Heydər Əliyev Fondu və Azərbaycan Səhiyyə Nazirliyinin dəstəyi ilə ukraynalı uşaqlar Bakıda reabilitasiya kursu keçəcək.

Bakıvaxtı.az xəbər verir ki, avqustun 21-də valideyn himayəsindən məhrum olmuş 7-17 yaşlı 28 uşaq və onları müşayiət edən 4 nəfər Bakıya gəlib.

Uşaqlar hava limanında qarşılanaraq xüsusi ayrılmış avtobuslarla Səhiyyə Nazirliyinin sanatoriya-kurort reabilitasiya mərkəzinə aparılıb. Burada uşaqlara 21 gün ərzində psixoloji, lazım gəldikdə isə tibbi reabilitasiya xidmətləri göstəriləcək.

Uşaqlar üçün mədəni proqram da hazırlanıb. Proqrama paytaxtın görməli yerləri ilə tanışlıq, o cümlədən Heydər Əliyev Mərkəzinə, Qobustan Dövlət Tarix-Bədii Qoruğuna, İçərişəhərə, “Suraxanı” gəmi-muzeyinə, Atəşğaha, “Qala” Dövlət tarix-etnoqrafiya qoruğu və digər tarixi abidələrə ekskursiyalar da daxildir.

Bu qorxunc görüntü necə sevimli oyuncaq ola bilər?
Oyuncaqlara münasibət hər zaman fərqli olub. Bəzi valideynlər uşaqları sırf məşğul edən vasitə kimi onlara üz tutublar. Lakin aldıqları oyuncaqların uşaqlarına necə təsir bağışlayacağını düşünmürlər.

“Hagi-Vagi” deyilən oyuncaq son zamanlar dəb halını alıb. Özündə şiddəti təsvir edən bu oyuncaqlar uşaqlar tərəfindən arzuolunandır. Valideynlərin bir qismi uşaqlarının bu istəyini nəzərə alaraq, onlarını arzusunu yerinə yetirirlər.

Bəs görəsən, mənşəyi, mənbəyi bəlli olmayan oyuncaqların uşaqlara hansı təsiri var?

Mövzu ilə bağlı Oxu.Az-a açıqlama verən pediatr Qoşqar İsmayılovun sözlərinə görə, bu tip oyuncaqlar uşaqlarda həmyaşıdlarına qarşı aqressiya yaradır:

“Həqiqətən də son dövrlərdə mağazalarda zərərli, lakin xoş görünən oyuncaqlar satılır. Təbii ki, birmənalı olaraq valideynlərin elə oyuncaqlar alması məsləhət deyil. Uşaqlar çox vaxt oyuncaqları televiziya reklamlarında da görüb tələb edirlər.

Belə oyuncaqların alınması gələcəkdə uşaqların daha da aqressiv olmasına, valideynlərə qulaq asmamasına gətirib çıxarır. Bir növ uşaqlar şiddətə meyilli böyüyürlər. Məsləhət edərdim ki, valideynlər bu tip oyuncaqlar almasınlar”.

Q.İsmayılov qeyd edib ki, tüklü oyuncaqlar uşaqlarda tənəffüs yolu xəstəlikləri yarada bilər:

“Oyuncaqları seçərkən, keyfiyyətinə önəm vermək lazımdır. Çünki adi toxunuşdan belə uşaqlara ziyanlı tərəfləri ola bilər. Oyuncaqlar uşaqlarda müxtəlif növ xəstəliklərin yaranmasına gətirib çıxara bilər”.

Nevroloq Röyanə Quluzadə isə əlavə edib ki, “Hagi-vagi” oyuncağı uşaqların şüur altında qorxu hissini formalaşdırır:

“Ümumiyyətlə uşaqların sinir sistemi çox həssasdır. Hətta bizim ciddi hesab etmədiyimiz bir çox şeylər uşaqlara ciddi təsir göstərə bilər. Təsadüfi deyil ki, uşağı hər zaman nə iləsə qorxuduruq. Həmin qorxu uşaqların şüur altında daim qalır. Sonradan həmin qorxular fobiya ilə əvəz olunur. Bu oyuncaq da qorxunc personajdır. Oyuncaq olsa da, şüur altında uşaqlarda həyəcan, qorxu formalaşdırır”.

