Yer mantiyasına 1268 metr dərinlikdə rekord həcmdə qazaraq, alimlərə planetin dərin geologiyasına nəzər salmaq və bəlkə də həyatın mənşəyi haqqında məlumat əldə etmək üçün qeyri-adi imkan yaradılıb. Quyu Atlantik okeanının dibi boyunca yerləşən Orta Atlantik silsiləsinin vulkanik aktiv ərazisində qazılıb.

"DogruXeber.az" xəbər verir ki, mantiya Yer qabığı ilə nüvə arasında yerləşən Yerin ən qalın təbəqəsidir. Mantiya adətən, yer qabığından çox mil aşağıda yerləşsə də, Orta Atlantik silsiləsi qırağından keçir və tektonik pəncərə vasitəsilə əlçatmaz təbəqəni tədqiq etmək üçün bir fürsət təmin edir.

Okean qazma gəmisi "JOIDES Resolution"dan istifadə edən komanda mantiya süxurunun demək olar ki, davamlı nümunəsini təmin edən 1268 metr uzunluğunda silindr əldə edə bilib.

"Science" jurnalında dərc olunan yeni araşdırmada beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu misli görünməmiş bir nümunənin ilk tapıntılarını təfərrüatlandırıb.

Kardiff Universitetinin Yer və Ətraf Mühit Elmləri Məktəbindən tədqiqat müəllifi professor Yohan Lissenberq verdiyi açıqlamada deyib: "Tədqiqatımız mantiyanın tərkibini tədqiq etməklə, atılan süxurların mineralogiyasını, eləcə də onların kimyəvi tərkibini sənədləşdirməklə başlayır".

Onun sözlərinə görə, bu nəticələr onların gözləntilərindən fərqlənir:

"Süxurlar piroksen mineralında çox aşağıdır və qayalarda maqnezium çox yüksəkdir, hər ikisi də düşündüyümüzdən çox yüksək səviyyədə ərimənin nəticəsidir. Biz gəmçinin ərimənin mantiyadan keçdiyi kanalları da kəşf etdik, beləliklə, maqmanın əmələ gəlib Yer səthinə doğru hərəkət etdikdən sonra taleyini izləyə bilərik".

Tədqiqatçıların fikrincə, bu, vulkanları daha yaxşı anlamağa kömək edə bilər, çünki mantiya əriməsi səthdə vulkanik fəaliyyətə kömək edir.

Bəlkə də ən maraqlısı, əsas nümunə Yerdəki həyatın mənşəyinə işıq sala bilər. Əsas nümunə mantiya süxurlarında bol mineral olan olivin və dəniz suyunun qarşılıqlı təsiri haqqında erkən məlumat verir. Bu qarşılıqlı təsirlər hidrogen və bildiyimiz kimi həyatı təmin etmək üçün vacib olan digər molekulları yaradan kimyəvi reaksiyalar şəlaləsini başladıb.

Ekspedisiyanın rəhbərlərindən biri olan Vuds Hole Okeanoqrafiya İnstitutunun geologiya və geofizika üzrə tədqiqatçısı Dr. Susan Q. Lanq izah edib:"Erkən Yerdə mövcud olan süxurlar, bu gün qitələrimizi təşkil edən daha çox yayılmış süxurlardan daha çox bu ekspedisiya zamanı çıxardığımız süxurlara bənzəyir".

Bu, insanlar tərəfindən indiyə qədər qazılmış ən dərin çuxur deyil. Bu şərəf SG-3 adlı Kola ultradərin quyusunun bir hissəsinə məxsusdur. Sovet alimləri 1980-ci illərin sonlarında Rusiyanın şimal-qərbində, Norveçin şimalı ilə sərhədə yaxın yerdə 12263 metr dərinliyə çatan quyu qazıb. Son araşdırmadan fərqli olaraq, SSRİ-nin qazdığı quyu qabığın qalınlığına görə heç vaxt Yerin mantiyasına çatmayıb.

Azərbaycanın tikinti sektorunu zəbt edən və hakim ailəyə yaxın olduğunu deyən Milli Məclisin deputatı Ağalar Vəliyevin əsas binzes şəbəkəsi olan "Kristal Abşeron" illərdir ki, sakinlərin hüquqlarını pozur.

