 |
|
|
Prezident İlham Əliyev Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyi münasibətilə Şuşadan Azərbaycan xalqına müraciət edib.
Heydər Əliyevin 1993-cü ilin oktyabrında böyük səs çoxluğu ilə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti seçildiyini xatırladan dövlətimizin başçısı bildirib ki, bundan sonra dərhal ciddi islahatlara başlanıldı, siyasi sahədə islahatlar aparıldı, bütün azadlıqlar təmin edildi. AXC-Müsavat cütlüyü tərəfindən tətbiq edilmiş antidemokratik senzura qaydaları ləğv edildi. Azərbaycan dünyaya açıldı, beynəlxalq təcridə son qoyuldu.
O bildirib ki, sabitlik inkişaf üçün, təhlükəsizlik üçün əsas şərtdir. Hər kəs bunu Azərbaycanın timsalında əyani şəkildə gördü ki, sabitlik olan yerdə əmin-amanlıq da var, inkişaf da var. Sabitlik üçün güclü liderin lazım olduğunu bildirən dövlətimizin başçısı qeyd edib: "Azərbaycan xalqı Heydər Əliyevin simasında güclü Lideri seçərək, öz taleyini ona etibar etdi və yanılmadı. Azərbaycan xalqı müdrik xalqdır, dəfələrlə ən çətin anlarda, ən çətin dövrlərdə yeganə düzgün müdrik qərar qəbul edib".
O bildirib ki, 1994-cü il sentyabrın 20-də imzalanmış “Əsrin kontraktı” ölkəmizin inkişafında növbəti bir dönüş nöqtəsi idi. İndi Azərbaycan dövlətinin payına düşən mənfəət neftinin 75 faizi bu gün bizim iqtisadiyyatımızı gücləndirir. Azərbaycan dövləti “Əsrin kontraktı”nın icrasına bir manat vəsait qoymayıb. Ancaq mənfəət neftinin 75 faizi Azərbaycana gəlir. Bu gün xarici şirkətlərlə aparılan neft-qaz əməliyyatları çərçivəsində minlərlə milli kadr yetişib. Bu gün “Əsrin kontraktı”nın icrasında işləyən insanların 90 faizi Azərbaycan vətəndaşlarıdır. Elə kadrlar yetişdi ki, bu gün istənilən sahədə işləyə bilərlər. Bu da ölkəmizə böyük əlavə üstünlük verir.
Müstəqilliyin ən böyük nemət və ən böyük sərvət olduğunu bildirən dövlət başçımız vurğulamışdır: “Bu gün biz bütün azərbaycanlılar qürur hissi ilə qeyd edirik ki, biz sözün əsl mənasında, müstəqil ölkə kimi yaşayırıq. Azərbaycanda təhlükəsizlik təmin edilir, Azərbaycanda əmin-amanlıq hökm sürür”.
Milli-mənəvi dəyərlərin qorunmasında, gənc nəslin vətənpərvərlik ruhunda yetişməsində Ulu Öndərin çox böyük rolunun olduğunu vurğulayan Prezident qeyd edib: "Məhz onun təşəbbüsü ilə 1996-cı ildə Azərbaycanda birinci Gənclər Forumu keçirilib. O vaxtdan bu günə qədər müntəzəm olaraq Gənclər Forumu keçirilir. Qarabağı, Zəngəzuru azad edən məhz gənclər olmuşdur, o vaxtkı gənclər və son 20 il ərzində yetişmiş gənclər".
Aysel Mənsimova - politoloq
Əliyev Şuşadan xalqa müraciətində “Orta Dəhliz”in təməlinin Heydər Əliyevin dövründə qoyulduğu haqda danışarkən, bu layihənin Azərbaycandan keçməsini istəməyənlərin olduğunu xatırlatdı və qeyd etdi ki, “bu gün də elələri var ki, Azərbaycanı bu strateji layihədən kənarda qoymaq istəyirlər, amma onların arzuları gözlərində qalacaq”.
Son olaraq, Kılıçdaroğlunun təqdimatında Azərbaycanı bu layihədən kənarda saxlamaq niyyəti açıq elan olundu. Ki, bunun Türkiyə müxalifəti deyil, maraqlı qüvvələr – Fransa, Ermənistan, İran və s. – tərəfindən hazırlandığı istisna deyil.
Əliyevin bu sözləri həm də Kılıçdaroğluna və Azərbaycansız layihəni onun əlinə verənlərə ünvanlanıb.
Asif Nərimanlı
Teref.az
İrəvanda bu ilin aprelin 25-də “Nemezis” terrorçularına qoyulan abidə Ermənistan-Türkiyə münasibətlərində gərginlik yaradıb. Halbuki, iki ölkə arasında danışıqlarda irəliləyiş əldə edilmiş və İrəvan sərhədin açılmasına ümidliydi. Ancaq məlum abidə normallaşma prosesini əngəlləyib.