R.Quluzadə qorxunc oyuncaqların fəsadlarından danışıb:

“Bu cür oyuncaqlarla oynayan və ya bunun təsirinə məruz qalan uşaqlarda çox vaxt kəkələmə, tiklər formalaşır. Gecə yerini islatmalar olur.

Bütün dünyada hazırda belə bir tendensiya var ki, oyuncaqlar çox ciddi yoxlanılır, uşağın psixologiyasına təsiri nəzərə alınır. Başqa ölkələrdən yoxlanmamış, hansı təsirini bağışlayacağı öyrənilməmiş oyuncaqlar satışa buraxılır. Fəsadları da sonradan ortaya çıxır”.

Niyə marketlərin rəflərindəki bir çox energetik içkilər artıq belə hesab edilmir?

Onların insan sağlamlığı üçün təhlükələri haqqında nə qədər danışsalar da, yazsalar da, enerji içkiləri əhali arasında məşhurdur. Xatırladaq ki, bunlara tonik maddələr, əksər hallarda kofein və digər stimulyantlar olan qazlı içkilər daxildir.

Bu yaxınlarda Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) belə məhsulların monitorinqinin nəticələrini açıqlayıb. Qurumun məlumatına görə, ölkədə istehsal olunan və ya xaricdən gətirilən enerji və digər içkilərdən nümunələr götürülərək laboratoriya müayinələri aparılıb.

Tədqiqatın nəticələrinə əsasən, müəyyən edilib ki, “A+Co” ASC-nin istehsal etdiyi “Pitbull”, MPBK “Oçakovo” ASC-nin istehsal etdiyi “Mohito Fresh”, “Megapak” MMC-nin istehsal etdiyi “Fresco” (çiyələk mohito), “Boom Group Ltd”-nin istehsal etdiyi “Boom” (albalı); “United Botling Group”un istehsal etdiyi “Jaquar”, “Berg Food Gmbh”-nin istehsal etdiyi “Jara” (moxito), “Berg” (qlükoza), “Jara”, “Avrora” MMC-nin istehsal etdiyi “Bizon” və “Aztrade” MMC tərəfindən idxal edilən, “Hell Energy Ltd” tərəfindən istehsal edilən “Hell” içkiləri enerji içkiləri deyil. İstisna “Hell classik night”, "A + Co" ASC-nin yeni nəsil istehsalı “Full Original” və “Moskva Brewing Company” tərəfindən isthesal edilən “Gorilla” içkiləridir.

Agentlikdən verilən məlumata görə, onların hamısı alkoqolsuz sərinləşdirici içkilərdir və bu məhsulların qablaşdırılmasında istehlakçıların hüquqlarını pozan və onları çaşdıran, onların enerji içkisi olduğunu göstərən yazılar olmamalıdır. Qanunvericilik çərçivəsində bu məhsulları idxal edən müəssisələrə və ya istehsalçılara qarşı tədbirlər görülür.

Məlumat, əlbəttə ki, maraqlıdır və bir çox insan bu içkiləri enerji içkisi olduğuna əmin olaraq alır.

“İşdə tez-tez enerji içkiləri alıram, onlar mənə yaxşı formada olmağıma kömək edir. Bəziləri son vaxtlar xeyli bahalaşıb, ona görə də bir bankası 1-1,2 manat qiymətinə olanları seçirəm. Onların arasında siyahıda olanlar da var. Niyə onları artıq energetik hesab etmirlər, başa düşə bilmirəm. Yeri gəlmişkən, 14 yaşlı oğluma bu yaxınlarda mağazada belə bir içki satılmadı və bu da nədənsə xəbər verir”, - deyə AYNA-ya danışan bir paytaxt sakini söyləyir.

Bazarlarda aparılan kiçik monitorinq göstərdi ki, onların bir çoxunun qablaşdırmasında artıq “enerji içkisi” yazısı yoxdur. Əvəzində "alkoqolsuz, kofeinli qazlı içki" yazılıb.