Vətəndaşlara satdığı mənzilləri belə özünün şəxsi mülkü sayan, Azərbaycan Konstitusiyasında əksini tapan mülkiyyət hüququnu heçə sayan Vəliyev və ətrafındakı şəbəkə "kolxoz təfəkkürü" ilə idarəetmə qurub.

Özbaşınalıq və qanunsuzluğun hökm sürdüyü, vətəndaşların heç bir hüquq və istəklərinə hörmətin qoylmadığı ölkədə Vəliyev də özbaşına, heç bir dəyər və əxlaqa sığmayan idarəetmə formalaşdırıb. Onun nəzarətində olan şəbəkələrdə digər xidmətlər kimi internet provayderlər də monopoliyaya alınıb.

Kommunal ödənişləri vahid bir sistemdə əlində cəmləşdirən Vəliyev elə bir sistem qurub ki, burada ölkə başçısı İlham Əliyevin Mənzil Mülkiyyətçilərinin Müştərək Cəmiyyəti, yəni MMMC ilə bağlı verdiyi Fərman da suya düşüb.

Yəni burada vətəndaşlardan toplanan kommunal xərcləri də öz şəbəkəsinə yönəldən oliqarx deputat MMMC-ni də özü yaradır, hələ bir qədər irəli gedərək vətəndaşların pulları ilə onlara ehkam da kəsir...

Problem təkcə bununla bitmir, məsələn, heç bir provayder onların icazəsi olmadan "Kristal Abşeron"un binalarına internet çəkə bilməz, hətta sakinlər də istəsələr, seçdikləri provayderləri yaşadıqları binalara dəvət edə bilmirlər, çünki bura dövlətin yox, "Ağalar Vəliyevin qanunları" ilə işləyir.

Hazırda "Kristal Abşeron"un törəmə şirkəti olan "Xəzər İnşaat"ın Nizami rayonu Məhsəti Gəncəvi küçəsində inşa etdiyi binalarda eyni vəziyyət hökm sürür, sakinlərin isə tələb və şikayətlərinə isə məhəl qoyulmur.

Sakinlər "Arqument.az"a deyiblər ki, "Kristal Abşeron"un anlaşdığı keyfiyyətsiz "Aznet" - İnternet Provayderi hazırda onları boğaza yığıb.

Bundan əvvəl də "Rahat Telecom" İnternet provayderi sakinlərə eyni problemi yaşadıb. Çoxlu etirazlardan sonra "Rahat Telecom" "Aznet"lə əvəzlənib, amma problem irin salan yaraya çevrilib, getdikcə dərinləşir...

Məsələnin maraqlı tərəfi isə odur ki, sakinlər digər provayderlərə müraciət etsələr də, şirkət onların mənzillərə internet çəkməsinə imkan verməyib.

Bildiriblər ki, yalnız bizimlə "razılaşan" provayderlər mənzillərə internet çəkə bilərlər. Dəfələrlə saxta mandatla Milli Məclisə düşən və ölkənin əsas tikinti monopolistlərindən olan Ağalar Vəliyev 21-ci əsrdə insanların ifadə azadlığını, internetə çıxışının qarşısını alır.

Görəsən, tez-tez xarici tədbirlərdə Azərbaycanda internetin azad olduğunu deyən ölkə başçısının təsdiqlədiyi parlamentin üzvü Ağalar Vəliyevin nağıllarda suyun qabağını kəsən əjdaha kimi əhalinin internet azadlığını əlindən almasından xəbəri yoxdurmu?

İndi də gələk keyfiyyətsiz və məsuliyyətsiz "Aznet" İnternet Provayderin fəaliyyətinə və əhalinin çağırışlarını heçə saymasına.

Sakinlər bildirilər ki, "Aznet" İnternet Provayderi bu gün ərzində normal fəaliyyət göstərməyib.

"Qaynar xəttə" edilən müraciətlərə isə demək olar ki, baxılmayıb. Amma sakinlərdən yeni tarifə görə 100 mbit/s sürətə görə 25 manat ödəniş alınıb.

"Bu gün yeni tariflə 25 manat ödəniş elədik ki, guya 100 mbit/s sürət verirlər. Amma internet heç 40 mbit/s sürətdə də deyil. İndi də deyirlər ki, sürət çoxdur, "Modem"i dəyişin, 5G Modem alın. Faktiki 100 manatdan başlayır həmin modemlər. Bunlar insanları həm özləri soyur, həm də əlavə xərcə salırlar. Burada rabitə nazirinin də payı az deyil. Hər kəs xalqı soymaqla məşğuldur. Monopoliya bir tərəfdən, soyğunçuluq da bir tərəfdən vətəndaşları bezdirib", - sakinlərdən biri belə deyib.

