“Arvad hər şeyə cavabdeh idi” - qeyri-qanuni immiqrant ailəsi olan Şapoşnikoblar Avropada partlayış və zəhərlənmələrin təşkilinə necə kömək ediblər?

Avropada Rusiya hərbi kəşfiyyatının təşkil etdiyi bir sıra partlayışlar və zəhərlənmələr 1990-cı illərin əvvəllərində Çexiyada siyasi sığınacaq almış evli cütlük Nikolay və Yelena Şapoşnikovla əlaqələndirilir. Bu barədə “The Insider”in araşdırmasında qeyd edilir.

Şapoşnikovların Çexiya vətəndaşlığı var - onlar bunu sonradan alıblar. Lakin cütlük tərcümeyi-hallarının bəzi təfərrüatlarını gizlədiblər. Nikolay Əfqanıstandakı xidməti barədə yerli hakimiyyət orqanlarına məlumat verməyib və özünü atası kimi təqdim edərək həyat yoldaşının birinci evliliyindən olan oğlu üçün saxta doğum şəhadətnaməsi təqdim edib.

Yelena 1992-ci ildə sığınacaq aldıqdan sonra Ukrayna pasportunu təhvil verdiyi barədə yalan danışıb və bu sənəddən Rusiya və Ukraynaya getmək üçün istifadə etməyə davam edib. Baxmayaraq ki, orada siyasi səbəblərə görə təqib oluna biləcəyini iddia edirmiş.

2000-ci illərin əvvəllərində Nikolay Çexoslovakiya dövlət təhlükəsizlik aparatının keçmiş məxfi agenti, əvvəllər əks-kəşfiyyat şöbəsində məlumat verən və Sovet qoşunları ilə sıx əlaqələr saxlayan Petr Bernatikin “İmex” qrupunda işə düzəlib. Şirkət silah ticarəti ilə məşğul idi və Şapoşnikov orada biznesin inkişafı üzrə menecer kimi işləyirdi: o, “Imex” üçün yeni müştərilər axtarır və mövcud müştərilərə məsləhət verirdi. Yelena isə ərinin işi ilə rəsmi əlaqəsi olmayan öz biznesini idarə edirdi. Lakin polis sonradan qadının “İmex”in fəaliyyətində tam iştirak etdiyini və QRU-nun 29155 saylı hərbi hissəsinin rəisi, general Andrey Averyanovdan göstəriş alaraq ərinin hərəkətlərini fəal şəkildə idarə etdiyini öyrənə bilib.

Nikolayın ayda təqribən 650 dollar qazanmasına baxmayaraq, cütlük Çexiyada daşınmaz əmlak, Yunanıstanda villa alıb və onları “turistlərə” icarəyə veriblər. İstintaq bildirir ki, villanın əsl qonaqları ondan təhlükəsiz ev kimi istifadə edən QRU zabitləri olub.

“The Insider” xəbər verir ki, evli cütlük kəşfiyyatçılar üçün məlumat toplayıb, həmçinin Çexiya və Bolqarıstandakı silah-sursat anbarlarında partlayışların təşkilinə kömək edib. Bolqarıstanlı silah alverçisi Emelyan Gebrevin zəhərlənməsində Şapoşnikovların da əli ola bilər. O zəhərlənmə zamanı Ukrayna Silahlı Qüvvələri üçün sursat tədarükçüsü hesab olunurdu. Gebrev özü sonradan bildirib ki, zəhərlənmədən az əvvəl Ukraynaya sursat verməyi dayandırıb.

2014-cü ildə Şapoşnikovlar, Averyanovun göstərişi ilə Mişkina və Çepiqa (daha yaxşı Boşirov və Petrov kimi tanınır - Sergey Skripal və qızı Yuliyanın Solsberidə zəhərlənməsinin iştirakçıları) mərmilərin satın alındığı Vrbetitsadakı anbara ziyarət təşkil etdilər, amma Gebrev tərəfindən saxlanılırlar. Onların ərazidə göründüyü gün anbarlardan birində güclü partlayış baş verib. Hadisə nəticəsində iki nəfər həlak olub.

Çex hüquq-mühafizə orqanları Şapoşnikovların QRU zabitləri ilə əlaqələrini və onların Çexiya və Bolqarıstandakı partlayışlarla əlaqəsini göstərən çoxlu sübutlar tapmağa müvəffəq olub. Həmin vaxt Yunanıstanda yaşayan cütlük dindirilmək üçün Çexiyaya gəlməkdən imtina etdiyi üçün yerli hakimiyyət nümayəndələri vasitəsilə onlarla müsahibə aparılıb. Cütlük 29155-ci bölmənin üzvləri ilə bütün əlaqələrinin "şəxsi" olduğunu və ya “Imex”in biznes maraqları ilə idarə olunduğunu təkid edib və həmçinin QRU-ya hər hansı təxribat əməliyyatında bilərəkdən kömək etmədiklərini iddia edib.

Şapoşnikovlar Çexiya hakimiyyətini rus mənşəli olduqlarına görə siyasi təqib etməkdə günahlandırdılar. Lakin “The Insider” Yelenanın gizli şəkildə Rusiya pasportunu aldığını və sonradan xaricə gedərkən həmin pasportdan istifadə etdiyini açığa çıxara bilib. Üstəlik, bu sənəd 29155-ci bölmənin üzvləri üçün nəzərdə tutulmuş nömrələr diapazonundan olub. Yelenanın bu pasportla Moskvaya səfərlərindən biri Vladimir Putinin öz fərmanı ilə ona Rusiya Qəhrəmanı adına layiq görüldüyü vaxta təsadüf edib.

Hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarının diqqətini çəkən məqamdan biri Nikolay Şapoşnikovun spirtli içkilərdən istifadə etməyə başlaması olub. Nikolay ona yazılan dərmanlara laqeyd yanaşmağa başlayıb və 2024-cü ilin fevralında infarktdan ölüb. Yelena Şapoşnikova isə hazırda Yunanıstanda yaşayır.

Qeyd edək ki, aprelin 29-da Çexiya polisi və Milli Mütəşəkkil Cinayətkarlıqla Mübarizə Mərkəzi (NCOZ) 2014-cü ildə Vrbetisa anbarında baş verən partlayışlarda Rusiya hərbi kəşfiyyatını günahlandırıb. Eyni zamanda, idarədən qeyd edilib ki, bu, yeganə belə hərəkət deyil. Rusiya kəşfiyyatının Avropa İttifaqı və Ukrayna ərazisində "uzunmüddətli təxribat fəaliyyəti proqramının həyata keçirilməsinin" bir hissəsidir. Hüquq-mühafizə orqanları isə hələlik işə əlavə olaraq baxa bilmirlər, çünki şübhəlilər Rusiyadadırlar və Moskva onları Çexiya hakimiyyətinə verməkdən imtina edib.

2021-ci ilin aprelində Çexiya polisi Vrbetisadakı partlayışlarda əli olmaqda şübhəli bilinən Aleksandr Petrov və Ruslan Boşirovu (Mişkin və Çepiqu) axtarışa verib.

Müəllif: Turan Abdulla
ayna.az