Xatırladaq ki, AQTA-nın qəbul etdiyi qaydalara əsasən, bir içki tərkibində kofein, taurin, qlükuronolakton, inositol, amin turşuları, B vitaminləri, quarana, matcha kökü, yerba mate, jenşen, dəniz yosunu, schisandra, eleutherococcus, ginkgo biloba kimi bir sıra inqrediyentlərdən ən azı ikisini ehtiva edən və tərkibində kofein varlığında 100 mililitrdə ən azı 15 milliqram olduqda enerji içkisi hesab olunur.

Müəyyən edilmiş normaya görə, içkinin 100 millilitrində yuxarıda qeyd olunanlardan əsas inqrediyentlərin tərkibi kofein - 32 milliqramdan, taurin – 200 milliqramdan, inozitol – 20 milliqramdan, qlükuronolakton – 200 milliqramdan, kreatin – 1 milliqramdan, B2 vitamini - 0,34 milliqram, B3 vitamini - 1,4 milliqram, B5 vitamini - bir milliqram, B6 vitamini - 0,04 milliqram və B12 vitamini - 0,0004 milliqramdan çox olmamalıdır.

Maraqlıdır ki, bir çox içkilərdə kofeinin miqdarı 14,5-14,8 mq/100 qramdır, yəni enerji içkiləri üçün müəyyən edilmiş minimumdan bir qədər azdır. Ümumiyyətlə, istehsalçılar kompozisiyaları bir qədər yenidən nəzərdən keçirdilər.

Bu, enerji içkiləri kateqoriyasına düşməmək üçün açıq şəkildə edilir. Niyə? 2020-ci ilin mart ayından enerji içkilərinin aksiz dərəcələri litri üçün 3,1 manat təşkil edir. Və məntiqlidir ki, bu kateqoriyaya aid olmayan içkilər, bu kateqoriyaya aid olanlardan daha ucuzdur. Və bu, daha çox satış deməkdir. Bəli, artıq onların üzərində “enerji içkisi” yazısı yoxdur, lakin bütövlükdə qablaşdırma eyni qalıb və vətəndaşlar onları belə hesab etməkdən əl çəkmirlər.

Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) rəhbəri Eyyub Hüseynovun AYNA-ya təsdiq etdiyinə görə, içkinin enerji içkisi hesab edilməsinin öz standartları var: “Hökumətimiz energeteik içkilərin dəyərinin artırılması sahəsində yaxşı iş görüb və bunda AİB-in də xidməti var. Biz vətəndaşların onlardan mümkün qədər az istifadə etməsinin tərəfdarıyıq”.

“Amma Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinin son monitorinqi ilə bağlı məlumatlar aydın deyil, istehlakçı üçün anlaşılmazdır. Agentliyin İctimai Şurasının üzvü kimi mediada verilən məlumatların daha dolğun olması ilə bağlı məsələ qaldıracağam. Bu içkilərin tərkibində zərərli ola biləcək daha az inqrediyentin olub-olmadığı, yoxsa heç bir halda olmadığı aydın deyil. Onlardan nə qədər az olsa, bir o qədər yaxşıdır. Və ümumiyyətlə, təmiz su içmək daha faydalıdır”, - deyə həmsöhbətimiz vurğulayır.

Amma ekspertin qeyd etdiyi kimi, bir çox şirin içkilər sağlamlıq üçün enerji içkilərindən az təhlükəli deyil, lakin nədənsə bu məsələ müzakirə olunmur: “Ümumiyyətlə, bazarda dövlət qurumlarının diqqət etmədiyi zərərli məhsullar çoxdur. Mən enerji içkilərinin tərəfdarı deyiləm, amma bu, yeganə zərərli məhsul deyil. Digər ölkələrin istehlakçı təşkilatlarından belə məlumatlar var ki, həm enerji istehsalçıları, həm də “Coca-Cola” olan yerdə ikincilər tez-tez rəqib kimi onların biznesinə müdaxilə edir”.

