Ötən gün, daha dəqiq ötən həftənin cümə axşamından etibarən mal ətinin qiyməti qalxdı. Bunu heç bir rəsmi quruma istinad etmədən deyirəm. Avqust ayının 2-də 3 kq mal ətinə 42 manat ödədim, dünən avqust ayının 20 - də mal ətinin 15 - 16 manata olduğunu öz gözlərimlə gördüm.

Aradan cəmi 18 gün keçməsinə baxmayaraq mal ətinin qiymətinin, həm də yayda qalxması təəccüb doğurdu.
Oxucularımıza xatırladaq ki, ötən ilin yanvarında Bakıda mal ətinin bir kiloqramı 13-14 manata satılırdı. 2021-ci ildə isə mal ətinin bir kiloqramı 10,5-11 manata satılıb.
Xatırlayırsınızsa, qoyun əti isə ötən ilin dekabrından sürətlə bahalaşmağa başlamışdı. Həmin dövrdə Ağcabədi və Bərdə rayonlarında ətin ortalama qiyməti 11 manat olan halda, Bakıda 18 manat təşkil edirdi.
Elə o ərəfədə deputat Elnur Allahverdiyev Milli Məclisin İqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq və Aqrar siyasət komitələrinin birgə iclasında məsələ ilə bağlı çıxış etdi:"Səhər tezdən ət topdansatıcılardan 8 manata alınır. Belə olan halda, mənə maraqlıdır ki, niyə bu məhsul Bakıda 18 manata satılır. Ətin qiyməti hansı metodologiya ilə hesablanır? Bəlkə həqiqətən ölkə daxilində hansısa rüsum var, biz bilmirik” –deyə ətlərin qiymətinin artırılmasına etirazını bildirmişdi.


Hazırda paytaxt sakinləri çox pəjmürdədir. Mal ətinin birdən birə bu həddə çatması hamıda bir çaşqınlıq yaradıb. Hamı demək olar ki, hamı demək olar ki, ətin fantastik şəkildə bahalaşmasının səbəblərini araşdırmağa çalışır. Axı, deputatımız deyirsəki, ət topdansatıcılardan 8 manata alınır, bəs onda bu “16 manat” nə deməkdir?


Respublikada hər gün baş verən qiymət artımı: ərzağın, çörəyin, neft məhsullarının, nəqliyyat və icarə haqlarının, ümumiyyətlə, gündəlik tələbat mallarının artdığı bir vaxtda mal ətinin qiymətinin qalxması əslində təəccüb doğurmamalıdır.
Yeri gəlmişkən, iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli ötən il mediaya verdiyi açıqlamada bildirmişdi ki, 5-6 il öncə ictimai çıxışlarda ətin qiymətinin qalxacağını, bunun səbəblərini söyləmişdik, o zaman ət 7-8 manat idi. İqtisadçı ətin qiymətinin sürətlə qalxmasını elə ötən il proqnozlaşdırıb, səbəblərini də sıraya düzmüşdü:

1. Pambıq əkininin örüş yerlərini, yem bazasını azaltması
2. Dizelin qiymətinin 34% artması və aqrar sektorda dalğavari qiymət artımınınintensivliyi
3. Bu prosesdən sonra yem qiymətlərinin 40-50% civarında bahalaşması
4. Ölkədə qiymətlərin kəskin artması, inflyasiyanın sürətlənməsi: fermerlərin, ət istehsalçılarının gündəlik xərcləri artır, onlar da qiyməti qaldırmalı idilər ki, öz gündəlik xərclərini ödəsinlər.

Natiq müəllimin siyahısına birini də mən əlavə edim: kənd əhlinin kənd təsərrüfatı ilə məşğul olmasının qarşısını alan o qədər amillər var ki, təsərrüfatla məşğul olmaq imkansızlaşır. Bu səbəbdən kənddən şəhərə kütləvi axın var və bu da şikəst olmuş kənd təsərrüfatını "koma" vəziyyətinə salır.