Ankara dialoqun uğurla davam etməsi üçün İrəvandan həmin abidənin götürülməsini tələb edib. Ermənistanın Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan isə bildirib ki, abidənin qoyulması Ermənistanın daxili işidir, yəni götürməyəcəklərinə işarə edib. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Bakıda Hərbi Qənimətlər Parkının salınması və orada erməni hərbçilərinin maketlərinin yerləşdirilməsi də Azərbaycanın daxili işi idi, ancaq İrəvanın bundan şikayət etmədiyi, donos yazmadığı beynəlxalq təşkilat və dövlət qalmadı.
Həmin maketləri yenidən parka qaytarmaq lazımdır, nə zaman onlar “Nemezis” abidəsini ləğv edərlər, biz də maketləri yığışdırarıq. Unutmayaq ki, erməni terrorçuları 100 il əvvəl Azərbaycanın da tanınmış siyasi xadimlərini qətlə yetiriblər.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
"Azərbaycanı sülh sazişinin imzalanmasında güzəştlərə məcbur etməyə çalışırlar"
Ermənistanda əsir saxlanılan azərbaycanlı əsgərlərdən biri Aqşin Bəbirov 11 il yarım azadlıqdan məhrum edilib. Hərbçimiz “ölkə sərhədini qanunsuz keçməkdə, sərhəddən silah-sursat keçirməkdə” ittiham olunub. Bildirilib ki, Ermənistanda əsir saxlanılan digər azərbaycanlı hərbçi Hüseyn Axundov barəsində istintaq tədbirləri davam etdirilir.
Xatırladaq ki, aprel ayında Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şahbuz rayonunun Ermənistanla sərhədboyu ərazisində əlverişsiz hava şəraitində məhdud görmə səbəbindən Azərbaycan ordusunun itkin düşmüş əsgərləri - 2004-cü il təvəllüdlü Bəbirov Aqşin Qabil oğlu və 2003-cü il təvəllüdlü Axundov Hüseyn Əhliman oğlu Ermənistan tərəfindən əsir götürülüb. Əsgərlərimiz “bir qrup şəxslə əvvəlcədən əlbir olaraq Ermənistanın dövlət sərhədini qanunsuz keçməkdə, qanunsuz odlu silah və döyüş sursatı daşımaqda” ittiham olunaraq barələrində həbs qərarı verilib. Bir ay müddətində mühakimə edilib, istintaq aparılıb və əsgərimiz haqqında beynəlxalq hüquqa zidd bir qərar verilib. Bu qərar 2020-ci il kaputulyasiyaya uğramış, məğlub olmuş, əslin sülh üçün Azərbaycana yalvarmalı olan Ermənistan ərazisində, Ermənistan dövləti tərəfindən verilib.
“Ümumiyyətlə, bu prosesin başlanması və qısa müddət ərzində bitməsi bir daha ondan xəbər verir ki, Ermənistan Azərbaycandan bu məsələ ilə bağlı sanki qisas alır, Azərbaycandan intiqamını alır. İkinci Qarabağ müharibəsi başlamamışdan öncə, Ermənistanın növbəti təxribatları, avqust ayında Azərbaycana diversiya qrupunun göndərilməsi və o diversiya qrupu tərəfindən Azərbaycanda planlaşdırılan cinayətlərin qarşısının alınması məqsədi ilə Azərbaycan dövlətinin atdığı addımlar, o cümlədən də həmin o hadisədən sonra, Azərbaycana müxtəlif diversiya qruplarının göndərilməsi, həmin diversantlar tərəfindən Azərbaycan dövlətinə və xalqına qarşı cinayətlərin törədilməsi planlarının pozulması Ermənistanın həzm edə bilmədiyi məqamlardan biridir. Azərbaycan tərəfi həmin şəxslərə münasibətdə həm daxili hüquqa daxili qanunvericiliyə, o cümlədən də beynəlxalq hüquqa uyğun olaraq müvafiq tədbirlər gördü. Onların zərərsizləşdirilməsi, ədalətli, şəffaf və bütün beynəlxalq ictimaiyyətin gözü qarşısında, beynəlxalq ictimaiyyətin nümayəndələrinin iştirakı ilə, çəkişmə prinsipi əsasında mühakiməsi həyata keçirildi. Məhkəmələr tərəfindən onlar barəsində ədalətli qərarlar qəbul edildi”.
TEREF.AZ bildirir ki, bu barədə Bizimyol.info xəbər portalına Siyasi və Hüquqi Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri Xəyal Bəşirov danışıb. Onun sözlərinə görə, həmin o hadisədən sonra Ermənistan dövlətinin bütün istiqamətlərdə, beynəlxalq platformalarda qeyd olunan şəxslərin cinayətkarların hərbi əsir adı ilə gündəmə gətirməsi, onlara hərbi əsir adını sırımağa çalışması əslində o zamanlar Ermənistan tərəfinin niyyətindən xəbər verirdi. Bu səbəbdən də, bu gün Azərbaycanın zamanında Ermənistandan olan o cinayətlərə qarşı atdığı qanuna- hüquqa uyğun addımlar Ermənistanın bu gün qanuna və hüquqa zidd addımları ilə cavablandırılır.
Politoloq qeyd edib ki, ümumiyyətlə Ermənistan tərəfini zaman-zaman bu kimi ədalətsiz o cümlədən də bayağı addımlarının şahidi olmuşuq.
