 |
|
|
2018-ci ildən, yəni Nikol Paşinyanın hakimiyyətə gəlməsi ilə Rusiya-Ermənistan münasibətləri nəzərəçarpacaq dərəcədə pisləşməyə başlayıb. İki ölkənin siyasi ritorikasında və mediasında qarşılıqlı ittihamlar, qınaqlar üstünlük təşkil etməyə başlayıb və tərəflər sərt bəyanatlar verməkdən çəkinməyiblər. Lakin diqqətlə baxsaq, əslində planlaşdırılmış tamaşanın şahidi olarıq. Onun ssenari müəllifləri bütün dünyanı Rusiya ilə Ermənistan arasında guya dərin ziddiyyətlərə inandırmaq istəyirlər. Halbuki iki ölkə arasında münasibətlər nəinki korlanmayıb, əksinə, möhkəmlənmənin yeni mərhələsini yaşayır. Ölkələr arasındakı ticarət dövriyyəsi son 4 ildə 4 dəfəyə yaxın (2020-ci ildəki 2.3 milyard dollardan cari ilin ilk yarısındakı 8.3 milyard dollara) artıb. Bu artım Ermənistanın Rusiyaya ABŞ və Aİ sanksiyalarından yayınmağa kömək etdiyi üçün baş verib. Qərb isə Ermənistanın bu əməllərinə sadəcə göz yumur və İrəvana hərtərəfli yardımları artıraraq onu silahlandırır. ABŞ, Rusiya və Fransanın - ATƏT-in Minsk qrupunun hər üç həmsədrinin Ermənistana qarşı belə səbirli münasibəti təəccüblü deyil. Bu ölkələr ənənəvi olaraq İrəvanı dəstəkləyiblər. Onların regionda nüfuz və mövcudluğunu saxlamaq üçün "Ermənistan" adlı layihəyə ehtiyacı var. Ona görə də Paris, Vaşinqton və Moskvanın hər biri ayrı-ayrılıqda və ya birlikdə Cənubi Qafqazda bu layihəni dəstəkləmək üçün addımlar atması tamamilə başa düşüləndir. Qarşılıqlı tənqid və təhdidlərə, o cümlədən nüvə ritorikasına baxmayaraq, Ermənistandan söhbət gedəndə Rusiya ilə Qərbin mövqeləri təəccüblü şəkildə üst-üstə düşür. Qərblə bağlı hər şey aydındır: Onun köməyi ən azı İrəvanın elan etdiyi "qərbyönlü" kurs ilə izah olunur, baxmayaraq ki, reallıqda Ermənistanın mövqeyində heç bir dəyişiklik yoxdur. O, hələ də KTMT və Aİİ üzvü olaraq qalır və onun ərazisində Rusiya hərbçiləri və sərhədçiləri yerləşməkdə davam edir. Rusiya ilə vəziyyət bir qədər mürəkkəbdir. Moskva ilə İrəvan arasında Zaxarova, Simonyan və digər rəsmilərin fəal iştirak etdiyi ictimai çəkişmə ikitərəfli münasibətlərdə gərginlik illüziyası yaradır. Ancaq bu, sadəcə bir görüntüdür. Praktikada Rusiya öz forpostuna sadiq qalır. Söhbət təkcə Overçukun ticarət dövriyyəsini artırmaq planlarından getmir. Açıq mənbələrdən əldə edilən məlumata görə, Rusiya Ermənistana silah tədarükünü bərpa edib. Xüsusilə, söhbət bir neçə il əvvəl alınması üçün müqavilələr bağlanmış "Smerç" tipli raketlərin tədarükündən gedir. Ermənistana Rusiya silahlarının tədarükü bu günə qədər davam edir. Eyni zamanda, 2022-ci ildən başlayaraq Rusiya Azərbaycana bir dənə də olsun patron göndərməyib və bunu Ukrayna ilə müharibə ilə izah edib. Yəni, Azərbaycanla dövlətlərarası münasibətlərin