Yeni bir araşdırmaya görə, planetimiz insanlığın çalışmaları səbəbi ilə bu sürətdə qızmağa davam edərsə, 2100-cü ilədək bütün dağ buzlaqlarının 086%-i əriyəcək. Bəs, buzlaqların əriməsi niyə önəmlidir?

Gununsesi.info xarici mətbuata istinadən dünyanın bütün buzlarının əriyəcəyi halında, ola biləcək ssenariləri sizə təqdim edir.

Ölkələrin iqlimlə bağlı götürdüyü son öhdəlikləri və verdikləri son sözlər dünyanın bu əsrin sonunadək 2.7 dərəcə qızmasına səbəb olacaq.

“Science” dərgisində yayımlanan geniş araşdırmada 200 min fərqli buzlağın çaşidli iqlim ssenarilərindən necə təsirlənəcəyi ilə bağlı detallı təhlil yer alır.

Buna görə istiləşmənin 1.5 dərəcə ilə limitlənməsini proqnozlaşdıran Paris Anlaşmasına sədatəqli qalınsa belə, bu buzlaqların yarısı itiriləcək.

Bu durum isə 2 milyarda yaxın insan üçün həyati dərəcədə önəmli su qaynaqlarının yox olması deməkdir.

Usta araşdırmaçılar Orta Şərq, Qafqaz, Amerika, Yeni Zelandiya kimi bəzi bölgələrdə buzlaq kütlələrinin ən yaxşı ehtimalla, 60 faizinin yüksək istilik ssenarisi ilə isə tamamının itiriləcəyini yazır.

Araşdırma Qrenlandiya və Antarktikadan başqa digər buzlaqlarla bağlıdır.

Planetimizdəki bütün buzlaqlar əriyərsə, nətivəsi nə olar?

Qütb buzlaqları dünyanın soyuducuları olaraq bilinir və planetimizin iqlim sisteminin düzəlməsində olduqca önəmli funksiyaları var.

Dünyanın şimal qütbündə cənubundan fərqli olaraq bir buz qitəsi yoxdur. Arktika okeanındakı buzların bir qismi hər yay əriyir, suya qarışır. Hər qış isə yenidən donur.

Ancaq iqlim böhranının təsiri ilə donan Arktika dənizinin buz kütləsi kiçilir və incəlir.

Ameirkanın Milli Kosmos Agentliyinin (NASA) açıqlamasına görə, dünyanın şimalındakı Arktika dəniz buzunun genişliyinin ən çox azaldığı sentyabr ayında 13 faiz kiçilmə yaşanır. Bu, ən azı, bir ildir ki, görülməmiş bir haldır.

Dəniz buzlaqları digər buzlaqlar kimi, dünya isindikcə əriyir və ərimələri dünyanı daha çox qızdırır.

Bu durum yer üzünün səth albedosunun dəyişməsindən qaynaqlanır.

Albedo – Yəni, əks etdirmə(ağlıq dərəcəsi) bacarığı səthin rənqi açıldıqca artır

Qütblərin ağ qarların əvəzinə, tünd rəngli sularla əhatələnməsi daha çox isti qapması ilə nəticələnir.

Hazırda görülməyə başlanan bir digər yenilik isə okean axıntılarının istilik və duzluluq tarazlığının dəyişməsi ilə dünyanın iqlimini nizamlama həcminin azalmasıdır.

Buzlaqların əriməsi ilə birlikdə Arktikadakı duzlu su qalınlığının azalması bu axıntıların yavaşlamasına qatqı verir.

Ekspertlərin fikrincə, bu durum Avropada kiçik bir buz çağının yaşanmasının önünü aça bilər.

Araşdırmalar göstərir ki, insanlıq tarixində əkinçilik ictimaiyyətinə keçidin dünya iqliminin stabil hala gəlməsi ilə eynizamanlı olaraq gerçəkləşdiyini söyləyir.

İqlimdəki naməlumlqla birlikdə əkin işlərində pozuculuqla bağlı qida təhlükəsizliyi böhranının dərinləşməsi də gözləniləndir.

Dağ buzlaqlarının əriməsi həmin buzlaqlarda yaşayan canlıların içməli suya əlçatımlılığına da təsir edə bilər.

Bəzi cəmiyyətlərin suya əlçatımlılığı artarkən, bəzilərininkinin azalması toqquşmalara səbəb ola bilər.

Bununla yanaşı, artan istiliklər, sellər, torpaq sürüşmələri və quraqlıq kimi nəticələr doğura bilər.

Elm adamları buzlaqların əriməsinin çoxlu miqdarda bakteriya və toksik maddələrin dünyaya yaılması səbəbi ilə Yer qabığının sürüşmələrə, hətta onun fırlanmasının dəyişməsinə qədər fərqli otensial nəticələrini kəşəf etməyə davam edirlər.

Dünyadakı bütün buzlaqların əriməsinin minlərlə il davam edəcəyi düşünülür.

Elm adamları bundan çox qısa müddət içində yaşanacaq təsirlərin geri döndürülməzi olduğunu söyləyirlər.

Tərcümə: Arzu Sayadoğlu