“Gəlin, proseslərə baxaq Azərbaycan həmin o diversantların ibtidai istintaqı ilə bağlı uzun müddət araşdırma apardı və sübuta yetirildi ki, həmin o şəxslərin müfaviq müddəalarla, maddələrlə ittiham edilməsini ciddi əsaslar var. Həmin o ittihamlar məhkəməyə göndərildi. Cinayət işinə məhkəmələrdə uzun bir müddət ərzində qanunvericiliyə nəzərdə tutulmuş müddət daxilində baxıldı və onlar barəsində müvafiq qanunvericiliyimizə uyğun olaraq, cinayət məsuliyyət tədbirləri görüldü. Ermənistanda o hadisə baş verəndən təxminən 1 ay ərzində həm ibtidai istintaq aparıldı, həm məhkəmə prosesi həyata keçirildi. Artıq onlar barəsində cəza tədbirləri də müəyyən edilib”,- deyə politoloq bildirib.
Xəyal Bəşirovun sözlərinə görə, onların dedikləri hallar mövcud olsa belə, 6-ay hərbi ximətdə olmuş şəxsin diversant kimi qələmə verilməsi və onların kəşfiyyatçı kimi Ermənistana göndərilməsi ilə bağlı iddiaların səsləndirilməsi öz-özlüyündə çürük ittihamlardır.
Politoloq hesab edib ki, amma Ermənistan tərəfi bu çürük ittihamlar əsasında olsa da, bir daha öz mahiyyətini və öz qanunvericiliyinin ədalət mühakiməsininin mahiyyətini sübut etmiş oldu.
“Bu yolla Azərbaycana təsir göstərməyə çalışacaqlar. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra baş verən proseslərin əsas mahiyyəti ondan ibarətdir ki, həm Ermənistan, həm də Ermənistana havadarlıq edən, ona dəstək nümayiş etdirən təşkilatlar və dövlətlər müxtəlif istiqamətlərdə Azərbaycana təsir göstərməyə çalışırlar. Azərbaycanı Ermənistanla sülh sazişinin imzalanmasında müxtəlif kompramislərə, müxtəlif əsassız güzəştlərə getməyə məcbur etməyə çalışırlar. Bunların hamısı əsassızdır. Çünki Azərbaycan prinsipial və qətiyyətli mövqe ortaya qoyur və o mövqedən zərrə qədər də olsa geriyə atdım atmayacaq”-deyən politolqoun fikrincə, o iki əsgərimiz Ermənistanın qanunsuz addımlarına tuş gəlib. Ermənistanda onlar hərbi əsirlər hesab olunurlar. Halbuki onlar yanlışlıq nəticəsində Ermənistan tərəfinə əsir düşmüş şəxslərdir.
Politoloq hesab edir ki, bu yanlışlıq Ermənistan tərəfindən düzəldilməli olduğu halda, Ermənistan tərəfindən həmin o şəxslərin Azərbaycana təhvil verilməsi ilə bağlı mövqe nümayiş etdirməli olduğu halda Ermənistan bu addımları atır. Bu da bir daha göstərir ki, Ermənistan Azərbaycanla sülhə hazır deyil.
Xəyal Bəşirovun fikirncə, Ermənistan ümumiyyətlə regionda sülhün, təhlükəsizliyin tərəfdarı deyil. Azərbaycanla münasibətlərin normallaşdırılması tərəfdarı deyil.
“O şəxslərin əsir düşmələri, bu gün onların həyatlarının təhlükə qarşısında olmaları Azərbaycan dövlətini və xalqını narahat edir. Biz İkinci Qarabağ müharibəsində 3 minə yaxın şəhid verdik, 10 mindən artıq qazimiz var. Biz bütün bu qurbanlarımızı torpaqlarımızın işğaldan azad olunmasına görə verdik. Biz ona görə o müharibəni reallaşdırmadıq ki, bu gün Ermənistan bizim vətandaşlarımızı əsir götürsə, biz ona görə Ermənistana hansısa bir güzəştə gedək. Ermənistan tərəfi də bunu anlamalıdır. Hər bir halda proseslərin gedişatı bir daha göstərir ki, Ermənistan yenə də yanlış yoldadır. Azərbaycanla danışıqlar, Azərbaycanla masaya oturub müzakirələr aparmaq əvəzinə bu kimi yanlış addımlar atması Ermənistana daha baha başa gələcək”-deyə Xəyal Bəşirov qeyd edib.
Vaşinqtonda fikir ayrılıqlarını həll edə bilməyən Bakı və İrəvan arasında növbəti görüş Brüsseldə, ardınca Kişinyovda keçiriləcək.
Liderlər səviyyəsində baş tutacaq Brüssel və Kişinyov görüşündə Paşinyan ən çox ikinciyə - iyunun 1-də Avropa Siyasi Birliyinin sammiti çərçivəsindəki müzakirələrə ümid edir. Və bu prosesdə əsas diqqətçəkən məqam erməni baş nazirin “1 iyun tarixində sülh müqaviləsini imzalamağa ümid edirəm” açıqlamasıdır.