“Əvvəllər onlar içki satışı bazarının təqribən 90%-ni təşkil edirdi, intensiv istehsala başlandıqdan və Azərbaycana energetik içkilərin idxalından sonra bu pay 60%-ə düşüb. Ola bilər ki, şəkərli içkilərin böyük istehsalçısı mütləq liderliyi bərpa etməkdə maraqlıdır. Bəzən müvafiq dövlət strukturları böyük biznes strukturlarının təsiri altına düşür, mən istəmirəm ki, Azərbaycanda belə olsun. Ümumiyyətlə, AİB bu məsələni araşdıracaq və məlumat verəcək”, - deyə Hüseynov fikrini tamamlayır.

Müəllif: Elya Belskaya

Alimlər arıların hər zaman olduğundan daha çox stresli olduqlarını aşkar ediblər. Bu vəziyyətin səbəbi iqlim dəyişikliyidir.
Bizimyol.info xarici mətbuata istinadla xəbər verir ki, yer üzündə həyatın davamlılığı baxımından ən mühüm rollardan biri arılara aiddir. Arılar sayəsində çiçəklər və ağaclar varlığını davam etdirir.

Son zamanlar isə, arılar artan stres altındadır. Arıların yaşadığı stress probleminin səbəbi qlobal istiləşmə və bunun nəticəsində baş verən iqlim dəyişikliyidir.

Tədqiqatçılar 1900-cü illərdən bəri arılarda baş verən dəyişiklikləri müqayisə edərək problemin nə qədər ciddi olduğunu ortaya çıxarıblar.

London İmperial Kolleci və Təbiət Tarixi Muzeyi arılar üzərində apardıqları iki fərqli araşdırmanın nəticələrini dərc ediblər.

Bu araşdırmalardan birincisi 1900-cü ildən bəri arıların bədən quruluşu ilə bağlı toplanmış məlumatların araşdırılmasına yönəlib.

Rəqəmsal görüntüləmə üsullarından istifadə edilən araşdırmada arıların qanadlarının simmetriyasının stress səbəbiylə pozulduğu ortaya çıxıb.

Böyük Britaniyada arı növləri üzərində aparılan bir araşdırmada arılar üzərindəki stressin 1925-ci ildən bəri davamlı olaraq artdığı müəyyən edilib. Bu vəziyyət bütün müxtəlif arı sortlarında az-çox eyni şəkildə müşahidə edilib.

“Journal of Animal Ecology”-də dərc olunan məqalədə arıların qanadlarındakı asimmetriyanın orta temperaturun daha yüksək olduğu və yağıntıların daha sıx olduğu illərdə ən yüksək səviyyəyə çatdığı bildirilib.

Başqa bir araşdırmada isə 130 il əvvəl muzeylərdə saxlanılan arı qalıqlarının DNT araşdırması həyata keçirilib. Alimlər arıların ayaqlarından birindən DNT nümunəsi götürərək tədqiqatlar üçün əsas geni müəyyən edə biliblər. Bu gen üzərində aparılan araşdırmalar arıların genetik müxtəlifliyinin azaldığını ortaya çıxarıb.

Hazırda elm adamları arıların iqlim dəyişikliyinə necə uyğunlaşdıqlarını təfərrüatlı təhlil etməyə çalışırlar.

Bir daha xatırlatmaq lazımdır ki, arıların nəsli kəsildikdən sonra insan çox yaşamayacaq.

Həkimlər ürək üçün ən yaxşı yarmanı açıqlayıb.
Medicina xəbər verir ki, funksional təbabət üzrə həkim Nataliya Koçubeeva bildirib ki, ürək üçün həm uyğun olmayan, həm də faydalı yarmalar var.

"Əslində bütün yarmalar tərkibinə görə eynidir, amma onların bəziləri ürək xəstəliklərində əks göstərişdir.

Yarmaların qlikemik indeksinə baxmaq lazımdır. Nə qədər bu indeks aşağı olsa, deməli o yarma daha yüngüldür.

Mən ürək üçün yulaf, qreçka, yabanı düyü, kinoa və qlütensiz yarmaları tövsiyə edirəm.

Qarabaşaq B qrup vitamin, fosfor, kaliumla zəngindir. O təbiətən qlütensizdir.

Perlova isə qlütenlidir, o hamıya yararlı deyil.