“Apple”, “Apple Intelligence” ilə “iOS 18” və “iOS 18.1” beta versiyalarına, həmçinin “iOS 17″də ilişib qalmış yeniləmələri yaymağa davam edir.

İndex.az xəbər verir ki, yayılan son məlumatlara görə, “Apple” “iOS 17.6.2”-ni hazırlayır.

“iOS 17.6.2” yeniləməsi “iPhone”larda səhvləri düzəldəcək, telefonları yeni təhlükəsizlik faylları ilə təmin edib, onları təkmilləşdirəcək.

Bu il “Apple” yeni iOS versiyasında betanı ikiyə böldü.

Tərtibatçılar və maraqlı istifadəçilər üçün buraxılan “iOS 18” beta ilə yanaşı, “Apple Intelligence”, süni intellekt xüsusiyyətlərini təklif edən “iOS 18.1” beta versiyaları da yayımlanır.

“iOS 18” sentyabr ayında “iPhone XS/XR” və daha yeni modellər üçün əlçatan olacaq.

İnternet qiymətlərinin bahalaşdırılması hansı nəticələr doğuracaq?

Son illər ölkədə yüksək sürətli internetin əhatə dairəsi xeyli artıb. Hazırda 2,7 milyon ev təsərrüfatı ona qoşulub. Lakin ekspertlərin fikrincə, onun bahalaşması ilə vəziyyət yaxşılığa doğru dəyişməyə bilər.

Avqustun 15-dən Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyinin tabeliyində olan “Aztelekom” və “Baktelekom” genişzolaqlı internetin tariflərində dəyişiklik etdi. Eyni zamanda təqdim edilən internet paketlərinə əsasən, onun sürəti 2,5 dəfə artırıldı. İstifadəçilər 40 Mbit/s əvəzinə 100 Mbit/s, 60 əvəzinə 150, 150 əvəzinə isə 250 Mbit/s sürət əldə edəcəklər.

Beləliklə, abunəçilər üçün minimum məlumat ötürmə sürəti 100 Mbit/s olacaq. Abunəçilər 25 manata aylıq 100 Mbit/s, 30 manata 150 Mbit/s və 36 manata 250 Mbit/s sürətlə internet əldə edəcəklər. Bu barədə məlumat “İnformasiya əldə etmək haqqında” qanuna uyğun olaraq 30 gün əvvəl dərc olunub. Qeyd edək ki, 15 avqustadək minimum tarif 15 manat idi.

Daha sürətli internet, əlbəttə ki, yaxşıdır, lakin bunun üçün daha çox pul ödəməli olduqlarını nəzərə alsaq, bir çox insanın belə sürətə sadəcə ehtiyacı yoxdur. Bundan əlavə, onlar ünsiyyətin keyfiyyətinin həqiqətən əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşacağına şübhə edirlər.

İqtisadçı ekspert Rauf Qarayev AYNA-ya şərhində deyib ki, ölkədə internetin bahalaşması ilə əlaqədar “internet doğurdanmı kütləvi əlçatan olacaq” sualı meydana çıxır: “İnternet çoxdan həyatımızın ayrılmaz hissəsinə çevrilib. Amma düşünürəm ki, bahalaşandan sonra daha az vətəndaş bunu ödəyə biləcək. Məsələn, kimsə bunun sayəsində gəlir əldə edərsə, onun bu xidmət üçün pul ödəməsi məqsədəuyğun olar. Tutaq ki, “Youtube”, “Tiktok” və s.-dən pul qazananlar var. Baxmayaraq ki, burada sual yaranır: İnternetdən istifadə həqiqətən daha rahat olacaqmı? Doğrudanmı bu, daha sürətli olacaq?”.

