 |
|
|
Ehtiyatlar həftə ərzində 12 milyard dollar azalıb
Rusiyanın beynəlxalq valyuta ehtiyatları fevralın 10-na 589 milyard dollar təşkil edib. AYNA rus mediasına istinadən bildirir ki, bu barədə Rusiya Mərkəzi Bankı açıqlama verib.
“Beynəlxalq ehtiyatların həcmi fevralın 10-na həftə ərzində 12 milyard dollar azalaraq 589,0 dollar təşkil edib”, - məlumatda deyilir.
Dəyişikliklərin mənfi qiymətləndirmənin, eləcə də büdcə qaydası çərçivəsində aparılan əməliyyatların təsiri altında baş verdiyi bildirilib.
Rövşən Ağayev: “Neft-qaz sektorundakı azalmanı kompensasiya etməsi üçün qeyri-neft sektoru 10-12 faiz böyüməli idi”
Azərbaycanda iqtisadi artım azalma ilə əvəz olunub. 2022-ci ildə ölkənin ümumi daxili məhsulu 4,6 faiz artım nümayiş etdirsə də, yanvar ayında tamam əks proses qeydə alınıb. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına əsasən, 2023-cü ilin Azərbaycanda 9 milyard 690,2 milyon manatlıq və ya əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 1,5 faiz az ümumi daxili məhsul istehsal olunub.
İqtisadiyyatın neft-qaz sektorunda əlavə dəyər 4,6 faiz azalıb, qeyri-neft-qaz sektorunda isə 1,7 faiz artıb.
Komitə bildirir ki, ÜDM istehsalının 52,8 faizi sənaye, 9,5 faizi ticarət; nəqliyyat vasitələrinin təmiri, 5,3 faizi nəqliyyat və anbar təsərrüfatı, 3,2 faizi tikinti, 2,6 faizi kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıq, 1,6 faizi informasiya və rabitə, 1,4 faizi turistlərin yerləşdirilməsi və ictimai iaşə sahələrinin, 15,5 faizi digər sahələrin payına düşüb, məhsula və idxala xalis vergilər ÜDM-in 8,1 faizini təşkil edib. Əhalinin hər nəfərinə düşən ÜDM 956,6 manata bərabər olub.
Xatırladaq ki, 2022-ci ilin yanvar ayında ölkədə 9 milyard 257,6 milyon manatlıq və ya əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 5,8 faiz çox ümumi daxili məhsul istehsal olunmuşdu. İqtisadiyyatın neft-qaz sektorunda əlavə dəyər 0,6 faiz, qeyri-neft-qaz sektorunda isə 8,8 faiz artmışdı.
Statistikadan aydın olur ki, ÜDM-in azalmasında əsas sənaye müəssisələri və bu paya sənayedəki azalma sahibdir. Belə ki, yanvarda 6,5 milyard manatlıq və ya 2022-ci ilin yanvar ayı ilə müqayisədə 4,3 faiz az sənaye məhsulu istehsal edilib. Bu zaman sənayenin neft-qaz sektorunda məhsul istehsalı 4,9 faiz azalıb, qeyri-neft-qaz sektorunda isə 2 faiz artıb. Mədənçıxarma sektorunda əmtəəlik neft hasilatı 6,9 faiz, əmtəəlik qaz hasilatı isə 1,3 faiz azalıb.
Dövlət Gömrük Komitəsinin statistikasına əsasən 2023-cü ilin yanvar ayında Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsi ötən ilin eyni dövrünə nisbətən 19 faiz azalaraq 3 milyard 289.53 milyon dollar təşkil edib.
Azərbaycanın ixracı yanvar ayında 39,2 faiz azalaraq 1 milyard 876.84 milyon dollar, idxalı isə 45,4 faiz artaraq 1 milyard 412.69 milyon dollara çatıb. Nəticədə xarici ticarətdə müsbət saldo 4,5 dəfə azalaraq 464.15 milyon dollara bərabər olub.
