% azalıb. Buğdanın ixrac qiymətləri yanvar ayında cüzi eniş göstərsə də, ümumilikdə sabit qalıb. Zəif idxal tələbi qiymətlərə təzyiq etsə də, Rusiya Federasiyasında təchizatın məhdud olması və Avropa İttifaqı, Rusiya Federasiyası və ABŞ-nin bəzi bölgələrində qeyri-müəyyən qış əkin şərtləri qiymətlərin formalaşmasında əsas rol oynayıb.
Dünya qarğıdalı qiymətləri yanvar ayında yüksələrək son iki ildə ilk dəfə əvvəlki ilin səviyyəsini keçib. Bu artım mövsümi olaraq təchizatın məhdud olması, Argentinada əkinin bitməsi ilə əlaqəli mənfi şərait, Braziliyada əsas məhsulun ləng irəliləməsi və ABŞ-də aşağı qarğıdalı istehsalı və ehtiyat proqnozlarının yenidən qiymətləndirilməsi ilə bağlı idi. Digər iri dənli taxıllar arasında darı və arpanın dünya bazarındakı qiymətləri artıb, lakin arpa qiymətlərindəki artım cüzi olub.
Bu arada, "FAO"nun ümumi düyü qiymətləri indeksi yanvar ayında 4,7% azalaraq ixrac üçün mövcud olan təchizatın bol olması və ixracatçılar arasındakı rəqabətin qiymətlərə aşağı yönlü təzyiq göstərməsi ilə geriləyib.
"FAO"nun bitki yağları qiymətləri indeksi yanvar ayında aylıq müqayisədə 5,6% azalarkən, illik müqayisədə 24,9% artıb. Bu eniş əsasən dünya palma və kolza yağı qiymətlərindəki azalmadan qaynaqlanarkən, soya və günəbaxan yağı qiymətləri sabit qalıb. Yeddi ay ardıcıl artdıqdan sonra beynəlxalq palma yağı qiymətləri tələbin azalması nəticəsində son illərin ən yüksək səviyyələrindən geri çəkilib. Kolza yağı qiymətləri isə 2025-ci ilin əvvəlində mülayim şəkildə azalıb. Bunun əksinə olaraq, soya və günəbaxan yağı qiymətləri sabit qalıb. Cənubi Amerikadakı soya istehsal edən ölkələrdə mənfi hava şəraiti və güclü qlobal idxal tələbi qiymətləri qismən dəstəkləyib.
"FAO"nun ət qiymətləri indeksi yanvar ayında aylıq müqayisədə 1,4% azalarkən, illik müqayisədə 8,1% artıb. Bu eniş əsasən xırdabuynuzlu, donuz və quş ətinin beynəlxalq qiymətlərindəki azalmaların iribuynuzlu heyvan əti qiymətlərindəki artımdan daha təsirli olması ilə əlaqədar olub. Xırdabuynuzlu heyvan əti qiymətləri ilin sonundakı bayram tətillərindən sonra tələbin azalması ilə aşağı düşüb.
Eyni zamanda, donuz əti qiymətləri Almaniyada baş verən dabaq xəstəliyi epidemiyası səbəbindən bəzi əsas idxalçı ölkələrin idxal qadağası tətbiq etməsi və Avropa İttifaqında donuz ətinin həddindən artıq təklif olunması nəticəsində geriləyib. Digər tərəfdən, quş əti qiymətləri xüsusilə Braziliyada yem qiymətlərinin münasib olması səbəbindən istehsalın artmasını əks etdirərək azalıb. Bunun əksinə olaraq, dünya bazarında iribuynuzlu heyvan əti qiymətləri əsas bazarlardan gələn güclü idxal tələbi ilə yüksəlib.