Qeyd edək ki, hazırda paytaxt bazarlarında dana ətinin 1 kiloqramı 15-16, quzu ətinin kilosu isə 19-20 manata satılır.

P.S. Təəccüblənməli nə var e, qiyməti qalxmayan nə var ki, ətin də qiyməti qalxmasın! Yeganə qalxmayan bir maaşdı, bir də..................... (nöqtələrin yerini özünüz doldurun...)


Əntiqə Rəşid

“Boşanmalarda ən çox günahkar valideynlərdir. Hətta deyərdim ki, xanımların analarının mövqeyi daha çoxdur. Boşanan hər bir qızın arxasında anası dayanır. Sırf əmlaka görə düşmən olurlar. Çox vaxtı barışma ehtimalları sıfıra düşür".

Bunu Hüquq müdafiəçisi Samir Zeynalov deyib. O deyir ki, son 3 ildə boşanmaların əsas səbəbləri maddi vəziyyət yox, valideynlərin təzyiqidir:

"Qısası, bu gün insanlar bir-biri ilə uzunmüddətli evlilik üçün araya gəlmirlər. Sadəcə öz rahatlıqları üçün ailə qururlar. Gənclər maddi maraqlar üçün yox, mənəvi dəyərlər üçün ailə qurmalıdır. Nikahdan öncə xidmət yaradılsa, o zaman insanlar qeyri-rəsmi münasibətdə olacaqlar. Ölkəmizdə də bu say az deyil”.(Publika)

"Mədəniyyət Nazirliyinin regional idarələrində də özbaşınalıq baş alıb gedir. Qarabağ Regional Mədəniyyət İdarəsinə bu yaxınlarda yeni rəis təyin olunan Qalib Həsənov (sabiq icra başçısı Şamil Həsənovun oğlu-red.) işçilərin məzuniyyət hüquqlarını pozur".

Qaynarinfo xəbər verir ki, bunu jurnalist Çingiz Səfərli yazıb.

Onun sözlərinə görə, yay fəsli bitmək üzrə olsa da, yeni rəis idarənin tabeliyində olan müəssisələrin əməkdaşlarının məzuniyyətə çıxmasına icazə vermir:

"Söhbət yüzlərlə işçinin hüquqlarının pozulmasından gedir. Digər bir tərəfdən həmin şəxslərə hələ iyul ayının əməkhaqqıları da ödənilməyib. Halbuki artıq dövlət müəssisələrində avqust ayının maaşlarının ödənilməsinə

“...İl ildən pis gəldiyi üçün indiki qazancımız dolanışığımıza birtəhər çatır. Ən yaxşı halda bir həftə, on gün hansısa rayona üz tutmaq imkanımız olur. Sərhədlər bağlandıqdan sonra rayonlarda kirayə evlərin qiyməti ikiqat bahalaşıb. İsmayıllıda, Şəkidə, Qubada, Qusarda sutkası 60 manatdan ucuz ev tapa bilməzsən. Qəbələdə yaxşı evlərin bir günlük kirayəsi 100-150 manatdır. Dərd odur ki, bir həftə üçün 700-1000 manat ödədiyin həmin evlərdə əl yumağa 50 qəpiklik sabun tapa bilmirsən... Restoranlarda, istirahət məkanlarında qiymətlər od tutub yanır. Bazarda meyvə-tərəvəz "su qiyməti"nə olsa da, bir ədəd pomidor və bir ədəd xiyardan hazırlanmış 200 qramlıq salatı müştərilərə 4 manata sırıyırlar. Allahın çayını 5 manata satırlar. Qəbələdə elə restoranlar var ki, bir şiş kabab üçün müştəridən 18 manat tələb edir. Varlanmaq, daha çox qazanmaq ehtirası bu adamların gözünü tutub”. Bunları Yeni Sabah” saytının baş redaktoru Seymur Verdizadə Qəbələ istirahətindən sonra qələmə alıb.