Yanvar ayında Azərbaycanın qaz ixracı 255 milyon 612.69 min kubmetr təşkil edib. Bu, 2022-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 84,2 faiz azalma deməkdir - 2022-ci ilin yanvarında qaz ixracımız 1 milyard 613 milyon 199 min kubmetr olmuşdu. Qaz ixracından gəlirlərimiz isə 82,7 faiz azalmaqla 140 milyon 36.77 min dollara düşüb. Ötən ilin yanvarında bu göstərici 803 milyon 301.51 min dollar təşkil etmişdi.
Ay ərzində neft ixracımız 2 milyon 246 min 118.56 ton təşkil edib. Bu, keçən ilin yanvarında qeydə alınan 3 milyon 505 min 551.96 tonluq ixracdan 36 faiz azdır. Neft ixracından əldə olunan gəlir isə 2 milyard 31 milyon 435.60 dollardan 1 milyard 397 milyon 747.32 min dollar düşüb - yəni 31,2 faiz azalıb.
Neft məhsullarının ixracında isə artım olub. Belə ki, bu ilin yanvar ayında Azərbaycandan 45 milyon 932,39 min dollar dəyərində 68 min 643,99 ton neft məhsulları ixrac edilib. Beləliklə, neft məhsullarının ixrac dəyəri 2022-ci ilin müvafiq dövrünün göstəricisi ilə müqayisədə 2,7 dəfəyə yaxın, həcmi isə 89,2 faiz artıb.
Cari ilin birinci ayında ixracda əsas artım elektrik enerjisində qeydə alınıb. Belə ki, 548 milyon 46.91 min kVt/saat elektrik enerjisi ixrac etmişik ki, bu da ötən ilin eyni dövrü (2 milyon 622 min kVt/saat) ilə müqayisədə 209 dəfə çox deməkdir. Elektrik enerjisi ixracından gəlirimiz isə 74.5 min dollardan 72 milyon 397.35 min dollara yüksəlib.
Bundan əlavə, çay, şəkər, nar, xurma, Tərəvəz və meyvələrin emal məhsullarının ixracında da kəskin artım qeydə alınıb. Lakin bu artımlar neft və qaz ixracındakı azalmanın cüzi bir hissəsini kompensasiya edə bilib.
Rəsmi statistikadan o da aydın olur ki, 2023-cü ilin yanvar ayında Azərbaycanda əsas kapitala 1 milyard 91,7 milyon manat məbləğində, yaxud 2022-ci il ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 61,2 faiz çox vəsait yönəldilib. Bu zaman neft-qaz sektoruna yatırılmış investisiyaların həcmi 8,8 faiz azalıb, qeyri-neft-qaz sektoruna yönəldilən vəsaitin həcmi isə 2,5 dəfə artıb. İstifadə olunmuş vəsaitin 506,2 milyon manatı və ya 46,4 faizi məhsul istehsalı sahələrinə, 529,0 milyon manatı (48,4 faizi) xidmət sahələrinə, 56,5 milyon manatı (5,2 faizi) isə yaşayış evlərinin tikintisinə sərf olunub. Əsas kapitala yönəldilmiş vəsaitlərin 812,1 milyon manatını və ya 74,4 faizini daxili vəsaitlər təşkil edib.
Bu arada “S&P Global Ratings” beynəlxalq reytinq agentliyi Azərbaycandakı iqtisadi artım proqnozunda dəyişiklik edib. Agentlik analitiklərinə görə, bu il Azərbaycanda real ümumdaxili məhsulda (ÜDM) artımı baş verməyəcək. Bu isə o deməkdir ki, “S&P Global Ratings” aprel proqnozu ilə müqayisədə Azərbaycanda iqtisadi artım proqnozunu 1,5 faiz azaldıb.
Agentlik 2024 və 2025-ci illərdə Azərbaycanda real ÜDM artımını 1,5 faiz civarında proqnozlaşdırıb. Bu isə o deməkdir ki, “S&P” 2024-cü il proqnozu dəyişməsə də, 2025-ci il üzrə proqnozunu 0,5 faiz bəndi artırıb.