"FAO"nun süd məhsulları qiymətləri indeksi yanvar ayında aylıq müqayisədə 2,4% artarkən, illik müqayisədə 20,4% yüksəlib. Beynəlxalq pendir qiymətləri istehsalın tədricən bərpa olunması və əsas istehsalçı ölkələrdə daxili pərakəndə satışların güclü olması səbəbindən qlobal idxal tələbinin artmasını əks etdirərək ay ərzində 7,6% artımla ən çox bahalaşan məhsul olub. Bunun əksinə olaraq, beynəlxalq kərə yağı qiymətləri Avropa və Okeaniyada qida sənayesi istehsalçılarının tələbinin artmasına baxmayaraq, azalmağa davam edib. Həm yağsız, həm də tam yağlı süd tozunun beynəlxalq qiymətləri isə Avropada istehsalın bərpası və daxili, eləcə də idxal tələbinin zəifləməsi səbəbindən geriləyib.
"FAO"nun şəkər qiymətləri indeksi yanvar ayında aylıq müqayisədə 6,8%, illik müqayisədə isə 18,5% azalaraq 2022-ci ilin oktyabr ayından bəri ən aşağı səviyyəyə düşüb. Bu azalmaya Braziliyada son aylarda əlverişli hava şəraitinin 2025-ci ilin aprelindən etibarən yığılacaq şəkər qamışı məhsuluna müsbət təsir edəcəyi və nəticədə 2024/25 mövsümü üçün qlobal təchizat gözləntilərinin yaxşılaşması səbəb olub. Bundan əlavə, Hindistan hökumətinin 2023-cü ilin oktyabr ayından etibarən məhdudlaşdırdığı şəkər ixracını yenidən başlatmaq qərarı dünya şəkər qiymətlərinə əlavə eniş təzyiqi göstərib. \\Valyuta.az
Bakıda dünyanın ən tanınmış brendlərinin təkərlərinin idxalı və satışı ilə məşğul olan "İnterşin” MMC ölkədən külli miqdarda pul çıxarmaqda günahlandırılır.
Tribunainfo.az xəbər verir ki, təkər şirkətinin İnzibati Xətalar Məcəlləsinin iqtisadi fəaliyyət qaydaları əleyhinə olan 430.4-cü maddəsini pozduğu məlum olub. Tələbi pozulan maddəyə əsasən, avans yolu ilə ödənilmiş valyuta vəsaitinin müqabilində müəyyən edilmiş müddətlərdə müvafiq mallar idxal edilmədikdə, işlər görülmədikdə və ya xidmətlər göstərilmədikdə ödənilmiş valyuta vəsaitinin xaricdən geri qaytarılmamasına görə,vəzifəli şəxslər inzibati xətanın bilavasitə obyekti olmuş valyuta vəsaiti məbləğinin on faizindən iyirmi faizinədək məbləğdə, hüquqi şəxslər inzibati xətanın obyekti olmuş valyuta vəsaiti məbləğinin iyirmi faizindən otuz faizinədək məbləğdə cərimə edilir.
"İnterşin” MMC ilə bağlı işə 17 fevral tarixində Sumqayıt Şəhər Məhkəməsində hakim Günel İsmayılovanın sədrliyi ilə baxılacaq.
Xatırladaq ki, hüquqşünas Əkrəm Həsənov İXM-nin 430.4-cü maddəsi barədə danışarkən bildirmişdi ki, istənilən şirkət, sahibkar müəyyən mal almaq üçün ölkədən pul çıxarırsa, iki il ərzində həmin mal ölkəyə gəlmədiyi üçün sifarişi verən şirkət cərimələnir. Hüquqşünasın sözlərinə görə, iki il ərzində mal ölkəyə gəlmirsə, bu sahibkarın ölkədən pul çıxarması anlamına gəlir:
"Bu maddənin qısa mahiyyəti belədir, sahibkarlar xaricə pul köçürür ki, nə isə alacaq. O pulu köçürəndən sonra iki il ərzində həmin malı ölkəyə gətirməlidir. Əgər malı ölkəyə gətirmirsə, sahibkar cərimələnir. Yəni bu halda hesab olunur ki, şirkət, sahibkar ölkədən pul, valyuta çıxarıb. Məlum məsələdir ki, ölkədən heç bir səbəb olmadan pul çıxarmağa məhdudiyyət var.
