Ali Məhkəmənin Kommersiya Kollegiyası çox mühüm qərar qəbul etmək ərəfəsindədir. Ya mövcud qanunvericiliyi rəhbər tutaraq deyəcək ki, daşınmaz əmlakın qeydiyyatı mütləqdir və onunla bağlı əqdlər notarial qaydada təsdiq olunmalıdır, ya da iri holdinqin özbaşınalığına haqq qazandıraraq hüquq sistemimizdə dəyişiklik edəcək.

"AzPolitika" xəbər verir ki, bunu iqtisadçı, bank sektoru üzrə hüquqşünas Əkrəm Həsənov bildirib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanın əmlak hüququ alman sistemi üzərində qurulub.

"Bu o deməkdir ki, daşınmaz əmlak mütləq şəkildə daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyata alınmalıdır. Əks halda, əmlak mövcud sayılmır. Həmin əmlakla bağlı müqavilələr də notarial qaydada təsdiq olunmalıdır; əks halda, onlar etibarsızdır", – o əlavə edib.

Ekspert vurğulayır ki, təcrübədə buna həmişə riayət olunmur: "Məsələn, yeni tikilmiş yaşayış binalarındakı mənzillər qeydiyyatı olmadan alınıb-satılır. Halbuki qanunda qabaqcadan qeydiyyat mexanizmi var. Lakin bu, nə məmurlara, nə də tikinti şirkətlərinə sərf edir. Son zamanlar isə dövlət daha sərt tələblər irəli sürür. Məsələn, lisenziya alanlardan ünvanın qeydiyyatda olan əmlakda olmasını tələb edirlər, yalnız qeydiyyatlı yeni binaya qaz verilir və s. Ən əsası isə qeydiyyatsız əmlakın "mülkiyyətçisi"nə bir çox üstünlüklər verilmir, xüsusilə icarə müqavilələri üzrə."

Ə. Həsənovun sözlərinə görə, Bakı Apellyasiya Məhkəməsinin son qərarlarından biri bu sistemi dəyişməyə cəhd edir:"Belə ki, məşhur holdinqə məxsus bir mərkəzdəki ən iri ticarət (ofis) binalarından birinin dövlət reyestrində qeydiyyatı yoxdur. Buna görə də icarəçilərlə icarə müqaviləsini notarial qaydada təsdiq etdirə bilmir. İcarəçilərdən biri ilə 2022-ci ilin sonunda belə qanunsuz müqavilə bağlayıb və bir neçə aylıq icarə haqqı alıb ki, 2023-cü ilin iyunun 1-dən fəaliyyətə başlasın. Halbuki istismara hazırlıq aktını yalnız həmin ayın 8-də əldə edib. Vergi orqanında uçota isə yalnız 2023-cü ilin sentyabrın 27-də durub.

Təbii ki, belə vəziyyətdə icarəçi icarə obyektində fəaliyyətə başlamayıb: dövlət reyestrində olmayan sahədə, notarial təsdiq olunmamış müqavilə ilə, istismara hazırlıq aktı və vergi uçotu olmadan. Buna baxmayaraq, holdinq məhkəmə qaydasında “icarəçi”dən 2023-cü ilin iyunun 1-dən etibarən icarə haqqı və hətta xidmət haqqı tələb edir! Yəni faktiki olaraq icarəyə verilməmiş və xidmət göstərilməmiş bir sahə üçün! Hüququn və ədalətin "anasını ağladaraq" əsassız varlanmaq istəyirlər!

Qeyd edim ki, problem daha çox holdinqin menecerlərindədir. Onlar sadəcə o qədər naşıdırlar ki, normal idarəetmə, qeydiyyat və s. işləri təşkil edə bilməyiblər. İndi də təqsirlərini ört-basdır etmək üçün holdinqin adından istifadə edirlər. Məhkəmələr də əsassız olaraq onlardan çəkinir..."

Hüquqşünasın sözlərinə görə, Bakı Apellyasiya Məhkəməsi də holdinqin iddiasını tam təmin edib: "Bildirdi ki, qeydiyyat da vacib deyil, notarial təsdiq də. Əgər Ali Məhkəmə də bu mövqeyi təsdiqləsə, ölkədə vacib bir presedent yaranacaq: daşınmaz əmlakın qeydiyyatı və onunla bağlı müqavilənin notarial təsdiqi tələbi faktiki olaraq ləğv olunacaq. Necə deyərlər, 'aclıq olsa da, kef olacaq': daşınmaz əmlak sahəsində kim nə istəsə edə biləcək. Düzü, bilmirəm, hansı varianta sevinim..."