Ölkə hökumətinin proqnozuna əsasən, 2027-ci ilə kimi Azərbaycanda qeyri-neft-qaz sektoru üzrə ümumdaxili məhsul (ÜDM) 93 milyard manata çatacaq. 2023-cü ilin dövlət büdcəsi zərfində yer alan proqnoza görə, Azərbaycanın ümumdaxili məhsulu (ÜDM) 2024-cü ildə 108606.2 mln manat (real artım tempi 4,2 faiz), 2025-ci ildə 113182.6 mln. manat (3,7 faiz artım), 2026-cı ildə isə 118580 mln. manata (3,4 faiz artım) yüksələcək. Gələn ilin proqnozu ilə müqayisədə 2026-ci ildə Azərbaycanın neft sektoru üzrə ÜDM-i 8,4 faizə kimi azalacaq.
Belə ki, 2024-cü ildə neft sektoru üzrə ÜDM-in həcmi 29198.3. mln. manat, 2025-ci ildə 27450.9 mln. manat, 2026-cı ildə isə 25932.2 mln. manat təşkil edəcək. Sektor üzrə real artım tempi müvafiq olaraq 2,4 faiz, 0,3 faiz artım və -1,9 faiz azalma olaraq proqnozlaşdırılıb.
Qeyri-neft-qaz sektoru üzrə ÜDM-in 2024-cü ildə 79407.9 mln. manat, 2025-ci ildə 85731.7 mln. manat, 2026-cı ildə isə 92647.9 mln. manat, müvafiq olaraq sektor üzrə ÜDM-in real artım tempi 4,9 faiz, 5.0 faiz və 5,1 faiz təşkil edəcəyi gözlənilir. Qeyri neft-qaz sektorunun ÜDM-də payı 2026-cı ildə 69,2 faiz-dən (2023-cü il proqnozu) 78,1 faizə yüksələcək.
Beynəlxalq Valyuta Fondu 2023-cü ildə Gürcüstan iqtisadiyyatının 4 faiz, Ermənistan iqtisadiyyatının 3.5 faiz, Azərbaycan iqtisadiyyatının isə 2.5 faiz artacağını gözləyir. Fond 2027-ci ildə Ermənistanın iqtisadi böyüməsinin 4.5 faiz, Gürcüstanın iqtisadi böyüməsinin 5.2, Azərbaycan iqtisadiyyatının isə cəmi 2,5 faiz təşkil edəcəyini proqnozlaşdırır. Bundan əlavə, BVF bu il Azərbaycanda 9 faiz illik inflyasiya planlayırsa, Ermənistanla bağlı bu proqnoz 6 faiz, Gürcüstanla bağlı isə 3.8 faizdir.
BVF-dən fərqli olaraq, Dünya Bankı 2023-cü ildə Azərbaycanda daha yüksək iqtisadi artım gözləyir. 2022-ci ilin oktyabrında Bank 2023-cü il üçün Azərbaycanda ÜDM-in artım proqnozunu 2,8 faizədək (aprel proqnozu - 2,2 faiz) və 2024-cü il üçün - 2,6 faizə (aprel proqnozu - 2,3 faiz) yaxşılaşdırıb: “Qiymətləndirmələrimizə əsasən, 2022-ci ildə Azərbaycanda ÜDM-in real artımı 4,2 faizə, 2023-2024-cü illərdə - 2,7 faizə çatacaq. Ölkədə neft hasilatının bir qədər azalmasının təbii qaz hasilatının artması ilə kompensasiya olunacağı gözlənilir”.
İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayevin fikrincə, yanvarda qeydə alınan iqtisadi daralmadad əsas pay neft-qaz sektoruna aiddir: “Azalma neft sektoru hesabınadır. Bu sektorda 4.9 faiz azalma olub. İqtisadiyyatın az qala yarısı bu sektordan formalaşdığı üçün 4.9 faizlik azalma ÜDM-in azalmasını da qaçılmaz edir. Bu azalmanı kompensasiya etmək üçün qeyri-neft sektorunun azı 10-12 faiz böyüməsi lazım idi. Halbuki qeyri-neft sektorunda artım tempi ötən ilin yanvarı ilə müqayisədə 4 dəfədən çox zəifləyib. Ötən yanvarda bu sektorda 9 faizə yaxın artım qeydə alınmışdı, hazırda 2 faizdən aşağı düşüb. Amma qeyri-neft sektorunda investisiyaların kəskin arıtımı (2,5 dəfə) qeydə alınıb. Əgər yaxın perspektivdə bu qədər investisiya intervensiyası qeyri-neft sektorunu böyüdə bilməsə, bu o demək olacaq ki, sektorun məhsuldarlığı artırmaq potensialı tükənib”.
