İqtisadçı: “Əgər bu vergi aşağı salınsaydı, o zaman 59 manatlıq ərzaq səbəti müştərilərə 51 manata başa gələcəkdi”

Bakıda qiymətlər günlə deyil, saatbasaat artır. Ərzaq xüsusilə, bahalaşır - alıcılar qiymət etiketlərinin artımını izləmək mümkün olmadığını etiraf edirlər. Mallar rəflərdən yoxa çıxır və sonra yenidən görünür, lakin fərqli, bahalı qiymət etiketi altında.

Bizdə qiymət artımı məhz belə ssenari ilə baş verir. Paytaxt sakini Firuzə İbrahimova belə deyir: “Əgər məhsul birdən-birə satışdan itibsə, bu o deməkdir ki, tezliklə, lakin daha baha qiymətə satışa çıxarılacaq”. – Məsələn, bu yaxınlarda mağaza rəflərindən “Snickers”, Mars və “Bounty” şokoladlarını yığışdırdılar. Mən onları tez-tez uşaqlarım üçün alırdım və səkkiz yaşlı oğlumun ona şokolad almaq üçün başqa növbəti xahişindən sonra aşkar etdim ki, bu şokoladlar demək olar ki, bütün mağazalardan yoxa çıxıb. Mənim təxminim doğru idi. İki və ya üç həftədən sonra həmin mallar eyni vaxtda bütün rəflərə qayıtdı, lakin artıq iki dəfə baha qiymətlə”.

Bir məhsulun paylama şəbəkəsindən qəfil yoxa çıxması qiymət artımının əmin, lakin zəruri əlaməti deyil. Daha doğrusu, qiymət etiketləri elə oradakı vitrinlərin üzərinə mağazanın ərzaq şöbəsində yenidən yazılır, alıcı paylaşır: “Dünən bir qiymətə almışam, sabah isə qəfil qalxır və daha ucuzunu axtarmaq lazım gəlir. Axı bu yarışda maaş açıq şəkildə uduzur. Mənim maaşım dəyişmir, amma qiymət dəyişir, hər şey çox tez bahalaşır”.

Alıcılar etiraf edir ki, bu il mart-aprel aylarından başlayaraq ərzaq məhsullarının qiyməti əvvəlki kimi sürətlə bahalaşmır. Kənd təsərrüfatı məhsullarının baha olması vətəndaşları narahat edir. İlk meyvə və tərəvəzlər çox vaxt mərkəzi pərakəndə satış şəbəkələrinin əksər ziyarətçilərinin “əlini yandırır”, buna görə də orada və şəhər mağazalarında bu məhsulların qiymətində iki, hətta üçqat fərq olduğuna görə, çoxları ölkə bazarlarına üz tuturlar.

“Dünən mağazadan alçanının kiloqramını 7 manata almışam, axşam bazarında isə endirimlə cəmi 2 manat 50 qəpiyə satılır. Bilmirəm niyə belə böyük fərq var, amma bundan sonra bazardan mal alacağam”, - deyə meyvə-tərəvəz piştaxtası qarşısında dayanan vətəndaş bildirib.

Həqiqətən də mağazalarda ağız sulandıran pomidorun, təzə kartofun, yaşıl lobyanın qiyməti may ayında ucuzlaşsa da, bazardakından xeyli fərqlənir. Yerli iqtisadçılar bunun səbəblərini müxtəlif faktorlarda görürlər.

İqtisadçı ekspert Natiq Cəfərlinin AYNA-ya bildirdiyinə görə, biznes xərclərini azaltmaq və qiymətləri aşağı salmaq üçün hökumətə ərzaq seqmentində əlavə dəyər vergisini aşağı salmaq təklif olunub: “Lakin hökumət bu addımla razılaşmadı, amma nədənsə bəzi meyvələri 15 faizlik gömrük rüsumundan azad etdi... Bəli, söhbət ölkəyə idxal olunan tropik meyvələrdən gedir!”.

“Daxili ticarət şəbəkəsinin tropik çeşidi həqiqətən idxal vergisindən xilas oldu. Bu sevindirici hadisə Nazirlər Kabinetinin “Xarici iqtisadi fəaliyyətin mal nomenklaturası” adlanan sənədə etdiyi dəyişikliklərdə özünü göstərir. Fərman gələn ilin yanvarından tətbiq ediləcək və 2030-cu ilin dekabr ayının sonuna qədər qüvvədədir. Düzdür, bunun əhaliyə demək olar ki, təsiri yoxdur. Axı hansımız bütün günü papaya və ananas yeyirik? Baxmayaraq ki, bəlkə də bu, hökumət üzvləri üçün adi menyudur. Əks halda, kartofun qiyməti rekordları qırdığı vaxt, niyə birdən-birə tropik ləzzətlər üçün belə bir narahatlıq yarandı?”, - iqtisadçı vurğulayıb.

“Cüzdanlarımızın içindəkiləri xilas etməyə çalışan Azərbaycan hökuməti tropik meyvələri gömrük rüsumlarından azad etdi. Ola bilsin ki, bəzilərimiz səhər tezdən avokado, marakuya meyvəsi və ramburanın dadına baxmadan işə getmirik. Amma hamı üçün olan gündəlik darıxdırıcı menyudakı 18 faiz ƏDV-nin 2 faizə endirilməsi hökumət tərəfindən lazımsız görüldü. Əgər bu vergi aşağı salınsaydı, o zaman 59 manatlıq ərzaq səbəti müştərilərə 51 manata başa gələcəkdi”, - Cəfərli deyib.

Qlobal ərzaq qiymətlərinin aşağı düşməsi ilə bağlı məlumatlara baxmayaraq, ölkəmizdə ərzaq inflyasiyası davam edir. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, yanvar və fevral aylarında Azərbaycana idxal olunan məhsulların qiymətləri ötən illə müqayisədə nəinki azalmayıb, hətta 21 faiz artıb. Bir sözlə, fevralda idxalın dəyərinin yanvar ayı ilə müqayisədə daha bir faiz artması və ötən ilin fevral ayı ilə müqayisədə 20,4 faizə qədər artması təəccüblü deyil.

Müəllif: Emma Rzayeva