 |
|
|
Ən çox artan birdəflik ödənişlərdir, müharibə əlillərinin isə müavinəti yox, Prezident təqaüdü artırıldı
Prezident İlham Əliyevin imzaladığı “Əhalinin sosial rifahının yaxşılaşdırılması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” Sərəncamına uyğun olaraq 2023-cü ilin 1 yanvarından təqaüdlər, müavinətlər və maaşlar artırılıb. Əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Sahil Babayev bildirib ki, bu məqsədlə büdcədən 750 milyon manat ayrılıb və 800 min nəfərdən artıq vətəndaş ondan faydalana biləcəklər.
Prezident İlham Əliyev yanvarın 10-da yerli kanallara müsahibəsində bildirmişdi ki, hökumət imkan daxilində artımlara gedir:
“Bu, bizi qane edir? Əlbəttə ki, yox. Amma biz imkan daxilində öz addımlarımızı atırıq. Çünki bir daha demək istəyirəm, bizim əsas xərclər istiqaməti Qarabağı və Şərqi Zəngəzuru bərpa etmək və ordu potensialımızı gücləndirməkdir. Bu iki əsas prioritet bizim üçün uzun illər prioritet kimi qalacaq”.
Beləliklə, şəhid ailəsi üçün Prezidentin aylıq təqaüdü — 600 manata çatdırılır. Bundan əvvəl müavinətin həcmi 500 manat idi və 100 manat artım edilib.
Habelə müharibə, 20 Yanvar, hərbi xidmət vəzifələrini yerinə yetirməklə və Çernobıl AES-də hərbi xidmətlə əlaqədar əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslərə Prezidentin aylıq təqaüdü, orqanizmin funksiyalarının:
81-100 faiz pozulmasına görə (I dərəcə) — 500 manata,
61-80 faiz pozulmasına görə (II dərəcə) — 400 manata,
31-60 faiz pozulmasına görə (III dərəcə) — 330 manata qalıdırılır.
Qeyd edək ki, bu kateqoriyadan olan əlillərin müavinəti artırılmayıb, yalnız Prezident təqaüdünün məbləğində dəyişib. Belə ki, 1-ci qrup əlillər 100, manat 2-ci qruplar 50 manat, 3-cü qrub müharibə iştirakçıları isə 30 manat artıq vəsait alacaqlar.
Uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinət — 500 manata, dəfn üçün birdəfəlik müavinət isə 500 manata çatdırılır. Qeyd edək ki, bu müavinətlər 1 dəfə verilir və ötən ilə müqayisədə xeyli artım var: ötən il bu müavinətlər müvafiq olaraq 300 və 350 manat təşkil edirdi.
Radiasiya qəzası nəticəsində zərər çəkmiş şəxslərə hər il müalicə üçün birdəfəlik müavinət — 300 manata çatdırılır. Keçən il bu rəqəm 237 manat təşkil edirdi və müvafiq olaraq 63 manat artım nəzərdə tutulur.
Bundan başqa əlilliyi olan şəxslərə müavinət, orqanizmin funksiyalarının:
81-100 faiz pozulmasına görə (I dərəcə) — 270 manata,
61-80 faiz pozulmasına görə (II dərəcə) — 220 manata,
31-60 faiz pozulmasına görə (III dərəcə) — 150 manata çatdırılır;
Ötən il 1-ci qrup əlillər 220 manat, 2-ci qrup əlillər 180 manat, 3-cü qrup əlillər isə 120 manat alırdı. İqtisadçılar bu rəqəmlərin hədsiz az olduğunu, kökməyə ehtiyac olan vətəndaşların minimum xərclərinə yetmədiyini bildirirdilər.
Ümumi səbəblərdən orqanizmin funksiyalarının 81-100 faiz pozulmasına görə (I dərəcə) gözdən əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslərə Prezidentin aylıq təqaüdü —300 manata qaldırılır.
Ümumi səbəblərdən orqanizmin funksiyalarının 81-100 faiz pozulmasına görə (I dərəcə) əlilliyi müəyyən edilmiş şəxslərə (gözdən əlilliyi olan şəxslər istisna olmaqla) Prezidentin aylıq təqaüdü —200 manat olacaq. Beləliklə, birinci qrup əlillər müavinət və Prezident təqaüdü ilə birlikdə 420 manat alacaqlar.