Dünya SAKİT
musavat.com
Avropa Komissiyası Avropa ittifaqı (Aİ) ölkələrinə daha 4 Rusiya bankının SWIFT sistemindən çıxarılmasını təklif edib.
Bu barədə xəbər agentliyinə Aİ-nin adı açıqlanmayan iki diplomatik mənbəsi məlumat verib.
Bildirilib ki, Avropa Komissiyası özəl Alfa-Bank, onlayn bank Tinkoff və kommersiya kreditoru Rosbank da daxil olmaqla daha dörd Rusiya bankının qlobal SWIFT sistemindən çıxarılmasını təklif edib.
Bu ilin yanvar ayı ərzində xarici ölkələrdən Azərbaycana 43 milyon 423,1 min dollar dəyərində 142 min 665,6 min ton buğda idxal olunub.
Yeniavaz.com açıqlanan rəsmi məlumatlara istinadən xəbər verir ki, əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə buğda idxalı dəyər ifadəsində 33,7%, miqdar ifadəsində isə 52,2% artıb.
Bu, həm də o deməkdir ki, ölkəyə idxal olunan buğdanın gömrük dəyəri azalıb. Əgər ötən ilin ilk ayında idxal olunan buğdanın 1 tonunun gömrük dəyəri 346,6 dollar (589,2 manat) olubsa, bu ilin ilk ayında bu göstərici 304,4 dollar (517,5 manat) olub.
Rəqəmlərdən də göründüyü kimi, son bir ildə idxal olunan buğdanın dəyəri 12,2% azalıb. Lakin, qeydə alınan bu ucuzlaşma pərakəndə satış qiymətlərinə təsir etməyib. Ötən ilin ortalarında buğdanın bahalaşdığını əsas gətirərək çörəyin qiyməti artırıldığı halda, hazırda buğdanın ucuzlaşmasına rəğmən aşağı salınmır.
Xatırladaq ki, Azərbaycan buğdaya olan ehtiyacını daxili istehsal hesabına təmin edə bilmir. Azərbaycanda ərzaq məhsullarının istehsalı üçün hər il təxminən 2,5 milyon ton buğdaya ehtiyac olur. Bundan başqa toxum, mal-qara və quş yeni üçün də il ərzində 500-600 min ton buğdadan istifadə edilir. Azərbaycanda yerli istehsal isə təxminən 2 milyon tona yaxındır.
Qərbin Rusiyaya qarşı tətbiq etdiyi sanksiyalar özünü göstərməkdədir. Rublun məzənnəsi 2022-ci ilin aprelin sonundan ən aşağı səviyyəyə qədər ucuzlaşıb.
Pressklub.az Reuters agentliyinə istinadla bildirir ki, bu Rusiyanın karbohidrogen ixracından gələn gəlirlərinin rekord azalması ilə bağlıdır.
Fevralın 14-də birja satışı zamanı 1 dolların qiyməti 73.98 rubla bərabər olub.
Rublun məzənnəsi avro və Çin valyutası yuanla müqayisədə də düşüb.
Reuters yazır ki, hələ yanvar ayının ortalarında 1 dollar üçün 68 rubl məzənnəsində olan rublun bu dərəcədə ucuzlaşması xarici valyuta bazarının dinamikası və idxalla izah oluna bilər.
Fevralın 6-da bəzi Rusiya ixracatçılarına xarici valyuta gəlirlərini rubla dəyişməmək istisnası verilib.
Reuters qeyd edir ki, bu kapitala nəzarəti cüzi azaldıb və əslində Rusiya 2022-ci il boyunca rublun məzənnəsini məhz bu mexanizmlə sabit saxlaya bilib.
