“Atamın ölümündə bəzi məmurların əli var” – Məşhur Xalq artistindən ŞOK AÇIQLAMA

Yaradılıb 23.08.2022 08:58 | Baxış sayı: 154
Ardını oxu...
“Onun ömrünün qısalmağında bəzi məmurların əli var. Həmin hadisədən bir il sonra vəfat etdi. Son gün onu xəstəxanaya apardım. Dedilər ki, darıxmayın, yaxşı olacaq. Ona həddindən çox dərman verdilər, təzyiqi çox düşdü, ürəyi dözmədi”.

Teref.az xəbər verir ki, bu sözləri kulis.az-a müsahibəsində aktyor, rejissor, Xalq artisti Şəmsi Bədəlbəylinin oğlu Fərhad Bədəlbəyli deyib.

Həmin müsahibəni təqdim edirik:

– Şəmsi Bədəlbəyli necə ata idi?

– Məni çox sevirdi. Tərbiyə məsələsində çox ciddi idi. Məsələn, Moskvaya gedirdik bir dəfə, yeməyimiz bol idi. Çörəyimiz isə az idi. Gördüm ki, axırıncı bir dilim çörək qalıb, onu götürüb yedim. Atam dedi ki, “eybi yox, mən sənə heç nə deməyəcəm, amma bir də belə şey etmə. İndi sən “krısalıq” etmisən. Çörəyin son dilimini iki yerə bölmək lazımdır”. Mən ağladım, anam dedi ki, uşağı pərt elədin. Atam isə dedi, “yox, sabah mən olmayacam, onun psixologiyası bu cür olmalıdır. Son tikəni bölüşməlidir”. Bu mənim üçün dərs oldu. İndi dostlarla yemək yeyəndə çörəyi bölürəm, deyirlər, əl çək, istəmirik. (gülür)

– Evdə sərt idi?

– Mənim yadıma gəlmir ki, nə vaxtsa atam mənim üstümə qışqırsın. Ailədə çox mehriban insan idi. Çox xeyirxah idi. Bəlkə də, ailəmizin illər uzunu qarşılaşdığı çətinliklər atamı insanlara qarşı mehriban eləmişdi. O, insanlığa çox dəyər verirdi. Bəzən də sərt olurdu. O ailənin çox böyük faciələri var. İki qardaş repressiyaya məruz qaldı. Atam da yarım il repressiyaya məruz qalıb. Sonra onu buraxdılar. Atam məmurlarla da toqquşurdu. Elə mən də toqquşuram. Onlar elə bilirlər ki, həmişə var olacaqlar. Atam həmişə deyirdi ki, heç vaxt başını aşağı salma. Bulqakovun “Master və Marqarita”sında da deyilir ki, heç vaxt xahiş etmə, əgər lazımdırsa, sənə verəcəklər. Mən də heç kimdən heç nə xahiş etməmişəm. Bütün bu fəxri adlar, titullar özləri gəlib. Biz 50 illik yubileyi burada qeyd edirdik, dedilər ki, sənə heç bir ad verməyəcəyik, dedim, canınız sağ olsun.

– Rahat olmusunuz.

– Tamamilə rahat olmuşam. SSRİ Xalq artisti adı o vaxt marşala bərabər idi. Ona görə də tam xoşbəxt idim, dostlarım var idi, tələbələrim məni sevirdilər. Atam həmişə deyirdi ki, belə şeylərə fikir vermə. Ona Xalq artisti adı verirdilər, qardaşı Əfrasiyaba vermədilər. Gedib Mərkəzi Komitədə Süleyman Vəzirova dedi ki, “o mənim böyük qardaşımdır, “Qız qalası” baletinin müəllifidir. Fəxri adı mənə yox, ona verin”. Hansı qardaş bunu edər? Heç kim. Sonra özü də ad aldı. Hamıya ədalətlə yanaşırdı. Hazırcavab idi, Mərkəzi Komitənin katibləri bir şey desə də, onlara cavab verirdi.

– Fərhad bəy, Şəmsi Bədəlbəylinin ailəsində doğulmaq sizə üstünlüklərlə bərabər, hansı çətinlikləri gətirib?

– Çətinlik odur ki, yaxşı musiqiçi olduğunu sübut etməlisən. Şəmsi bəy mənim əvəzimə səhnədə ifa etməyəcək axı. O vaxt Moskva Konservatoriyasında XX əsrin ən yaxşı pianoçuları çalışırdılar. Onların qarşısında çıxış etmək, Portuqaliyaya getmək, müsabiqələrə çıxmaq çox çətin idi. Əlbəttə, uşaqlıqda çox xoşbəxt idim. Çünki maestro Niyazinin məşqlərinə gedirdim. Evimizə Fikrət Əmirov, Səid Rüstəmov gəlir, atamla birlikdə operetta üzərində işləyirdilər. Bu mənim üçün böyük bir üstünlük idi. Amma sonra nəyə qadir olduğunu özün sübut etməlisən. Gündə 8-9 saat çalışırdım piano arxasında. Əgər siz bu soyadın altında çıxış edirsinizsə, məsuliyyətiniz daha böyükdür. Başqaları nəsə səhv etsələr, üstündən keçəcəkdilər. Amma mən səhv edəndə deyəcəkdilər ki, “elə atanın belə oğlu, heyf”.

– Üzeyir Hacıbəyovla yaxın qohum olublar...

– Babam Bədəl bəylə Üzeyir bəy doğmaca xalaoğlu idilər. Ona görə də bir-biri ilə sıx təmasda olublar. Atamla Əfrasiyab əmimin yetişmələrində Üzeyir bəyin rolu çox olub. Xüsusilə Şəmsi Bədəlbəylinin yetişməsində. Atamın bütün ömrü, demək olar ki, Üzeyir bəylə bağlı idi. Azərbaycan Musiqili Komediya Teatrını da atam məhz Üzeyir bəyin təklifindən sonra yaradıb. İlk dəfə həmin teatrda Üzeyir bəyin “O olmasın, bu olsun” və “Arşın mal alan” operettaları tamaşaya qoyulub. Onun direktor olduğu illərdə “Muzkomediya”, doğrudan da, qüvvətli teatrlardan idi. O teatrdan əvvəl isə atam Opera Teatrında rejissor idi. Atam orta təhsilini Bədəl bəyin öz məktəbində başa vurandan sonra Üzeyir bəy onu konservatoriyaya dəvət eləyir - tar sinfinə. Çünki atam uşaqlıqdan tar çalırmış. Ancaq sonradan Şəmsi müəllim öz fəaliyyətini rejissor kimi davam etdirdi. Bu işdə mərhum Cəfər Cabbarlının ona böyük təsiri olub. Çünki Əfrasiyab Bədəlbəyli ilə Cəfər Cabbarlı arasında böyük dostluq əlaqələri mövcud idi və bu dostluq Şəmsinin rejissor kimi fəaliyyət göstərməsinə də təsir edib.

– Az əvvəl repressiyalardan söz açdınız. Üzeyir bəy vaxtilə çox adama repressiyadan qurtulmaqda kömək edib. Bəs sizin ailəyə niyə dəstək ola bilmədi?

– O yazıq özü qılıncın altında idi. Gündə bir məqalə yazıb təhqir edirdilər onu. Ancaq və ancaq “Arşın mal alan” və “Koroğlu”ya görə Stalin ona dəymirdi. Bulqakova da toxunmadı, Üzeyir bəyə də. Stalin başa düşürdü ki, onlar, həqiqətən, dahi insanlardır. Amma Hüseyn Cavid də, Müşfiq də getdilər. Bədəl bəy Bədəlbəyli 1932-ci ildə vəfat etməsəydi, 1937-də o da gedəcəkdi.

– Atanızla əminiz sirləri əski əlifba ilə yazırmışlar...

– Bəli, əski əlifba ilə yazırdılar. O, ərəb əlifbasını bilirdi və bəzən Əfrasiyab əmimlə məktublaşanda bu əlifbadan istifadə edirdi.

– Şəmsi bəy teatr rəhbəri olub. Teatrdakı intriqalar ona necə təsir edirdi?

– Onun evdə ürəyi də sancırdı. Ona çox təzyiq göstərirdilər. Məqalə yazırdılar ki, o bizi rejissor kimi qane etmir. Çox incidi onlardan. Çünki hamısının üstündə əməyi var idi. Teatr daim intriqaların içində olub. Təkcə Azərbaycanda yox, bütün dünyada. İntriqasız teatr yoxdur. Guya siyasət intriqasız olur? Bəs jurnalistika?

– Məclis qurmağı xoşlayırdımı?

– Biz həmişə maestro Niyazinin evində kef çəkirdik. 15 yaşımda süfrə arxasında onlarla birlikdə çörək yeyirdim. O mənim təkcə atam yox, həm də dostum idi. Mənə azadlıq vermişdi. Zarafatlarımız var idi, birlikdə gözəl qızlara baxırdıq.

– Qadınlara münasibəti necə idi?

– Çox yaxşı. Bütün Moskva ulduzları, gözəl qadınlar Bakıya gəlirdilər. Təbii ki, atam da yaraşıqlı kişi idi. Heyf ki, mən ona oxşamadım. O tamam başqa, lüks bir insan idi. Saçını darayırdı, bütün qızlar da baxırdılar. Atam isə bundan sadəcə feyzyab olurdu. (gülür)

– Buna görə ananızla problem yaşamırdı?

– Anam heç vaxt qısqanmayıb. Bilirdi ki, hamı ona baxır. Deyirdi, “gözəl kişidir, baxsınlar”. Özündən çox razı idi.

– Dostları kimlər idi?

– Lütfəli Abdullayev, maestro Niyazi, Süleyman Rüstəm, Böyükağa Mirzəzadə, Mikayıl Abdullayev, Səid Rüstəmov, Fikrət Əmirov, Nəsibə Zeynalova. Nəsibə xanım bizə gəlirdi, birlikdə qastrollara gedirdik. Onun qucağında fotom da var. Şövkət xanımla da dost idi. Onlara çox hörmətlə yanaşırdı. Bizim evimizdə heç bir problem olmayıb. Atam rəhmətə gedəndə Süleyman Rüstəm çox təsirli bir şeir yazdı ki, “Şəmsisiz qalmışıq”. Atamın SSRİ-nin başqa respublikalarında da yaxşı dostları vardı. Tanınmış gürcü rejissoru Dodo Aleksidze ilə yaxın əlaqələri vardı. Yəni o vaxt SSRİ-də yaşayan bütün tanınmış musiqiçilər, rejissorlar və digər mədəniyyət xadimləri onunla yaxın təmasda idilər.

– Şəmsi müəllimin hansı xasiyyəti sizinki ilə oxşardır?

– İnsanlara qarşı xeyirxah olmaq hissi onda güclü idi və bu keyfiyyət ondan mənə keçib. Şəmsi müəllim heç vaxt vəzifəcə özündən aşağı olanları incitməyib. Bu xüsusiyyət məndə də var.

– Bəs fərqli cəhətləriniz nələrdi?

– O, məndən xeyli savadlı idi. Şəmsi müəllim həm milli psixologiyamızı, həm rus mədəniyyətini, həm də Avropa mədəniyyətini gözəl bilirdi. Biz isə rusdilli uşaqlar idik, məktəbdə rus bölməsində təhsil almışdıq. İndi-indi biz öz milli mədəniyyətimizi öyrənməyə başlamışıq. Şəmsi müəllim isə milli musiqimizi, muğamatımızı, klassik ədəbiyyatımızı çox gözəl bilirdi. Əylənməyi də xoşlayırdı. Futbolu çox sevirdi. “Neftçi” uduzanda ona çox təsir eləyirdi, ürəyi ağrıyırdı.

– Hansı yeməkləri xoşlayırdı?

- Əlbəttə, milli xörəkləri çox sevirdi. Ən çox xoşladığı isə şüyüdlü plov idi. Mənim nənəmin bir tərəfi Qacarlar nəslindəndi. Ona görə nənəm tez-tez “İran plovu” bişirirdi.

– Sənət adamları, yaradıcı insanlar siqaretdən və içkidən istifadə etməyi sevirlər…

- Atam içirdi, özü də möhkəm. Atam, mən və bir də maestro Niyazi bir yerdə “bir vaqon” araq içmişik. 13 yaşımdan məclislərdə atama badə yoldaşı olmuşam. Siqaret də çox çəkirdi. Həmişə siqaret çəkdiyinə görə onunla mübahisə edirdim. Çünki ürəyi xəstə idi. Atam ürəyi xəstə ola-ola siqaret çəkdiyi üçün mən siqaretə nifrət elədim və çəkmədim. Çəkəndə də bahalı siqaretlər çəkirdi.

– Ömrünün son illərində həmkarları tərəfindən atanıza xəyanət də olub...

– Mən dəqiq bilmirəm, amma niyəsə yaralı getdi. Heç nə başa düşmədim. Yəqin, intriqalar... Özü heç nə demirdi. Çox qapalı insan idi. Mərd idi, heç nədən şikayət etməzdi. Nədənsə narazılıq etdiyini, təəssüfləndiyini görməmişəm. Heyf, gözəl aktyor idi.

– Şəmsi bəyin son günlərini necə xatırlayırsınız?

– Ağır günlər idi. Ona görə də mən o günləri həmişə unutmağa çalışmışam. Teatr Xadimləri İttifaqının qurultayı idi. Onu seçməliydilər, Şəmsi bəy ən sanballı namizəd idi. Mərkəzi Komitədən zəng gəldi ki, ayrı bir adam seçilsin. Özü də son dəqiqədə. Birdən-birə ağappaq oldu, çox sıxıldı. Onu götürüb getdik evə. Maraqlı bir hadisə baş verdi, konyak götürüb açmaq istədim, şüşə partladı. Onun ömrünün qısalmağında bəzi məmurların əli var. Həmin hadisədən bir il sonra vəfat etdi. Son gün onu xəstəxanaya apardım. Dedilər ki, darıxmayın, yaxşı olacaq. Ona həddindən çox dərman verdilər, təzyiqi çox düşdü, ürəyi dözmədi. Qayıtdım evə, birdən Sevda xanım zəng elədi. Dedi, xəbərin yoxdur? Atana nəsə olub, get ora. Artıq başa düşdüm.

