"Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) enerji içkilərinin tərkibində olan öyrəşdirici və təsiredici maddələrin maksimum miqdarını müəyyən edib. Azərbaycana idxal olunan və istehsal olunan içkilərdə həmin normalara riayət edilir. Enerji içkilərinin tərkibində 15-dən çox inqirident olur. Onlardan hər hansı 2-i olduqda həmin içkilər enerji içkisi adlanır. Bu tənzimləmə böyük əhəmiyyət kəsb edir ki, təhlükənin qarşısı alınsın. Enerji içkisi alan istehlakçı məhsulun etiketinə fikir verməlidir. Bu içkiləri 18 yaşına çatmayan, xəstə, yaşlı insanların içməsi məsləhət görülmür. Bir gündə yarım litrdən çox (0.5lt) enerji içkisi içilməməlidir".

Bu sözləri Demokrat.az-a açıqlamasında Azad İstehlakçılar Birliyinin sədri, ekspert Eyyub Hüseynov deyib.

"Azad İstehlakçılar Birliyi adından deyirəm ki, "Coca-Cola", "Pepsi" kimi içkilər də zərərinə görə enerji içkilərindən geridə qalmır. Şirin, qazll, rəngli içkilər insanlarda aludəçilik yaradır. Bu məsələ 3 martda ombudsmanın 101 səhifəlik illik hesabatı zamanı deputat Hikmət Babaoğlu tərəfindən qaldırıldı. Mən isə etiraz etdim ki, 101 səhifəlik hesabatda istehlakçı sözü yoxdur. İstehlakçı hüququ insan hüquqlarının tərkib hissəsi kimi hesabatdan kənarda qalıb. Təəssüf ki, ölkəmizdə istehlakçı siyasəti arxa planda qalıb".

Toksikoloq Mixail Kutuşov həddindən artıq yağlı qidaların sağlamlığa mənfi təsirləri barədə danışıb.
Belə qidalar qan damarlarının tıxanmasına, ateroskleroz və ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola bilər.Həkim qeyd edir ki, doymuş yağlar damarların daralmasına, qan dövranının pozulmasına və yüksək qan təzyiqinə yol açır. Bundan əlavə, “pis” xolesterinin artması və "yaxşı" xolesterinin azalması bədəndə balanssızlıq yaradır. Qaraciyərin piylənməsi (steatoz) və həzm problemləri də yağlı qidaların əsas təsirlərindəndir. Bu hallar vitamin və mineral çatışmazlığına səbəb ola bilər.Həkim pəhrizdə tərəvəz, meyvə, omeqa-üç yağ turşuları və yağsız proteinlərə üstünlük verməyi tövsiyə edir. Müntəzəm fiziki fəaliyyət də ürək-damar sağlamlığını gücləndirir və metabolizmi yaxşılaşdırır.

Arıqlamaq məqsədilə təbabət üsulundan istifadə edən Siyəzən sakini Seymur Səmədov səhhətində yaranan problem səbəbindən həyatını itirib. Yaxınları bildirib ki, 1987-ci il təvəllüdlü Seymur arıqlamaq məqsədilə 1 ay imiş zəncəfilli qatıq yeyirmiş. Onun son həftələrdə 36 kq çəki itirdiyi bildirilir. İlkin məlumata görə, bu onun səhhətində problem yaradıb və qəfil ölümünə səbəb olub.

Mövzu ilə bağlı Demokrat.az-a danışan həkim-dietoloq Ceyhunə Yusifova bildirib ki, ev şəraitində arıqlamaq mümkündür və bir çox insan bunu tətbiq edir:

“Lakin vacib olan əsas məqam, arıqlamanın düzgün və balanslı bir şəkildə aparılmasıdır. İnsan bədəni kompleks bir sistemdir və hər bir fərdin metabolizması, genetik quruluşu, sağlamlıq durumu və gündəlik fiziki aktivlik səviyyəsi fərqlidir. Bu səbəbdən, hər kəsin eyni metoddan istifadə edərək sağlam və uzunmüddətli nəticə əldə etməsi mümkün deyil.