“Dost ölkələrlə” yeni kanallar
Alfa Capital şirkətinin təhlilçiləri bildirirlər ki, Rusiya “dost ölkələrlə” yeni təchizat kanalları qurur və bu səbəbdən idxalçıların xarici valyutaya tələbatı artıb.
Rusiya hökuməti neft və qaz qiymətlənin düşməsi ilə bağlı büdcədə yaranmış kəsir boşluğunu doldurmaq məqsədilə günə 8.9 milyard rublluq (120 milyon dollar) xarici valyutasını satışa çıxarır.
Enerji gəlirlərinin azalmasına dair proqnozlar da rublun zəifləməsinə təkan verib.
Rusiya Mərkəzi Bankı ölkənin əsas neft markası olan Urals neftinin bu il üçün proqnoz qiymətini bir barrel üçün 55 dollara endirib.
Bundan əvvəlki proqnoza görə Urals neftinin qyməti bir barrelə 70 dollar olaraq hesablanmışdı.
Bu arada Brent markasından olan neftin qiyməti 0.5 faiz düşərək 1 barrel üçün 86.2 dollar olub.
Rusiyanın əsas birja indeksləri də düşüb.
Danimarkanın nəqliyyat və logistika şirkətlər qrupu “A.P. Moller‒Maersk”, 2021-ci ildə gəmilərindən biri tərəfindən Süveyş kanalının bağlanmasına görə rəqib konteyner daşıma şirkəti “Evergreen Marine”i məhkəməyə verib.
“Maersk”in iddiasında qeyd edilir ki, Süveyş kanalında baş verən insident nəticəsində şirkətin 50 gəmisi saxlanılıb. Bunun nəticəsində zərər 43 milyon dollar təşkil edib və “Maersk” vəsaitin “Evergreen” tərəfindən ödənilməsini gözləyir.
İddia Danimarka məhkəməsinə təqdim olunub.
“Evergreen” nümayəndəsi bildirib ki, onun şirkəti “Maersk” qarşısında heç bir məsuliyyət daşımır.
Xatırladaq ki, 2021-ci ilin martında “Evergreen”ə məxsus konteyner gəmisi Süveyş kanalından keçərkən saya oturub. Nəticədə ərazidə 6 gün ərzində naviqasiya dayandırılıb.
Mənbə: portnews.ru
Vüqar Bayramov: “Türkiyədə bu sınaqdan da zəifləmədən çıxa biləcək”
Xalid Kərimli: “Bu, Türkiyə dövlətinin həll edə biləcəyi iqtisadi problemdir”
Fevralın 6-da Kahramanmaraşın Pazarcık və Elbistan rayonlarında baş verən dəhşətli zəlzələlər Türkiyənin 10 vilayətində böyük dağıntılara və insan tələfatına səbəb olub. Hazırda Türkiyə hökumətinin əsas məqsədi dağıntılar altında qalan insanların xilas edilməsi və zəlzələ nəticəsində baş verən fəlakətin tezliklə aradan qaldırılmasıdır.
Qeyd edək ki, təbii fəlakət insan tələfatıyla yanaşı, Türkiyənin iqtisadiyyatına da böyük ölçüdə ziyan vurub. Hələlik dəymiş ziyanın dəqiq məbləği bəlli olmasa da, Türkiyənin Ekologiya və Şəhərsalma Nazirliyi zəlzələdə dəymiş zərəri qiymətləndirmə işlərinə başlayıb. 6 min personalın iştirakı ilə aparılan qiymətləndirmənin bir sıra nəticələri məlum olub. İndiyə qədər 10 əyalətdə 171 min 882 bina araşdırılıb. 24 min 921 binada 120 min 940 sayda ayrı-ayrı müstəqil seksiyaların söküldüyü, təcili sökülməsi tələb olunduğu və ya ciddi şəkildə zədələndiyi müəyyən edilib. 10 vilayətdə araşdırılan binalar arasında 122 min 279 binanın yüngül zədələndiyi və zədəsiz olduğu təsbit edilib.
