Okean dibinin çox hissəsi tədqiq edilməmiş olaraq qalır.

İndex.az xəbər verir ki, buna səbəb okeanın bəzi hissələrinin insanların və ya görüntüləmə cihazlarının təhlükəsiz ziyarət edə bilməsi üçün çox dərin olması ilə əlaqələndirilə bilər.

Dənizaltı robotlar işləmək üçün güc tələb edir və əksəriyyəti batareya ilə işləyir. Bu o deməkdir ki, akkumulyator nəhayət öləcək və robot dənizin dibinə düşəcək və ya operatorları gəmidə batareyanı doldurmağa məcbur edəcək. Bu gəmilərin istismarı çox bahadır.

NASA-nın son hesablamalarına görə, bu, gündə təxminən 50 min dollara və ton dizel yanacağına başa gəlir. İndi isə məqsəd doldurulmağa ehtiyac duymadan okeanda uzun müddət hərəkət edə bilən bir sualtı robot hazırlamaqdır.

Dənizi sonsuz kəşf etmək qabiliyyətinə görə adlandırılan “İnfinite Float”, hərəkətlərini və sensorlarını gücləndirmək üçün kinetik enerji toplayır. Bunu faza dəyişən materiallardan və ya ətraf mühitdən asılı olaraq bərk və maye hallar arasında irəli-geri keçən materiallardan istifadə etməklə edir.

Robot dalış edərkən ətrafındakı su soyuyaraq parafinin donmasına və kiçilməsinə səbəb olur. Yaranan kinetik enerji hidravlik yağı ilə birlikdə batareya üçün elektrik enerjisi istehsal edən kiçik generatora doğru zorlayır.

Robot yenidən səthə çıxanda daha isti su ilə qarşılaşır və bu, parafini əridir və onun genişlənməsinə səbəb olur. Bu proses qeyri-müəyyən müddətə təkrarlana bilər, hər hansı bir artıq təzyiq birtərəfli klapan vasitəsilə “İnfinite Float”dan qaçır.

Keçmişdə digər komandalar oxşar mexanizmləri sınaqdan keçirsələr də, faza dəyişikliyinə əsaslanan robot gücünün bu xüsusi versiyası NASA-nın “Jet Propulsion Laboratoriyası”nda dizayn edilmiş və Kaliforniya Texnologiya İnstitutu vasitəsilə lisenziyalaşdırılıb.

Həyat yollarımızdan birinə çevrilən internet, metroda səyahət edərkən əlaqəmiz kəsildiyi zaman onlayn dünyamızdan qopmağımıza səbəb olur. Beləliklə, texnologiya bu qədər inkişaf etdiyi halda, niyə metro tunellərində hələ də internet bağlantısı yoxdur?
Bizimyol.info "webtekno"ya istinadən xəbər verir ki, əlbəttə ki, e-poçtlarımıza cavab verməkdən tutmuş video zənglərə qədər bir çox İnternetə çıxışımız üçün güclü şəbəkələrə ehtiyacımız var.

Yeraltı olmaq ən böyük səbəb olsa da, yeraltı dünyasında internetin güclənməməsinin hansı çətinlikləri var?

Dərinlik və infrastruktur əsas problemlər sırasındadır

Metro tunellərinin metrlərlə yerin altında olması internetə çıxışımıza mane olur. Bu dərinlik radiodalğaların səthdən tunellərə çatmasını çətinləşdirir. Radio dalğaları beton və metal kimi sıx materiallardan keçməkdə çətinlik çəkir, burulma tunelləri və dongələrdən keçə bilmir.

Həm mühəndislik, həm də pul tələb olunur

Stansiyalarda "Wi-Fi" quraşdırmaq asan olsa da, bu, bahalı bir işdir. İnterneti stansiya tavanlarında və ya boşluqlarda siqnal verən antenalar yerləşdirməklə təmin etmək olar, lakin bu, göründüyü qədər sadə deyil.

Kabel çəkilməsi baha başa gəlir və bu prosesin etibarlı və fasiləsiz olması üçün stansiyanın infrastrukturuna müdaxilə etmək lazımdır. Bu diqqətli mühəndislik tələb edir.