Əgər mal ölkəyə gəlmirsə, sahibkarı, şirkəti cərimələyirlər. Belə olduğu halda Mərkəzi Bank müraciət edir məhkəməyə və məhkəmə də cərimə tətbiq edir. Tərtib olunan protokola əsasən pul ölkədən çıxarılıb, ancaq verilən 2 il müddətində həmin mal ölkəyə gətirilməyib. Qanunvericilik belə olsa da, praktikada çoxlu problemlər var. Bəzi hallarda həqiqətən də sahibkarların günahı olur. Ancaq bir çox hallarda Mərkəzi Bank bu kimi məsələlərə çox formal yanaşır. Bəzən ola bilir ki, sahibkar banka malın ölkəyə gəldiyini sübut edən gömrük sənədini verməyi unudur və ya malın gəlişi gecikir. İnzibati Xətalar Məcəlləsinə görə, o halda cərimə tətbiq oluna bilər ki, sahibkarın təqsiri olsun. Mərkəzi Bank isə bu məsələləri qətiyyən araşdırmır. Mərkəzi Bank çox vaxt sahibkarı çağırmır, problem barədə onunla danışmır, ondan səbəb soruşmur, ancaq məhkəməyə verir. Mərkəzi Bank bu sahədə öz səlahiyyətini düzgün icra etmir. Burada cərimələr çox yüksəkdir. Məsələn, sahibkar xaricə göndərdiyi pulun 30 faizini cərimə kimi ödəməlidir. Təsvir edin, 300 minə qədər cərimə olunan şirkətlər var”.
Qarşı tərəfi dinləməyə hazırıq.
Xalqın durumu, düşdüyü vəziyyət Prezident İlham Əliyevə çatdırılmır?
Səhiyyə, Fövqəladə Hallar, Ekologiya, Kənd təsərrüfatı və s. nazirliklərin fəaliyyəti ilə bağlı zaman-zaman mətbuatda narazılıqlara rast gəlmək olur. Amma istər mediada, istər də sosial şəbəkələrdə elə gün yoxdur ki, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri (keçmiş-müəl.) Sahil Babayevin adı çəkilməsin, yeddi arxa dönəni “yad olunmasın”. Bu adam nazir təyin olunan gündən etibarən əlillik dərəcələrinin təyin edilməsi, pensiya, ünvanlı sosial yardım və digər müavinətlərin verilməsini çətinləşdirdi. Vəziyyət o həddə çatdı ki, bədəninin yarısından çoxu fəaliyyətsiz olan insanlar belə, əlillik dərəcəsiz almaq üçün sözün əsl mənasında rəsmi qurumların işgəncəsinə məruz qaldı. Amma...
Əmması odur ki, Sahil Babayev bu xidmətlərinin qarşılığı olaraq, daha böyük posta – maliyyə naziri vəzifəsinə təyin edildi. Yəqin dəyərli oxucular da diqqət edib ki, bizim ölkəmizdə ən çox söyülən, ən çox qınaq obyektinə tuş gələn, bir sözlə, xalqın qanını içən məmurlar daha yüksək vəzifələrə gətirilir. Bu, həmçinin deputatlara da şamil olunur. Belə ki, 5 ildə bir dəfə seçici üzü görməyən, ən çox söyülən, təhqir olunan deputat illərlə Milli Məclisdə mürgü vurur.