Türkiyə Statistika Komitəsinin məlumatına görə, zəlzələnin baş verdiyi bölgədə toplam 13.5 milyon insan yaşayır. Bu, ölkə əhalisinin 15.7 faizi deməkdr. Bölgədə dəmir-polad, neft-kimya, tekstil, enerji, qida və içki sektorlarında fəaliyyət göstərən yüzlərlə şirkət mövcuddur. Rəsmi məlumatlara görə, Türkiyədədəki Ümumi Daxili Məhsulun (ÜDM) formalaşmasında zəlzələ bölgələrinin payı 9.3 faiz, kənd təsərrüfatı və daşınmaz əmlak sahəsində payı isə müvafiq olaraq 14 və 12 faiz təşkil edir.
Bölgədə dağıntılar və xilasetmə işləri hələ də davam etdiyindən dəyən zərərin tam hesablanması indiki halda mümkün görünmür. Ancaq ABŞ-ın nüfuzlu “Bloomberg” nəşrinin Sahibkarlar Konfederasiyasının və respublikanın işgüzar dairələrinin nümayəndələrinin hesablamalarına istinadla dərc etdiyi məqalədə bildirilib ki, baş verən zəlzələlər Türkiyə iqtisadiyyatına 84 milyard dollardan çox ziyan vura bilər.
Həmçinin bildirilir ki, konfederasiyanın hesablamaları digər iqtisadçıların hesablamalarından daha yüksəkdir. Bir çox ekspertlər isə təbii fəlakətin yekun nəticələrini ümumiləşdirməyin hələ tez olduğu qənaətindədirlər.
İqtisadçı, deputat Vüqar Bayramov bildirir ki, 13.4 milyon vətəndaşın yaşadığı bölgədə minlərlə binalar, o cümlədən evlər, sosial obyektlər hospitallar və digər infrastrukturun yenidən bərpası ciddi maliyyə resursları tələb edir.
”İlkin qiymətləndirmələrə görə, zəlzələ Türkiyə iqtisadi artım tempini 2.0 faiz bənd azalda bilər”, - o əlavə edib.
vurğulayır ki, 1999-cu ildə Türkiyədə baş verən zəlzələnin miqyası və nəticələri ilə müqayisə qardaş dövlətin bu sınaqdan da zəifləmədən çıxacağını göstərir: “Belə ki, 1999-cu il zəlzələsi Türkiyə iqtisadiyyatının 35 faizinin formalaşdığı ərazilərdə baş vermişdi. Son zəlzələ qardaş ölkə iqtisadiyyatının 10 faizinin cəmləşdiyi coğrafiyanı əhatə edib. Əgər 1999-cu il zəlzələsi daha çox sənayeləşmiş zonada isə bu dəfə nisbətən az sənayeləşmiş ərazini əhatə edir. Nəhayət, Türkiyə 1999-cu ilə nisbətən daha güclü iqtisadiyyata malikdir. Əgər 1999-cu ildə Türkiyədə ÜDM-in həcmi 256 milyard dollar idisə, indi bu rəqəm 819 milyard dollardır. Türkiyənin güclü olması Türk dünyasının daha güclü olması anlamına gəlir. Bu baxımdan, Türkiyə iqtisadiyyatının zəifləməməsi, güclənməsi həmçinin Türk dövlətlərinin inkişafı üçün də stimuldur”.
Bu mövzuyla bağlı iqtisadçı-ekspert Xalid Kərimli isə “AzPolitika.info”-ya şərhində bildirib ki, zəlzələ nəticəsində Türkiyə iqtisadiyyatına dəymiş ziyanın 50-100 milyard dollar aralığında olacağını proqnozlaşdırmaq olar: “Çünki açıqlanan rəqmlərə nəzər salsaq, zəlzələ nəticəsində 6544 bina dağılıb, 25 minə yaxın bina isə qəzalı vəziyyətə düşüb. Təbii ki, bunların hamısı böyük yaşayış binaları deyil. Digər tərəfdən, dağılan binaların əksəriyyəti köhnə, 40-50 ilin tikililəri idi. Bu binalara dəyən ziyan 45-50 milyard dollardan az deyil..”.
