[left][/left]
Fevralın 13-də Bakıda “Gülüstan” sarayında müstəqillik dövrünün 1280 MVt gücündə ən böyük İstilik Elektrik Stansiyasının təməlqoyma mərasimi keçirilib. İtaliyanın şirkətlər və “Made in Italy” naziri Adolfo Urso, “Ansaldo Energia” şirkətinin prezidenti Cuzeppe Marino və Çinin “Dongfang” şirkətinin baş direktoru Çen Xuacyenin iştirak etdiyi tədbirdə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev çıxış edib.
Son bir ildə qlobal müstəvidə beynəlxalq münasibətlər kəskinləşib və Avropanın milli təhlükəsizliyində ölkəmiz əsas tərəfdaşlardan birinə çevrilib. Aydındır ki, Vətən müharibəsində Qələbəsi ilə Azərbaycan regionun əsas hərbi siyasi gücünə çevrilib və bölgəyə maraq göstərənlər artıq Azərbaycanla daha yaxşı əlaqələrə malik olmağın zərurətini daha çox anlamağa başlayıblar. Bu proseslərdə isə Azərbaycanın əsas strateji müttəfiqlərindən biri və Avropada əsas ticari tərəfdaşı İtaliyadır. Azərbaycanla İtaliya arasında son 30 il ərzində qarşılıqlı etimada əsaslanan diplomatik münasibətlər formalaşıb. İtaliya hər zaman Azərbaycanın bölgədə apardığı haqq və ədalət işinə töhfə verən Avropa dövlətlərindən biri olub. Həmişə ən yüksək səviyyədə olmasına baxmayaraq hazırda Azərbaycanın regionda hakim mövqeyə yüksəlməsi Cənubi Qafqazda ticarətinin 95 faizini Azərbaycanla aparan İtaliya üçün yeni imkanlar açıb. Eyni zamanda, dünyanın əsas iqtisadi və siyasi güc mərkəzlərindən biri, böyük yeddiliyin üzvü kimi İtaliya ilə münasibətlərin inkişafı Azərbaycanın xarici siyasətinin prioritetləri ilə üst-üstə düşür.
Azərbaycan və İtaliyanın strateji tərəfdaşlığı yalnız ticari tərəfdaşlığa əsaslanmır. Bizim üçün şərəfli və çətin olan Vətən müharibəsi dövründə İtaliya açıq şəkildə Azərbaycanla həmrəyliyini ifadə edib, İtaliya mediası Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və beynəlxalq hüquq çərçivəsində ən ali səviyyədə məsələyə obyektiv yanaşmasını nümayiş etdirib.
Azərbaycan və İtaliya arasında mədəni əlaqələr də nəzərəçarpacaq dərəcədə inkişaf edib. 2020-ci ilin İtaliyada "Azərbaycan İli" kimi qeyd edilməsi, Bakıda İtaliya-Azərbaycan Universitetinin yaradılması və qarşılıqlı olaraq müxtəlif mədəni tədbirlərin təşkili bunun bariz nümunəsi hesab olunur. İtaliya şirkətlərinin Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda azad edilmiş ərazilərin bərpa-quruculuq işlərində iştirakı, 3 şəhərdə işğal və zəfər muzeyləri, Şuşada qədim məscidin bərpası və yeni məscidin inşasını həyata keçirməsi əlaqələrin genişlənməsini göstərir.
Dərinləşən münasibətlər enerji sferasını geniş şəkildə əhatə edir və məhz Azərbaycanla tərəfdaşlığı sahəsində İtaliya Avropanın enerji təhlükəsizliyində imkanlarını artırmaqdadır. Məlumdur ki, İtaliya ilə "Cənub Qaz Dəhlizi” layihəsi üzrə ciddi əməkdaşlıq mövcuddur. İki ildən artıqdır ki, Cənub Qaz Dəhlizi vasitəsilə Azərbaycan qazı İtaliya bazarına çatdırılır və Prezident İlham Əliyevin də bəyan etdiyi kimi, TAP layihəsi bizim birgə uğurumuzdur. Əgər 2021-ci ildə bu marşrut vasitəsilə 8.2 milyard kubmetr qaz ixrac edilmişdisə, bu il onun həcmi 11.6 milyard kubmetr olacaq. İtaliya da bu həcmdə qazın əsas tədarükçülərindən biri hesab olunur.
Hər iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi, enerji və mədəni əlaqələrin inkişafı yüksələn xətt üzrə inkişaf edir. Hazırda İtaliya şirkətləri ilə "yaşıl enerji", "yaşıl ərazi" və "ağıllı şəhər" konsepsiyaları ətrafında məhsuldar əməkdaşlıq davam edir. İtaliya təcrübəsinin bölgəyə transformasiya imkanları qiymətləndirilir.
Müasir dünyada enerji təminatının milli təhlükəsizlik məsələsi kimi qəbul edilməsi bu istiqamətdə Azərbaycanın artan rolunu bir daha da sübut etdi. Artıq Azərbaycan qazın Avropaya çatdırılması yox, şaxələndirilməsi siyasətini uğurla icra edir. Qeyd olunan məqamlarda Azərbaycanın İtaliya ilə əməkdaşlıq etməsi olduqca vacibdir. İtaliya Aİ və NATO-nun üzvüdür. Bu əməkdaşlıq Azərbaycanın Avropa məkanına inteqrasiyasına, eyni zamanda, regionda bir sıra siyasi və iqtisadi təşkilatlarla perspektivli əməkdaşlığına zəmin yaradır.

Elşən Manafov - siyasi sərhçi, politoloq
Teref.az