Etiraf edim ki, dünən saytlarda və sosil şəbəkələrdə Sahil Babayevin Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri vəzifəsindən azad edilməsi xəbəri, çoxsaylı vətəndaşlar kimi, bu sətirlərin müəllifini də qısamüddətli sevincə qərq etdi. Çünki, bir anlıq hər gün bu nazirlikdə haqsızlıqla üzləşən yüzlərlə vətəndaşımıza qarşı zülmə son qoyulacağını düşündüm. Hansı ki, gün ərzində onlarla bu kimi insan redaksiyamıza müraciət edir, qarşılaşdıqları haqsızlıqları dilə gətirirlər. O baxımdan, düşündük ki, yəqin Sahil Babayev illərdir insanlara zülm verdiyi, bir qarın çörəyə möhtac olan insanları rəzil günə saldığı, Azərbaycanın bütovlüyü uğrunda canından, qanından keçən qazilərin haqqına girərək onların pensiyasını kəsdiyi, həqiqi əlillərin əlilliyini əllərindən aldığı və s. üçün işdən azad olunub. Amma, biz saydığımızı sayaq, görün cənab Prezident nə saydı...
Əlbəttə, Sahil Babayevin maliyyə naziri təyin olunması kasıb-kusubun “qanını soraraq” büdcəni doldurmaq istiqamətində fəaliyyət göstərməsinin mükafatıdır. Deməli, bundan sonra da görəcəkləri günlərimiz qabaqdadır. S.Babayevin bu dəfə maliyyə naziri olaraq vətəndaşların başına daha hansı oyunları açağını tezliklə görəcəyik. Yəqin o, bu dəfə xalqa verilən qəpik-quruşun da “qeydinə qalaraq”, onları da büdcəyə yönəldəcək...
Sahil Babayev Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri işlədiyi müddətdə xalq dövlətdən, hakimiyyətdən narazı salan əsas məmurlardan biri idi.
Şübhəsiz, bir gün gələcək, haqq yerini tapacaq. Bu gün ölkəmizdə ədalət tərəzisi yaxşı işləməsə də, bir gün ədalət mütləq bərqərar olacaq. İnanıram ki, Sahil Babayevin də “ədalət tərəzisi”nin bir gözünə qoyulacağı gün uzaqda deyil.
Ölkədə yoxsulluğun qarşısını almağa cavabdeh şəxslərdən biri olan bu adam gəldiyi gündən insanların ümidini param-parça etdi. Vətəndaşların sosial gəlirini kəsərək, cəmiyyəti rəzil günə qoydu, gənclərin həyatını məhv etdi, neçə-neçə qazinin ölümünə səbəb oldu, cinayətkarlığın sayını artırdı...
Bu səbəbdən, hər kəs Sahil Babayevin cəzalandırılacağı günü gözləsə də, bunun əksi olaraq, daha yüksək posta gətirildi. Məhz bu vəzifə dəyişikliyindəndən aydın olur ki, xalqın durumu, düşdüyü vəziyyət Prezident İlham Əliyevə olduğu kimi çatdırılmır. Çünki xalqın “Babayan” adlandırdığı bu nazirin əməllərindən ölkə başçısını xəbəri olsaydı, bəlkə də onu bu vəzifəyə layiq görməzdi.
Jalə FAMİLQIZI
Azərbaycan Respublikasının Kosmik Agentliyi (Azərkosmos) 2 tenderə yekun vurub.
FED.az xəbər verir ki, hər 2 tender icarə xidmətinin satin alınması ilə bağlıdır.
Qeyd edək ki, dövlət qurumu tenderlərin qalibləri ilə toplamda 1 270 117 manat dəyərində müqavilələr imzalayıb.
Hər iki müqavilə üzrə satınalma proseduru dövlət satınalmalarının vahid internet portalında keçirilməmişdir (elektron satınalma deyil).
Daha detallı aşağıdakı cədvəldə :
Rusiyalı milyarderlər ümid edirlər ki, bank və sığorta şirkətinin satışı onlara Aİ sanksiyalarına qarşı çıxmağa kömək edəcək.
Sanksiyaya məruz qalan rusiyalı milyarderlər Mixail Fridman və Pyotr Aven sanksiyalardan xilas olmaq üçün Rusiyanın ən böyük özəl kreditoru və onun sığorta bölməsindəki paylarını satıblar.
Bu barədə müvafiq sənədləri araşdıran “Financial Times” yazır.