İrəvanın sülhdən uzaq tələbləri var:
- “29,8 min kvadratkilomtr ərazisi”nin toxunulmazlığını istəyir: bu, Azərbaycan ordusunun çıxdığı sərhəd xəttindən geri çəkilməsi ilə mümkün ola bilər;
- İşğal altındakı 8 kəndin qaytarılmasında problemlər yaradır;
- “Bakı-Xankəndi formatı” ilə Azərbaycan daxilində separatçılığı təşviq edir;
- Qarabağdakı erməni əhalisinin “hüquq və təhlükəsizliyi” üzərindən ərazi iddiasını başqa müstəvidə davam etdirir;
Bu fikir ayrılıqları Vaşinqton görüşündə həll olunmadı. O zaman sual yaranır: Nikol “1 iyun tarixində sülh müqaviləsinin imzalanmasına” niyə ümid edir?
Əslində İrəvanın irəli sürdüyü bu tələblər və dörd gün davam edən Vaşinqton danışıqlarında geri çəkilməməsi “1 iyun” planına hesablanmış gedişdir. Bu tarixdə Kişinyovda “dördtərəfli görüş” – Azərbaycan və Ermənistan liderləri, Fransa prezidenti və Almaniya kansleri – keçiriləcək.
Qərb cəbhəsində Vaşinqton və Brüssel formatı sərhəd və kommunikasiyanın hansı prinsiplərlə açılması məsələsində tam istəyimizə uyğun olmasa da, Qarabağ məsələsində böyük ölçüdə Bakının gündəliyini qəbul edir. Fransa isə Vaşinqton və Brüssel formatına alternativ olaraq, özünün təşəbbüskar olduğu prosesin önə çıxmasına çalışır:
- Bu, Parisə Cənubi Qafqazda regional, Avropada geosiyasi mübarizədə güc mərkəzi olaraq qəbul edilmək hədəfi üçün lazımdır: Makron Şarl Mişelin qurduğu Brüssel formatını ələ keçirməyə çalışsa da, baş tutmadı, nəticədə Rusiya qarşısında alternativ formatın arxa plana keçməsi riskini yaratdı, Vaşinqtonun oyuna birbaşa müdaxiləsi də bundan qaynaqlanır; bu baxımdan, Fransa ayrı masa qurmaq istəyindən əl çəkmir;
- Bu, Qərb platformasında sərhəd və kommunikasiya məsələsində istəyini müəyyən qədər qəbul etdirən İravana Qarabağ planının da nəzərə alınması üçün lazımdır: ötən il Praqada keçirilən “dördtərəfli görüş”də Ermənistan Fransanın dəstəyi ilə “sərhədin SSRİ dağılanda mövcud olan xətlərlə müəyyənləşməsi” mövqeyini nəzəri olaraq qəbul edilməsinə nail oldu; iyunun 1-də yenə Fransanın dəstəyi ilə Qarabağa dair mövqeyinin qəbul edilməsinə çalışacaq;
Bu kimi məsələlər bölgədə praktiki olaraq heç nəyi dəyişdirə bilməsə də, İrəvan ən azı diplomatik masada əlini gücləndirmək üçün bütün imkanlardan istifadə edir. Hərçənd, Bakının buna imkan verməyəcəyi də bəllidir:
- Ötən il Praqada “dördtərəfli görüş”də Paşinyan “sərhəd” məsələsində nəzəri olaraq, önə çıxsa da, Əliyev ərazi bütövlüyünün tanınmasına nail oldu;
- Ötən il Makronun Praqada “əsas vasitəçi” olmaq planını Mişelin masada iştirakı ilə pozan Bakı Kişinyovda Almaniya kansleri Olaf Şolzun iştirakı ilə Fransaya alternativ irəli sürür: Kişinyov görüş təklifini Bakıya Fransanın xarici işlər naziri gətirmişdi, istisna deyil ki, Əliyev bu görüşə Şolzun da iştirakı şərti ilə razılaşıb;
Bunun fonunda Kişinyov görüşünə qədər liderlərin Brüsseldə bir araya gəlməsi Mişelin müəllifi olduğu formatı davam etdirmək istəyi ilə yanaşı, Bakının maraqlarına da uyğundur, çünki Qərb platformasında Qarabağın Azərbaycanın daxili məsələsi olduğu bu formatda qəbul olunub və eyni mövqeyin növbəti görüşdə də sərgiləcəyi şübhəsizdir. Bu həm də Bakı üçün Kişinyova daha güclü mövqe ilə getməyə imkan verəcək.
Ümumi fonda bütün bu görüşlərin nə sülh müqaviləsinin imzalanmasına, nə də bölgədəki proseslərə praktiki olaraq təsir etmədiyi aydın görünür. Bu baxımdan, diplomatik masada müzakirələrin getdiyi vaxt Qarabağda praktiki addımlarla prosesi tamamlamaq ən doğru variantdır. Ki, Laçına post quran Bakının da bu prinsip üzərindən hərəkət etdiyi görünür.