­­­– Sənətkar ailəsində dünyaya gəlmisiniz. İncəsənət mühitinin içərisində böyümüsünüz. Fərhad Bədəlbəyli kimi sənətdə və həyatda ən böyük çətinliyiniz nə olub?

– Mən sübut etməliydim ki, həqiqətən də, yaxşı musiqiçiyəm! Çətinliyim bu idi. Şəmsi müəllim mənim əvəzimə səhnəyə çıxıb piano çalmayacaqdı. Moskva Dövlət Konservatoriyasında oxuyanda orada 20-ci əsrin ən böyük musiqiçiləri çalışırdılar. Onların qarşısında çıxış etmək, müsabiqələrdə iştirak etmək çox çətin idi. Əlbəttə, mən uşaqlıqda çox xoşbəxt olmuşam. Çünki maestro Niyazinin məşqlərinə gedirdim. Onun, demək olar, övladı kimi idim. Bundan başqa, o dövrün görkəmli insanları Fikrət Əmirov, Səid Rüstəmov və başqaları gəlirdilər. Mühit mənə mütləq təsir edirdi. Onları dinləyirdim. Yaşadığım mühit mənim üçün böyük dəstək olub. Bundan sonrasını – nələrə qadir olduğumu artıq mən özüm sübut etməliydim. Hər gün səkkiz, doqquz saat çalışırdım. Asan məsələ deyildi. Ona görə indi belimdəki ağrılar məni incidir. Bilirsiniz, əgər bir insan məşhur soyadın altında çıxış edirsə, onun məsuliyyəti daha böyük olur. Mənim qüsurlarım olsaydı, deyəcəkdilər, eh, heyf ki, elə atanın belə oğlu oldu. Niyazinin, Əfrasiyab Bədəlbəylinin, Şəmsinin qarşısında mən cavab verməyə borcluydum.
 

Duqin Azərbaycan əsillidir? - Tofiq Zülfüqarov bilinməyən faktları açıqladı

Yaradılıb 23.08.2022 08:53 | Baxış sayı: 136
Ardını oxu...
Teref.az keçmiş xarici işlər naziri Tofiq Zülfüqarovun Publika.az saytına müsahibəsini təqdim edir:
– Tofiq müəllim, tanınmış rusiyalı filosof, politoloq və ictimai xadim, Beynəlxalq Avrasiya Hərəkatının lideri Aleksandr Duqinin qızı Darya Duqinanın terror aktı nəticəsində həlak olması ilə bağlı sizin fikirlərinizi bilmək istərdik...
– Bu onu göstərir ki, Ukrayna müharibəsi Rusiyanın əsas mövzusu olarkən artıq konflikt formasının inkişafına gətirib çıxarır. Çünki teraktın məsuliyyətini öz üzərinə götürən Rusiya Milli Respublika Ordusu siyasi bəyanat yaydı. Bəziləri deyir ki, bu saxtadır, bəziləri həqiqi olduğunu iddia edir. Ancaq bəyanata fikir versək görərik ki, orada iddialı bir mövqe mövcuddur və bu mövqenin tərəfdarları Rusiyada potensial olaraq çoxdur. Onlar məhz Putinin siyasətinə qarşı çıxış edirlər. Onun dost və qardaş slavyan xalqları arasında nifaq saldığını deyirlər. Yəni, bu elə bir hadisədir ki, o artıq Rusiya daxilində yeni proseslərə gətirib çıxaracaq.
– Aleksandr Duqinin baxışlarını və fəaliyyətini Azərbaycanın maraqları baxımından necə qiymətləndirmək olar?
– O, ilk növbədə rus millətçisidir. Ancaq onun avrasiyaçılıq konsepsiyasının prinsiplərindən biri ondan ibarətdir ki, slavyan etnosunun türk etnosu ilə hansısa formalarda əməkdaşlığı olmalıdır. Duqin məhz o adamlardandır ki, Rusiyanın siyasətini ilk növbədə Türkiyəyə, bəlkə qismən də Azərbaycana münasibətdə dəyişdirib. Onun baxışları göstərir ki, Rusiya öz gələcəyi üçün Türkiyə ilə əməkdaşlıq etməlidir. Biz bilirik ki, o, 2015-ci ilin noyabrında rus hərbi təyyarəsinin vurulması ilə başlayan Türkiyə-Rusiya böhranı vaxtı çox fəal idi. Duqinin Türkiyə siyasi elitası ilə əlaqələri bu böhranın həllinə xidmət edirdi. Hər halda mən belə düşünürəm. Təbii ki, real oyunçular fərqli idi. Duqin bildirmişdi ki, biz Türkiyə ilə əməkdaşlığı davam etdirməliyik. Bu fikir istər-istəməz ictimiyyət tərəfindən qəbul olunmuşdu. Yaddan çıxarmayaq ki, Duqinin əsli də deyəsən Azərbaycandandır. Səhv etmirəmsə, onun babaları burada yaşayıblar. Yəni, bizə münasibəti mən hesab edirəm ki, müsbətdir. Təbii ki, onun rus millətçisi kimi bəzi baxışları bizim maraqlarımıza ziddir. Ancaq dünya təkcə o adamlardan ibarət deyil ki, onların dedikləri bizə xoş gəlsin. Biz çevik və real siyasətdə hər bir imkandan istifadə etməliyik. Harada nə xeyir qazana bilsək, ondan istifadə etməliyik. Bu, o cümlədən Duqinə də aiddir. Hesab edirəm ki, onun qızının faciəli şəkildə həlak olması məsələsində mövqeyimiz bizə dost mövqe göstərən Duqinə ən azı başsağlığı vermək şəklində olmalıdır. Kim istəyir versin, kim istəyir verməsin. Verməyənlər özləri bilərlər. Amma mən hesab edirəm ki, onun Rusiya ilə Türkiyə arasında münasibətlərin yumşaldılması istiqamətindəki fəaliyyəti, bunun fəlsəfi-sosioloji baxımdan əsaslandırılması bizim üçün müsbətdir.
Burada bir fikri də qeyd etmək lazımdır. Rusiyada müxtəlif siyasi dairələr var. Yadınızdadırsa, bir neçə il əvvələdək Ermənistan Rusiyada forpost adlandırılırdı. Duqin və digər ictimai xadimlərin fəaliyyəti nəticəsində artıq bu məfhumdan istifadə olunmur. Əksinə hər yerdə vurğulanır ki, Rusiya ilə Türkiyə arasında olan münasibət bu bölgə üçün ən əhəmiyyətli əməkdaşlıq platformalarından biridir.
– Duqinin Azərbaycan əsilli olması barədə bir qədər ətraflı məlumat verə bilərsinizmi?
– Bu barədə məndə ətraflı məlumat yoxdur. Deyəsən onun kökləri molokanlara aiddir. Hardasa oxumuşam. İndi dəqiq demək çətindir. Buna görə də Azərbaycana yaxınlığı var.
– Müsahibənin əvvəlində adını çəkdiyiniz Rusiya Milli Respublika Ordusu adlanan qurumun bəyanatını ciddiyə almaq olarmı, yoxsa bu bəyanatla hansısa qüvvələr tərəfindən iz azdırılır?
– Nəsə demək çətindir. Bilirsiniz, əslində Rusiyanın yaxın tarixinə baxsaq, terror aktlarının həddən artıq çox olduğunu görmək mümkündür. Bu, həm Şimali Qafqazdakı separatçı qüvvələrə, həm də digərlərinə aiddir. Yəni, terror aktları müasir Rusiyanda siyasi üslublardan biridir. Nadir hallarda baş verən bir hadisə deyil.Bunu açıq demək lazımdır.
Bəzən bu məsələni Ukrayna ilə bağlayırlar. Biz bir şeyi başa düşməliyik: Ukraynada gedən hərbi əməliyyatlar nəticəsində Rusiyanın hərbi baxımdan məğlub olacağına ümid yoxdur. Bu ehtimallar azdır. Hər halda mən bu fikirdəyəm. Çünki bəzi mütəxəssislərin dediklərinə görə, Rusiyanın hərbi potensialı müharibədən öncə Ukraynanınkını 10-15 dəfə üstələyirdi. Yaxşı, indi bu nisbət azalıb, deyək ki, 15 deyil, 5-dir. Qərbin hərbi baxımdan nisbi şəkildə kömək etməsinin hərbi nöqteyi-nəzərdən nəticəyə gətirib çıxaracağına inanmıram. Ukraynanın və dostlarının əsas ümidi ilk növbədə Rusiyada gedən proseslərlə bağlıdır. Orada daxili proseslər istər-istəməz həm siyasi, həm iqtisadi böhrana gətirib çıxaracaq. Məhz bunların nəticəsində bu işğala son qoyula bilər. İndi dediyim bu hadisə onu göstərir ki, Rusiyada qarşıdurma üçün müxtəlif konsepsiyalar mövcuddur və hətta açıq şəkildə bəyan olunur. Bu terror aktı da siyasi situasiyanın inkişafında vacib hadisələrdən biridir.
– Ukraynanın bu hadisənin baş verməsində marağı varmı?
– Mən bunu deyə bilmərəm. Çünki məndə nə bu fikri dəstəkləmək, nə də inkar etmək üçün məlumat yoxdur. Sadəcə olaraq “mənə elə gəlir ki, bu belədir” demək ciddi olmaz. Hələ ki, məlumatlar yoxdur (qeyd edək ki, müsahibə Rusiya Federal Təhlükəsizlik Xidmətinin baş vermiş hadisənin Ukrayna xüsusi xidmət orqanlarının planlaşdırıb həyata keçirməsinə dair məlumat yaymasından əvvəl götürülüb). Olan məlumat Rusiya Milli Respublika Ordusu adlanan qurumun bəyanatıdır və bu, terror aktıdır. İstisna etmirəm ki, bu təşkilatın arxasında yetərincə qüvvələr dayanır. Ən əsası odur ki, ictimai rəydə bu cür baxışlar mövcuddur. Onlar qeyd edirlər ki, Putinin siyasəti ilə razı deyillər. Bu siyasət Rusiyanın öz qonşuları ilə münasibətinin köklü şəkildə pisləşməsinə gətirib çıxarıb. Ukrayna kimi qardaş ölkə və xalqla müharibə aparılır və sair. Demək, bu fikirlər ictimaiyyətdə mövcuddur ki, bu cür terror aktı baş verib.
Bəziləri deyirlər ki, bu ideologiyanın əsasında Duqin dayanır. Yəni, o formalaşdırıb. Bunu inkar etmək çətindir, çünki mən onun fəaliyyəti ilə o qədər də tanış deyiləm. Amma əvvəldə qeyd etdiyim kimi Rusiya siyasi elitasının, qismən ictimaiyyətin Türkiyəyə münasibəti Duqin və onun kimi düşünən insanların baxışları nəticəsində köklü şəkildə dəyişib. Bu bir faktdır.
– Əslində avrasiyaçılıq ideyası öz-özlüyündə Avrasiya materikindəki böyük ölkələrin əməkdaşlığını nəzərdə tutur ki, burada da açar ölkələr Rusiya, Çin, Hindistan və Türkiyədir. Bu baxımdan Duqinin mövqeyini başa düşmək olar...
– Bilirsiniz, avrasiyaçılıq yeni ideya deyil. Demək olmaz ki, onun müəllifi təkcə Duqindir. Avrasiyaçılıq baxışları hələ ondan qabaq var idi. Məsələn, Lev Qumilyovun məşhur nəzəriyyəsi mövcuddur. Qumilyov qeyd edir ki, slavyanlarla türklər bir yerdə olanda Avrasiyanın sahibi olur və sair. Yəni, bu cür baxışlar mövcuddur. Bəli, bunların içində qatı rus millətçiliyi də var, amma hesab edirəm ki, bəzi elementləri bizim üçün müsbətdir. Ən azı müsbət məqam ondan ibarətdir ki, slavyanlar türklərə düşmən kimi yox, tərəfdaş kimi baxırlar. Slavyanların türklərə tərəfdaş kimi baxmasının təbliği hesab edirəm ki, faydalıdır.
– Duqinin qızının öldürülməsinin izlərinin Fransaya gedib çıxdığı, prezident seçkilərində ikinci turda ikinci yeri tutmuş Marin Le Penin seçki kampaniyasının maliyyələşdirilməsi işinin kurasiyasının Darya Duqina tərəfindən həyata keçirildiyi, onun məhz bu səbəbdən qətlə yetirildiyi kimi versiyalar səslənir. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?
– Ehtimallar çox ola bilər, amma gəlin əsaslara baxaq. Nəyə görə mən vaxtın böyük hissəsini Rusiya Milli Respublika Ordusu adlanan qurumun bəyanatına həsr etdim? Çünki orda göstərilən fikirlər və onların əsaslı olması, hər halda reallığa çox yaxın olması məndə elə təəssürat yaradır ki, orada doğrudan da hansısa ideologiyanın təsiri altında insanlar var. Nəyə görə Rusiya Ukrayna ilə müharibə aparır? O müharibə ki, onun nəticəsində nə Rusiya qalib gəlir, nə Ukrayna. Bu baxımdan belə baxışlar çoxluq təşkil edir. Sizə açıq deyim ki, mən də o mövqedəyəm. Orada Rusiyanın faydasının nə olduğunu kimsə mənə izah etsin. Bu faydanı heç kim deyə bilməz. NATO-nun yaxınlaşması ciddi söhbət deyil. Rusiya indiyədək NATO-nun dörd ölkəsi ilə həmsərhəd idi, artıq bu ölkələrin sayı beşə çatır. Yəni, Ukraynaya müdaxilə üçün hansısa əsaslı səbəb göstərilmir.
– Belə fikirlər var ki, hədəfdə əslində Duqinin özü olub. Belə ki, o son anda fikrini dəyişib və başqa avtomobillə getməyə qərar verib...
– Mən də bunu oxumuşam, təbii ki, əsas məqsəd, əsas hədəf Duqin olub. Çünki onun qızının önəmi özü qədər deyildi. Düzdür, Duqina da fəal idi.
Duqin və Duqina 2018-ci ildə Cocuq Mərcanlı kəndində keçirilən “Bakı və Moskva arasında geopolitik ox: Azərbaycan Rusiyanın Cənubi Qafqazda yeganə müttəfiqidir” mövzusunda konfransa qatılaraq Azərbaycana dəstək ifadə ediblər. Həmin konfransda Rusiyadan Dövlət Dumasının deputatlarıı Dmitri Savelyev və Aleksey Yezubov, jurnalist, ictimai xadim Maksim Şevçenko, Ekspertlər Klubunun üzvü Valeri Korovin, “Milli müdafiə” jurnalının redaktoru, hərbi ekspert İqor Korotçenko və digər şəxslər iştirak edib. Konfransdan sonra qonaqlar işğaldan azad edilmiş Lələtəpə yüksəkliyində olmuş, orada Azərbaycan əsgərləri ilə foto çəkdirmişdilər ki, bu da Ermənistanda böyük etiraza səbəb olmuşdu.
Görürük ki, bu insanlar həm Azərbaycan, həm Türkiyə ilə əməkdaşlığı təbliğ edirlər. İkincisi, biz başa düşməliyik ki, Rusiyanın siyasi elitası arasında ermənipərəstlər də çoxdur. Və bu cəbhədə vuruşan məhz Duqin, Şevçenko kimi insanlardır. Bu baxımdan biz onlara istər-istəməz bu məsələdə dəstək veririk. Onlar da bizə dəstək verirlər. Ermənilərin Rusiya mediasında monopoliyası məhz bu insanların vasitəsilə qırılmalıdır. Yəni, onlar taktiki və strateji baxımdan bizim üçün çox vacib tərəfdaşdırlar. Onların bəyanatları müharibə vaxtı ermənilərin təbliğatını bir növ neytrallaşdırırdı, indi də neytrallaşdırır.
– Bundan sonra Rusiyada proseslər necə inkişaf edəcək?
– Hiss olunur ki, siyasi böhran güclənəcək. Çünki Rusiyanın Ukrayna ilə müharibə aparmaqda əsl marağının nə olması sualına cavab tapa bilmirik. Rusiyanın özündə o qədər boş torpaqlar, o qədər yerlər var ki, onları inkişaf etdirmək üçün böyük pullar lazımdır. Bu pullar isə müharibəyə xərclənir. Bir-birinə qardaş olan insanlar, xalqlar bir-birini vurub öldürürlər. Bu məsələləri əsas götürsək, görəcəyik ki, doğrudan da Rusiyanın özünün ziyanına olan bir addım atılıb. Təbii ki, bu fikirdə olan insanların sayı çoxalacaq. İndi onlar üçün bir növ çox təsiredici hadisə baş verib. Yəni, bu fikirdə olan insanlar tək deyillər. Bu terror aktı Duqinin avrasiyaçılıq baxışlarına görə deyil, onun Ukraynaya qarşı olan mövqeyinə görədir. Həmin mövqe nəticəsində bu baş verib. Biz təbii ki, onun Ukrayna ilə bağlı baxışlarını qəbul etmirik, amma qeyd etdiyim məsələlərdə biz onunla əməkdaşlıq edirdik və edəcəyik. Bilirsiniz, hər şey Azərbaycanın milli maraqları baxımından ölçülməldir. Mənə xeyri varsa, mən onunla əməkdaşlıq etməyə hazıram. Bu çox sadə bir mövqedir.
 