“Azərbaycanda geniş internet əhatəsinin olması ümumi qəbul edilir, lakin qiymət artımından sonra onun azalmağa başlayacağı ehtimal olunur. Gəlirləri az olan insanlar evdə istifadə etməyə yox, işdə əldə etdikləri ilə kifayətlənməyə çalışacaqlar. Dövlət provayderləri qiyməti təxminən 40% artırdı, sürət də əhəmiyyətli dərəcədə artacaq. Yüksək sürətə ehtiyacı olanlar faydalanacaqlar, çünki onlar dünəndən başlayaraq internetə ödədiklərindən daha az pul ödəyəcəklər. Problem ondadır ki, istehlakçının seçimi qalmadı, halbuki, bir çoxları indiki sürət və qiymətdən kifayət qədər razı idilər. Amma istehlakçılarla müqavilədə deyilir ki, əgər qaydalar ölkə miqyasında dəyişirsə, o zaman şəxs razılaşmağa məcbur olur. Əgər dövlət provayderləri qiymətləri qaldırsa, başqaları da bunu edəcək. Deyə bilərik ki, burada monopoliya var. Bir çox digər provayderlər hökumətin imkanları ilə eyni imkanlara malik deyillər. Bu, xüsusilə regionlara aiddir”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Qarayev belə bir addımın əhalinin aztəminatlı təbəqəsini “vurduğunu” söyləyib: “Ölkədə bir çox sahələrdə bahalaşma hələ minimum əmək haqqının artırılmasından əvvəl başlayıb. İndi bəzi qonşular pula qənaət etmək üçün 2-3 mənzil bir internetdən istifadə edəcəklər. Amma bunun üçün daha güclü modemlər almalı olacaqlar. Lakin biz onu da nəzərə almalıyıq ki, istehlakçı öz internetini üçüncü şəxslərə sata bilməz. Bu, müqavilədə qeyd olunub. Qanun pozuntusu cərimə ilə cəzalandırılır. Kommunal xidmətlər - elektrik enerjisi, qaz sahəsində də vəziyyət oxşardır. Bəziləri hətta qonşularının internetinə pulsuz qoşulmağa çalışacaqlar, lakin indi demək olar ki, hər kəs parolla qorunur. Ancaq bəzi “sənətkarlar” bunu edə biləcəklər və bu, artıq oğurluqdur. Provayderlərimiz kibercinayətlərin ehtimal olunan artımı barədə düşünməlidir ki, bu da onların və hüquq-mühafizə orqanlarının üzərinə düşən yükü artıracaq”.

Dayanıqlı İnkişaf Araşdırmaları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev AYNA-ya açıqlamasında qeyd edib ki, qiymət artımı qərarı bir neçə səbəbdən diqtə oluna bilər: “Onlardan biri məbləği geri qaytarılmalı olan avadanlıqların alınmasıdır. Ancaq bu, internetin tətbiqi mərhələsində daha aktual idi. İkinci səbəb hazırda qarşılaşdığımız səbəbdir - sürətin artması. Sürət peykin orbitdəki tutumundan və yerüstü avadanlıqdan asılıdır. Təbii ki, respublika ərazisində həqiqətən də yüksəksürətli internet olsa, yaxşı olardı. Pandemiya bununla bağlı problemləri açıq şəkildə nümayiş etdirdi. Distant təhsilə keçid daimi ünsiyyət problemləri səbəbindən böyük ölçüdə uğursuz oldu. Amma tezliklə ölkəmiz COP29-a ev sahibliyi edəcək və universitetlərdə təhsil almaq, eləcə də məsafədən işləmək yenidən xüsusi aktuallıq kəsb edəcək”.

Müsahibimiz əmindir ki, ölkəni yüksəksürətli, eyni zamanda sərfəli internetlə təmin etmək ən mühüm vəzifələrdən birinə çevrilməlidir: “Buna Milli Məclisə seçkilər zamanı da ehtiyac olacaq. Mən hesab edirəm ki, sürəti artırmaq lazımdır, amma qiyməti əvvəlki kimi saxlamaq, hətta aşağı salmaq lazım idi. İnternet xidmətləri göstərən dövlət şirkətləri müvafiq təşəbbüslə çıxış edə bilərdi. İnternet bir çox insan üçün əlçatmaz olmamalıdır. Bunsuz son illər haqqında çox danışılan rəqəmsal xidmətləri inkişaf etdirmək mümkün deyil. Bundan əlavə, gənc nəsil ondan ilk növbədə təhsil məqsədləri üçün istifadə etməyi bacarmalıdır. Bu, xüsusilə kənd yerlərində lazımdır”.