İncə işçilik tələb olunur

Sızdıran qidalandırıcı koaksial kabel, yəni tunelə yerləşdirilən borudan keçən kabellər sayəsində siqnal antenaya ehtiyac olmadan tuneldən keçə bilir, lakin yüksək temperatur və yeraltı rütubət kimi şərtlərə görə kabellər xüsusi dizayn edilməlidir.

Kabellərin yerə deyil, divara qoyulması lazım olduğu deyilsə də, kabellərin ölçüsünə və çəkisinə görə diqqətli quraşdırma tələb olunur. Xüsusi maşınlar və incə işlənmə kimi detallar işə düşür.

Riskli iş sahələri var

Kabel quraşdırılması üçün nadir hallarda təhlükəsiz sahələr var. Deyək ki, quraşdırılıb, bu kabelləri enerji ilə təmin etmək çətindir və hər hansı nasazlıq olarsa, uzun müddət gözləmək lazım gələ bilər.

Bəzi metro xətlərinin demək olar ki, fasiləsiz işlədiyini nəzərə alsaq, nasazlığı aradan qaldırmaq üçün ya metro xətti dayandırılacaq, bu da xaos deməkdir, ya da uzun müddət internet olmayacaq.

Qeyri-mümkün deyə bir şey yoxdur. Dünyanın hər yerində internetə çıxışı olan tunellər var

Təbii ki, metro tunellərində internetin olmaması mümkün deyil. Bu prosedurlar kifayət qədər bahalı olsa da, bunu edən ölkələr var. Məsələn, Moskvada "Wi-Fi" təkrarlayıcıları tunellərdə deyil, qatarlarda yerləşir. Siqnal xarici antenalar vasitəsilə gəlir.

Bu baxımdan Türkiyədəki Metro İstanbulu misal göstərmək olar. İnternetə çıxışı təmin edən tunellərdən biri kimi görünür.

Təbii ki, texniki və innovativ həllərlə bu problemi aradan qaldırmaq mümkündür. Türkiyədə və dünyada bu sahədəki inkişafları izləyərək, daha rahat və əlaqəli bir metro səyahəti yaşamaq artıq uzaq bir xəyal deyil.

Qadir, Bizimyol.info

NASA ailmləri hesab edir ki, Yer öz oxu ətrafında böyük sürətlə fırlanır. Ekvatorda fırlanma sürəti 1674,4 km/saatdır (465,1 m/s). Müqayisə üçün qeyd edək ki, uçuş zamanı sərnişin təyyarəsinin kruiz sürəti 800-900 km/saat təşkil edir.

Yer də Günəş ətrafında orta hesabla 29,76 km/s sürətlə fırlanır. Sürət sabit deyil və 30,27 km/s – 29,27 km/s arasında dəyişir. Elm adamlarının dəlillərinə görə, bunlar Yerin kosmosda etdiyi bütün hərəkətlər deyil.

Günəş sistemi bütün planetləri ilə birlikdə qalaktikanın mərkəzi ətrafında orta hesabla 230 km/s (828.000 km/saat) sürətlə hərəkət edir. Günəş sisteminin 230 milyon (Yer zamanı) yaşı olduğu deyilir. Günəş sisteminin hərəkəti bu animasiyada təsvir edilə bilər:

828.000 km/saat təsəvvür etmək çətin olan sürətdir. Lakin bunlar ümumi sürətlər sistemindəki bütün sürətlər və Kainatın məkanındakı vektorları deyil.

Alimlər hesab edir ki, Kainat getdikcə genişlənir, bütün qalaktikalar harasa hərəkət edir. Bu araşdırmaların nəticələrindən belə anlaşılır ki, əsas Qiyamət günü Andromeda dumanlığının sürətlə qalaktikamıza yaxınlaşması ilə izah edilir. Və belə bir fikir var ki, qalaktikaların toqquşması həmin dəhşətli günün başlanğıcı olacaq. Amma bu, ən azı 4,5 milyard ildən sonra baş verəcək.

NASA-da çalışan alimlər planetlərin istənilən paradını (onların ekliptik müstəvidə düzülüşü) təhlil edib bu qənaətə gəliblər ki, cazibə qüvvələri yekunda toqquşmaları şərtləndirən əsas amilə çevriləcək. Belə olan halda başqa hadisələr, o cümlədən planetlərin hər hansısa orbital hərəkətdən sapması da baş verəcək. Bu isə dəhşətli ətalət qüvvəsi yarada bilər. Bu sürətlə planetlərin səthində kütləvi qarışıqlıq yarana bilər. Bununla da hələ bu günə qədər görünməyən qasırğalar başlayacaq. Okeanlarda daimi sunamilər olacaq. Hətta yüksək dağlar ovulub töküləcək.