 
 

Leyla Əliyeva: "Mən xəyalən onunla məsləhətləşirəm"

Yaradılıb 22.08.2022 09:30 | Baxış sayı: 141

Ardını oxu...

"Həyat, insanlar, duyğular – bütün bunlar mənə ilham verir. Mənə elə gəlir ki, şeirlər mənə Allahdan gəlir, sətirləri eşidirəm. Bir neçə dəqiqəyə şeir yaza bilərəm, bəzən hətta yuxuda da, sonra yeni qafiyələr gəlir...".

Bunu “Nargis Magazine” jurnalına müsahibəsində Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti, Azərbaycan Prezidentinin böyük qızı Leyla Əliyeva yaradıcılığından danışarkən deyib.

“Yaradıcılıq bacarığı – Uca Yaradanın bizə, övladlarımıza verdiyi böyük bir töhfədir, bizə bəxş edilmişdir. Yəqin ki, yüksək texnologiyalar sayəsində insanların yaradıcılığa daha çox vaxt ayıracağı xoşbəxt zamanları görəcəyik və gözəl rəsmlər çəkmək, möhtəşəm şeirlər, zərif musiqi yaratmaq insanın ən əhəmiyyətli bacarığına çevriləcək. Ümumiyyətlə, uşaq böyütmək və dadlı yemək bişirmək, ürəkdən işləmək, yaşamaq və gözəlliyi qiymətləndirmək – bunların hamısı yaradıcılıqdır. Belə deyərdim: yaradıcılıq ürəkdən gələn və bizə sevinc verən bir şeydir!”, - L.Əliyeva bildirib


İctimai fəaliyyəti barədə sualı cavablandıran Leyla xanımın sözlərinə görə, hər bir kəs üçün həyatda əsas insanlar onun valideynləridir:

“Mən də istisna deyiləm. Çalışqanlığı və müdrikliyi sevimli babam Heydərdən öyrənmişəm. O, əbədi olaraq mənim əsas məsləhətçim və etibarlı yol göstərənim olaraq qalacaq. Elə indinin özündə də, mən xəyalən onunla məsləhətləşirəm və mənə nə deyəcəyini, məni necə dəstəklədiyini, nədən qoruyacağını anlamağa çalışıram... Əlbəttə ki, atam və anam mənə çox böyük təsir ediblər. Sənətə, yaradıcılığa sevgi – anamdan mənə keçib”.


L.Əliyeva gələcək planlar barədə sualı belə cavablandırıb:

“Çox vaxt elə olur ki, nəyisə planlaşdırmağa vaxtın yoxdur, amma planlar özü səni tapır. Buna görə hələ ki ən vacib planım səhər oyanmaq və yeni gündən zövq almaqdır. Bir də biz sağlam həyat tərzi üçün bir kampaniya başlatmaq istəyirik. Sağlamlıq paylaşılmayan yeganə şeydir, ona qayğı göstərmək və onu qorumaq lazımdır. Sağlam olduğumuz zaman ilham və iş özü bizə gəlir!”.

Prezidentin qızı təbiətə qayğıdan da danışıb:

“Dünyanı dəyişə bilməsək də, özümüzü dəyişə bilərik. İnsan təbiətin bir hissəsidir, təbiəti qorumaq – özümüzü, uşaqlarımızı, gələcəyimizi qorumaq deməkdir. Yaxşıya doğru dəyişərək biz dünyanı yaxşılığa doğru dəyişmiş oluruq”.


“Yaradıcılığa nə qədər vaxt sərf edirsiniz” sualını cavablandıran L.Əliyeva deyib:

“Mən yaradıcılığa daha çox vaxt ayırmaq istərdim. Ancaq bir o qədər də vacib olan digər işlərə də vaxt ayırmalıyam. Xeyirxah işlərimizdə, başqalarına kömək etməyimizdən, dualarda, təbiətlə vəhdətdə ilham tapıram. Həyatın hər saniyəsi yaradıcılıqdır. Buna görə deyə bilərəm ki, bir tərəfdən yaradıcılıq üçün vaxt çox azdır, digər tərəfdən isə bütün həyat yaradıcılıqdır!”

 “Hər şey məğlub Ermənistandan yan keçməklə baş tutacaq” - Aleksandr Perenciyev

Yaradılıb 19.08.2022 12:53 | Baxış sayı: 171

Ardını oxu...
Plexanov adına Rusiya İqtisad Universitetinin Politologiya və Sosiologiya kafedrasının dosenti, “Rusiya Zabitləri” Ekspert Şurasının üzvü Aleksandr Perenciyev Ermənistanın nəqliyyat kommunikasiyalarının, o cümlədən Zəngəzur dəhlizinin açılması istiqamətində heç bir real istək nümayiş etdirməməsi ilə bağlı danışarkən bildirib ki, bundan Azərbaycan yox, erməni ictimaiyyəti narahat olmalıdır.

DİA.AZ xəbər verir ki, bu barədə o, Oxu.Az-a müsahibəsində deyib:

“Bu, Bakını narahat etməməlidir. Qoy Azərbaycan, Rusiya və digər maraqlı dövlətlər öz iqtisadiyyatlarını inkişaf etdirsinlər, əsas vəzifə budur. Əgər, məsələn, İrəvan birgə və sərfəli layihələrdə iştirak etmək istəmirsə, onda nə etməli? Hər şey məğlub Ermənistandan yan keçməklə baş tutacaq. Ona görə də, bundan Azərbaycan yox, erməni ictimaiyyəti narahat olmalıdır.

Əgər Ermənistanda irəliyə doğru hərəkəti revanşizm əngəlləyirsə, qoy istədiklərini etsinlər. Ancaq onun yanında nəinki inkişafa davam edəcək, həm də dünyanın digər ölkələri, o cümlədən Rusiya ilə sıx əlaqədə olacaq Azərbaycan və Türkiyə var.

Ermənistan Rusiyanın müttəfiqidir, o cümlədən Avrasiya İqtisadi İttifaqı çərçivəsində də. Amma İrəvan əməkdaşlığa yox, Moskvadan yardım almağa köklənib. Rusiya isə həmişə kömək etməyəcək. İndi bütün beynəlxalq münasibətlərin, o cümlədən iqtisadi münasibətlərin institusional dizaynı dəyişir. Amma Ermənistanda nədənsə buna əhəmiyyət vermirlər.

Amma Azərbaycan və Türkiyə başa düşürlər ki, Qərbin olmadığı yeni iqtisadi birliklərdə və modellərdə qarşılıqlı faydalı əsaslarla iştirak etmək lazımdır. Ermənistanda isə iqtisadi yardıma (Rusiya Federasiyasından - red.) öyrəşiblər, qisas almaqdan danışırlar, amma bunlar boş şeylərdir.

“Laçını ermənilərə bu iki şəxs verdi” – Polkovnik 30 illik SİRLƏRİ AÇDI

Yaradılıb 19.08.2022 08:44 | Baxış sayı: 174
Ardını oxu...
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin keçmiş Laçın dağ-atıcı alayının ilk komandiri, ehtiyatda olan polkovnik Arif Paşa Gundem.az-a müsahibə verib.

Materialı təqdim edirik:

– Arif bəy, Laçının Azərbaycana qaytarılmasına sayılı günlər qalıb. Laçın dedikdə ilk yada düşən şəxslərdən biri sizsiniz. İstərdim ki, 30 il öncəyə qayıdaq. Laçının müdafiəsinə cavabdeh olan şəxs kimi sizin işğala münasibətinizi bilmək maraqlı olardı…

– Mən Laçın şəhərində doğulmuşam, laçınlıyam. Hələ sovet dövründə rayon Xalq Deputatları İcraiyyə Komitəsi sədrinin müavini olmuşam. 1988-ci ilin iyununda Laçın rayon Xalq Cəbhəsini yaratmışam və ona başçılıq etmişəm. Cəbhənin İdarə Heyyətinin üzvü seçilmişəm. Sonrakı fəaliyyətim barədə isə yəqin ki, məlumatınız var. Bəli, mən Laçının müdafiəsinə cavabdeh şəxs olmuşam. Laçın işğal olunandan sonra 1993-cü ilin avqust ayında ölüm cəzası nəzərdə tutulan 13 maddə ilə ittiham olunmuşam. 1994-cü ilin sentyabrın 21-də Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin təcridxanasından qaçırılmışam. Daha sonra özüm məhkəməyə müraciət etmişəm ki, barəmdə istintaq aparılsın, hökm verilsin. 1995-ci ilin mayında bəraət almışam.

– Qayıdaq Laçının işğalına…

– Bəli, mən hələ o zaman da bildirmişəm ki, Laçını ermənilərə Rusiyaya bağlı qüvvələr verdi. O vaxt həm siyasi, həm də hərbi rəhbərlikdə Rusiyaya bağlı olan qüvvələr vardı.

– Bəlkə konkret ad çəkəsiniz?
– 4-cü istiqamət üzrə ərazinin məsul komandiri Elbrus Orucov, onun təsiri altında olmuş, hazırda Rusiyada yaşayan Şahin Musayev. Bunlar Laçının verilməsində bilavasitə günahkar olan şəxslərdir. Rusiya imkan vermədi ki, o adamlar həbs edilsinlər.

– Bəs, sizi niyə həbs etdilər?

– Mən Laçın alayının komandiri idim. Amma Laçının işğalından 18 gün qabaq vəzifəmdən kənarlaşdırılmışdım. Qərargah rəisi Şahin Musayev milli adamları sevmirdi, ona görə də onları ordudan uzaqlaşdırırdı. Milli məfkurəli adamlar ya işdən çıxarılırdı, ya həbs edilirdi, ya da öldürülürdü. Rusiya KQB-si Azərbaycanda at oynadırdı. Mənə qarşı gülünc ittihamlar irəli sürülmüşdü. Üst-üstə 5 il həbsdə qaldım. Milli Məclisin amnistiyası ilə azadlığa çıxmışam. Bizə qarşı repressiya aparanlar 2017-ci ildə Tərtər hadisələrini törədən şəbəkə idi. Milli motivli düşmənçilik, qisasçılıq aparırdılar bizə qarşı. Şükürlər olsun ki, bunlar keçmişdə qaldı. Və biz bu gün doğma Laçınımıza qayıtmaq ərəfəsindəyik.