Müəllif: Elya Belskaya

Dünyada sərnişin təyyarələrinin qəzaya uğramasına imkan verə biləcək yeni kiberhücum üsulu səbəbi ilə həyəcan təbili çalınır.

Bu barədə Oxu.Az "NTV.com.tr"yə istinadən xəbər verir.

Nəşrin məlumatına görə, son günlər getdikcə artan GPS hücumları müəyyən tətbiqlər vasitəsilə təyyarələrin marşrut istiqamətlərini dəyişərək onların digər təyyarələrə, əraziyə və ya okeana çırpılmasına səbəb ola bilər.

ABŞ-nin Milli Aeronavtika və Kosmos İdarəsi (NASA), "Boeing" və "FlightSafety International" kimi nəhəng dünya şirkətləri hücumların qarşısını almaq üçün bir araya gəlib.

Mütəxəssislər sərnişin təyyarələrini qəzaya uğratmaq potensialına malik olan qorxunc yeni kiberhücum texnikası barədə xəbərdarlıq edir və bunun adi hala çevrildiyini vurğulayır.

Belə ki, GPS hücumları təyyarələri uçuş marşrutlarından kənarlaşdıra və avtopilotun eniş funksiyasını çaşdıra bilər ki, bu da təyyarənin təyin olunmuş uçuş-enmə zolağını itirməsinə gətirib çıxara bilər.

Mütəxəssislərin fikrincə, bu tip hücumlardan Ukrayna, Rusiya və Yaxın Şərq kimi döyüş bölgələrində daha geniş istifadə edilməyə başlanılıb.

Hakerlərin GPS saxtakarlığına əl atmasının rəsmi səbəbi isə hələlik məlum deyil.

"OPS Group" kibertəhlükəsizlik şirkətinin dərc etdiyi son hesabata görə, dünyada GPS hücumları yanvar-mart dövründə gündə orta hesabla 200 olduğu halda, aprel ayından etibarən gündə 900-ə yüksəlib.

Bəzi günlərdə 1350-yə qədər reysin hücumların hədəfinə çevrildiyi qeyd edilir.

Hakerlər aviaşirkətin qəbuledici antenlərinə saxta radio siqnalları göndərir və bununla da real GPS siqnallarını qeyri-aktiv edirlər. Pilotların sözlərinə görə, GPS hücumunun ilk əlamətlərindən biri təyyarə saatının geriyə doğru getdiyini görmələridir.

Problemi həll etmək üçün qeydiyyatdan keçmiş 450 iştirakçıdan ibarət GPS saxtakarlığı üzrə işçi qrupu yaradılıb ki, iştirakçılar arasında "United Airlines", "American Airlines", "Aer Lingus", "Turkish Airlines" və "Alaska Airlines" kimi sektor təşkilatlarının və aviaşirkətlərin nümayəndələri də yer alır. İşçi qrupuna, həmçinin NASA, "Boeing", Federal Aviasiya Administrasiyası (FAA) və "FlightSafety International" da daxildir.

“Aztelekom” MMC və “Baktelekom” MMC-nin birgə razılaşması əsasında avqustun 15-dən etibarən Azərbaycanda internetin qiyməti 40 faiz bahalaşdırılır. İnhisarçı dövlət şirkətləri internet paketinin minimum aylıq qiymətini 40 Mbit/s üçün 18 manatdan 100 Mbit/s üçün 25 manata çatdırılacağını elan edib.

Şirkətlər iddia ediblər ki, keyfiyyət yaxşılaşır, qiymətlər əslində ucuzlaşır. Adıçəkilən qurumların izahatında qeyd olunur ki, internetin sürəti 2,5 dəfə artırılacağı üçün qiymət ucuzlaşıb və bununla da Mbit/s-nin qiyməti 45 qəpikdən 25 qəpiyə enəcək.

Ekspertlər isə Rabitə, Nəqliyyat və Yüksək Texnologiya Nazirliyinin bu qərarını kartel sövdələşməsi hesab edərək, istehlakçılara qarşı böyük haqsızlıq adlandırırlar.