Ekspert qeyd edib ki, müsbət məqam odur ki, Türkiyə dövlətinin xarici borcu ÜDM-a nisbətdə kritik həddə deyil: “Türkiyənin dövlət borcu ÜDM-a nisbətdə 35-36 faizdir. Müqayisə üçün bildirmək istəyirəm ki, bu göstərici İnkişaf Etmiş Ölkələrdə 65 faizdən yuxarıdır. Ona görə də Türkiyədəki göstərici kifayət qədər normal hesab oluna bilər. Bu o deməkdir ki, Türkiyə hökuməti zəlzələ bölgəsində aparacağı bərpa və yenidənqurma işlərini həyata keçirmək üçün xaricdən borc ala bilər. Bunun üçün kifayət qədər imkanlar mövcuddur”.
Ekspert hesab edir ki, Türkiyə iqtisadiyyatı və sahibkarlar bu prosesə tez adaptasiya ola biləcəklər:“Xarici borclanma ölkə iqtisadiyyatına əlavə yük olsa da, Türkiyə iqtisadiyyatı olduqca çevikdir. Digət tərəfdən Türkiyənin tikinti sektorunda canlanma baş verəcək ki, bu da iqtisadiyyata müsbət təsir göstərəcək. Sadəcə baş verən prosesi uğurla idarə etmək, məsələyə sistematik formada yanaşmaq lazımdır. Bu zaman Türkiyə qitisadiyyatı bu problemin üstəsindən gələ biləcək”.
“Zəlzələnin baş verdiyi bölgə Türkiyə iqtisadiyyatının təxminən 10 faizini təşkil edir. Bu bölgədən olan ixracın dəyəri isə 20 milyard dollar idi. Lakin buna baxmayaraq, baş verən təbii fəlakət Türkiyə iqtisadiyyatı üçün uzunmüddətli dönəmdə problem yaratmayacaq. Nəticə etibarilə, bu, Türkiyə dövlətinin həll edə biləcəyi iqtisadi problemdir. Zəlzələnin nəticələri var, dövlər bura vəsait cəlb etməlidir və xərcləmələr olmalıdır. Bunun üçün də Türkiyə hökuməti həm büdcə ehtiyatlarından istifadə etməli, həm də xaricdən borc almalıdır”, -deyə ekspert bildirib.
Xatıraladaq ki, Türkiyə hökuməti təcili yardım fəaliyyətinə, ilkin olaraq, 100 milyard türk lirəsi (təxminən 9 milyard manat-red.) dəyərində büdcə ayırıb.
Bəzi Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələri Rusiya banklarına yeni sanksiyaların tətbiq olunmasına qarşı çıxıb.
APA xəbər verir ki, bu barədə “Bloomberg“ məlumat yayıb.
Məlumatda hansı dövlətlərin sanksiyalara qarşı çıxması və hansı Rusiya banklarından söhbətin getdiyi bildirilməyib.
Xatırladaq ki, bir müddət əvvəl “Politico” nəşrinin yaydığı məlumata əsasən, Aİ yeni sanksiyalar paketinin bir hissəsi olaraq “Alfa-Bank” da daxil olmaqla, Rusiyaya məxsus 4 banka məhdudiyyətlər tətbiq etməyi planlaşdırırdı.
Türkiyədə baş verən zəlzələlər ölkə iqtisadiyyatına 84 milyard dollar və ya ÜDM-in təxminən 10%-i həcmində ziyan vurub.
Cebhe.info xəbər verir ki, bu barədə “Bloomberg” agentliyi Sahibkarlar Konfederasiyasının və ölkənin işgüzar dairələrinin nümayəndələrinin hesablamalarına istinadən xəbər verir.
Biznes qrupunun məlumatına görə, Türkiyədə yaşayış binalarına dəyən ziyan 70,8 milyard dollar təşkil edib. Zəlzələlərin nəticələri həm də ölkə büdcəsinin gəlirlərinin 10,4 milyard dollar azalmasına gətirib çıxarıb. Əmək itkiləri isə Türkiyə iqtisadiyyatına 2,9 milyard dollar ziyan vuracaq.