– Siz Qarabağın işğalını Rusiyanın üzərinə atırsınız. Nə dəyişdi ki, 2020-ci ildə Rusiya Azərbaycanın öz torpaqlarını azad etməsinə mane ola bilmədi?

– Burada bir neçə səbəb var. Ermənistandakı siyasi vəziyyət, Azərbaycan və Rusiya rəhbərliyi arasında münasibətlər və Rusiyanın əvvəlki imkanlarının olmaması. Bu gün Rusiyanın başı öz problemlərinə qarışıb. Rusiyanın türk nəfəsliyi qalıb. Putin ağılsız deyil ki, o nəfəsliyi bağlasın. Bizim qələbəmizin 3 əsas səbəbkarı var. Ali baş komandan ordu və xalq.

– Vaxtilə Xətai rayonunun prokuroru olmuş, hazırda mühacirətdə yaşayan həmyerliniz Mahir Cavadov da sizi Laçını ermənilərə verməkdə ittiham edirdi. Buna münasibətiniz necədir?

– Mənim həbsimin səbəbkarlarından biri də elə Mahir Cavadovdur. Cavadovlar mənim mərhum prezident Heydər Əliyevə qarşı guya terror planımın olması barədə yuxarılara məlumat verdilər və həbsimə bais oldular. Amma sonradan günahsızlığım təsdiq olundu. Ümumiyyətlə, Mahir Cavadovun ağılı yerində deyil. Ağzına gələni danışır. Mən Mahirə təklif etmişdim ki, gəl təkbətək görüşək. Qorxdu, gəlmədi.

– Hazırda ermənilər Laçın şəhəri və ətraf kəndlərdəki evləri yandırırlar. Azərbaycan ordusu bu prosesin qarşısını ala bilərmi?

– Ermənilər eyni vandallğı 2021-ci ildə Kəlbəcərdə də törətmişdilər. Biz imkan verməməliydik ki, ermənilər oranı yenidən odlasınlar. Özümüzü hədsiz humanist kimi göstəririk. Amma unutmamalıyıq ki, özümüzü nə qədər humanist aparsaq belə, Qərbin, Rusiyanın bizə münasibəti dəyişməyəcək. Biz milli iradəyə, daxili gücə güvənməliyik. Biz mütləq yeni Laçın yolunda Nəzarət Buraxılış Məntəqəsi qurmalıyıq. Bunu etməsək ermənilər Qarabağda min hoqqadan çıxacaqlar. Yandırmaq, qırmaq, məhv etmək erməni xislətinin göstəriciləridir.

– Əhalinin Laçına qayıdışını necə görürsünüz? Sizcə, qısa müddət ərzində əhali yurd-yuvalarına qayıda biləcəkmi?

– Mən də istərdim ki, əhali Laçına tez qayıtsın. Amma bu proses bizdən asılı olmayan səbəblərə görə çətindir. Ərazilər minalanıb, ev yox, təsərrüfat yox. Yəqin ki, dövlətin qayıdışla bağlı müəyyən proqramları var. Bir neçə gün öndə “Qaçqınkom”da Laçın, Zabux və Sus kəndlərinin sakinlərilə görüş oldu. Görünür, hökumət Laçın sakinlərini daha tez yerləşdirmək istəyir. Əhalinin Qarabağa köçürülməsi dövlətimizin mövqelərinin orada daha da güclənməsinə səbəb olacaq.

– Sizin Laçındakı eviniz qalırmı?

– Ermənilər Laçına girəndə, bəlkə də ilk yandırdıqları ev mənim evim olub. Onlar məni yaxşı tanıyırdılar. Laçın Alayının komandiri olmuşam. Ermənilərə qarşı bir sıra uğurlu əməliyyatlarımız olub. Onlar məndən qisas almaq istəyirdilər. Həm o vaxtı Dağlıq Qarabağ muxtar vilayətinin erməni rəhbərliyi, həm də Ermənistanın xüsusi xidmət orqanları məni axtarırdılar. 1988-dən mən Qarabağın müdafiəsinə qalxmışam. 88-ci ilin fevralın 15-də Xankəndində erməni separatizminin fəaliyyətə başlamasından iki gün sonra erməni separatizminə qarşı gizli silahlı təşkilat yaratdım. 88-də AXC-nin Laçın rayonu üzrə müdafiə komitəsini yaratmışam. Komitənin sədri olmuşam. İlk milli əsgər marşımız mənin komandiri olduğum alayda səsləndirilib. Azərbaycan DTX-sı, milisi, siyasi rəhbərliyi bizim əleyhimizə idi. Bir tərəfdən də ermənilər ayağa qalxmışdılar. Yəni ermənilər üçün mən sıradan biri olmamışam. Laçına qayıdaq, daha gözəl evlər tikərik.

– Hazırda Dağlıq Qarabağda erməni separatçılarına rəhbərlik edənlərdən kimləri tanıyırsız? Onlarla təmaslarınız olubmu?

– Mənim şəxsən tanıdığım separatçı ermənilərdən çoxu bu gün dünyada yoxdur. Sərkisyanı, Köçəryanı biz adam yerinə qoymurduq. Bizim heç vaxt ağlımıza gəlməyib ki, 60 minlik bir toplum Azərbaycanı məğlub edə bilərdi. Təbii ki, onları Rusiya idarə edirdi. Onda Araik-zad tanınmırdı. Kim idi ki, o? İnşallah, onun da cəzası veriləcək. Mən Xankəndidəki ermənilərin gələcəyini Qarabağda görmürəm. Heç ermənilər də bizimlə bir yerdə qalmaq istəmirlər. Mən həmişəm qeyd etmişəm ki, Qarabağ erməniləri üçün xilas yolu Azərbaycan vətəndaşlığıdır.

 

“TikTok”da mətn əsasında şəkillər yaratmaq olar – FOTO

Yaradılıb 16.08.2022 21:29 | Baxış sayı: 159
Ardını oxu...
“TikTok” proqrama mətn əsasında şəkil yarada bilən süni intellekt aləti əlavə edib.

Yeni effekt “AI greenscreen” adlanır.

Ondan istifadə üçün istədiyiniz şəklin təsvirini mətn formasında yazmalı və proqramın onu yaratmasını gözləməlisiniz.

“TikTok” tərəfindən yaradılan şəkillər video fon kimi istifadə edilə bilər.

Proqram abstrakt təsvirlər təqdim etsə də, açıq şəkildə erotik və ya zorakı görüntülər yaratmır.
Ardını oxu...

Mənbə: ferra.ru
 
 
 

Rəisinin Cənubi Qafqaz DARĞALIĞI... - İNCƏLƏMƏ...

Yaradılıb 15.08.2022 09:16 | Baxış sayı: 168

Ardını oxu...
“İran regionda coğrafi sərhədlərin dəyişdirilməsi ilə qəti şəkildə razılaşmayacaq”. Xatırladaq ki, bunu keçən həftə İran prezidenti İbrahim Rəisi Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla telefon danışığında deyib.

Rəisi iki ölkəni bir-biri ilə tarixi və dərin əlaqələr bağladığını qeyd edərək, Tehranla İrəvan arasında daimi iqtisadi əməkdaşlığın inkişaf etdirilməsinin vacibliyini vurğulayıb.

Daha sonra İslam Respublikasının prezidenti son günlər Qafqaz regionunda müşahidə olunan gərginliyə toxunub.

“Qafqaz regionunda sülhün və təhlükəsizliyin təmin olunmasının ən yaxşı yolu atəşin dayandırılması barədə üçtərəfli bəyannamə imzalayan ölkələrin sazişin müddəalarına hörmətlə yanaşması və qalan problemləri dialoq və diplomatik vasitələrlə həll etməsidir. İran heç bir halda regionda coğrafi sərhədlərin dəyişdirilməsini qəbul etmir”, – deyə İbrahim Rəisi bildirib.

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan telefon danışığı zamanı “son günlər Azərbaycanla gərginləşən vəziyyətlə bağlı” ətraflı məlumat verib.

Paşinyan Tehran-İrəvan münasibətlərinin inkişafından da məmnunluğunu bildirib.

Onun sözlərinə görə, İrəvan iki ölkə arasında yüklərin tranzitini asanlaşdırmağa, infrastruktur, o cümlədən yollar və energetika sahəsində əməkdaşlığı genişləndirməyə hazırdır.

Burada ən maraqlı məqam İran prezidentinin konkret nə demək istədiyi ilə bağlıdır? O, hansı sərhəd dəyişikliyindən danışır? Sərhəd dəyişikliyini kim istəyir? Tehran doğrudanmı hesab edir ki, Azərbaycan Ermənistanın Sünik bölgəsini, Zəngəzuru ələ keçirməyi planlaşdırır? Yoxsa bu, başqasına xəbərdarlıqdır? Amma kimə?

Bəlkə Rəisinin bu çıxışı “Azadlıq” radiosunun erməni xidmətinin Meğri şəhərinin hakimiyyət orqanlarına istinadla verdiyi son xəbərlə bağlıdır? Orada deyilir ki, Rusiya sərhədçiləri bir müddət əvvəl Sünik bölgəsinin yollarında, Meğridən Aqarağ, Şvanidzor, Alvank, Nrnadzor istiqamətinə gedən yollarda beş modul keçid-buraxılış məntəqəsi quraşdırıblar.

Bu mənbələrə görə, Rusiya FTX-nin sərhədçiləri bütün vətəndaşları və nəqliyyat vasitələrini saxlayıb yoxlayır və yalnız bundan sonra onların hərəkətinə icazə verirlər. Bundan əvvəl Rusiya sərhədçiləri yalnız İranla sərhədə nəzarət edirdilər.

Ermənistandakı bir sıra siyasi qüvvələr rus sərhədçilərinin bu yola nəzarət etməsi xəbərini yolun Zəngəzur dəhlizi çərçivəsində Azərbaycana təhvil verilməsinə hazırlıq kimi qiymətləndiriblər. Dia.az xəbər verir ki, politoloq, Şərq-Qərb Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Ərəstun Oruclu bu məqamlarla bağlı fikirlərini Press Klubla bölüşüb:

– Burada çoxlu suallar ortaya çıxır. İran prezidenti bunun mətbuata çıxacağını bilə-bilə niyə belə bir bəyanat verib? Düşünürəm ki, bu, əvvəlcədən razılaşdırılıb, əks halda Rəisinin bu sözləri ictimaiyyətə açıqlanmazdı. Və çox güman ki, bu, Azərbaycana ünvanlanmayıb. Düşünürəm ki, bu mesaj ilk növbədə Ərdoğanın Putinlə Soçi görüşündən sonra Rusiya və ya Türkiyəyə ünvanlanıb. Soçi görüşündən sonra Rusiyanın liberal dairələrində belə şərhlər yayılmağa başlayıb ki, guya Türkiyə lideri Rusiyanı üstələyib, Putin Türkiyədən dəstək müqabilində Cənubi Qafqaz və Suriyada mövqelərini təhvil verir.

Biz Türkiyə rəsmilərinin Rusiyaya qarşı bir sıra yumşaq bəyanatlar səsləndirdiyinin şahidi olduq və mümkündür ki, bunu rəhbər tutan iranlılar indi Rusiyanın Türkiyəyə müəyyən güzəştlərə gedəcəyini düşünürlər. Bu, ilk növbədə Zəngəzur dəhlizinin açılması qorxusu ilə bağlıdır. Və ola bilsin ki, Rusiya sərhədçilərinin Meğridəki sərhəd məntəqələrini nəzarətə götürməsi İranda narazılığa səbəb olub. Axı İranın Rusiya ilə əməkdaşlığı və tərəfdaşlığı çox şərtlidir. Mən həmişə bunu demişəm. Hətta Suriyada onların öz aralarında o qədər dərin ziddiyyətləri var ki, Rusiya İsrail təyyarələrinə orada yerləşən İran hərbi obyektlərini və İranpərəst qüvvələrə məxsus bazaları bombalamağa icazə verir. Yəni, bəlkə də ilk növbədə regionda gedən prosesləri bu cür qavraması Tehranın Moskvaya inamsızlığını artırır. İkincisi isə Tehran hesab edir ki, Ankara ilə Moskva arasında Türkiyənin bölgəyə buraxılması ilə bağlı hansısa gizli razılaşması var.

Məncə bütün bunlar bir qədər şişirdilib. İlk növbədə, Rusiya bir çox sahələrdə kifayət qədər mürəkkəb geosiyasi oyun oynayır və mən Rusiyanın istər Suriyada, istərsə də Cənubi Qafqazda Türkiyəyə hər hansı güzəştə gedəcəyini düşünmək fikrindən uzağam. Çünki Cənubi Qafqazın itirilməsi Moskva üçün Stavropola qədər bütün torpaqların, yəni eyni zamanda Şimali Qafqazın itirilməsi demək olacaq.

İran anlayır ki, bu gün Rusiya Federasiyası üçün Tehranla razılıqdansa, Ankara ilə razılığa gəlmək daha vacibdir. Çünki Ankara da Moskva ilə ikili-üçlü oyun oynayır. Yəni demək istəyirəm ki, bu, Türkiyədən çox Rusiyaya mesajıdır. Rusiya FTX qoşunlarının Ermənistanda hərəkəti, yeni sərhəd məntəqələrini nəzarətə götürməsi Tehranın sonda Rusiya Federasiyasının Zəngəzur dəhlizinin açılmasına razılıq verə biləcəyindən ehtiyatlanmasına səbəb olur. İran bunu istəmir – Xamneyi Putin və Ərdoğanın Tehrana səfəri zamanı açıq şəkildə bildirmişdi. Rəisi isə daha da irəli gedərək bunu daha sərt formada təkrarlayır.