Azərbaycan İnternet Forumunun (AİF) prezidenti Osman Gündüz hesab edir ki, rəsmi statistikaya görə ölkə əhalisinin təxminən yarısı kəndlərdə yaşayır: “Biz bir daha hökumətə müraciət edirik. Əgər ölkədə vergi siyasəti regionları nəzərə almaqla tətbiq edilirsə, onda gəlin internet bağlantısı üçün də bu prinsipi tətbiq edək. İmkan verək ki, kəndlərdə yaşayanlar kütləvi olaraq internetdən imtina etməsinlər. Əgər biz istəyiriksə rəqəmsal transformasiya olsun, hökumətin min əziyyətlə rəqəmsallaşdırdığı xidmətləri kəndlərdəkilər də rahat əldə etsin, nəhayət, regionlar da inkişaf etsin, onda gəlin heç olmasa bir müddət kəndlərdə minimal internet tariflərinə toxunmayaq. Yəni kəndlərdə yaşayanlar üçün, yenicə keyfiyyətli internetə əlçatanlıq qazananlar üçün elə əvvəlki qaydada, bəlli bir dövr üçün 40 Mbit/s - 18 manat saxlanılsın. Az da olsa inanmaq istərdim ki, o nəhənglikdə Antiinhisar və İKTA bəlkə inhisarçıları yerində oturda bilər, bəlkə heç olmasa bu təkliflərə diqqət yetirə bilərlər”.
Ətraflı

Bu gün İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti ekspertlərin və əhalinin narazılığını haqlı sayıb, eyni zamanda adı çəkilən inhisarçı qurumların bahalaşma qərarını qanunsuzluq, kartel sövdələşməsi hesab edib. Qurumdan verilən açıqlamda deyilir: “Kütləvi İnformasiya Vasitələrində yer alan məlumatların və Dövlət Xidmətinə daxil olan çoxsaylı vətəndaş müraciətlərinin ilkin təhlili nəticəsində internet xidmətlərinin yeni tariflərinin müvafiq bazarın əsas iştirakçıları olan təbii inhisar subyektləri və bir sıra özəl provayderlər tərəfindən kollektiv əsaslarla müəyyən edildiyi, eyni xidmətlərə (eyni sürət və paketlərə) görə eyni qiymətlərin təyin edildiyi və bu prosesin ölkədə fəaliyyət göstərən internet provayderləri tərəfindən əlaqəli bir şəkildə, uyğunlaşdırılmış hərəkətlər və ya kartel tipli münasibətlərlə həyata keçiriləcəyinin ilkin əlamətləri müşahidə olunur”.

Qeyd olunur ki, hazırda təsərrüfat subyektlərinin fəaliyyətinin əsasları cari ilin 1 iyul tarixindən qüvvəyə minən Rəqabət Məcəlləsi ilə tənzimlənir: “Məcəllənin tələblərinə əsasən, rəqabəti məhdudlaşdıran nəticələrə səbəb olan və ya ola bilən üfüqi (kartel sövdələşmələri) və şaquli sazişlər, o cümlədən uyğunlaşdırılmış hərəkətlər qadağandır və bağlanıldığı andan əhəmiyyətsizdir. Bundan əlavə, rəqabəti məhdudlaşdırmaq məqsədilə təsərrüfat subyektlərinin təkbaşına və ya birgə hökmran mövqedən sui-istifadə hərəkətləri də Məcəllə ilə qadağan olunur”.

Məlumatda vurğulanır ki, genişzolaqlı internet xidmətləri bazarının sosial, iqtisadi və strateji əhəmiyyətini nəzərə alaraq, Dövlət Xidməti tərəfindən müvafiq bazarda uyğunlaşdırılmış hərəkətlərin, üfüqi və şaquli sazişlərin, kartel tipli bazar münasibətlərinin təsbit edilməsi, aşağı və yüksək inhisar qiymətlərinin tətbiqinin müəyyənləşdirilməsi və müştərilərin seçim imkanlarını məhdudlaşdırmaqla hökmran mövqe vəziyyətindən sui-istifadə hərəkətlərinin qarşısının alınması məqsədilə müvafiq bazarda Rəqabət Məcəlləsinin tələblərinin pozulması əlamətləri üzrə araşdırmalara başlanılıb: “Məsələ ilə əlaqədar olaraq Dövlət Xidməti tərəfindən bazar iştirakçılarına sorğu məktubları ünvanlanıb, bir sıra görüşlər keçirilib və onlardan müvafiq məlumatlar istənilib. Araşdırmaların nəticələrinə uyğun olaraq qanunamüvafiq tədbirlər görüləcəkdir”.