Asif Nərimanlı
Teref.az
Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv dövlətlərin xarici işlər nazirlərinin Hindistanın Qoa adasında mayın 5-də keçirdikləri görüşündə liderlərin toplantısına hazırlıq mövzuları müzakirələri edilib. Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv dövlətlərin liderlərinin sammiti 4-5 iyul tarixlərində Dehlidə keçiriləcək. Nazirlər bu görüşə hazırlıqla yanaşı beynəlxalq və regional vəziyyəti də müzakirə ediblər. Müzakirə edilən mövzular içərisində Əfqanıstandakı durum da olub.
Liderlər Dehlidə 20 bəyanat qəbul edəcəklər. Bundan başqa İran Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatının tamhüquqlu üzvlüyünə qəbul ediləcək. Halbuki, təşkilat 2017-c ildə Hindistan və Pakistanı üzvlüyə qəbul etdikdən sonra genişlənməyə üstünlük verməyəcəyini açıqlamışdı. Siyasət dəyişib. Çünki Qərb dünyasıyla rəqabət aparan Rusiya və Çinə daha çox tərəfdaş lazımdır. İrandan sonra Belarusun da üzvlüyə qəbulu gündəmdədir. Küveyt, Myanma, Maldiv adaları, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri və Bəhreyn təşkilatla tərəfdaş statusuna malikdirlər. Səudiyyə Ərəbistanı bu ilin mart ayında Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatında “dialoq tərəfdaşı” statusunda qəbul olunub. Qoadakı toplantıya Pakistanın xarici işləri nazirinin gəlişi də diqqət mərkəzində olub. Bu 2014-cü ildən bu yana Pakistan rəsmisinin Hindistana ilk rəsmi səfəri idi. Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində ikitərəfli münasibətlərin normallaşması əsas vəzifələrdən biridir.
Rusiya və Çin Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı çərçivəsində anti-Qərb blokunu formalaşdırmağa çalışsalar da, buna nail olmaq Moskva və Pekin üçün çətindir. Çünki Mərkəzi Asiya ölkələri və Hindistan Qərblə siyasi əməkdaşlıqdan və hərbi təmaslardan imtina etməyəcəklər. Bu ölkələr Rusiya və Çinin artan maraqlarından ehtiyat edirlər.
Buna baxmayaraq, Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatı Avrasiya bölgəsində əhəmiyyətli rola iddialıdır, yeni nəqliyyat yolları çəkilir, dəniz limanları tikilir. Bu layihələr təşkilata marağı artırır. Bu mənada Azərbaycan və Türkiyə də Şanxay Əməkdaşlıq Təşkilatındakı prosesləri diqqətlə izləyir.
Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov Hindistandakı toplantıdan sonra ölkəsinin Dehli ilə xüsusi əlaqələrdən danışıb. Rusiyadan Hindistana neft satışının həcminin artması iqtisadi ekspertlərin diqqət mərkəzindədir. Buna baxmayaraq, Rusiya Hindistanın ondan ucuz neft ala biləcəyi valyuta ilə bağlı razılığa gələ bilməyib. Moskva Hindistan valyutası olan rupi ilə ödənişdən imtina edib. Moskva isə hesab edir ki, rupi ehtiyatının yığılması arzuolunmazdır, çünki rupi tam konvertasiya olunan valyuta deyil. Rusiya və Hindistan yerli valyutalarla ticarət məsələsini müzakirə etsələr də, prinsiplər rəsmiləşdirilməyib. Rusiya ödənişi rupi ilə deyil, Çin yuanı və ya digər valyutalarla etmək istədiyini bildirib. Dehli buna razılaşa bilməz.
“Atlas” Araşdırmalar Mərkəzi
“Vaşinqton görüşündən sonra rusların dərhal hərəkətə keçməsi, danışıqların davam etməsi üçün təşəbbüslər göstərməsi tam təbiidir. Çünki onlar Qarabağ probleminin həllində maraqlı deyillər, əksinə, problemin qalmasını, gərginliyin olmasını istəyirlər. Bu baxımdan danışıqlarda təşəbbüs göstərmələrinin bir səbəbi var: Azərbaycan və Ermənistanın yaxınlaşmasına imkan verməmək”.
TEREF.AZ bildirir ki, bunu Reyting.az-a professor Cümşüd Nuriyev ABŞ-dan sonra Rusiyanın Azərbaycan və Ermənistan arasında danışıqların davam etdirilməsi üçün göstərdiyi təşəbbüsün səbəblərini şərh edərkən deyib.
Professor bildirib ki, ABŞ, Qafqaz maraqları naminə Ermənistan və Azərbaycan arasında danışıqlarda vasitəçilik etməyə maraq göstərsə də, ruslar imkan verməyəcək ki, iki ölkə arasında sülh sazişi imzalansın: “Ruslar ya bizim ordumuzu Qarabağda yenidən ermənilərlə üz-üzə gətirməyə çalışacaqlar, ya Ermənistanda aranı qatacaqlar, ya da başqa təxribatların şahidi olacağıq”.
C. Nuriyev qeyd edib ki, Azərbaycan və Ermənistanın sülh sazişi imzalaması rus sülhməramlıların regionu tərk etməsi deməkdir: “Amma Kremldə arzu etmirlər. Vaşinqton danışıqları zamanı Putinin mətbuat katibi Peskovun üçtərəfli sazişi yada salması da təsadüfi deyil”.