Amma tutaq ki, İran bunu istəmir. Deyək ki, həqiqətən də regionda sərhədlərə bəzi dəyişikliklər edilməsi güman edilir (baxmayaraq ki, mən bunu tamamilə qəbuledilməz və qeyri-mümkün hesab edirəm, çünki Ermənistan müstəqil dövlət və beynəlxalq hüququn subyekti kimi qəbul edilir) – amma bu halda belə, Tehranın fikri sonuncu olaraq soruşulacaq. Belə bir şey olarsa, çətin ki, kimsə İranla hesablaşsın. Baxmayaraq ki, bunun baş verəcəyini düşünmürəm.
 

 "Qarabağ müharibəsi şəhidləri, qaziləri, müharibə veteranları cəmiyyətimizin ən hörmətli üzvləridir" - deputat

Yaradılıb 15.08.2022 09:13 | Baxış sayı: 122
Ardını oxu...
DİA.AZ Milli Məclisin Əmək və sosial siyasət komitəsinin sədri Musa Quliyevin Hafta.az-a müsahibəsini təqdim edir:

- Musa müəllim, məlum olduğu kimi, bu yaxınlarda Prezident İlham Əliyevin müharibə əlillərinə xüsusi qayğısını əks etdirən növbəti sosial dəstək proqramına start verilib. Belə ki, Nazirlər Kabinetinin yeni təsdiq etdiyi Qaydaya uyğun olaraq, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən Birinci Qarabağ müharibəsi əlillərinə birdəfəlik ödəmələrin verilməsinə başlanılıb. Bu addımın əhəmiyyəti haqqında fikirlərinizi bilmək istərdik. Ümumiyyətlə, hökumət tərəfindən müharibə əlilləri, şəhid ailələri və bu kateqoriyadan olan digər insanlar üçün daha hansı dəstək proqramları nəzərdə tutulur?

- Qarabağ müharibəsi şəhidləri, qaziləri, müharibə veteranları cəmiyyətimizin ən hörmətli üzvləridir. Onlara həm dövlətimiz, həm də cəmiyyətimiz tərəfindən yüksək səviyyədə qayğı və diqqət göstərilir. Azərbaycan qanunvericiliyi ilə bu kateqoriyadan olan insanlara bir sıra güzəşt və imtiyazlar müəyyən edilib. Eyni zamanda, cənab Prezidentin Fərman və Sərəncamları ilə onların pensiya təminatı, müavinət və təqaüd təminatı yüksək səviyyədə həyata keçirilir. Qarabağ qaziləri və şəhid ailələri üzvləri ən yüksək Prezident təqaüdü və pensiya ilə təmin olunmuşlar. Bu qəbildən olan insanlara bir sıra aktiv və passiv sosial müdafiə tədbirləri nəzərdə tutulub və ardıcıl olaraq həyata keçirilir. Həmin tədbirlərdən də biri bu yaxınlarda cənab Prezidentin Sərəncamı ilə artıq həyata keçirilməyə başlayan Birinci Qarabağ müharibəsi qazilərinin sosial sığorta haqlarının ödənilməsi ilə bağlıdır. Məlumdur ki, Birinci Qarabağ müharibəsi bitəndən sonra həmin dövrdə şəhid olanlar üçün 11 min manat sığorta haqları ödənilmişdi. O proses bitənə yaxın artıq Vətən Müharibəsi başladı. Vətən Müharibəsi şəhidlərinin və qazilərinin də problemlərinin həlli istiqamətində dövlətin xeyli büdcə yükü yaranmışdı. Lakin buna baxmayaraq Birinci Qarabağ müharibəsində qazi olan, sağlamlığını itirən və əlillik dərəcəsi alan insanlara da dövlətin qayğısı olaraq I dərəcə əlilliyə görə - 8 800, II dərəcə əlilliyə görə - 6 600, III dərəcə əlilliyə görə - 4 400 manat olmaqla sığorta ödənişi həyata keçirilməyə başlanmışdır. Bu da cənab Prezidentin sözügedən qəbildən olan insanlara yüksək diqqət və qayğısının bariz nümunəsidir.

Demək olar ki, istər Birinci, istərsə də İkinci Qarabağ müharibəsi qazilərinin və şəhidlərinin mənzil təminatı da yüksək səviyyədə həyata keçirilir. Artıq 2014-cü ilə qədər növbəyə duran şəhid ailələri və qazilərin hamısı mənzillə təmin olunub. Eyni zamanda, İkinci Qarabağ müharibəsi şəhid ailələrinin hamısına artıq mənzillər verilib. Birinci Qarabağ müharibəsi qazilərinin isə 2024-cü ilə qədər hamısının mənzillə təmin olunması barədə cənab Prezident göstəriş verib və hal-hazırda bu proses davam edir. İndiyə qədər ehtiyacı və tibbi göstərişi olan 7500-dən çox Qarabağ müharibəsi qazisinə minik avtomobilləri verilib ki, bunların da böyük əksəriyyəti Birinci Qarabağ müharibəsinin qaziləridir. Matorlu araba və ən yüksək səviyyədə, yəni, dördüncü nəsil rəqəmsal texnologiyalar əsasında işləyən protezlərlə təminatda da həm Vətən Müharibəsi, həm də Birinci Qarabağ müharibəsi qaziləri bu qayğı ilə əhatə olunmuşdur. Onların övladlarının təhsil haqlarının özəl ya dövlət universitetlərində oxumaqlarından asılı olmayaraq dövlət tərəfindən ödənilməsi, güzəştli şərtlərlə ipoteka kreditlərinin verilməsi, mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması məqsədilə torpaq sahələrinin ayrılması, kiçik biznes qurmaq məqsədilə istər Sahibkarlığa Kömək Fondundan güzəştli şərtlərlə biznes kreditləri verilməsi, istərsə də Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən özünəməşğulluq proqramına növbədənkənar cəlb olunması və ilk növbədə təmin olunması, sanatoriya, kurort müalicəsi, ölkə daxilində müalicəsi olmayanların xaricə göndərilməsi və dövlət büdcəsi hesabına müalicəsinin təmin edilməsi və digər sosial müdafiə tədbirləri mütəmadi olaraq həyata keçirilir. Və bu cənab Prezidentin, hörmətli Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın bu qəbildən olan insanlara qayğısının, diqqətinin nünunəsi olaraq bütün Azərbaycan cəmiyyətinə bir mesajdır ki, həmin insanlar bizim torpaqlarımızın işğaldan azad olunmasında, Vətənimizin qorunmasında, ərazi bütövlüyünün təmin olunmasında həyatlarını, sağlamlıqlarını itiriblər, xəsarət alıblar. Və cəmiyyətin hər bir üzvü də bu insanlara yüksək qayğı göstərməlidir. Yəqin ki, bu proses davam edəcək və bundan sonrakı dönəmlərdə də həmin insanların istər pensiyalarının, müavinət, təqaüdlərinin artırılması, istər mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması, istərsə də iş yerləri ilə təmin olunması istiqamətində dövlətin siyasəti davam edəcəkdir.

- Hazırda digər ölkələr kimi Azərbaycanda da sürətli inflyasiya prosesi gedir. Hökumətin antiinflyasiya tədbirlərini nə dərəcədə effektli hesab etmək olar? Sizcə, bu istiqamətdə əlavə olaraq daha hansı addımların atılmasına ehtiyac var?

- Hesab edirəm ki, hökumətin antiinflyasiya tədbirləri öz nəticələrini verməkdədir. Artıq proqnozlaşdırılan kimi inflyasiyanın artım sürəti aşağı düşüb və ilin ikinci yarısında və ilin sonuna qədər inflyasiyanın daha aşağı tempdə olacağı gözlənilir. Buna görə də ərzaq məhsullarının, xidmətlərin qiymətinin artımı ilə əlaqədar hökumətin gördüyü tədbirlər, atdığı addımlar o cümlədən əmək haqlarının, təqaüdlərin artırılması, pensiyaların məbləğinin artırılması istiqamətində görülən işlər bundan sonra da davam edəcək. Əgər ehtiyac yaranarsa belə bir dövlət proqramı da qəbul oluna bilər. Və yaxud da cənab Prezidentin Sərəncamı ilə müvafiq qurumlara tapşırıqlar da verilə bilər. Xatırlayırsınızsa, ötən ilin oktyabrın 16-da ölkə Prezidentinin “Antiinflyasiya tədbirlərinin gücləndirilməsi və inflyasiya şəraitində vətəndaşların sosial rifahının qorunması” ilə bağlı Sərəncamı olmuşdu. Həmin Sərəncama müvafiq olaraq bu ilin əvvəlindən əmək haqlarının artırılması, pensiya, təqaüd və digər sosial ödənişlərin artırılması baş vermişdir. Amma hələlik proseslər hökumətin nəzarəti altındadır və hökumətin ilin sonuna qədər verdiyi proqnozlar özünü doğruldur. Və inflyasiyanın orta məbləği təxminən 12-13 faiz olacağı gözlənilir.

- İnflyasiya fonunda minimum əməkhaqqı və pensiyaların yenidən artırılması gündəmdədirmi?

- Azərbaycan qanunvericiliyinə görə, minimum əməkhaqqı ildə bir dəfə dövlət büdcəsi müzakirə olunarkən yaşayış minimumuna uyğun olaraq nəzərdə tutulur. Eyni zamanda, ehtiyac meyarı da həmin dövrdə qanunla müzakirə olunur. Hələlik bu məsələ gündəlikdə deyil. İstər yaşayış minimumunun, istər ehtiyac meyarının artırılması məsələsi yəqin ki, payızda dövlət büdcəsi müzakirə olunarkən gündəmə gələ biləcək.

- Son günlər ölkədə koronavirusa yoluxanların sayı yenidən artır. Belə fikirlər var ki, payızda təkrar karantin rejimi tətbiq oluna bilər. Sizcə, yoluxma tendensiyası bu şəkildə davam edərsə yenidən sərt karantin barədə qərar qəbul oluna bilərmi?

- Təəssüf ki, bütün dünyada koronavirus pandemiyası hələ də davam edir. Azərbaycanda da son ay ərzində yoluxma hallarının artması müşahidə olunur. Düzdür, indi yoluxmaya səbəb olan geniş yayılmış omikron ştammı nisbətən yüngül keçir, fəsadları azdır, ölümə nadir hallarda rast gəlinir. Amma bu heç birimizi arxayın salmalı deyil. Hesab edirəm ki, vaksinasiya prosesi bundan sonra da davam etməlidir. Payızda soyuqların düşməsi ilə əlaqədar olaraq hansı tədbirlərin görülməsini də yəqin ki, Operativ Qərargah özü müəyyən edəcəkdir.

Prezident AzTV-yə müsahibə verib – Tam mətn

Yaradılıb 13.08.2022 09:18 | Baxış sayı: 150

Ardını oxu...

Avqustun 12-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev İsmayıllı rayonunun Basqal qəsəbəsində Azərbaycan Televiziyasına müsahibə verib.

AzToday.az müsahibəni təqdim edir.

– Cənab Prezident, ilk növbədə, icazənizlə bugünkü səfərinizlə bağlı təəssüratlarınızı öyrənmək istərdik.

– Mənim bölgələrə səfərlərim müntəzəm xarakter daşıyır, həm vəziyyətlə tanış olmaq, həm də əlavə göstərişlərin verilməsi üçün. Gedən işlərə, bildiyiniz kimi, özüm nəzarət edirəm və son illər ərzində bütün bölgələrdə quruculuq-abadlıq işləri daha geniş vüsət almışdır. Bu gün Ağsu, İsmayıllı rayonlarına səfərim çərçivəsində burada görülmüş və görüləcək işlər haqqında həm göstərişlər verilmişdir, eyni zamanda, məruzələr edilmişdir.

Son illərdə hər iki rayonda böyük infrastruktur layihələri icra edilmişdir. Demək olar ki, infrastruktur layihələrinin əsas hissəsi başa çatmışdır. İstər qazlaşdırma, istər elektrik enerjisi, su təchizatı, yolların tikintisi ilə bağlı çox böyük layihələr icra edilmişdir. Təkcə onu demək kifayətdir ki, dağlıq rayon olmasına baxmayaraq, İsmayıllı rayonunda qazlaşdırma 80 faizdən çoxdur, Ağsu rayonunda 100 faizə yaxındır. Bu iki rayonda son illərdə 10-dan çox elektrik yarımstansiyası inşa olunmuşdur və elektriklə təchizat tam təmin edilib. Yolların çəkilişi ilə bağlı – həm kənd yollarında, eyni zamanda, İsmayıllı-Muğanlı yolunun yeni hissəsində işlər icra edilir.

Sosial infrastrukturla bağlı böyük layihələr icra olunub. Hər iki şəhərdə – Ağsuda və İsmayıllıda 160 çarpayılıq xəstəxana tikilmişdir, 100-ə yaxın məktəb inşa edilmiş, ya da əsaslı şəkildə təmir olunmuşdur. İş yerlərinin yaradılması ilə bağlı böyük layihələr icra edilib. Bir sözlə, bu bölgənin gələcək inkişafı ilə bağlı çox güclü zəmin yaradılıb. Çünki bildiyiniz kimi, infrastruktur layihələri icra edilmədən inkişafdan söhbət gedə bilməz.

Bu gün isə yolüstü “Diri Baba” türbəsində gedən işlərlə tanış oldum. Bir müddət bundan əvvəl mənim tərəfimdən göstəriş verilmişdir ki, bu tarixi abidəmiz bərpa edilsin, həm konservasiya olunsun, həm də onun ətrafında turizm infrastrukturu yaradılsın. “Diri Baba” türbəsi öz nadirliyi ilə bütün Qafqaz bölgəsində seçilir. Yaşı 500 ildən çox olan bu türbə əsrlər boyu Azərbaycan xalqı tərəfindən müqəddəs yer kimi tanınıb. Əlbəttə, bizim borcumuzdur ki, bu qədim tarixi abidəni yaşadaq, ona yeni həyat verək, bərpa edək və onun ətrafında mövcud olan şərait də müasir standartlara cavab verməlidir.