Yeni yarmalardan amarant və kinoa zülal tərkibinə görə liderdir.

Xatırladım ki, ürək əzələsi zülal quruluşludur. Deməli ona zülal lazımdır. Bunları hətta ürək xəstələri də yeyə bilər. Ət yanında qarnir kimi bu yarmaları seçin. Ağ düyüdən isə uzaq olun"

Yayın, çimərliyin əsas atributu bişmiş qarğıdalı bəzi insanlarda problemlər yarada bilər.

Medicina.az xəbər verir ki, həkimlər kimlərə qarğıdalının zərərli ola biləcəyini açıqlayıb.
- Köpü, həzm problemi olanlar
- Allergiyası olanlar

- Mədəsində yara olanlar

- Sİdik turşusu problemi olanlar
- Piylənmədən əziyyət çəkənlər

- Qəbizliyi olanlar

Bununla yanaşı südverən analar da qarğıdalının istehlakından imtina etməlidir.

Pivəsevərlər bu içkinin necə zərər verə biləcəyini qəbul etmir. Amma son zamanlar pivə səbəbindən infarkt halları qeydə alınıb.

Medicina.az xəbər verir ki, həkim narkoloq Sergey Çarev hər gün pivə içməyin 3 zərərini açıqlayıb.
"Mütəmadi və çox pivə qəbulu qaraciyərin piylənməsi, sirroz, ürəyin böyüməsi və infarkta səbəb olur. Eləcə də pivə sevənlər artıq çəki və piylənmədən əziyyət çəkir.

Getdikcə təzyiq problemi olur və ürəyin işemik xəstəliyi inkişaf edir. Həmçinin geniş yayılmış "pivə ürəyi" sindromu yaranır, ürək öz ölçüsündə böyüyür".

Həkimin sözlərinə görə bu pivənin verdiyi fəsadların hamısı deyil.

Pivə zərərli asılılıq kimi psixikaya da təsir edir, insanda daim təşviş, depressiya olur, yuxusu pozulur.

"Əgər kişi gündə 500 ml-dən artıq pivə içirsə, onun hormonal fonu kəskin pozulur. Libido düşür, süd vəziləri şişir, qadın forması alır.
Əl-ayaq, üzdə şişkinlik olur, damarları çıxır" - deyə Çarev deyib

Dönər Türkiyə mətbəxindən Azərbaycana gələn və əhalinin əksəriyyəti tərəfindən bəyənilən ‘’fast-food’’dur. Xalqımızın vazkeçilməzinə çevrilən bu qidanın satış qiymətindəki fərqlər də diqqətçəkəndir.

Daha komfortlu kafe və restoranlarda, 4-5 manata rast gəlinən dönər, metro çıxışlarında 1 manat-1 manat 20 qəpiyə təklif olunur. Dana ətinin 12-13 manat, toyuq ətinin isə 4-5 manatdan aşağı olmadığı bir vaxtda 1 manatlıq ‘’ayran+dönər’’lərin keyfiyyəti adamı şübhəyə salır. Bəs manatlıq dönərin tərkibində hansı ətdən istifadə edirlər? Teref.az-ın məlumatına görə, bu tip dönərlərdə murdar olmuş və mənşəyi bilinməyən ətlərdən istifadə edildiyini deyə Azad İstehlakçılar Birliyinin (AİB) sədri Eyyub Hüseynov ‘’Sherg.az’’a bildirib ki, məsələnin araşdırılması üçün Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyinə (AQTA) dəfələrlə müraciət edib:

“AQTA –da İctimai şuranın üzvü olaraq məsələni dəfələrlə qaldırmışam.

Təəssüflər olsun ki, həmin qurum bu sahədə fundamental işlər görmür. Biz hansısa dönərxanaya getsək, görəcəyik ki, orada ətin mənşəyi haqda sənəd var. Lakin əksəriyyəti saxtadır. Ətin qiyməti qalxdığı halda dönərin ucuz satılması murdar və mənşəyi bilinməyən heyvanların ətindən istifadənin nəticəsidir.