Daxili turizmdə qiymətlərin, elə ölkənin hər yerində olduğu kimi “ceyran belində” olması, zatən sirr deyil. Heç səbəb də sirr deyil, əslində. Təəccüblənmirsən. Sadəcə, təəssüflənirsən. İl boyu çalışan, işləyən insan yay mövsümündə 1 həftəlik istirahətə 11 ayda topladığı əməkhaqqını xərcləmək zorunda qalır. Buna həm təəssüflənir, həm də az da olsa, hiddətlənir insan. Yəni bizim “...Cəbiş müəllim”dəki Əbülfəzin təbirincə desək, “ildə bir dəfə istirahət etmək hüququmuz yoxdu”? Var. Hüququmuz var. Amma istirahət edə bilmirik, çünki pulumuz çatmır. Həmkarımız Seymur Verdizadə də bundan yazıb.

TEREF.AZ xəbər verir ki, iqtisadçı Əkrəm Həsənov “Sherg.az"a açıqlamasında daxili turizmdə qiymət bahalığının bəlli səbəbləri olduğunu bildirdi: "Hamımız yaxşı bilirik ki, quru sərhədləri bağlı saxlandığına görə, insanlar daxili turizmə üz tutmağa məcburdur. Bu da sahibkarların əlinə fürsət verir. Qiymətləri birə-on artırırlar. Soruşursunuz, dövlət niyə nəzarət etmir? 1991-ci ildə biz seçimimizi etmişik; bazar iqtisadiyyatını seçmişik. Bazar iqtisadiyyatında qiymətləri bazar tənzimləyir, dövlət yox. Dövlət harada inhisar varsa, orada tənzimləmə apara bilər. Turizmdə isə inhisar yoxdur. Doğrudur, turizm obyektlərinin çoxu məmurlarındır.Amma inhisardan danışa bilmərik. Burada müəyyən rəqabət var. Bazar iqtisadiyyatında qiymətləri tələb-təklif müəyyən edir. Alan varsa, deməli, qiymət budur. Sahibkar qiyməti endirməyəcək. Yəni istirahət mərkəzləri, restoranlardakı qiymətləri, əslində, biz sizinlə müəyyənləşdiririk. Onlar satışa çıxarır, biz alırıq. Niyə endirim etsinlər ki?!

Ə.Həsənov qeyd etdi ki, qiymət artımı xərclərlə bağlı da deyil:

- Bəzən səhv olaraq belə düşünülür ki, vergi tutulmaları yüksəkdir, nə bilim, icarə haqqı böyükdür, xərclər çoxdur, ona görə qiymətlər bahadır. Xeyr. Bunun xərclərə heç bir dəxli yoxdur. İcarə haqqından 14 faiz vergi ödənilir. Mənfəət vergisi isə 20 faizdir. Sahibkar xərclədiyindən qat-qat artıq qazanc əldə edir. Bizim hesabımıza. Çünki biz onun diktə etdiyi qiyməti ödəməklə onunla razlaşırıq. Bu başqa məsələdir ki, aztəminatlı kəsimin istirahət etməyə maddi imkanı yoxdur. Bu sosial bərabərsizliyi dövlət aradan qaldıra bilər. Varlılardan daha çox vergi tutub, kasıblara daha artıq ödəməklə.

Bakı və Abşeronda inşa edilən yeni tikili binaların çoxu təhvil verildikdən uzun müddət sonra oradakı mənzillər çıxarışla təmin edilir. Həmin çıxarışsız mənzilləri alanlar digər şəxsə satanda Mənzil-Tikinti Kooperativləri (MTK) onlardan alqı-satqı müqaviləsinin dəyişdirilməsinə görə ödəniş tələb edir. Bu ödənişlərin məbləği MTK-lara görə min manatdan dörd-beş min manata qədər dəyişə bilir.

Belə ödənişlərin alınması qanunidirmi?