C. Nuriyev əlavə edib ki, Amerika son 30 ildə ermənipərəst mövqeyi ilə seçilsə də, Vaşinqton danışıqları zamanı Azərbaycanın açıq və qəti mövqeyi ilə tanış oldular, bəzi məqamları nəzərə aldılar:
“Yeri gəlmişkən, Şuşada keçiriləm beynəlxalq konfransda çıxış edən prezident Əliyev danışıqlar, ABŞ-da aparılan müzakirələr və s. haqda fikrini ifadə etdi. Açıq göründü ki, nazir Bayramov Vaşinqtonda prezidentin verdiyi təlimatlar əsasında danışıqlar aparıb”.
Nuriyev sonda diqqətə çatdırıb ki, indi diqqət Moskvayadır. Çünki danışıqlar orada gedəcək. “Amma ruslar üçtərəfli sazişin heç bir bəndini həyata keçirməyib, erməni silahlılarını ərazindən çıxarmaq əvəzinə onları daha da gücləndirir və müdafiə edirlər. Bu baxımdan mənim rusların təşəbbüsü ilə aparılacaq danışıqlardan müsbət gözləntim yoxdur. Onlar problemin həllində deyil, davam etməsində maraqlıdırlar”, - deyə Nuriyev fikrini tamamlayıb.
Mayın 3-də ADA Universitetinin təşkilatçılığı ilə Şuşada Ümummilli Lider Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinə həsr olunmuş “Böyük Avrasiya geosiyasətinin formalaşması: keçmişdən bu günə və gələcəyə” mövzusunda dördüncü beynəlxalq konfrans keçirilib. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev bu mötəbər tədbirdə iştirak edib.
Ölkə başçımız beynəlxalq konfransda çıxışında deyib ki, biz bu məkanda əsasən Azərbaycanın gələcək inkişafı ilə bağlı olan fikir və ideyaların mübadiləsini aparmaqla praktiki addımları müzakirə etmək istəyirik və regional inkişaf proseslərinə də nəzər salmalıyıq. Çünki biz regionda baş verən proseslərə göz yuma bilmərik. Qarabağın azad edilməsindən sonra ölkə daxilində artıq heç bir risklə üzləşmədiyimizə baxmayaraq, biz adada yaşamırıq.
Görüşün Şuşada keçirilməsinin xüsusi məna daşıdığını vurğulayan dövlətimizin başçısı bildirib: “Keçən ili mən “Şuşa İli” elan etmişdim, çünki bu şəhərin Qarabağ xanı Pənahəli xan tərəfindən yaradılmasının 270-ci il dönümü idi”.
Bəli, Prezident İlham Əliyevin 2022-ci ili “Şuşa İli” elan olunması haqqında Sərəncamı Qarabağ xanı Pənahəli xan tərəfindən Şuşanın yaradılmasının 270 il dönümü oldu. Eyni zamanda 2022 –ci ilin "Şuşa İli" elan edilməsi həm tarixi, həm də mədəni baxımdan mühüm əhəmiyyət kəsb edən qədim şəhərimizə verilən ən böyük dəyərin göstəricisi olmaqla yanaşı dövlət başçısının xalqa bəxş etdiyi Qarabağ Azərbaycan olmaqla Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı olan Şuşanın beynəlxalq aləmdə tanıdılması baxımından çox önəmli tarixi hadisə idi. Belə ki, "Şuşa İli"ndə Şuşanın Baş planının hazırlanması, qüdrətli şair Molla Pənah Vaqifin büstünün və muzey-məqbərə kompleksinin öz ilkin görkəminə qaytarılması, Bülbülün ev-muzeyinin və Üzeyir Hacıbəylinin heykəlinin açılışları, habelə buradakı tarixi, dini və memarlıq abidələrinin bərpası prosesi ölkəmizin mədəniyyət paytaxtındakı kompleks işlərin görülməsi, Cıdır düzündə “Xarıbülbül” musiqi festivalının və Vaqifin möhtəşəm məqbərəsi önündə Vaqif Poeziya Günlərinin təşkili ənənəsinin bərpası bir daha göstərir ki, Şuşa sürətlə dirçələrək əvvəlki dolğun mədəni həyatına qovuşmaq yolundadır. Ən əsası isə, düşmənin 28 illik işğal dövründə burada qura bilmədiklərini Azərbaycan dövləti "Şuşa ili"ndə həyata keçirdi və bu proses bu gün də davam edir.
Bildirilib ki, "Şuşa həmişə Azərbaycan şəhəri olmuşdur. Yalnız işğal dövründə iyirmi səkkiz ildən artıq müddət ərzində Şuşa əcnəbi hökmranlıq altında idi". Konfrans iştirakçılarının tədbirdən sonra Şuşa şəhəri ilə tanış olacaqlarını vurğulayan Azərbaycan Prezidenti qeyd edib: "Siz bizim görüşdən sonra şəhərə ekskursiya edəcəksiniz və özünüz görəcəksiniz ki, işğal dövründə Şuşa demək olar, tamamilə dağıdılmışdır. Bu, bir daha onu göstərir ki, Şuşa heç vaxt ermənilər üçün doğma şəhər olmamışdır".