Deməli, elm də Kainatda hansısa Qiyamət günündən danışır.

Fillər öz yoldaşları üçün təyin etdikləri şəxsi adlardan istifadə edərək bir-birlərinə müraciət edirlər.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu unikal davranış beynəlxalq alimlər qrupu tərəfindən aparılan və Nature Ecology & Evolution jurnalında dərc edilən araşdırmada aşkar edilib.

Öz növünün digər üzvlərinin səslərini təqlid edən delfin və tutuquşulardan fərqli olaraq, fillər təqlid tələb etməyən adları istifadə edən ilk heyvanlardır.

Tədqiqatçılar Keniyadakı Afrika savanna fillərinin iki vəhşi sürüsünün çağırışlarını təhlil etmək üçün süni intellekt alqoritmindən istifadə ediblər.

"Bu araşdırma göstərir ki, fillər hər bir fərd üçün xüsusi səslərdən istifadə edir, onlara cavab verməklə onlara olan çağırışları tanıyır və başqalarına ünvanlanan çağırışlara məhəl qoymurlar", - tədqiqatın aparıcı müəllifi Maykl Pardo deyib.

Tədqiqatçılar Keniyanın Samburu Milli Qoruğu və Amboseli Milli Parkında 1986-2022-ci illərdə qeydə alınan fil səslərini təhlil ediblər. Maşın öyrənmə alqoritmindən istifadə edərək, 101 siqnal verən, 117 siqnal qəbul edən fil də daxil olmaqla 469 müxtəlif siqnal müəyyən edilib.

Fillər yüksək truba səslərindən tutmuş insan qulağının eşidilə bilməyəcəyi qədər sakit gurultulara qədər geniş səs diapazonu yaradır. Adlar ən çox uzun məsafələrdə və yetkin fillərə gənclərə müraciət edərkən istifadə olunur.

Ən çox yayılmış çağırış "harmonik cəhətdən zəngin aşağı tezlikli səs" olub. Bir fil dostunun və ya ailə üzvünün adını qışqırdığı səsyazması çalındıqda, heyvan müsbət və enerjili cavab verib. Ancaq eyni fil başqalarının adını çəkərkən daha az həvəs göstərib.

Bu onu göstərir ki, fillər və insanlar sadəcə alıcının səsini kopyalamaq əvəzinə bir-birlərinə "ixtiyari” adlar verən yeganə heyvanlardır. Tədqiqatın baş müəllifi Corc Vittemayer kəşfin fillərin mücərrəd düşünmə qabiliyyətinə işarə etdiyini söyləyib.

Tədqiqatçılar fillərin əcdadlarının təxminən 90 milyon il əvvəl primatlar və cetasianlardan ayrıldığını nəzərə alaraq, bu istedadın təkamül mənşəyinə dair daha çox araşdırma aparmağa çağırıblar.

Türkiyənin azərbaycanlı astronavtı Tuva Cihangir Atasever ABŞ-ın “Spaceport” (Nyu-Meksiko ştatı) kosmodromundan kosmosa uçub.

Uçuş zamanı o, Türkiyə və Azərbaycan bayraqları işlənmiş forma geyinib.

Tuva Cihangir Atasever və missiyanın digər üzvləri “Qəhrəman yürüşü” edərək kosmik təyyarəyə doğru yollanıblar.

Qeyd edək ki, Türkiyə Cümhuriyyətinin 100 illiyində Türkiyə Kosmik Agentliyi və TUBİTAK-ın seçimi əsasında 2 astronavt kosmosa uçuş haqqı qazanıb. Türkiyənin ilk astronavtları Alper Gezeravcı və Tuva Cihangir Atasever 36 min namizədin arasından seçilib.

Alper Gezeravcı bu il yanvarın 18-də Beynəlxalq Kosmik Stansiyaya uçub.

Sərfəli qiymətləri və sosial layihələri ilə bölgələrə xüsusi diqqət göstərən “Nar” bu dəfə Gəncədə yerləşən Azərbaycan Texnologiya Universitetində yüksək səviyyəli görüş keçirərək universitetlə ilk əməkdaşlıq layihəsinə start verib.