Daşınmaz əmlak bazarı üzrə ekspert Elnur Fərzəliyev “Report”a açıqlamasında qanunvericilikdə belə bir ödənişin nəzərdə tutulmadığını deyib:

“Həmin ödəniş olmasa MTK-lar alqı-satqını aparmaqdan imtina edirlər. Çıxarışlı mənzillərdə proses isə fərqli olur. Binanın yerləşdiyi ünvana çıxarışlı mənzil sahibinin qeydiyyatı olmayanda və ya üç ildən az olanda mənzilin ümumi sahəsindən 30 kvadratmetrlik hissə çıxılır, yerdə qalan hissəyə görə binanın yerləşdiyi əraziyə əsasən vergi (yaşayış mənzilinin sahəsi 30 kvadratmetrdən az olduğuna görə əmlak vergisi hesablanmır) ödənilir”.

Onun sözlərinə görə, yeni tikililərdə çıxarışsız mənzillərin satışı ilə bağlı tez-tez problemlər yaşanır:

“Burada ümumi reyestrin aparılmaması, mənzillərin qeydiyyatının olmaması bir mənzilin bir neçə nəfərə satılması hallarına yol açıb”.

Müqaviləni dəyişmək MTK-nın borcudur

“Azərbaycan Qiymətləndiricilər Cəmiyyəti” İctimai Birliyinin İdarə Heyətinin sədri Vüqar Oruc da bu cür ödənişlərin qanunsuz olduğunu bildirib:

“Çıxarış almaq üçün vətəndaşın kommunal xidmətləri və xidmət haqqı ödənişlərinə görə MTK-lara borcu olmamalıdır. Bu ödənişlər vaxtlı-vaxtında edilibsə və vətəndaşın belə borcu yoxdursa, ona arayış təqdim edilir. Bundan sonra vətəndaş müvafiq sənədlərlə çıxarış almaq üçün dövlətə müraciət edir. Bu zaman da ondan yalnız dövlət rüsumlarını ödəmək tələb oluna bilər. MTK-ya vətəndaş borclu deyilsə, hansısa ödənişdən söhbət gedə bilməz”.

V.Oruc hesab edir ki, MTK-lar vətəndaşların məlumat səviyyəsinin aşağı olmasından istifadə edərək sənədləşmə işləri zamanı pul tələb edirlər:

“O vətəndaşdan ödəniş tələb edilə bilər ki, o, uzun illər kommunal xidmətlərin ödənişini etməyib, yaxud xidmət pulunu verməyib. Əks halda vətəndaşın tələb etdiyi sənədləri vermək MTK-nın borcudur. Vətəndaş çıxarışsız mənzili başqa bir şəxsə satanda MTK alqı-satqı müqaviləsini dəyişməkdən başqa heç bir xidmət göstərmir. Buna görə qanunda heç bir ödəniş nəzərdə tutulmur. Burada kargüzarlıq xərcləri kimi müəyyən rüsumlar ola bilər. Amma başqa xərclər ola bilməz”.

Azərbaycanda ali məktəblərə qəbul üzrə III qrupda (beş qrup olur) dövlət sifarişli yerlərin sayı azaldılıb. Bunu avqustun 11-də Dövlət İmtahan Mərkəzinin (DİM) Direktorlar Şurasının sədri Məleykə Abbaszadə deyib. O bildirib ki, keçən illə müqayisədə III qrupda yerlərin sayı 940 yer artırılıb.

"Dövlət sifarişli yerlərin sayında isə artım yoxdur, əksinə, 328 yer azalıb", - DİM sədri vurğulayıb.

Bəzi sosial şəbəkələr istifadəçiləri düşünür ki, III qrupda dövlət yerlərinin azaldılması sosial təminatı zəif olan şəxslərin hüquq və digər çox bal tələb edilən ixtisaslara qəbulunu çətinləşdirəcək.