Ölkə başçımız bildirib ki, əgər Ermənistan sülh istəmirsə, sülh olmayacaq: "Tarixdən bilirik ki, sülh sazişini imzalamayan ölkələr də var. Bu, nə Ermənistan, nə də region üçün yaxşı olmayacaq. Əlbəttə ki, Azərbaycan üçün də yaxşı olmayacaq. Buna görə də biz hələ də ümid edirik ki, onlar məntiqli davranacaqlar, sabiq Minsk qrupu fəaliyyətdə olanda işğal zamanı istifadə etdikləri taktikadan istifadə etməyəcəklər".
Dövlətimizin başçısı onu da vurğulayıb ki, 28 il ərzində Minsk qrupu heç bir nəticə vermədi: "Yeri gəlmişkən, nəticə nöqteyi-nəzərdən 28 il ərzində Minsk qrupu heç bir nəticə verməmişdir. Bunun əsas səbəbi isə o idi ki, Ermənistan torpaqları geri qaytarmaq istəmirdi".
İşğal dövründə Minsk qrupunun Azərbaycanda çox populyar olmadığını deyən dövlətimizin başçısı qeyd edib: «İndi isə o artıq fəaliyyətini dayandırdığı üçün biz yəqin ki, bu məsələni dərindən müzakirə etməməliyik. Münaqişənin sülh yolu ilə həllini tapa bilməməsinin əsas səbəbi o idi, Ermənistan bunu istəmirdi”.
Ermənilərin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü ilə bağlı kompromisə gedəcəyini düşündüklərini deyən dövlətimizin başçısı bildirib: “Hesab edirdilər ki, onların beynəlxalq sponsorları həmişə onların yanında olacaq və onlar üçün mübarizə aparacaqlar. Lakin bu, səhv hesablanmış bir addım idi. Onlar yanlış idilər”.
Həmçinin cənab Prezident çıxışında bir daha bildirib ki, Türkiyə və Azərbaycan arasında münasibətlərin qardaşlıq xarakterini heç nə dəyişməyəcək. “Əminəm ki, Azərbaycanla Türkiyə nəinki təkcə bu müttəfiqliyin formatını qoruyub saxlayacaq, hətta onu gücləndirəcəkdir. Çünki yeni geosiyasi reallıqda bu, artıq regional sabitliyin və təhlükəsizliyin mühüm amilinə çevrilib. İstər bu hərbi komponent, enerji, kommunikasiyalar, istərsə də ticarət və sair sahələr olsun”.
Bəli, əsrlərin sınaqlarından şərəflə çıxan Azərbaycan-Türkiyənin bir-birlərinə qardaş dəstəyi bugünümüzün reallıqlarında özünün aydın ifadəsini tapır. Dövlət o zaman güclü, qüdrətli olur ki, onun sabahını, gələcəyini düşünən, xalqını daim irəli aparan lideri vardır və bu bütün dünya üçün bir nümunədir.
Bəli, bu gün Ulu Öndər Heydər Əliyevin "Bir millət, iki dövlət" kəlamı sadəcə olaraq, kəlam deyil, bu, gerçəkdir. Artıq bu reallıq bütün sahələrdə sübuta yetirilməkdədir. Hər zaman da bu belə olacaqdır.
İsrafil Kərimov – Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvü
Teref.az
ABŞ tərəfindən Azərbaycan və Ermənistan arasındakı sülh danışıqları ilə bağlı yeni açıqlamalar verilib.
Rəsmi Vaşinqton Qarabağda yaşayan ermənilərin “müstəqillik” və ya “öz müqəddaratını təyin etmək hüququ” kimi tələblərini absurd hesab etdiyi bildirilib.
Üstəlik, Qarabağda yaşayan ermənilərin sadəcə Azərbaycanın tərkibində etnik azlıqlardan biri kimi görmək istədiklərini Ermənistanın xarici işlər naziri Ararat Mirzoyanın diqqətinə çatdırılıb.
O da qeyd olunub ki, yekun sülh sazişinin müzakirə edilən ilkin variantında hələlik 14 bənd və 3 fəsil var. Danışıqların uğurlu gedəcəyi təqdirdə, tərəflər arasında sülh sazişinin imzalanma ehtimalının real olduğu da vurğulanıb.
Bununla yanaşı, ABŞ Dövlət Departamentinin mətbuat katibinin müavini Vedant Patel də ölkəsinin Cənubi Qafqazdakı sülh prosesinə sadiq olduğunu açıqlayıb.
Qeyd edək ki, son zamanlarda ABŞ-ın Azərbaycan-Ermənistan arasındakı sülh danışıqlarında fəallıq nümayiş etdirdiyi görünür. Ağ Ev Kremli Cənubi Qafqazdakı proseslərdən sıxışdırmağa və onun mövqeyini zəiflətməyə çalışır. Bunun isə rəsmi Moskvanın təpkisinə səbəb olduğu açıqdır.
Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskovun da son açıqlaması bunu biruzə verir. Onun Rusiyanın olmadığı heç bir vasitəçiliyi məqbul saymadıqlarını deməsi diqqət çəkib. Ekspertlər də hesab edirlər ki, Rusiya ABŞ-ın vasitəçiliyilə sülhün əldə olunmasına əngəl olmaq üçün təxribatlar törədə bilər.
DİA.AZ-ın məlumatınaa görə, ehtiyatda olan polkovnik, hərbi ekspert Üzeyir Cəfərov Cebhe.info-ya açıqlamasında bildirib ki, Rusiya bölgədə sülhün və əmin-amanlığın olmasında maraqlı deyil:
“Ötən gün Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin mətbuat katibi Dmitri Peskovun “biz yalnız Rusiyanın iştirakı ilə tərəflər arasında hansısa sülh müqaviləsinin imzalanmasını məqbul sayırıq” açıqlaması diqqət çəkdi.
Əlbəttə ki, həmin sözlər Peskova deyil, Putinə aiddir. Onlar Qərbdəki görüşləri ciddi qəbul etmirlər. Bu isə o deməkdir ki, Putin açıq şəkildə Azərbaycanı və Ermənistanı hədələyir ki, siz ABŞ-da hansısa razılağa gəlsəniz belə, mən bunu pozmağa çalışacam.
Hesab edirəm ki, ABŞ-la Rusiya arasında şərəf müharibəsi gedəcək. Yəni kimin sözünün həqiqət olduğunu görəcəyik. Fikrimcə, Vaşinqton bu dəfə Moskvaya o imkanı verməyəcək. Üstəlik, Ermənistan da ABŞ kimi nəhəng bir dövlətin təşkil etdiyi görüşü pozmayacaq.
Hazırda Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişinin imzalanma ehtimalı yüksəkdir. Bəlkə də Ukraynanın əks-hücumlarının başlamasından sonra Rusiyanın Cənubi Qafqazla məşğul olmağa heç vaxtı da olmayacaq. Bunun məsələyə birbaşa aidiyyəti olmasa da, dolayısı ilə təsiri ola bilər. Hər halda, Kreml dünən öz çirkin niyyətini bəyan etdi”.
Ekspert vurğulayıb ki, Azərbaycan heç bir halda Qarabağda olan erməni icmasına “öz müqəddəratını təyin etmək”, eləcə də “müstəqillik”lə bağlı söz verməyib və verməyəcək:
“Sadəcə, onlara mədəni muxtariyyət verilə bilər. Necə ki, Azərbaycan ərazisindəki azsaylı xalqların mədəni muxtariyyəti var. Yəni ancaq bu şəkildə qəbul oluna bilər.
Amma görünən odur ki, Rusiya prosesə müdaxilə etmək və müəyyən absurd təkliflərini irəli sürmək istəyir. Düşünürəm ki, Azərbaycan Rusiyanın bu çirkin niyyətini var gücü ilə uzaqlaşdırmalıdır.
Kremlə başa salınmalıdır ki, bizim məqsədimiz sülh müqaviləsinin imzalanması, Cənubi Qafqazda sülhün və əmin-amanlığın təmin olunmasıdır. ABŞ-ın isə məqsədi odur ki, tərəflər normal qonşuluq şəraitində yaşayışlarını davam etdirsinlər”.
Üzeyir Cəfərov qeyd edib ki, Rusiya yenidən təxribatlar törətməyə cəhd edir:
“Amma bu dəfə onlarda alınmayacağını düşünürəm. Son 3 gündür ki, Rusiya Müdafiə Nazirliyi atəş səslərinin eşidilməsi ilə bağlı açıqlama verir, amma atəşi kimin açdığını demir.
Yəni Moskva təxribat xarakterli bu cür məlumatlar yayır ki, tərəflər bir araya gəlsə də, aralarında gərginlik hökm sürsün. Rusiya isə guya bu gərginliyin azaldılması rolunda çıxış edir.
Aydın məsələdir ki, onlar müəyyən təxribatlara cəhd edəcəklər. Biz isə bu təxribatların qarşısını almalı və onlara əvvəlki imkanları verməməliyik”.
Kremlin vurulmasının arxasında Kiyevdən daha çox, Moskva görünür:
- Rusiya ictimai rəyinə Ukraynada itkilər hesabına olsa da, aparılan müharibənin lazımlılığı bir daha göstərilir.
- Rusiyanın Kiyevə zərbələr endirməsi legitimləşdirilir: Dövlət Dumasında Zelenskinin ofisinin vurulması çağırışları edilib.
- ABŞ başda olmaqla Qərb cəbhəsinə Ukraynanın onların istəyinin əksinə olaraq, müharibənin arealını genişləndirdiyi mesajı verilir, bununla Kiyevə olan inamı zəiflətməyə çalışırlar.
Təkcə zərbələrin effektsiz olması yox, nəticələr də hücumda diqqəti Kremlin üzərinə cəmləyir.
Bu hücumun 9 may paradından öncə olması da təsadüfi deyil: bəllidir ki, Putin paradda müharibənin vacibliyindən və yeni hədəflərdən danışacaq, Kremlə hücum onun arqumentlərini gücləndirən amildir.
Asif Nərimanlı
Teref.az