Xatırladaq ki, fevralın 6-da ocağı Türkiyənin Kahramanmaraş şəhərinin Pazarcık rayonu olan 7,7 maqnitudalı və 9 saat sonra episentri eyni şəhərin Elbistan rayonu olan 7,6 maqnitudalı iki zəlzələ olub. Güclü yeraltı təkanlardan sonra bölgədə 6,6 maqnitudayadək yüzlərlə afterşoklar qeydə alınıb. Təbii fəlakət Türkiyə və Suriyada böyük dağıntı və minlərlə itkilərə səbəb olub.
“Hazırda 21 müflis bank ləğv prosesindədir. Ləğvedici də Əmanətlərin Sığortalanması Fondudur (ƏSF). ƏSF-in işi həmin bankların əmlakını baha qiymətlə satmaq və verdiyi kreditləri qaytarmaqdır. Əldə olunan vəsait də kreditorlar (bankda pulu qalmış şəxslər) arasında mütənasib şəkildə bölüşdürülməlidir. Bu prosesin düzgün həyata keçirilməsi üçün şəffaflıq və ictimai nəzarət lazımdır”.
TEREF.AZ gununsesi.info-ya istinadla bildirir ki, bunu bank məsələləri üzrə ekspert, tanınmış hüquqşünas Əkrəm Həsənov deyib.
Onun sözlərinə görə, ilk növbədə də kreditorların nəzarəti lazımdır:
“Çünki müflis banklar faktiki onlara məxsudur.
Lakin reallıqda kreditorlar bu prosesə heç yaxın da buraxılmır. ƏSF onlara adekvat məlumat vermir. Prosesə formal nəzarəti Apellyasiya Məhkəməsi həyata keçirir. Amma həmin məhkəmə icraatı da şəffaf deyil, kredtiorlar komitəsinə heç bir məlumat verilmir. ƏSF-in rəhbəri Azad Cavadov və Vüqar Abdullayev olanda o, daha şəffaf idi. Son illər ərzində ƏSF-in özbaşınalığı artıb.
Belə ki, ƏSF bankların əmlakını qeyri-şəffaf satır. ƏSF bankların əmlakının əksər hissəsini ümumiyyətlə satmır, bəzilərini xəlvəti idarə edib (məsələn, icarəyə verir), gəlir götürür.
Fond, həmçinin bankların kreditləri üzrə borcalanlara kreditorların maraqlarına zidd və onlardan xəbərsiz olaraq güzəştlər edir, bəzi kreditləri tələb etmir, iddia müddətlərini buraxır, bu işləri savadsız, qeyri-dürüst aparır”.
Ekspert deyir ki, ƏSF bankların ləğvinə yüksək və kreditorların maraqlarına zidd şəkildə xərclər çəkir: “ƏSF daxil olan vəsaitləri kreditorlar arasında qeyri-dürüst bölüşdürür. Bu siyahını davam etdirmək olar. Əsas odur ki, məhz bu qanunsuz və özbaşına fəaliyyətinin ifşasından qorxaraq ƏSF kreditorlara məlumat vermir”.
“Çıxış yolu nədir” sualına isə Əkrəm Həsənov belə cavab verir:
“Müflis bankların kreditorları birləşməlidir. İlk növbədə kreditorlar komitələri qurultay keçirməli və mövcud problemləri müzakirə edərək ƏSF-ə qarşı yekdil müqavimət (mübarizə) strategiyasını razılaşdırıb hərəkətə keçməlidirlər.
Bu niyə vacibdir? Kreditorların hüquqları qorunmayan ölkədə əlverişli investisiya mühiti ola bilməz. Həmin ölkəyə pul qoyan olmayacaq. Xüsusilə banklara heç kəs pul qoymayacaq. İnsanların və sahibkarların pulunu əvvəlcə banklar və onlara nəzarət edənlər yeyib-dağıdır, sonra da olan-qalan əmlakın başına ƏSF daş salır. Buna son qoyulmalıdır”.