Deputat: "Bu düşüncələrdən xilas olmalıyıq"
Amma Milli Məclisin Elm və təhsil komitəsinin üzvü Ceyhun Məmmədov "Turan"a bildirib ki, III ixtisas qrupunda plan yerlərinin azaldılmasının hansısa subyektiv amillə bağlı olduğunu düşünmür: "Ümumiyyətlə, bunun səbəbi son illər texniki sahəyə, informasiya texnologiyaları, mühəndislik və tibb sahələrinə gənclərin meylinin artmasıdır. Artıq gənclər özləri də anlayırlar ki, humanitar sahədən daha çox bu gün texniki sahəyə yönəlmək daha uyğundur... Hamı hüquqşünas, dövlət qulluqçusu, diplomat olmalı deyil. Biz bu düşüncələrdən xilas olmalıyıq".

C.Məmmədov deyib ki, hər il humanitar sahəyə kifayət qədər sənəd verənlər və bitirənlər var: "Amma bu gün onlar iş tapmağa çətinlik çəkirlər. Azərbaycanda İnformasiya Texnologiyaları (İT) sahəsində mütəxəssislərə çox böyük ehtiyac var. Nəinki Azərbaycanda, dünyada 3 milyona yaxın belə mütəxəssislərə ehtiyac var. Bu baxımından, humanitar sahəyə həddindən artıq meyl göstərməyin tərəfdarı deyiləm. Təşviq etməliyik ki, insanlar daha çox texniki, inşaat, tibbi sahəyə meyl göstərsinlər".

"Bunu "varlı-kasıb" məsələsinə..."
Deputat Fazil Mustafa da hesab edir ki, III qrupda plan yerlərinin azalmasını "varlı-kasıb" məsələsinə aid etmək doğru deyil: "Sadəcə bu sahədə işsizlik səviyyəsi daha çox artmaqdadır, işlə təmin olunmaq problemi var. Hamı bu ixtisasları daha çox seçməyə çalışır".

Deputatın sözlərinə görə, ali məktəblərin kadr potensialı çox zəifdir və hazırlıq imkanları yetərli deyil: "Ona görə də humanitar sahədə konveyer üsulu ilə diplomlu mütəxəssislərin artması ictimai inkişafımıza heç bir təsir göstərmir".

"Dövlətin kommersiya maraqlarına..."
Tələbə Güc Mərkəzi təşkilatının sədri Fərid İmanov isə AzadlıqRadiosuna bildirib ki, nəinki III qrup, heç bir qrupda dövlət sifarişli yerlər azaldılmamalıdır: "Ümumiyyətlə, mən təhsilin dövlətin öhdəliyi olduğunu və ödənişsiz olmalı olduğunu düşünürəm".

Onun fikrincə, dövlət universitetlərində təhsilin pullu olması dövlətin kommersiya maraqlarına xidmət etməsindən başqa bir işə yaramır: "Minimal əməkhaqqının 350 manat olduğu ölkədə 2000 manat təhsil haqqı tələb etmək, yüngül şəkildə desək, gülüncdür. Üstəlik, dövlətin təqdim etdiyi təhsil keyfiyyəti də bu qiymətlər ilə təzad təşkil edir".

III qrupda ödənişsiz yerlərin azaldılmasına gəlincə isə, F.İmanov bunu dövlətin tələbələri, az da olsa, siyasi və hüquqi baxımdan inkişaf edəcəkləri ixtisaslardan uzaq tutmaq məqsədi kimi dəyərləndirir.

Rəsmi açıqlamalara görə, son beş ildə Azərbaycanın ali təhsil müəssisələrində dövlət sifarişli yerlərin sayı 118.7 faiz, qəbul plan yerlərinin sayı isə 34.6 faiz artıb. Rəsmilərin deməsinə görə, ötən illə müqayisədə bu il dövlət sifarişli yerlərin sayı 8 faiz artaraq 27 min 691-ə çatdırılıb.

Altı-yeddi il əvvəl yerlərin təqribən 70 faizindən çoxunun ödənişli olduğu bildirilirdi.

Ötən il ali təhsil müəssisələrinə qəbul olmaq üçün 51 min 881 plan yeri ayrılıb. Bu il bu rəqəm 56 mindən çox olub.

AzadlıqRadiosu