Osman Gündüz isə ciddi bir dəyişiklik gözləmir, ekspert hesab edir ki, kosmetik yumşalma ola bilər.

Rasim Əliyev

“AzPolitika.info”

96 sayı Goranboy- Naftalan seçki dairəsindən onlayn səs vermənin hazırkı nəticələri açıqlanıb. Tribunainfo.az yazır ki, hazırda Müsavat Partiyasının namizədi
Yusif Namazoğlu 54 səslə üstündür. Onun rəqibi Bədəl Bədəlov 27 səs alıb. Digər nəticələr belədir:
3.Əlizadə Şəhla-3səs.
4.Həziqluyev Əli-23 səs.
5.İbrahimov İlkin-0 səs.
6.Məmmədova Xəyalə – 5 səs.
7.Nəcəfov Aydın -1səs
8.Şirinov Ramin- 1 səs
9.Verdiyev İmamverdi -3 səs

Xatırladaq ki, Bədəl Bədəlov Dövlət Neft Şirkətinin (SOCAR) sosial məsələlər üzrə vitse-prezidenti vəzifəsini icra edib. Bədəl Bədəlov 2011-ci ildən bu vəzifəni icra etsə də, Prezident İlham Əliyevin 28 iyul 2023-cü il tarixli sərəncamı ilə vəzifəsindən azad edilib.

"Google DeepMind" stolüstü tennisdə insan rəqibləri ilə rəqabət apara bilən robot hazırlayıb. Bu süni intellektlə dəstəklənən robot diqqətəlayiq nəticələr əldə edir.
Bizimyol.info "webtekno"ya istinadən xəbər verir ki, tədqiqatçılar robotu insan səviyyəsində rəqabətə davamlı etmək üçün süni intellekt və qabaqcıl simulyasiyalardan istifadə ediblər.

"Google DeepMind"in son işi süni intellekt və robot texnologiyasının sərhədlərini aşaraq, robota stolüstü tennisdə insanları məğlub etməyə imkan verib. Robot bütün yeni başlayan insan rəqiblərini məğlub etməyi bacarsa da, həvəskar oyunçulara qarşı 55% uğur qazanıb.

"Google DeepMind" robot test matçlarında rəqib tanımır

Tədqiqatçılar robotun stolüstü tennisdə uğur qazanması üçün iki mərhələli təlim metodu tətbiq ediblər. Əvvəlcə robotun vurma bacarıqlarını təkmilləşdirmək üçün kompüter simulyasiyalarından istifadə edilib. Bu proses zamanı topun mövqeyi, sürəti və fırlanması kimi məlumatlar diqqətlə toplanıb və robot stolüstü tennisin fiziki dinamikasını dəqiq şəkildə təqlid edən bir mühitdə məşq edilib. O, oxlama görüşlərində start heyətə qarşı bütün oyunlarda qələbə qazanıb.

Robot orta səviyyəli oyunçulara qarşı isə 55% uğur qazanmış olub. Texnologiya ümumilikdə 29 oyunun 45%-də qalib gəlib.

Beləliklə, "Google DeepMind" robotların idmanda necə inkişaf edə biləcəyini göstərib. Rəqiblərinə qarşı çətin oyunlarda belə tam performans göstərən bu robot, süni intellektin gələcəkdə nə edə biləcəyi ilə bağlı artıq maraq doğurur.

Texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi günümüzdə elmi-fantastik filmlərdə gördüyümüz düşüncə gücü ilə cihazları idarə etmək xəyalı artıq gerçəkləşir. Sizcə, beyin-kompüter interfeysləri (BCI) sayəsində gələcəkdə nə ilə qarşılaşacağıq?
Bizimyol.info "webtekno"ya istinadən xəbər verir ki, laboratoriyalardan insan həyatına girməyə başlayan bu texnologiyanı Neuralink kimi yeni inkişaflarla izləyirik.

Beyin-kompüter interfeyslərinin ən çox hansı sahələrdə istifadə olunacağına daha yaxından nəzər salaq.

Beyin-kompüter interfeysi (BCI) nədir?

