 |
|
|
Baba İlyas Türklerin Anadolu ve Horasan tarihinde büyük yeri olan bir Türkmen piridir. Anadolu Selçuklu tarihi içerisinde adı Alaaddin Keykubad kadar çok anılır. Anadolu'da Arap-Fars kültür emperyalizmine, haksızlığa, talana, soyguna ve en önemlisi de Türkmenlerin dışlanmasına karşı büyük bir isyan başlatmıştır. Bu nedenledir ki Baha Said Bey onun için "Baba İlyas, Anadolu'daki ilk Türkçü'dür." demiştir. Yine Prof. Dr. Çetin Yetkin ''Baba İlyas'ın isyan hareketi emperyalizme karşı Anadlu'da yapılmış ilk Türk ihtilalidir.'' der.
Bayındır Boyundan olan Baba İlyas Horasan'da doğmuştur. Artan Moğol baskısı nedeni ile binlerce talibiyle birlikte Anadolu topraklarını yurt edinmişlerdir. Dede Kargın aracılığı ile önce Elbistan'a oradan da 400 talibi ile birlikte Amasya Çat Köyüne gelmiştir. Burada bir zaviye açıp burasını bir okul gibi kullanmıştır. Sultan Alaaddin Keykubad Çat köyüne gelerek zaviyeye uğramıştır. Daha sonra bu zaviye Anadolu'dan gelen insanlarla dolup taşmıştır.
Sultan Alaaddin Keykubad dönemimde Türkiye Selçuklu Devleti ile bir sorun yaşamayan Türkmenler daha sonra tahta geçen 2. Gıyaseddin Keyhüsrev döneminde gerek dahili ve harici bir çok olumsuz gelişme yaşamaya başlamışlardır. Türkmenler üzerinde artan baskı, Selçuklu Devleti ile artan gerilimler sonunda Baba İlyas liderliğinde Türkmen isyanının patlak vermesine neden olmuştur.
1240 yılında Adıyaman, Maraş, Amasya hattında büyük bir Türkmen ordusu ile Selçuklular savaşa tutuşmuş, çoğu yerde isyancı Türkmen birliklerinin üstün geldiği savaş Amasya'da Baba İlyas'ın çatışmayı kaybedip ele geçirilip idam edilmesi ile son bulmuştur. Ancak halifesi olan Baba İshak daha da öfkelenen Türkmenler ile harekete geçip Amasya'ya girmiş Selçuklu birliklerini dağıtmıştır. Kırşehir yakınlarında ki Malya Ovası'na heraket eden Baba İshak içinde Frank askerlerinin yoğun olarak bulunduğu Selçuklu Ordusu'na yenilmiştir. Baba İshak ve beraberinde ki Türkmenler kılıçtan geçirilmiş neredeyse hiç kurtulan olmamıştır. Böylece Anadolu'da dini ve siyasi olan ilk büyük Türkmen isyanı sonlandırılmıştır.
Baba İlyas'ın öncülük ettiği Babailik, Osmanlıların sonradan Kızılbaşlık dediği bu hareket Anadolu'da Aleviliğin gelişmesine, yayılmasına ve kurumlarının oluşmasında büyük bir rol oynamıştır. Baba İlyas bunun yanında Türk Kültürü ve inançları olan Şamani Gelenekleri Anadolu'ya taşıyarak Türkmenler arasında korunmasına ve ileri ki dönemlere taşınmasına büyük katkılar sağlamış bir Türkmen Piridir.
Türkmen Aleviler
Teref: Xocanın Blogu