beynəlxalq hüquq prinsipləri və 2022-ci il fevral tarixli Müttəfiq əməkdaşlığı haqqında Bəyannamə əsasında inkişaf etdirilməsi ilə bağlı müqavilələri olan Moskva Ukrayna cəbhəsində baş verən hadisələrə görə mahiyyətcə "gözləməyi" təklif edir. Bununla yanaşı, münasibətləri pozulmaq ərəfəsində kimi görünən Ermənistan sanki heç bir gərginlik yoxmuş kimi Rusiyadan istənilən növ silahları almağa davam edir. Bu gün dünya şiddətli münaqişələrlə əhatə olunduğu zaman dövlətlər arasında etimad böhranı yaşanır. Amma hər şeyə baxmayaraq, rəsmi Bakı beynəlxalq münasibətlərdə öz mövqeyinin açıqlığına əsaslanan daimi yanaşma nümayiş etdirir. Və təbii ki, ona da oxşar yanaşmanın tətbiq olunmasını istəyir. Rusiya-Ermənistan münasibətləri yalnız Rusiya ilə Ermənistanın məsələsidir. Amma bir şərtlə ki, bu, ölkəmizin maraqlarına və təhlükəsizliyinə toxunmasın. Rusiya və Qərb Ermənistanı silahlandırmaqla, iqtisadi göstəricilərini gücləndirməklə sülh perspektivini ləngidir və regionumuzun təhlükəsizliyinə xələl gətirir. Artıq Ermənistan hakimiyyəti bir neçə il əvvəlkindən qat-qat "cəsarətlə" davranır. Bu tendensiya hər alınan yeni patron və təkrar ixracdan qazanılan dollarla daha da güclənəcək. Yavaş-yavaş, lakin əminliklə dünya erməniləri məğlubiyyət şokundan uzaqlaşır və erməni məsələsi üzrə ənənəvi müttəfiqlər yenidən regiondakı geosiyasi layihələrini dəstəkləməkdə birləşirlər. Rəsmi Bakı buna səssiz qala bilməz və qalmayacaq da.
Politoloq Azər Qasımov "Sherg.az"a deyib ki, Rusiya-Ermənistan münasibətlərindəki gərginliyin süni olduğu həmişə qeyd olunub. Analitik vurğulayıb ki, bunu iki ölkə arasında olan mal dövriyyəsi sübut edir:
"Mal dövriyyəsinin həcmi 8,5 milyard dolları keçib. Rusiyanın sanksiyalardan yayınmasının təmin edən əsas ölkə Ermənistandır. Məlum məsələdir ki, bu dövriyyədən Ermənistan milyardlar qazanır. Həmişə demişik ki, Ermənistan iki stulda oturur. Rusiya onsuz da Ermənistanı dolandırır. Ermənistan bundan arxayındır. Qərbdən də nəsə qoparmağın heç bir ziyanı yoxdur. Ermənistan hər iki tərəfə ümid verməklə məşğuldur. Onsuz da Ermənistan həmişə kimlərinsə hesabına dolanıb. Bu imitasiyalarda Ermənistan qarşı tərəflərin maraqlarından öz maraqları üçün məharətlə istifadə edir. Ermənistan bilir ki, nə qədər vəziyyət qeyri-müəyyən qalacaq, onun tərəflərdən istifadə etmək şansları həmişə olacaq. Ona görə də Ermənistan konkret hansı tərəfə getdiyini bəyan etmir. Hər dəfə bir tərəfə müəyyən jestlər etməklə onların ümidlərini diri tutur. Hesab edirəm ki, Ermənistanın bu oyunu hələ bir müddət də işləyəcək. Amma Ermənistan gec-tez seçim qarşısında qalacaq. Tərəflərdən birini seçməli olacaq. Hələlik o dövrə kimi kimdən nə istifadə etsə, özünə qənimət bilir".