Eyni zamanda, Basqal qəsəbəsinin inkişafı, Basqalın tarixi irsinin qorunması ilə bağlı bir neçə il bundan əvvəl mənim tərəfimdən xüsusi Sərəncam verilmişdir. Bu Sərəncam əsasında Dövlət Turizm Agentliyi burada artıq bir müddətdir ki, işlər aparır. İşlərin təqribən 50 faizi başa çatıb və bu gün hər kəs bunu görə bilər. Basqal bizim qədim kəndlərimizdən biridir, özünəməxsus tarixə malik olan bir yerdir. Əlbəttə, mən çox istəyirdim ki, həm bu yerin tarixi siması qorunsun, eyni zamanda, burada yaşayan insanlar üçün daha yaxşı şərait yaradılsın, – bunu da biz təmin etdik, – iş yerlərinin yaradılması üçün yeni imkanlar açılsın. Əminəm ki, Basqal qəsəbəsi Lahıc qəsəbəsi kimi, bu bölgənin çox qədim tarixi yaşayış məkanı olaraq öz simasını bütün dünyaya açacaq. Yəni, həm Azərbaycan vətəndaşları, həm ölkəmizdə olan qonaqlar, bildiyiniz kimi, indi Lahıca durmadan səfərlər edirlər. Əminəm ki, eyni aqibət Basqal qəsəbəsi üçün də olacaq. Bu məqsədlə bu tarixi yaşayış yerinin konservasiyası, bunun tarixi simasının qorunması xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Bu gün Basqal qəsəbəsinin girəcəyində yeni, 179 otaqlı müasir otelin açılışı oldu. Bu otelin açılışı, əlbəttə ki, bölgənin turizm potensialını böyük dərəcədə genişləndirəcək. Eyni zamanda, İsmayıllı rayonunda bu obyektlərin yaradılması yüzlərlə iş yerinin açılması deməkdir. Təkcə Basqaldakı oteldə 300-ə yaxın iş yeri açılır və orada işləyənlər də yerli vətəndaşlardır.

Bu gün, eyni zamanda, Ağsu rayonunda böyük aqroparkın fəaliyyəti də bölgə iqtisadiyyatına töhfə verir. Orada da 200-ə yaxın iş yeri açılıb.

Yəni, iş yerlərinin açılması prosesi Azərbaycanda daim aparılmalıdır. Çünki bizim əhalimiz artır, iş yerlərinə tələbat artır. Dövlət öz tərəfindən həm dediyim layihələrin icrası nəticəsində, eyni zamanda, özəl sektor üçün yaradılmış şərait nəticəsində yeni iş yerlərinin açılmasına böyük dəstək olur.

Əlbəttə ki, bu bölgənin həm turizm, həm kənd təsərrüfatı istiqamətləri bölgənin gələcək inkişafını təmin edəcək. Kənd təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı əvvəlki illərdə qəbul edilmiş qərarlar öz bəhrəsini verir. Bildiyiniz kimi, bu gün ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı dünyada çox böyük narahatlıq var. O cümlədən Azərbaycan da bu istiqamətdə fəal iş aparır. Görülmüş və görüləcək işlər nəticəsində biz özümüzü bu sahədə də təmin etmiş ölkəyə çevirəcəyik və ərzaq təhlükəsizliyi məsələləri, əminəm ki, Azərbaycanda maksimum dərəcədə təmin olunacaq.

– Cənab Prezident, növbəti sualımız ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlıdır. Artıq buna toxundunuz. Qiymətlərin durmadan artması, xüsusilə taxıl qıtlığı bu gün dünyada başlıca mövzulardan birinə çevrilib. Azərbaycanda bu istiqamətdə hansı tədbirlər nəzərdə tutulur, hansı addımlar atılır?

– Biz əlbəttə, öz iqtisadiyyatımızı dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya edərək bazar iqtisadiyyatının bütün təməl prinsiplərini Azərbaycanda tətbiq etdik. Bu gün Azərbaycanın ümumi daxili məhsulunun strukturuna baxsaq, görərik ki, ümumi daxili məhsulumuzun əksər hissəsini özəl sektor formalaşdırır, həm yerli şirkətlər, həm xarici investorlar, xarici şirkətlər. Belə olan halda dünyada gedən istənilən iqtisadi proses bizə də təsirsiz ötüşmür, bizə də təsir edir. O cümlədən dünyada mövcud olan ərzaq mallarının bahalaşması da, əlbəttə ki, bizə də təsir edir. Bu il dünyanın əksər ölkələrində inflyasiya ikirəqəmli inflyasiyadır. Bildiyiniz kimi, inkişaf etmiş ölkələrdə inflyasiya çox aşağı səviyyədə olur. İndi biz hətta o ölkələrdə ikirəqəmli inflyasiyanı görürük.

Ərzaq mallarının qiymətinin qalxması da Azərbaycana bir növ, – əgər belə demək mümkündürsə, – idxal olunub. Çünki biz hələ də özümüzü tam, yəni, 100 faiz əsas ərzaq məhsulları ilə təmin edə bilmirik. Ancaq bu istiqamətdə ardıcıl işlər aparılır. Məsələn bizim üçün ənənəvi olmayan heyvandarlıq sahəsində, yəni, – mən sovet dövrünü nəzərdə tuturam, o vaxt heyvandarlıq Azərbaycanda demək olar ki, az inkişaf etmişdi, – bu gün biz özümüzü ət məhsulları ilə 90 faiz, quş əti ilə 80 faiz, süd, süd məhsulları ilə 85 faiz səviyyəsində təmin edirik. Əminəm ki, növbəti 3-5 il ərzində biz yüz faiz səviyyəsinə çıxacağıq, baxmayaraq ki, tələbat da artır. Çünki əhali artır.

Amma əfsuslar olsun ki, biz özümüzü taxılla hələ uzun illər tam təmin edə bilməyəcəyik. Özümüzü buğda ilə təminetmə əmsalı Azərbaycanda bu ilin əvvəlinə 62 faiz idi. Məhz bu məqsədlə xüsusi proqram işlənib hazırlandı, yeni növ subsidiyaların tətbiq edilməsinə start verildi və bunun nəticəsində əminəm ki, ərzaqlıq buğdanın Azərbaycanda istehsalı kəskin artacaq. Ancaq bu, vaxt tələb edəcək. Mən hesab edirəm ki, təqribən 3-4 il ərzində biz özümüzü ərzaqlıq buğda ilə 80 faiz səviyyəsində təmin edə bilsək, bu, çox böyük nəticə olacaqdır. Ona görə taxılın qiymətinin dünya bazarlarında qalxması bütün ölkələrə təsir göstərir. Ancaq bugünkü vəziyyət ondan ibarətdir ki, təkcə qiymətdən söhbət getmir, eyni zamanda, taxıl qıtlığı yaşanır. Bildiyiniz kimi, Rusiya-Ukrayna müharibəsi nəticəsində bir çox ölkələr fiziki cəhətdən öz əhalisini buğda ilə, taxılla təmin edə bilmirlər. Çünki taxılın əsas ixtracatçıları Rusiya və Ukrayna olduğu halda, indi müharibə əlbəttə ki, bu məsələdə çox böyük əngəllər törətmişdir. Ancaq Azərbaycanda bu sahədə heç bir problem yoxdur. Biz ənənəvi olaraq taxılı da, gübrəni də Rusiyadan alırıq. Rusiyalı tərəfdaşlarımızla əldə edilmiş razılaşmalar nəticəsində Azərbaycana istədiyimiz qədər həm gübrə, həm taxıl ixrac edilir və ediləcək. Gübrəyə gəldikdə isə, bildiyiniz kimi, biz özümüz də artıq gübrə istehsalçısı olmuşuq və hətta karbamid gübrəsini ixrac edirik. Amma digər gübrələr Azərbaycana idxal olunur.

Bir sözlə, bax, bu amillər reallıqdır və biz real həyatda yaşayırıq. Özümüzü bütün problemlərdən tam sığortalamaq üçün praktiki işlər aparırıq və aparacağıq. Əminəm ki, növbəti illərdə həm bu gün mövcud olan əkin sahələrində daha bol məhsul götürmək üçün suvarma layihələri, düzgün aqrotexniki tədbirlərin görülməsi və digər tədbirlər, subsidiyalar nəticəsində biz məhsuldarlığı böyük dərəcədə artıra biləcəyik. Eyni zamanda, biz artıq azad edilmiş torpaqlarda da əkin-biçinlə məşğuluq. Mənim göstərişimlə vaxt itirmədən əkin işləri aparılmışdır, minalardan təmizləmə işləri aparılmışdır. Hesab edirəm ki, gələcəkdə Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda yetişdiriləcək məhsullar, o cümlədən ərzaq təhlükəsizliyimizin tam təmin edilməsində bizə böyük kömək göstərəcək.

– Elə bu mövzunun davamı olaraq, erməni işğalından azad edilmiş torpaqlarımızda Sizin göstərişinizlə əkin işləri aparılır. Azad edilmiş ərazilərdə, ümumiyyətlə, kənd təsərrüfatı sahəsində hansı işlər görülür?

– Azad edilmiş ərazilərdə həm kənd təsərrüfatı, həm maldarlıq, həm bitkiçilik üçün çox münbit iqlim və təbii şərait var. Biz, əlbəttə ki, maksimum dərəcədə bundan səmərəli şəkildə istifadə etməliyik. Eyni zamanda, ərzaq təhlükəsizliyi ilə bağlı mövcud olan məsələlər, bu günün məsələləri deyil. Sadəcə olaraq, Rusiya-Ukrayna müharibəsi nəticəsində bu məsələlər daha da kəskinləşir. Əlbəttə, torpaqlarımız işğalçılardan azad olunandan sonra mən dərhal göstəriş verdim ki, biz vaxt itirmədən bu torpaqlarda əkin-biçinlə məşğul olmalıyıq. Bu il 50 min hektarda taxıl əkilmişdir və artıq məhsul yığımı da sona çatmaq üzrədir. Düzdür, məhsuldarlıq çox aşağıdır, bu da təbiidir. Çünki uzun illər bu torpaqlar istifadəsiz qalmışdır, suvarma da yoxdur, dəmyə şəraitində taxıl yetişdirilir və birinci ildir ki, əkin aparılmışdır. Ona görə hektardan orta məhsuldarlıq təqribən 1 tondan aşağıdır. Ancaq əminəm ki, növbəti illərdə məhsuldarlıq daha da artacaq, əkin sahələri artacaq. Mən hesab edirəm ki, biz azad edilmiş torpaqlarda taxılçılıq üçün ən azı 100 min hektarı dövriyyəyə buraxmalıyıq və əlbəttə ki, bütün müasir aqrotexniki tədbirlərin görülməsi, o cümlədən suvarma məsələlərinin düzgün təşkil edilməsi şərtilə. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, bizim əsas çaylarımız da erməni işğalına məruz qalmışdı. Mənfur düşmən bizi öz suyumuzdan da məhrum etmişdi. Bildiyiniz kimi, Tərtər çayının suyundan biz faktiki olaraq istifadə edə bilmirdik. Həkəri çayın suyundan, Bazar çayın suyundan istifadə edə bilmirdik. Bunlar, azad edilmiş torpaqlarda əsas çaylardır, amma o çayların sayı daha da çoxdur.

Ona görə bu amili nəzərə alsaq və azad edilmiş torpaqlarda kənd təsərrüfatının müasir planlı şəkildə ixtisaslaşma əsasında təşkili bizə imkan verəcək ki, oraya qayıdacaq insanlar əkin-biçinlə məşğul olmaqla öz güzəranını özləri təmin edəcəklər, yaxşı vəsait əldə edəcəklər, eyni zamanda, ölkəmizin ərzaqla təminatı və ixrac imkanları böyük dərəcədə artacaq. Məsələn, Kəlbəcər, Laçın, Zəngilan rayonlarında heyvandarlığın çox böyük perspektivləri var və biz vaxt itirmədən artıq ikinci ildir ki, çobanları qoyun sürüləri ilə oraya göndərmişik və bunun nəticəsini görürük. Arıçıları göndərmişik. Artıq Kəlbəcər və Laçın rayonlarında yüzlərlə arıçı öz təsərrüfatını qurub və bol məhsul götürür. Artıq biz bal ixracatçısına çevrilmişik.

Füzuli, Ağdam, Cəbrayıl, Qubadlı rayonlarında taxılçılıq, o cümlədən üzümçülük, meyvəçilik, fındıqçılıq sahələri inkişaf etməlidir. Yəni, dövlət öz tövsiyələrini verəcək. Fermerlərə, oraya qayıdacaq vətəndaşlara həm dəstək göstərəcək, subsidiya verəcək, tövsiyə verəcək, onların yetişdirdikləri məhsulu bazarlara çıxarmaları üçün dəstək olacaq. Bu bölgələrdə – Şərqi Zəngəzur və Qarabağ bölgələrində kənd təsərrüfatının inkişafı, yenə də deyirəm, ən müasir əsaslar üzərində qurulmalıdır. Çünki biz faktiki olaraq işlərə sıfırdan başlayırıq, ona görə səhvə yol verə bilmərik. Vaxtilə Azərbaycanda aparılmış kənd təsərrüfatı islahatı zamanı buraxılan səhvlərə yol verə bilmərik. Hər şey düzgün, şəffaf olmalıdır və əminəm ki, bunun nəticəsində ən böyük məhsuldarlıq məhz işğaldan azad edilmiş torpaqlarda olacaq.

– Cənab Prezident, məlum olduğu kimi, avqustun əvvəllərində erməni təxribatı nəticəsində Qarabağda qarşıdurma baş verdi. Bu hadisə ilə bağlı nə deyə bilərsiniz?