Ev üsulu ilə arıqlamaq istəyənlər ən çox mono-dietlərə, yəni tək bir qidaya əsaslanan pəhrizlərə və ya sürətli çəki itirmə metodlarına müraciət edirlər. Lakin bu, çox təhlükəlidir və bədənin sağlamlığına ciddi zərər verə bilər. Əgər arıqlamaq istəyən bir şəxs sağlam və davamlı nəticə əldə etmək istəyirsə, bu, mütləq şəkildə fərdi yanaşma ilə aparılmalıdır"

Arıqlama prosesində aşağıdakı əsas prinsiplərə əməl edilməlidir:

Balanslı və müxtəlif qidalanma: Protein, sağlam yağlar, kompleks karbohidratlar, lif və vitamin-mineral balansı qorunmalıdır.

Gündəlik kifayət qədər su qəbulu: Orqanizmin normal fəaliyyətini təmin etmək və metabolizmanı sürətləndirmək üçün su qəbulu vacibdir.

Fiziki aktivlik: Arıqlamaq üçün yalnız qidalanmaya fokuslanmaq düzgün deyil. Mütəmadi idman hərəkətləri və aktiv həyat tərzi kilo itirmək və bədəni formaya salmaq üçün əsas şərtlərdəndir.

Fərdi sağlamlıq vəziyyətinə uyğun plan: Xroniki xəstəliklər, maddələr mübadiləsi problemləri və hormonal dəyişikliklər nəzərə alınmalıdır.
Davamlılıq və düzgün psixoloji yanaşma: Arıqlamaq qısa müddətli bir proses deyil, həyat tərzi dəyişikliyi olmalıdır”.

Həkim əlavə edib ki, tək bir qida üzərində qurulan və ya həddindən artıq məhdudlaşdırıcı pəhrizlər bədəndə enerji çatışmazlığına, immun sisteminin zəifləməsinə, əzələ itkisinə və hətta ciddi orqan zədələnmələrinə səbəb ola bilər:

“Əslində zəncəfil və qatıq ayrı-ayrılıqda sağlam qidalar hesab edilir və bir çox faydalı xüsusiyyətləri var. Zəncəfil iltihab əleyhinə, həzm sistemini dəstəkləyən və maddələr mübadiləsini sürətləndirən bir qidadır. Qatıq isə probiotiklər və kalsium baxımından zəngindir, həzm sistemini gücləndirir. Lakin bu, o demək deyil ki, yalnız zəncəfilli qatıq yeməklə sağlam və təhlükəsiz şəkildə arıqlamaq mümkündür.

Uzun müddət yalnız bir növ qida qəbul etmək ciddi fəsadlara yol aça bilər. Çünki insan orqanizmi normal fəaliyyətini davam etdirmək üçün müxtəlif vitamin və minerallara ehtiyac duyur. Sadəcə zəncəfilli qatıq qəbul edərək arıqlamaq, bədəndə ciddi qida çatışmazlığına və orqan funksiyalarında problemlərə səbəb ola bilər.

Məlumatlara əsasən, bu hadisədə şəxsin bir ay ərzində yalnız zəncəfilli qatıq qəbul etdiyi və son həftələrdə 36 kq çəki itirdiyi qeyd edilir. Bu, son dərəcə təhlükəlidir və ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Həddindən artıq və sürətli çəki itkisi aşağıdakı təhlükəli nəticələrə yol aça bilər: Elektrolit balansının pozulması: Bədənimiz kalium, natrium, maqnezium kimi minerallara ehtiyac duyur. Sürətli çəki itkisi zamanı bu minerallar itirilir və ürək ritm pozğunluqları, qəfil ürək dayanması kimi risklər yarana bilər. Qan təzyiqinin düşməsi: Çox aşağı kalorili qidalanma səbəbilə başgicəllənmə, halsızlıq və huşun itirilməsi müşahidə oluna bilər. Əzələ və toxuma itkisi: Sürətli arıqlama zamanı yağ deyil, əsasən əzələ kütləsi itirilir. Bu da maddələr mübadiləsini daha da zəiflədir və gələcəkdə yenidən sürətli çəki almağa səbəb olur.Qida çatışmazlığı və immun sistemin zəifləməsi: Bədəndə əsas vitamin və minerallar azaldıqda immun sistemi zəifləyir, bu da müxtəlif xəstəliklərə yol açır.Tək bir qidaya əsaslanan və sürətli çəki itkisinə səbəb olan diyetlər insan sağlamlığı üçün çox təhlükəlidir və hətta ölümə belə səbəb ola bilər. Bu səbəbdən, hər kəsin elmi əsaslara söykənən, fərdi yanaşma ilə tərtib edilmiş qidalanma planına əməl etməsi vacibdir”.