Məlum olub ki, Fridman və Aven keçən il "Alfa-Bank" və "Alfa-Sığorta"nı ortaqları Andriy Kosoqova sataraq, iki şirkəti təxminən 240 milyard rubl (2,5 milyard dollar) dəyərində qiymətləndirən 2023-cü il müqaviləsini tamamlayıblar. Qeyd olunur ki, oliqarxlar bankda ümumi 45%, sığorta şirkətində isə 42% paya malik olublar.
Məqalədə deyilir: "Sanksiyaya məruz qalmayan Kosoqov nisbi naməlumluqdan sanksiyaya məruz qalmış tərəfdaşlarının paylarını satın aldıqdan sonra "Alfa-Bank" və "Mayfair"də yerləşən "LetterOne" konqlomeratının ən böyük səhmdarına çevrildi".
Beləliklə, milyarderlər ümid edirlər ki, bankın və sığorta şirkətinin satışı Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı müdaxiləsi ilə əlaqədar Avropa İttifaqının onlara qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalardan şikayət etməyə kömək edəcək.
"Keçən il Aİ-nin Baş Məhkəməsi blokun Fridman və Avenin Ukraynanı sarsıtmaq cəhdlərində iştirak etdiyinə dair kifayət qədər sübut təqdim etmədiyinə qərar verərək, sanksiyaların əsaslarını qismən ləğv etdi. Oliqarxların qələbəsi işğaldan sonra Aİ-nin Rusiyaya qarşı sanksiya rejiminə ən güclü zərbə oldu", deyə FT xatırladıb.
Eyni zamanda, Aİ sanksiyaları hələ də qüvvədə qalır, yəni Fridman və Aven Kreml üçün əhəmiyyətli gəlir mənbəyi təmin edən iqtisadi sektorda iştirak edən aparıcı iş adamları statusu altındadır.
Lakin Fridman və Aven bu iddiaya qarşı çıxırlar. Əgər buna nail olsalar, Aİ-yə üzv ölkələr sanksiyaları ləğv edə, məhkəmə qərarından şikayət verə və ya başqa yeni əsaslandırma əsasında məhdudiyyətləri bərpa edə bilərlər. Məlumdur ki, Latviyada oliqarxların xeyrinə olan ilk qərardan apellyasiya şikayəti verilib.
Öz növbəsində Aİ-nin Xarici İşlər üzrə sözçüsü Anita Gipper vurğulayıb ki, Avropa Komissiyası cari məhkəmə proseslərini şərh edə bilməz:
"Pyot Aven və Mixail Fridmana qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər qüvvədə qalır - onlar Aİ Şurasının 2023-cü ilin sentyabrında və 2024-cü ilin martında qəbul edilmiş qərarları əsasında uzadılıb".
Gipperin sözlərinə görə, Aİ-yə üzv dövlətlərin Şurası mütəmadi olaraq siyahıları nəzərdən keçirir.\\Valyuta.az
Marketlərdə 55 qəpiyə satılan 510 qramlıq zavod çörəyi ilə yanaşı, yeni qiymətə - 65 qəpiyə 620 qramlıq zavod çörəyi ikinci çeşid kimi tədarük ediləcək.
TEREF Baku TV-yə istinadla xəbər verir ki, diqqətçəkən məqam 55 qəpiyə satılan çörəyin çəkisinin 510 qram olması, yəni azaldılmasıdır.
Söhbət ondan gedir ki, Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətinin 2022-ci ilin yanvar ayında çörəyin qiymətinin 50 qəpikdən 65 qəpiyə yüksəlməsi ilə bağlı açıqlamasında çörəyin çəkisinin 650 qram olacağı bildirilmişdi.
Eyni zamanda, həmin ilin avqustunda Azərbaycanın iri un və çörək istehsalçılarının qiymətin 65 qəpikdən 70 qəpiyə qaldırılması ilə bağlı birgə məlumatında da çörəyin çəkisinin 650 qram olacağı vurğulanmışdı. Ötən müddətdə bir kisə unun topdansatış qiymətinin 40 manat 70 qəpikdən 25 manatadək, yəni 40 faizə yaxın ucuzlaşması əsas gətirilərək çörəyin qiyməti də aşağı salınıb.