Beyin-kompüter interfeysləri beynimizdə baş verən elektrik fəaliyyətlərini qeyd edən, təhlil edən və bu siqnalları rəqəmsal əmrlərə çevirən sistemlərdir. Bu texnologiya ümumiyyətlə EEG (elektroensefaloqrafiya) kimi qeyri-invaziv üsullarla həyata keçirilir.

EEG beyin dalğalarını baş dərisinə yerləşdirilən elektrodlar vasitəsilə ölçür, dalğalar kompüter tərəfindən təhlil edilir və mənalı əmrlərə çevrilir.

Məsələn, istifadəçi protez qolu düşüncə gücü ilə hərəkət etdirmək istədikdə beyin siqnalları təhlil edilir və protezin uyğun əzələlərini işə salmaq üçün əmrlər yaradılır. Bu sayədə istifadəçi düşüncə gücü ilə protezini təbii şəkildə idarə edə bilir.

BCI-nın istifadə sahələri hansılardır?

BCI texnologiyası xüsusilə insult xəstələri və protezdən istifadə edən şəxslər üçün böyük ümid mənbəyidir. İflicli xəstələr robot cihazları və ya kompüterləri düşüncə gücü ilə idarə edərək ünsiyyət qura və ya sadə tapşırıqları yerinə yetirə bilirlər.

Eynilə, protez əzalar beyin siqnalları ilə idarə olunaraq daha təbii və effektiv istifadəni təmin edir.

Tibb sahəsindəki bu hazırkı inkişafla artıq hamımız tanışıq.

BCI təkcə tibb sahəsində özünü göstərmir.

Düşüncə gücü ilə cihaz idarəsi aviasiya sahəsində də əhəmiyyətli potensiala malikdir. Avropada həyata keçirilən "BrainFlight" layihəsi düşüncə gücü ilə pilotsuz uçuş aparatlarını idarə etməyi bacardı. Bu texnologiyanın inkişafı xüsusilə əlil pilotlar üçün yeni imkanlar yaradır.

Digər istifadə sahəsi əyləncədir. Virtual reallıq (VR) və artırılmış reallıq (AR) oyunlarında BCI-nin istifadəsi oyunçulara daha gərgin və real təcrübələr təqdim edəcək. Beyin dalğaları ilə oyun personajlarına nəzarət də oyun təcrübəsini növbəti səviyyəyə aparacaq.

BCI diqqət və stressin idarə edilməsi məsələlərində də istifadə edilə bilər. İnsanın diqqət səviyyəsi beyin siqnalları vasitəsilə ölçülə bilər və bu məlumatlara əsaslanaraq fərdiləşdirilmiş rəy təqdim etməklə diqqət və bacarıqları təkmilləşdirilə bilər. Beləliklə, psixologiyaya BCI-ni həyatımıza daxil edəcəyik. O, cari istifadə sahələri ilə məhdudlaşmır, lakin gələcəkdə daha çox sahədə inqilab edə bilər.

Beyin-kompüter interfeyslərinin inkişafı, süni intellekt və maşın öyrənməsi ilə birlikdə daha mürəkkəb və güclü sistemlər yarada bilər. Tamamilə düşüncə gücü ilə işləyən telepatiya və ya ev avtomatlaşdırma sistemləri vasitəsilə ünsiyyət kimi yeniliklər bu texnologiyanın gələcək potensialları sırasındadır.

Məsələnin başqa ölçüləri də var

Fikir gözəl olsa da, bu texnologiya özü ilə bəzi məsuliyyətlər də gətirir. Narahatlığa səbəb olan vəziyyətlərdən biri də onun şəxsi düşüncələrimizə daxil olmasıdır. Təsəvvür edin, kimsə ağlınıza girir və bu, sizin qoruya biləcəyiniz bir vəziyyət deyil və ya düşüncələrinizi sıralaya bilərsinizmi?

Təbii ki, bərabərlik məsələsi də olacaq. İmkanı olan hər kəs ayrı-seçkilik yaratmayacaq. Bunun üçün BCI texnologiyası üçün daha çox maliyyə resursları tapmaq lazımdır. Bundan əlavə, istifadə zamanı zərəri minimuma endirmək üçün etik sərhədlər və etibarlılıq aydın şəkildə müəyyən edilməlidir.

Burdan baxanda daha neçə il çəkəcəyini düşünürük, amma texnologiyanın bu qədər sürətləndiyini gördükdən sonra o qədər də uzaqda deyilmiş kimi görünür.