Ət bişirərkən ilk suyu boşaltmaqla bağlı geniş yayılmış bir yanlış anlayış var ki, bu, ətin antibiotiklərdən və baytarlıq dərmanlarının qalıqlarından təmizlənməsinə kömək edir. Lakin bu fikir elmi olaraq düzgün deyil.Foodinfo.az bildirir ki, bişirmə prosesi zamanı meydana gələn boz köpük, heç də zərərli çirklər və ya dərman qalıqları deyil. Əslində, bu köpük sadəcə ətin zülalından ibarətdir və bişirmə zamanı yaranan laxtalanmış zülaldır. Buna görə də, köpüyü çıxarmaq zərərli deyil, amma ilk suyu boşaltmaq bulyonun qidalandırıcı xüsusiyyətlərini azaldır və daha az zəngin bir dad verir. Bu səbəbdən, əgər məqsədiniz ət və bulyonun dadını daha da zənginləşdirməkdirsə, ən yaxşı üsul ətin yaxşıca yuyulması və qaynama zamanı köpüyü sadəcə bir qaşıqla çıxarmaqdır. Bu üsul həm dadı qoruyur, həm də təhlükəsizlik baxımından tamamilə uyğundur.

Bəzi insanlar zeytun yağı və limon suyunun müxtəlif xəstəliklərə, o cümlədən böyrək daşlarına və oynaq ağrılarına yaxşı təsir etdiyini iddia etsələr də, bu barədə elmi sübutlar yoxdur. Foodinfo.az bildirir ki, zeytun yağı və limon suyu birləşməsi hələ ki, erkən qocalmanın qarşısını almaq və sağlamlığı gücləndirmək baxımından elmi cəhətdən təsdiq olunmuş təsir göstərmir. Bununla belə, zeytun yağı ürək sağlamlığına müsbət təsir göstərir və C vitamini dərinin sağlamlığını dəstəkləyir.Zeytun yağı, xüsusilə mono doymamış yağ turşuları baxımından faydalıdır və LDL xolesterolunun səviyyəsini aşağı sala bilər, həmçinin ürək-damar xəstəliklərinin qarşısını almağa kömək edir. Limon suyu isə C vitamini ilə zəngin olduğundan, dərinin və ümumi sağlamlığın yaxşılaşdırılmasında rol oynaya bilər.Ancaq, bu iki məhsulun birgə istifadəsinin xüsusi olaraq xəstəlikləri müalicə etdiyinə dair elmi sübut yoxdur. Yalnız balanslı və sağlam qidalanma, ümumi sağlamlığı dəstəkləmək üçün əsasdır.

Hətta düzgün və sağlam qidalansanız belə, mədə xərçəngi ola bilərsiz.

“Medicina” məlumatına görə, İtaliya və Braziliya alimləri müəyyən ediblər ki, həddindən artıq duz istehlakı hətta düzgün qidalananlarda da mədə xərçənginə tutulma riskini artırır.
Tədqiqatda Braziliyanın San-Paulu, Qoyaniya, Fortaleza və Belem bölgələrindəN mədə xərçəngi riski yüksək olan 1751 insan iştirak edib.

Tədqiqatçılar 130 sualdan ibarət sorğu istifadə edərək iştirakçıların sağlamlığı və pəhrizləri haqqında məlumat toplayıblar.

Tədqiqatda qeyri-sağlam pəhriz işlənmiş ət, şəkərli sərinləşdirici içkilər və fast food kimi qidaların yüksək istehlakı kimi təsvir edilmişdir. Əksinə, sağlam qidalanma çoxlu bitki qidalarından ibarət idi.

Alimlər aşkar ediblər ki, ultra emal olunmuş qidaların (soda, çips, fabrik şirniyyatları) istehlakı xərçəngin ən çox yayılmış növü olan mədə adenokarsinomasının inkişaf riskinin artması ilə əlaqələndirilir.

Ancaq duzun mədə xərçənginin əsas tətikçisi olduğu ortaya çıxıb. Alimlər izah ediblər ki, həddindən artıq natrium istehlakı mədənin selikli qişasına zərərli təsir göstərir, iltihaba qastritə səbəb ola bilən Helicobacter pylori bakteriyası ilə arzuolunmaz qarşılıqlı əlaqəyə keçir. Nəticədə xora xronikləşir və gələcəkdə duz istehlakı da davam etdikcə, mədə xərçəngi olma riski artır.