Belə ki, 650 qramlıq çörəyin qiyməti mərhələlərlə 70 qəpikdən 55 qəpiyə, yəni 21,5 faiz endirilib. Lakin son açıqlamadan belə məlum olur ki, istehsalçılar çörəyin qiymətindəki endirimi, əslində, onun çəkisi ilə kompensasiya ediblər.
Bununla da çəki 21,5 faiz, yəni 650-dən 510 qrama qədər azaldılıb. Unun ucuzlaşmasının isə qiymətə real təsiri olmayıb.
Məsələ ilə bağlı Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətindən bildirilib ki, çörəyin çəkisini sahibkarlar özləri sərbəst müəyyən edirlər:
“Sahibkarlar müxtəlif qiymətə müxtəlif çeşiddə çörəklər təklif edirlər. İstehsalçılar onların arasından qiyməti və istehlak xassələri daha uyğun olan məhsulu sərbəst seçərək ala bilərlər. Qanunvericilikdə və müvafiq dövlət standartında çörəyin konkret çəki meyarı ilə bağlı tələb müəyyən edilməmişdir. Çörəyin çəkisi sahibkarlar tərəfindən sərbəst müəyyən edilir. Lakin qablaşdırılmasında onun çəkisi göstərilməlidir”.
Deyilənlərdən belə nəticəyə gəlmək olur ki, sahibkar un bahalaşanda çörəyin qiymətini artırdığı halda xammal ucuzlaşanda qiyməti çəkini azaltmaq hesabına endirir. Əksər marketlərdə müşahidələr zamanı isə zavod çörəyi olaraq əsasən qiyməti 55 yox, 65 qəpiyə olan məhsullara rast gəlmək olur.
Daha ətraflı:
“AzerEnerji”nin ixrac gəliri azaldı, 401,5 milyon 93,1 milyon dollara düşdü.
Ötən ilin yanvar-dekabr aylarında “AzərEnerji” ASC 93,1 milyon dollar dəyərində məhsul ixrac edib.
Bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 4,31 dəfə azdır.
XALQ.AZ xəbər verir ki, bu barədə İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin (İİTKM) “İxrac İcmalı”nın yanvar sayında bildirilib.
Qeyd edək ki, 2023-cü ilin yanvar-dekabr aylarında “AzərEnerji”nin ixrac gəlirləri 401,5 milyon dollar olub.
Qeyd edək ki,2018-ci ildən “AzərEnerji”nin idarə heyətinin sədri Baba Rzayevdir.
İran daha bir korrupsiya hadisəsi səbəbindən çalxalanır. Tribunainfo.az xəbər verir ki, bu dəfə xaricdən düyü alınması zamanı yeyilən puldan söphbət gedir.
İranlı deputat Mehrdad Lahoti bəyan edib ki, düyü idxalında 1,4 trilyon tümənlik (təxminən 300 milyon dollarlıq) korrupsiyaya yol verilib. O qeyd edib ki, dövlət tərəfindən ayrılan pulun bir qismi xaricdən düyü alınmasına xərclənib. “Rəsmi sənədlərdə bir ton düyü 300 dollara alınıb. Rəsmi sənədlərdəki müqayisə isə təsdiq edir ki, təxminən 300 milyon dollar yeyinti olub. Yəni, həmin pullar kimlərinsə cibinə axıb”.
Qeyd edək ki, bundan öncə də İranda qalmaqallı korrupsiya hadisəsi baş vermişdi. Rəisi dövründə xaricdən çay alınması adı altında büdcədən 1.3 milyard dollar pul çıxarılmışdı. Lakin həmin pulun 10 faizi qədərində çay alınmışdı.
Hazırda həmin işlə bağlı məhkəmə prosesi gedir. Lakin mühakimə olunanlar arasında keçşmiş hökumətin heç bir rəsmisi yoxdur.