– Bəli, Ermənistan tərəfi növbəti dəfə silahlı təxribata əl atdı. Bu hərbi təxribat nəticəsində bir hərbçimiz şəhid oldu. Allah ona rəhmət eləsin. Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət eləsin. Ancaq hər kəs gördü və görməlidir ki, şəhidimizin qanı yerdə qalmadı. Biz dərhal “Qisas” əməliyyatı keçirərək şəhidimizin qanını aldıq və qarşı tərəfi ciddi cəzalandırdıq. Bir neçə saat ərzində davam edən “Qisas” əməliyyatı cəza tədbiri idi. Azərbaycan şəhidinin qanı düşmənlərə baha başa gəldi və onlar bunu unutmamalıdır. Əgər yenə də buna oxşar təxribat törədilərsə, cavab da eyni olacaq və heç kim bizə mane ola bilməz, heç kim bizi durdura bilməz. Biz öz torpağımızda istənilən əməliyyatı istənilən zaman apara bilərik. Sadəcə olaraq, “Qisas” əməliyyatının çox təsirli, ancaq qısamüddətli olması onu göstərir ki, bizim gücümüz də yerindədir, eyni zamanda, biz yeni müharibə istəmirik. Çünki İkinci Qarabağ müharibəsi gücümüzü göstərdi və biz istədiyimizə hərbi və ondan sonra hərbi-siyasi yollarla nail olduq. Digər arzularımıza da çatacağıq, zaman gələndə onlara da çatacağıq. Bizim gündəliyimizdə həm taktiki, həm strateji addımlarımızın təsbit edilməsi reallıqdır. Əminəm, Ermənistan da bilir ki, biz bilirik nəyi nə vaxt etmək lazımdır və nəyi deyiriksə, onu da edirik. Dəfələrlə Ermənistana xəbərdarlıq etmişdik ki, odla oynamasınlar, özlərini yaxşı aparsınlar, yeni reallıqları qəbul etsinlər və hərbi təxribatlara əl atmasınlar. Əfsuslar olsun ki, bu dəfə də onlara dərs verməli olduq. Ümid edirəm ki, bu dəfə bu dərs onların yaddaşında qalacaqdır. “Qisas” əməliyyatı təkcə şəhidimizin qisasının alınması məqsədi daşımırdı. Digər məqsədlər, vəzifələr Ali Baş Komandan kimi mənim tərəfimdən qarşıya qoyulmuşdu və bütün vəzifələr icra edildi. Nəticə də bəllidir, bu barədə çox danışmaq istəmirəm. Təkcə onu demək istəyirəm ki, nə istəmişiksə, onu da etmişik, artıqlaması ilə və qarşı tərəf bunu bir daha qəbul etməyə məcburdur.

Prinsip etibarilə gələcəkdə Ermənistanın bu vəziyyətlə, yeni reallıqla barışması labüddür, çünki başqa yolu yoxdur. “Qisas” əməliyyatı Ermənistana bir daha göstərdi ki, bizi heç kim və heç nə dayandıra bilməz, nə kiminsə bəyanatı, nə kiminsə açıqlaması, nə hansısa telefon zəngi. Heç nə və heç kim. Bunu Azərbaycan xalqı yaxşı bilir. İkinci Qarabağ müharibəsi bunu göstərmişdir. Əminəm ki, qarşı tərəf də bunu bilir. Sadəcə olaraq, hərdənbir bunu unudur. Ona görə bax bu faciəvi hadisələr baş verir.

Biz müharibədə Zəfər çalmışıq. Biz öz ərazi bütövlüyümüzü bərpa etmişik. Nə üçün bizim övladlarımız müharibədən sonra ölməlidir? Nə üçün ermənilər tərəfindən öldürülməlidir? Biz buna imkan verə bilmərik. Bir daha demək istəyirəm, əgər yenə də, buna oxşar təxribat təkrarlanarsa, cavab daha da sərt olacaq, daha da peşman olacaqlar, daha da gur səslə imdad diləyəcəklər. Amma yenə də deyirəm, bizim niyyətimiz yeni müharibə başlamaq deyil. Kifayətdir. Biz istədiyimizə nail olmuşuq. Biz istəyirik ki, erməni silahlı birləşmələri Qarabağı birdəfəlik tərk etsin. Bu, Ermənistanın öhdəliyidir, 10 noyabr 2020-ci ildə Ermənistan tərəfindən imzalanmış kapitulyasiya aktında təsbit edilib və biz buna nail olacağıq və nail oluruq.

Onu da bildirməliyəm ki, “Qisas” əməliyyatından sonra yüzlərlə erməni hərbçisi Qarabağ bölgəsindən çıxarılıb. Bu onu göstərir ki, əfsuslar olsun ki, belə əməliyyatların təsiri var. Ona görə “əfsuslar olsun” deyirəm ki, buna gətirib çıxarmaq lazım deyildi. Sadəcə olaraq, Ermənistan bizim xəbərdarlıqlarımızı düzgün təhlil edib düzgün nəticə çıxarsaydı, buna ehtiyac qalmazdı. Hər halda, birinci biz başlamamışıq. Biz istədiyimizi təmin etmişik, öz torpağımızda möhkəmlənmişik və möhkəmlənəcəyik.

– Cənab Prezident, Azərbaycan tərəfi Ermənistana vaxt vermişdi ki, bu il avqust ayının sonuna qədər Laçın şəhəri, Zabux və Sus kəndlərini boşaldaraq geri qaytarsın. Bununla bağlı məsələ nə yerdədir?

– Əslində, bu tarixi Qarabağda Rusiyanın sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti yerləşdiyi ərazidə yaşayan yerli ermənilər bizdən xahiş etmişdilər. Biz də buna razılaşdıq. Onu da bildirməliyəm ki, 10 noyabr 2020-ci il Bəyannaməsində açıq-aydın göstərilir ki, yeni yol çəkiləcək və üç il ərzində bu yolun planlaşdırılması və razılaşdırılması təmin edilməlidir. Onu da bildirməliyəm ki, bu bəndi üçtərəfli Bəyanata saldıran məhz mənəm. Çünki 2020-ci il noyabrın 9-da son danışıqlar aparılarkən, – danışıqlar Rusiya Prezidenti Vladimir Putin vasitəsilə aparılırdı, Ermənistan rəhbərliyi, o cümlədən Rusiya özü də bu danışıqlarda fəal iştirak edirdi, – mən çox təkid edirdim ki, mütləq bu bənd salınmalıdır. Çünki Ermənistanı Xankəndi ilə birləşdirən yol Laçın şəhərinin içindən keçir. Əgər bu bəndi mən saldırmasaydım, o zaman Laçın şəhəri həmin bu beş kilometr enində olan zonaya düşəcəkdi və tez bir zamanda oraya keçmiş köçkünləri qaytarmaq mümkün olmayacaqdı. Ona görə mən təkid edirdim və buna nail oldum ki, bu, məhz o məqsədlə sənədə salındı.

Əlbəttə ki, bütün Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda bildiyiniz kimi indi, genişmiqyaslı işlər aparılır, o cümlədən bu yolun tezliklə inşa edilməsi mənim tərəfimdən əsas vəzifə kimi qarşıya qoyulmuşdu. Biz bu yolu cəmi bir il ərzində inşa etdik, 32 kilometr uzunluğunda olan bir yoldur. Ondan əvvəlki dövrdə, İkinci Qarabağ müharibəsindən dərhal sonra biz bu yolun marşrutu ilə bağlı Rusiya tərəfi ilə danışıqlara başlamışdıq. Yəni, bu yol öz-özünə yaranmadı. Biz bu yolu razılaşdırdıq. Bir neçə marşrut var idi və nəticədə bu marşrut seçildi. Rusiya Müdafiə Nazirliyi ən yüksək səviyyədə bu marşrutu bizimlə razılaşdırdı və təsdiqlədi. Əgər başqa cür olsaydı, biz Rusiyanın müvəqqəti nəzarətində olan ərazidə necə yol inşa edə bilərdik? Yəni, bu, təbiidir. Əgər kimsə bizi ittiham etmək istəyir ki, biz nəyisə qanunsuz etmişik, yaxud da, hansısa birtərəfli addım atmışıq, qətiyyən belə deyil. Biz istənilən səviyyədə bunu sübut edə bilərik. İndi Rusiyanın rəsmi orqanlarına sorğu göndərilə bilər, necə bu yol tikilib bütün sənədlər var, bütün razılaşmalar var. Bu marşrut razılaşdırılmışdır. Əlbəttə ki, biz bu marşrutu Ermənistanla razılaşdırmalı deyildik. Çünki Ermənistanın buna heç bir aidiyyəti yoxdur. Sadəcə olaraq, Ermənistana bildirildi ki, Ermənistan sərhədinə çıxış hansı nöqtədən olacaq və onlar da öz tərəfindən yeni yolu o nöqtəyə gətirib çatdırmalı idilər. Amma əfsuslar olsun ki, bunu etmədilər. Nə üçün? Vaxtı uzatmaq üçün. Bunun başqa səbəbi yoxdur.

Biz bu yeni Laçın yolunu inşa etməyə başlayanda Rusiya tərəfi vasitəsilə Ermənistana müraciət etdik və dedik ki, – çünki mən təxmin edirdim ki, onların necə deyərlər belə hoqqabazlığı olacaq, -təklif etmişdik ki, gəlin biz də sizin ərazidə yol tikək. Orada cəmi 8-9 kilometrdir. İmtina etdilər bundan. Dedilər ki, yox, biz özümüz edəcəyik. Və nə vaxt buna başladılar?! Özü də buna başlamaq demək mümkün deyil, çünki elə ancaq texniki-iqtisadi əsaslandırmasını bunlar indi işləyirlər. O vaxt ki, biz artıq rəsmi məktubla Rusiya tərəfinə bildiriş göndərdik. Bildiriş göndərdik ki, bu yolu biz başa çatdırırıq avqustun 5-də və xahiş edirik ki, siz sülhməramlı kontingentin postlarını köhnə yoldan yeni yola keçirin. Bu da təbiidir. Biz bu məktubu onlara göndərəndə yəqin ki, Ermənistan tərəfi də o məktubla tanış oldu, ondan bir gün sonra Ermənistan bəyan etdi ki, biz bu yolun iqtisadi əsaslandırmasını başlamaq istəyirik və 2023-cü ilin sonuna qədər biz bunu inşa edəcəyik. Yəni, bu, faktiki olaraq manipulasiyadır. Tamamilə qeyri-ciddi və qeyri-adekvat addımdır. Biz dedik, əgər belədirsə, onda biz avqustun 5-də Laçın dəhlizinə giririk, postlar qururuq və baxarıq sonra siz necə hərəkət edəcəksiniz. Ondan sonra aləm dəydi bir-birinə və Qarabağda yaşayan ermənilər bizə müraciət etdilər, xahiş etdilər. Dəfələrlə xahiş etmişdilər ki, onlara avqustun sonuna vaxt verilsin. Biz də buna razı olduq. Çünki indi avqustun 5-i olmasın, 25-i olsun, sentyabrın 1-i olsun böyük fərq etmir. Eyni zamanda, Qarabağda yaşayan ermənilər bizə müraciət etdilər ki, Ermənistan sərhədinə birləşdiriləcək nöqtəyə qədər 4 kilometr qrunt yolu da Azərbaycan tiksin. Ona da biz razılaşdıq. Amma əlbəttə ki, Laçın şəhərindən, Zabux və Sus kəndlərindən qanunsuz məskunlaşmış insanlar çıxarılmalıdır. Bu, təbiidir. Onların orada qalması, əslində, hərbi cinayətdir. Çünki o, Cenevrə konversiyalarının qaydalarına ziddir. İşğalçı ölkə işğal edilmiş torpaqlarda qanunsuz məskunlaşma apara bilməz. Bu, hərbi cinayətdir. Bəlkə də orada yaşayanlar Suriyadan, Livandan gəlmiş ermənilər bunu bilmirlər, amma Ermənistan rəhbərliyi bunu yaxşı bilir. Ona görə oradan bəzi xəbərlər gəlir, biri deyir ki, mən çıxmayacağam, o biri deyir ki, mən çıxmayacağam. Özləri bilər. Onlar hərbi cinayətkardırlar. Yenə də bizi, bizim səbrimizi sınağa çəkməsinlər. Öz xoşu ilə oradan çıxıb getsinlər. Haraya gedirlər bizi maraqlandırmır.

Biz Laçına qayıtmalıyıq, Zabuxa, Susa qayıtmalıyıq. Mən Dövlət qaçqınkoma göstəriş verdim, Laçın şəhərinin, Sus, Zabux kəndlərinin camaatı ilə əlaqə saxlasınlar və biz onları yaxın zamanlarda öz doğma yerlərinə qaytaracağıq.

Yəni, hadisə belə cərəyan etmişdir və buradan, bu hadisədən bir neçə nəticə çıxarmaq olar. Birincisi, Azərbaycan üzərinə götürdüyü bütün öhdəliklərinə sadiqdir. Biz bu yolu da və digər addımlarımızı da bu öhdəliklər əsasında atmışıq və işləri görmüşük. Ermənistan isə, sadəcə olaraq, yenə də fitnəkarlıqla məşğuldur. Bir də ki, onlar başa düşməlidirlər, vaxt uzatmaq onlara heç nə verməyəcək. Əgər onlar fikirləşirlər ki, bir ildən, ya il yarımdan sonra nəsə dəyişəcək bunların xeyrinə, səhv edirlər. Nəsə dəyişə bilər, amma bizim xeyrimizə. Çünki dünyada, bölgədə gedən geosiyasi vəziyyət göz qabağındadır. Böyük siyasətçi olmaq lazım deyil ki, bunu hər kəs görsün. Azərbaycanın artan gücü, həm hərbi, həm iqtisadi, həm siyasi gücü, Ermənistanın faktiki olaraq, əgər belə demək mümkündürsə, təklənməsi və nə üçün təklənməsi ona görədir ki, onlar haqsızdırlar. Onlar nahaq iş görürlər. Onlar hələ də Azərbaycana qarşı ərazi iddialarından əl çəkməyiblər. Halbuki, mən onlara birbaşa demişəm özü də rəsmi qaydada. Əl çəkin ərazi iddialarından. Əl çəkməsəniz, o zaman biz də ərazi iddiası qaldıra bilərik Ermənistana qarşı. Ona görə vaxt uzatmaq onlara bir şey verməyəcək və eyni zamanda onlar başa düşməlidir bir nəticə də odur ki, Azərbaycan istədiyinə nail olur. Kimin hansı mövqedə olmasından asılı olmayaraq, nail olur və biz bir nöqtəyə vururuq və nəticə də hasil edilir.