Səkkiz il əvvəl dönər ətinin hazırlanması üçün iki müəssisə müəyyən olunub ki, onlar - 40 dərəcədə əti hazırlayırlar və dönərxanalara çatdırırlar. Buna baxmyaraq dönərxanaların 1 faizi belə oradan ət almır. Bunlar ‘’Səhliyalı’’ və ‘’AzProtein Foods’’ şirkətləridir. AQTA ictimaiyyətdə gedən məsələləri izləmir.

Onlar kiloqramı 4 manata satılan kolbasaları, mənşəyi bilinməyən ətləri araşdırmaq əvəzinə, fikrini ardıcıl şəkildə enerji içkiləri üzərində cəmləyir. İctimai Şuranın üzvü olaraq AQTA-da dönərxanaların araşdırılması məsələsini bir daha qaldıracam. Əslində normal dönərin qiyməti 4 manat olmalıdır.

Ancaq vəziyyət onu göstərir ki, leş yığanlar dayanmır və bu qidanın hazırlanmasında ölmüş heyvan ətlərindən istifadə edilir.

Bu cür ətləri ən yaxşı ifşa edən Daxili İşlər Nazirliyinin Baş Mütəşəkkil Cinayətlərə Qarşı Mübarizə İdarəsidir. Amma onlar da son zamanlarda ifşa işi ilə məşğul olmurlar”.

Nəyə görə eyni dərman bir xəstəni sağaldır, digərini yox? - Müalicədə səhvlər

Alimlər eyni müalicə protokollarının düzgün təyin olunmasına baxmayaraq xəstələrdə fərqli təsir göstərməsinin səbəbini araşdırıb.

Medicina.az xəbər verir ki, çox zaman yaxınlarımızın belə təriflədiyi, "mənə əla təsir etdi" dediyi dərmanlar bizə heç təsir etməyə və ya zərərli ola bilər.

İstər adi dərmanlar, istər protokol üzrə sxem dərmanlar, istərsə də xalq təbabəti üsulları müxtəlif insanlarda müxtəlif cür təsir edə bilər.
Bunun bir neçə elmi əsası var.

Tibb tərəfindən qəbul olunmuş dərman vasitələrinin təsir etməməsinin səbəblərindən biri xəstənin yanaşı olaraq öz bildiyi və ya əvvəldən qəbul etdiyi dərmanların olmasıdır.

Əgər insan bir terapiyadan keçirsə, difər dərmanlar bu terapiya ilə uzlaşmaya bilər.

Onlar sadəcə təyin olunan dərmanların fonunda işləmir.

Məsələn, yeni nəsil antidepressantlar qeyri-steroid iltiha əleyhinə dərmanlarla tamamən uyğun gəlmir. Yüksək hərarəti salan bu dərmnanları antidepressantla birlikdə içdikdə, daxili qanaxma baş verə bilər.

Analoji effekt antikoaqulyantla aspirin qəbulunda da ola bilər.

Dərmanların dozalarında da problem ola bilər. Doza qaydaya görə, pasiyentin çəkisinə uyğun hesablanır. Əgər xəstənin çəkisi nəzərə alınmasa, sadəcə olaraq gözəyarı yarım, bir tablet içilsə, müalicədən söhbət gedə bilməz.

Çəkisi 100 kq-dan yuxarı olan xəstələrə bir çox dərmanlar normal dozada heç təsir etməyə də bilər, amma çəkisi normadan az olanlar üçün adi doza da əks təsir verər.

Hər insanın orqanizmi eyni dərmana fərdi reaksiya verir. Bu orqanların vəziyyətindən, qandan, immunitetdən, genlərdən asılıdır.
Hətta xəstənin həyat tərzi, yeməyi də dərmanların effektinə təsir edir.

Bizim orqanizmin müalicə mexanimizminə pomimorfiz adlı gen mutasiyaları cavabdehdir.

Onlar hər hansı bir dərman orqanizmə daxil olan kimi, ona hücum edərək, parçalaya, qanla dövr etməsinə mane ola bilər. Bu həmin genlərin spesifik təsiridir. Ola bilər genlər həmin dərmanın bu orqanizmə uyğun olmadığını bilir. Belə halda, həmin xəstədə dərmanların zərərli təsiri ciddi şəkildə artır.