Bakıda nəqliyyat problemləri qartopu kimi böyüyərək şəhər sakinlərinin həyatını ildən-ilə çətinləşdirir. Pik saatlarda yollarda hərəkət yavaşlayır və bəzi yerlərə piyada getmək daha tez olur. Bir çox insan sonsuz tıxaclarda dayanmamaq üçün metroya üz tutur. Lakin o da çoxdan artan sərnişin axınının öhdəsindən gələ bilmir və buna dövlət tərəfindən lazımi sərmayənin qoyulmaması səbəb kimi tez-tez göstərilir. Lakin dövlət büdcəsindən ona ayrılan vəsait, son auditin göstərdiyi kimi, başqa məqsədlər üçün xərclənib.
Bu günlərdə Azərbaycan Hesablama Palatasının “Bakı Metropoliteni” QSC-də apardığı audit zamanı dövlət subsidiyalarından istifadə ilə bağlı bir sıra maliyyə pozuntuları aşkarlanıb. Sərnişin daşınmasından yaranan itkilərin ödənilməsi üçün dövlət tərəfindən vəsait ayrılıb və onlar əməkhaqqı, məcburi sosial ayırmalar, kommunal haqların ödənilməsi və işçilərin mükafatlandırılmasına xərclənib. Bu, xidmətlərin dəyərinə daxil edilib və bu, onların artmasına səbəb olub.
“Metropoliten”in əsas fəaliyyətdən əldə etdiyi gəlirlərin xərclərini 13,5 milyon manat üstələməsinə baxmayaraq, dövlət subsidiyalarının bir hissəsi investisiya xərclərinə, o cümlədən əsaslı təmir və tikinti işlərinə yönəldilib. Bu, maliyyə idarəçiliyində uyğunsuzluqlara səbəb olub. Audit zamanı layihə-smeta sənədləri ekspertizadan keçirilmədən 559,7 min manatlıq iş görüldüyü, 712,9 min manatlıq tikinti normalarına uyğun olmayan işlərin aparıldığı aşkar edilib.
Hesablama Palatası debitor borclarının bərpası, qanunsuz tikinti-quraşdırma işlərinin layihə-smeta sənədlərinə uyğunlaşdırılması, aşkar edilmiş nöqsanların aradan qaldırılması və uzunmüddətli layihələrin başa çatdırılması ilə bağlı müvafiq strukturlara tövsiyələr göndərib.
İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev mövzu ilə bağlı AYNA-ya bildirib ki, əksər sakinlər və paytaxta gələn qonaqlar ən azı vaxtaşırı Bakı metrosundan istifadə edirlər, çoxları isə müntəzəm olaraq istifadə edirlər: “Keçən il metro təxminən 230 milyon insanı daşıyıb və təəccüblü deyil ki, bu nəqliyyat növü ilə bağlı bütün xəbərlər ictimaiyyətin və ekspertlərin diqqətini cəlb edir. Onları metronun göstərdiyi xidmətlərin keyfiyyəti və təbii ki, gediş haqqı narahat edir”.
İlin əvvəlində gediş haqqının 55, hətta bəlkə də 60 qəpiyə qalxacağı ilə bağlı xəbərlər yayılmışdı. Lakin “Bakı Metropoliteni” QSC-nin Mətbuat Xidmətinin rəhbəri Bəxtiyar Məmmədov həmin vaxt bildirib ki, “Bakı Metropoliteni” QSC gediş haqqının artırılması ilə bağlı müvafiq dövlət qurumlarına müraciət etməyib. Metronun özünün gediş haqqını qaldırmaq səlahiyyəti isə yoxdur.
Belə söz-söhbətlər üçün şübhəsiz ki, əsas var, çünki metroda dəfələrlə bir sərnişinə gediş haqqının maya dəyərindən çox olduğu bildirilir. 2018-ci ilin hesabatına əsasən, bir sərnişinin gedişhaqqı 51 qəpik idisə, 2019-cu ildə 50 qəpiyə enib. 2022-ci ildə sərnişin axınını azaldan pandemiya zamanı bir sərnişinin daşınması 68 qəpiyə qalxıb.