1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsi iştirakçılarına Prezidentin aylıq təqaüdü —330 manata çatdırılır;
Yaşa görə müavinət — 220 manata çatdırılır. Bu məbləğ ötən il 180 manat təşkil edirdi və Prezident sayı 100 min nəfərdən artıq olan, hər il artmaqda olan vətəndaşların gəlirini 40 manat artırıb. İqtisadçılar bu məbləğin də hazırki yüksək inflyasiya, bahalaşma şəraitndə minimum xərcləri ödəmək iqtidarında olmadığını bildirirlər. Əsas gətirilir ki, 2023-cü ildə ölkədə ehtiyac meyarı və yaşayış minimumunun həddi 246 manata çatdırılıb. Bu o deməkdir ki, 246 manat bir nəfərin ən zəruri ehtiyaclarını qarşılamağa yetər. O zaman hökumətin hansı məntiqlə onlara 26 manat daha-az-220 manat verməyi rəva görür?
Ailə başçısını itirməyə görə müavinət (hər ailə üzvü üçün) — 120 manata çatdırılır, bundan əvvəl sözügedən ailələrə 100 manat ödənilirdi.
Daha sonra, yanvarın 1-dən etibarən bir yaşınadək uşağı olan aztəminatlı ailələrə (ünvanlı sosial yardım alan) hər uşağa görə müavinət — 100 manata qaldırılır. Beşdən çox uşağı olan qadınlara isə hər uşağa görə müavinət 105 manat olacaq. Bu, rəqəm ötən il 75 manat təşkil edirdi və əhəmiyyətli artım sayıla bilər.
Orqanizmin funksiyalarının 81-100 faiz pozulmasına görə (I dərəcə) və 18 yaşınadək əlilliyi olan şəxslərə qulluq edənlərə Prezidentin aylıq təqaüdü — 100 manata çatdırılır. Bu rəqəm də ötən il 80 manat təşkil edirdi və daha 20 faiz artırılmasına qərar verilib.
Prezident əsas iş yeri üzrə elm və təhsil müəssisələrində azı 25 il çalışmış, elmi dərəcəsi olan, işləməyən pensiyaçılara Prezidentin aylıq təqaüdünun məbləğini artırıb. Yanvarın 1-dən etibarən:
elmlər doktoru elmi dərəcəsinə görə — 500 manata,
fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsinə görə — 300 manata çatdırılır;
Fəxri adlara layiq görülmüş şəxslərə aylıq təqaüdünə gəlincə;
“Xalq” fəxri adına görə — 200 manat,
“Əməkdar” fəxri adına görə — 150 manat olacaq.
Prezidentin fərdi təqaüdü də 1200 manatdan 1500 manata qədər artırlacaq. Qeyd edək ki, bu təqaüdün kimlərə verilməsi ancaq dövlət başçısının özü tərəfindən müəyyən olunur, bir qayda olaraq ölkənin ictimai-mədəni həyatında fərqlənən şəxslərə verilir.
Qeyd edək ki, artımlar müharibə iştirakçılarına şamil olunmayıb. Onlara verilən 80 manat müavinətin məbləği bir neçə ildir dəyişmir. Hazırda ölkədə 100 mindən artıq müharibə veteranı var. Onların 84 minə yaxını 44 günlük müharibədə iştirak etmiş şəxslərdir. Ekspertlərə görə, hökumətin onların müavinəti artırmamasının əsas səbəbi müaribə iştirakçılarının sayca böyük kontingenti əhatə etməsi və əməkqabiliyyətli olmaları ilə bağlıdır. Belə əsas gətirilir ki, 100 min nəfərdən artıq vətəndaşın müavinəti 15 faiz artırmaq büdcə üçün böyük yükə çevrilə bilər. Amma bu əsaslandırma tənqidə dözmür. Azərbaycanın müstəqilliyi, ərazi bütövlüyü uğrunda döyüşmüş şəxslərin hansısa formada dövlət qayğsını hiss etməsi mənəvi məsələdir. Dövlət onları unutmadığını, qayğı ilə əhatə olunduqlarını nümayiş etdirməlidir.
Bundan başqa məcburi köçkünlərin də 60 manat “çörək pulu” artırılmamş qaldı. Azərbaycan 2 il əvvəl işğaldakı torpaqları azad etsə də məcburi köçkünlərin həyatında hər hansı dəyişiklik baş verməyib, Zəngilanın Ağalı kəndi istisna olmaqla məskunlaşma aparılmır, nə zaman olacağı da məlum deyil. Həmin vətəndaşlar yenə qaçın həyatının yaratdığı məhrumiyyətlər içərsində yaşayırlar. Onların “çörək puluna” ehtiyacları var. Hökumətin bu reallığı nəzərə almaması təəssüf doğrurur.