Uzunmüddətli əməkdaşlığı nəzərdə tutan anlaşma memorandumu çərçivəsində reallaşan ilk layihə “Nar”ın texniki heyəti tərəfindən texniki ixtisaslarda təhsil alan tələbələr üçün hazırlanan və keçirilən “Mobil rabitənin əsasları” təlimi olub.

Qabaqcıl mobil texnologiyalara hakim olan sənaye mütəxəssislərinin hazırlanması və onların ixtisasların uyğun karyera qurması məqsədilə keçirilən təlim tələbələrə öz nəzəri biliklərini praktiki təcrübə ilə zənginləşdirməyə imkan verir.

Qeyd edək ki, “Nar” və Azərbaycan Texnologiya Universiteti bu ilin fevral ayında Anlaşma Memorandumu imzalayaraq telekom sahəsinin peşəkarlarını hazırlamaq istiqamətində əməkdaşlığa başlayıb. Əməkdaşlığın əsas məqsədi Azərbaycanın regionlarında da rabitə sənayesi və akademik təhsil arasında körpü quraraq ölkənin rabitə peşəkarlarını hazırlamaqdır.

“Nar”ın həyata keçirdiyi sosial layihələr haqqında ətraflı məlumatı operatorun rəsmi saytından (nar.az) əldə edə bilərsiniz.

“Nar” hazırda 2,2 milyon abunəçiyə yüksək keyfiyyətli rabitə xidmətləri göstərməkdədir. “Nar” son 5 ildə Müştəri Loyallığı İndeksinə görə ölkədə lider mobil operatordur. Mobil operator müştəriyönümlülük strategiyasına sadiq qalaraq sərfəli qiymət qarşılığında üstün xidmət təqdim edir.

Azərbaycan Respublikasının Kosmik Agentliyi (“Azərkosmos”) tərəfindən keçirilən tender müsabiqəsinin (Açıq tender) qalibi məlum olub.

Yeniavaz.com açıqlanan rəsmi məlumatlara istinadən bildirir ki, tenderin nəticəsinə əsasən “Paşa Sığorta” ASC (VÖEN- 1400837161) bir il müddətində (04.06.2024-04.06.2025) “Azerspace-1” peykinin sığortalanması xidmətlərini həyata keçirəcək.

Qeyd olunan xidmət üçün “Azərkosmos” “Paşa Sığorta”ya 1 milyon 436 min 500 manat ödəyəcək.

Məlumat üçün bildirək ki, 8 fevral 2013-cü ildə orbitə çıxarılan “Azerspace-1” peykinin ərsəyə gəlməsi üçün 230 milyon manat vəsait xərclənib.

Çəkisi 6 521 kq olan “Azerspace-1” peyki teleradio yayımı və telekommunikasiya xidmətlərinin göstərilməsi, eləcə də korporativ və hökumət müştərilərinin tələblərinə cavab verən keyfiyyətli və dayanıqlı rabitə platformalarının təmin edilməsi üçün nəzərdə tutulub. Peyk üzərindən 100-ə yaxın televiziya və radio kanalı yayımlanır, Avropa, Afrika, Yaxın Şərq, Mərkəzi və Cənubi Asiyada 40-dan çox ölkədə 180-dən çox müştəriyə xidmət göstərilir. “Azerspace-1”in istismar müddəti azı 17 ildir.

Onu da qeyd edək ki, daha əvvəl Azərbaycanın müşahidə peyki olan “Azersky” peyki də “Paşa Sığorta” ASC tərəfindən sığortalanıb. 2022-ci ildə “Azərkosmos” 45 milyon manat dəyəri olan “Azersky” peyki üçün “Paşa Sığorta”ya 518 min manat sığorta haqqı ödəyib. Sığorta müqaviləsindən bir müddət sonra “Azersky” peyki ilə əlaqə itib. Nazirlik “Azersky” peyki ilə əlaqənin itməsinə mümkün səbəb kimi kiçik ölçülü kosmik tullantı və ya meteorit ilə toqquşma ehtimalını göstərib. Bu səbəbdən “Paşa Sığorta” ASC “Azərkosmos”a 45 milyon manat ödəməli olub.