R.Qarayev qeyd edib ki, əgər sərnişindaşıma xərcləri artarsa, o zaman metro idarəsi bu əsasda gediş haqlarının qaldırılması ilə bağlı müvafiq quruma müraciət edə bilər: “Bəs bu artım dəqiq necə müəyyən edilib? Göründüyü kimi, bu, yalnız büdcə pullarının təyinatı üzrə istifadə edilməməsi ilə bağlıdır. Yəni süni artım olub. Bir çox yerli ekspertlər dəfələrlə səyahət xərclərinin artırılmasının əsaslandırılmasının olmaması barədə bəyanatlar veriblər, lakin yalnız indi onların arqumentləri rəsmi təsdiqini tapıb”.
Ekspert vurğulayıb ki, yaxşı əməyə görə işçilərin mükafatlandırılması Azərbaycan qanunvericiliyində nəzərdə tutulub: “Lakin bu o demək deyil ki, başqa məqsədlər üçün nəzərdə tutulan dövlət vəsaitləri bu məqsədlə istifadə olunmalıdır”.
Yeri gəlmişkən, iqtisadçının sözlərinə görə, bəzi yerli şirkətlər belə sxemdən istifadə ediblər: işçinin kartına mükafat yazılıb, sonra isə pulun 80%-ni rəhbərliyə nağd şəkildə verməli olub.
“Metronun əsas gəliri sərnişinlərin daşınmasından, bir qədər də reklam və pərakəndə satış məntəqələrindən gəlir. Metronun böyük xərcləri var, lakin onların dövlət tərəfindən ödənilməsi yalnız ciddi nəzarətlə effektivdir. Nəqliyyat infrastrukturunun davamlılığını və inkişafını təmin etmək üçün dövlət maliyyəsinin səmərəli və şəffaf idarə edilməsi zəruridir. İllər keçirsə və problemlər qalırsa, bu o deməkdir ki, biz buna ciddi yanaşmalıyıq. Sistemi və işə yanaşmanı dəyişməliyik. Bütün subsidiya strukturlarında ciddi nəzarət həyata keçirilməlidir. Əks halda, həm dövlətə, həm də lazım olandan artıq ödəniş etmək məcburiyyətində qalan vətəndaşlara ziyan dəyəcək”, - deyə Ə.Qarayev vurğulayıb.
Dayanıqlı İnkişaf Araşdırmaları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev isə AYNA-ya metronun faktiki olaraq uzun müddət inkişaf etmədiyini və durğunluq vəziyyətində olduğunu deyib: “Sərnişin daşınması son illərdə əhəmiyyətli dərəcədə artıb. 1960-cı illərdə tutumun 2 milyon nəfər olduğu təxmin edilir. O zaman Bakının əhalisi 1,5 milyona yaxın idi. Və sonra şəhərin əhalisi sürətlə artmağa başladı. Metronun çoxlu xərcləri var - təhlükəsizlik, eskalatorların dəyişdirilməsi, digər infrastruktur və s. Bunun öhdəsindən gəlmək getdikcə çətinləşir. Qatarlar arasındakı vaxt intervalı artıq sərnişinlərin tələbatını ödəmir”.
“Bakı metrosunun müsbət dəyişikliklərə ehtiyacı var və büdcə vəsaitlərinin düzgün istifadə edilməməsi “Bakı Metropoliteni” tərəfindən maliyyə intizamının pozulmasıdır. Hesab edirəm ki, bütün mühüm subsidiyalaşdırılan təşkilatlarda rəhbər vəzifələrə namizədlərdən idarəetmə imtahanı vermələri və ya onların nəzarətində olacaq strukturun inkişafı ilə bağlı öz baxışlarını təqdim etmələri tələb edilməlidir. Bu, digər təbii inhisarçılara da aiddir”, - deyə ekspert fikrini yekunlaşdırıb.