Digər nəticə ondan ibarətdir ki, – mən bunu ilk dəfə deyirəm, çünki artıq bu prosesin təzahürləri var idi, sadəcə olaraq, yeni Laçın yolunun hadisəsi bunu daha da qabarıq şəkildə göstərdi, – Ermənistan hakimiyyəti Qarabağda yaşayan ermənilərə öz təsir imkanlarını itirirlər. Bu, həqiqətdir. Əksinə, Azərbaycan hakimiyyəti öz təsir imkanlarını artırır. Bu, reallıqdır. Bunun səbəbi, məncə, ondan ibarətdir ki, Qarabağda yaşayan ermənilər açıq-aydın gördülər ki, Ermənistan hakimiyyəti onların problemlərini həll etmək iqtidarında deyil – nə təhlükəsizlik, nə iqtisadi, nə maliyyə, nə başqa. Heç bir problemi həll etmək iqtidarında deyil. Əksinə, gördü ki, Azərbaycan hakimiyyəti onlara öz vətəndaşları kimi yanaşır və mən bunu demişəm, birinci dəfə deyil. Qarabağda yaşayan ermənilər bizim vətəndaşlarımızdır. Nə qədər onlar bunu tez dərk etsələr və bu proses artıq başlayır, o qədər də hamımız üçün yaxşı olar.

Bu gün Ermənistanla Azərbaycan arasında gedən normallaşma prosesində Qarabağ mövzusu yoxdur. Belə cəhdlər olub, amma mən buna heç vaxt razılıq verməmişəm. Ermənistanın buna nə dəxli var. Bu, bizim daxili işimizdir. Bu gün danışıqlar masasında hər hansı bir statusdan, ümumiyyətlə, söhbət belə getmir. Nədən söhbət gedir? Qarabağda yaşayan ermənilərin hüquqları və təhlükəsizliyi. Mən də demişəm bəli, onların hüquqları da, təhlükəsizliyi də Azərbaycan dövləti tərəfindən təmin ediləcək və mən nəyi deyirəmsə, onu da həmişə icra edirəm. Yeni Laçın yolunun inşası zamanı biz bunu gördük. Çünki mən deyə bilərəm ki, biz bu yolu təzə inşa etməyə başlayanda rus sülhməramlıları bizim inşaatçıları elə bil ki, qoruyurdu yerli əhalidən, ya da ki, onları bizdən, bizim inşaatçılardan. Bilmirəm kimi kimdən qoruyurdu, amma hər halda onlar var idi orada. Bir müddətdən sonra onlar çıxıb getdilər və təqribən son 6-7 ay ərzində, ümumiyyətlə, yol boyunca bir dənə də Rusiyanın sülhməramlıları yox idi, ehtiyac yox idi. Bizim inşaatçılar oradakı kəndlərdə yaşayan yerli ermənilərlə təmasda idilər, hətta onların bəziləri gəlib kömək edirdi, təşəkkürünü bildirirdi ki, belə keyfiyyətli yol tikirik. Ermənistanın tarixində, nəinki Qarabağın, belə keyfiyyətli yol olmayıb. Onların tikdirdiyi yollar indi dağılır, bir il hələ keçməyib. Ona görə bu təmaslar artıq gedir və bu, çox önəmlidir, mən də bunu alqışlayıram. İnsanlar arasındakı təmaslar uzunmüddətli, sülhə xidmət göstərəcək.

Yenə də qayıdıram bu əsas mövzuya. Bu hadisələrin nəticələrindən, önəmli nəticələrindən biri də odur ki, Ermənistan öz təsir imkanlarını itirmək üzrədir, Azərbaycan hakimiyyətinin müsbət təsiri artır və atacaq. Qarabağda yaşayan ermənilər düzgün addım atmalıdırlar, başa düşməlidirlər ki, onların gələcəyi ancaq Azərbaycan cəmiyyətinə inteqrasiyadan keçir. Başqa cür mümkün deyil. Yəni, biz real həyatda yaşayırıq. Həm iqtisadi, həm coğrafi, həm nəqliyyat nöqteyi-nəzərdən Qarabağ Azərbaycanın ayrılmaz hissəsidir, tarix nöqteyi-nəzərdən, beynəlxalq hüquq nöqteyi-nəzərdən tərkib hissəsidir. Əgər Qarabağda kimsə yenə də, bilmirəm hansısa populizm naminə, yaxud da ki, indi, necə deyərlər, kimdənsə qorxduğu üçün hansısa statusdan, müstəqillikdən söhbət aparırsa, bilmək lazımdır ki, o, erməni xalqının birinci düşmənidir. Çünki Qarabağda yaşayan ermənilərin nə statusu olacaq, nə müstəqilliyi olacaq, nə də ki, hansısa xüsusi imtiyazı olacaq. Azərbaycan vətəndaşları necə, onlar da elə. Azərbaycan vətəndaşlarının hüquqları necə qorunursa, onların da elə. Azərbaycanda yaşayan xalqların hüquqları necə qorunursa, onların da elə. Ancaq budur yol. Bu hadisələr onu göstərdi ki, biz yenə də anlayışla yanaşdıq. Biz deyə bilərdik ki, yox, ayın 5-idir vəssalam, çıxın gedin, biz gəlirik, dururuq, kim bizi dayandıra bilər? Heç kim bizi dayandıra bilməz. Yüz minlik ordunu kim dayandıra bilər. Özü də Laçın yolu bizim ayağımızın altında. Etmədik onu. Nə üçün? Çünki bizdən xahiş etdilər. Biz də dedik ki, yaxşı gözləyək, ayın sonuna qədər. Yəqin ki, eşitmişiniz, indi orada yerli ermənilər, yəni, nüfuz sahibləri orada yaşayan insanlara deyirlər ki, amanın günüdür, evləri yandırmayın, damları uçurmayın, o santexnikanı çıxarmayın, aparmayın. Yəni, iki il bundan əvvəl bunu deyirdilər? Yox! İki il bundan əvvəl onlar qürurlanırdılar bundan. Ayıb olmasın, bəzi əşyaları belinə alıb harasa aparır, bütün dünyanın gözü qarşısında rəzil oldular. Amma indi deyirlər ki, sənin evin deyil. Sən buraya gəlmisən, nə vaxt gəlmisən sən buraya? 1994-cu ildə. Bəs o vaxta qədər kim yaşayıb burada? Azərbaycanlı yaşayıb, çıx get.

Bax belə, vəziyyət bundan ibarətdir və deyə bilərəm ki, İkinci Qarabağ müharibəsindən təxminən iki il keçir, amma görün bu iki il ərzində nə qədər böyük dəyişikliklər baş verib. Mən hələ orada apardığımız bərpa, yenidənqurma işlərini kənara qoyuram, bunlar hamısı göz qabağındadır. Şüurda nə qədər dəyişikliklər baş verir. Nəyə görə? Düzgün siyasətimizə görə. Çünki müharibə başa çatandan dərhal sonra mən demişəm ki, bizə sülh lazımdır. Biz Ermənistanla sülh danışıqlarına başlamalıyıq. Hələ ki, müsbət cavab almamışıq, amma ümid edirəm ki, alacağıq. Delimitasiya komissiyası yaradılmalıdır. Ona da etiraz edirdilər, nəticədə razılaşdılar. Zəngəzur dəhlizi lazımdır, ona da etiraz edirdilər. İndi yaxın həftələrdə Zəngəzur dəhlizinin marşrutunu biz onlardan gözləyirik. Qarabağda yaşayan ermənilər, onlar da gördülər ki, Azərbaycandan onlara ancaq xeyir gələ bilər.

Ona görə mən gələcəyə nikbinliklə baxıram. Bir daha demək istəyirəm, biz istədiyimizə həmişə nail oluruq. İstədiyimiz də odur ki, bölgədə sülh olsun, əmin-amanlıq olsun, müharibə olmasın, Azərbaycan uğurla inkişaf etsin, xalqımız yaxşı, firavan yaşasın.

– Çox sağ olun, cənab Prezident, müsahibəyə görə təşəkkür edirəm.

– Sağ ol.

“2-3 nəfəri dəyişməklə gömrükdəki problemlər öz həllini tapmaz ki?”

Yaradılıb 13.08.2022 08:29 | Baxış sayı: 130
Ardını oxu...
Milli Məclisinin iqtisadi siyasət, sənaye və sahibkarlıq komitəsinin üzvü, millət vəkili Vahid Əhmədovun “Yeni Sabah”a müsahibəsi:

– Bildiyiniz kimi, Dövlət Gömrük Komitəsi (DGK) rəhbəri Səfər Mehdiyevin vəzifəsindən azad edildi və bəzi həbslər oldu. DGK-da baş verən son həbsləri və dəyişiklikləri necə qiymətləndirirsiniz?

– Vəziyyət elə əvvəldən gərgin olub ki, bu həbslər baş verib. Əgər DGK sədrinin müavini bu işlərlə məşğul olursa, həbslərin başlaması normaldır. Gömrükdən kifayət qədər böyük şikayətlər var idi. Hətta karqo əməliyyatları çox pis vəziyyətdə idi. Türklərin özü, eləcə də yerli sahibkarlar bu barədə mənə müraciət etmişdilər. Belə şikayətlər var idi və gömrüklə əlaqədar problem böyük idi. Ona görə də bu məsələlər yavaş-yavaş öz həllini tapmalı, gömrük sistemi təmizlənməli və normal insanlar gəlib dövlətə, millətə xidmət etmədilir.

– Bəziləri bildirir ki, baxmayaraq ki, bu dəyişiklər həyata keçirilib, amma problemlər hələ də qüvvədə qalmaqdadır. Problemlərin həlli üçün nə etmək lazımdır?

– Əlbəttə, problemlər hələ də qalmaqdadır. Birdən-birə 2-3 nəfəri dəyişməklə problemlər öz həllini tapmaz ki? Lakin müəyyən qədər müsbət addımlar atılır və mən bunu hiss edirəm. Bütün dəyişikliklərin nəticəsi olaraq biz bunu görürük. Yeni gələn cavan kadrlar və s. daha çox qanuna uyğun işləməyə çalışırlar. Düzdür, onların arasında da bəziləri var ki, əməllərində qanuna uyğun olmayan hərəkətlər var, amma əksəriyyəti normal işləyir və çalışırlar ki, problem yaranmasın. Çünki problem yaransa, onları da belə ağır cəzalar gözləyə bilər.

Amma mən belə hesab edirəm ki, yeni kadrların gəlməsi vacibdir. Dövlət başçısı onların qarşısında tələb qoyub ki, işləmək lazımdır, əhaliylə təmasda olmaq vacibdir və sahibkarları incitməmək lazımdır. Bu iradları da hamı qəbul etməli və buna əməl etməlidir.

– Səfər Mehdiyevin DGK sədri olduğu müddətdə ölkəyə bir sıra məhsulların gətirilməsində gömrük rüsumları bir xeyli qaldırılmışdı. Bir sıra ekspertlərin rəyinə görə isə ölkədə bahaçılığın əsas səbəblərindən biri də məhz bu olub. Lakin Səfər Mehdiyevin vəzifəsindən azad edilməsindən sonra indi də bu rüsumlar qüvvədədir. Müvafiq rüsumların dəyişdirilməsi yönündə onlara yenidən baxmaq mümkündürmü?

– Əvvəla, rüsumları komitə sədri müəyyən etmir. Rüsumları müəyyən edən Azərbaycan hökuməti – Nazirlər Kabinetidir. Biz xüsusi qərar qəbul etmişik ki, lazım olanda Nazirlər Kabineti rüsumları endirir. 0-dan 15-ə qədər rüsumun dərəcəsi var. Lazım olanda sıfırlayır, lazım olanda da qaldırır.

Məsələn, keçən il taxılda və digər məsələlərdə biz neçə dəfə təkliflər vermişik ki, Əlavə Dəyər Vergisi (ƏDV) azaldılsın. Bütün məhsullara 18% ƏDV şamil edilməməlidir. Elə məhsullar var ki, məsələn, ərzaq, gündəlik tələbat malları və s. məhsulların ƏDV-si 2-3% olmalıdır. Amma prestij məhsullar ki, var, məsələn, mebel, maşın və digər məhsullar; bunları qaldırın lap 25-30% qoyun. Amma gündəlik tələbat mallarını aşağı etmək lazımdır. Bu, həm qiymətlərə müəyyən təsir edəcək, həm də əhalinin sosial vəziyyətinin yaxılaşdırılmasına xidmət edəcək.

Ona görə də hökumət bu məsələyə baxmalıdır və rüsumları vaxtı-vaxtında dəyişdirməlidir. O cümlədən də ƏDV çox ciddi bir məsələdir. ƏDV-nin dəyişdirilməsinə çox böyük ehtiyac var. Dünyada belə praktikalar var: prestij məhsullara yüksək, gündəlik tələbat və qida mallarına isə aşağı ƏDV qoyulur.

İndi də bilirsiniz, dünyada ərzaq problemi ilə yanaşı bir sıra ciddi problemlər – inflyasiya, qiymət artımları və s. var. Ona görə də bu məhsulların ƏDV-sini azaltmağa böyük ehtiyac var.

Gömrük rüsumları hökumətin ixtiyarındadır. 0-dan 15-ə qədər rüsumlar var. İkincisi, qanunlar var və hər şey onlara uyğun olmalıdır. Mən rəsmi rüsumları deyirəm. Qeyri-rəsmi indi onlar nə istəyirlər, nə alıb-veriblər, bu, tamamilə başqadır. Elə vəziyyət belə olub deyə, bu dəqiqə həbslər başlayıb, yoxlamalar gedir.
 

Dünyapress TV

Xəbər lenti