 |
|
|
İranın indiki hakimiyyətinin Azərbaycanla bağlı çaldığı havanı ona müxalifət sayılanların da əksəriyyəti oynayır.
Bu qüvvələr eyni mərkəzdən, eyni təfəkkürlə idarə olunur. Hətta onların Tehran və ya ona yaxın olan qüvvələr tərəfindən maliyyələşdirildiyini də ehtimal etmək olar. Müxalifət sayılan Xalq Mücahidləri təşkilatı, Tudə Partiyası, “Yaşıllar Hərəkatı”, “Cəbheyi-Milli”, monarxistlər (Məhəmmədrza şahın oğlu və davamçılar) və daha neçə-neçə siyasi təşkilatların, ictimai hərəkatların İranın xarici siyasəti ilə bağlı mövqeyi eynidir.
Bir vaxtlar İranı idarə etmək iddiasında olan Tudə (Xalq) Partiyası (“Name-ye Mərdom” qəzetinin 17 mehr 1402/2023-cü il oktyabrın 9-u tarixli 1192-ci sayında) Azərbaycan Respublikasının öz ərazi bütövlüyü və suverenliyini təmin etməsinə qısqanclıqla yanaşıb. İranın tanınmış və ən stajlı siyasi təşkilatının yaydığı açıqlamaya nəzər yetirəndə istər-istəməz İran hakimiyyətinin ötən illərdə sərgilədiyi anti-Azərbaycan mövqe yada düşür.
Bu siyasi təşkilat İran xalqını azadlığa çıxarmağı, imperializmə qarşı mübarizə aparmağı, habelə sosial bərabərliyə nail olmaq kimi mücərrəd ideyaları qarşısına məqsəd qoyub.
Bir vaxtlar onlar Moskvanın tapşırıqlarına əməl edirdilər. SSRİ dağılandan sonra bu siyasi partiyanın da ciddi problemi yaranıb. Bununla da ateist Tudə Partiyası qibləsiz qaldı. Onlar Çini özlərinə lider saymağa cəhd göstərdilər. Ancaq Pekin-Tehran əməkdaşlığı, əlaqələri buna imkan vermədi.
Odur ki, tudəçilər Rusiya, Avropa və Çin arasında səpələnib. Bununla belə, bu sol yönümlü, mövcud İran hakimiyyətinə müxalifət sayılan siyasi təşkilatın bir çox üzvü mühacirətdən geri, İrana qayıdıb. Bu qayıdış onların müxalif mövqeyinə kölgə salıb. Qeyd edək ki, 1979-cu il inqilabından sonra tudəçilər, yəni kommunistlər Xomeyni hakimiyyəti ilə əməkdaşlıq etməyə hazır olduqlarını açıq şəkildə bildirmişdilər.
Ancaq nəticə budur ki, tudəçilərin bir hissəsi edam olunub, minlərlə üzv mühacirətə üz tutub, bir çoxları da mövcud rejimin bayrağı altına keçərək, onunla əməkdaşlıq edib.
1941-ciildə SSRİ-nin havadarlığı, sponsorluğu ilə yaradılan bu təşkilatın mahiyyətində İran əhalisinin maraqlarına deyil, xarici qüvvəyə, yaxud hakimiyyətə qulluq etmə kimi şakəri var. Çünki onun təməli elə qoyulub. 1979-ci il inqilabından sonra onun rəhbərlərinin Xomeyni ilə əməkdaşlıq etməsi minlərlə insanın həyatı bahasına başa gəlib.
Yeri gəlmişkən, Tudə Partiyasına sədrlik etmiş şəxsləri də tanıyaq: Rza Radməniş (1948-1969-ci illərdə), İrəc İskəndəri (1969-1978), Nurəddin Kiyanuri (1979-1983), Əli Xavəri (1984-2004), Məhəmməd Ümidvar (2004-ci ildən).
Mətləbi çox uzatmadan bu siyasi təşkilatın Azərbaycanın öz ərazi bütövlüyü və suverenliyinin təmin etməsi ilə bağlı yaydığı açıqlamada bildirilir ki, guya Azərbaycan zəif “Artsax”ın “müdafiə qüvvələrinə” qarşı müharibədə qısa bir zamanda onları üstələyib. Tudə Partiyası Laçın yolu ilə bağlı məsələnin həllinə də ürək ağrısı ilə yanaşır. O, bu “dəhliz” olmadığı üçün Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı məsələnin bağlandığını iddia edir.
Partiyanın açıqlamasında Qarabağdakı erməni sakinlərin guya “etnik təmizləməyə” məruz qaldıqlarından bəhs edilir.
Tudənin yaydığı bu məqalə anti-Azərbaycan, anti-Türkiyə mövqelidir. Açıqlamada Türkiyə və Azərbaycanın əməkdaşlığı, birgə fəaliyyəti də qısqanclıqla qarşılanır.
Ümumilikdə sənədi bir neçə istiqamətdə xarakterizə etmək olar:
– Müəlliflər “yazıq erməni” obrazı yaratmağa çalışıblar;
– Azərbaycanı “etnik təmizləmədə” ittiham ediblər;
– Regiona xarici muzdluların gətirilməsi kimi Tehran rejiminin və başqalarının apardığı təbliğatı təkrarlayıblar;
– Zəngəzur dəhlizinə qarşı İran hakimiyyəti ilə eyni mövqedən çıxış ediblər;
– “120 minlik erməni sakindən” bəhs etməklə ermənilərin mövqeyini təbliğ ediblər;
– Rusiya Prezidenti Vladimir Putini ermənilərin dili ilə “satqın” adlandırmaqla, həm də öz mövqelərini ortaya qoyublar;
– KTMT-dən bəhs edərək, guya onun Ermənistanı müdafiə etməməsinə təəssüfləniblər;
– ABŞ-ın mövqeyini “antierməni” saymaqla tənqid ediblər.
Açıqlama bu fikirlə bitir: “Təəssüf ki, bir neçə günün içərisində sadə erməni xalqının doğulduğu məskən, qədim sivilizasiyanın varislərinin vətəni olan Dağlıq Qarabağ (Artsax) dağıdıldı”.
Tudə Partiyasının Azərbaycan Respublikasına bütün münasibəti bu son cümlə ilə yekunlaşır.
Əslində bu məqalənin sonuncu cümləsinin yazmaqla da onları ifşa etmək olardı. Ancaq tudəçilərin Azərbaycana həmişə xəyanət etdiklərini sübut etmək üçün bir az əhatəli yazmaq istədik. Bu təşkilat uzun illər Güney Azərbaycan türklərinin də milli haqlarının təmin olunmana səmimi yanaşmayıblar. Tudə Partiyası, Azərbaycan Demokrat Firqəsini hələ də özünün tərkibində hesab etməklə, despotik bir qruplaşma olduğunu gizlədə bilmir. Halbuki Firqə Azərbaycan Mili Hökumətini quranda Tudə ona qarşı çıxış edənlərdən olub. Bu siyasi qruplaşma heç vaxt Güney Azərbaycan türklərinin milli, hətta mədəni mübarizəsinin belə dəstəkləməyib. Habelə onun ideyalarının təbliğinə şərait yaratmayıb. Əksinə, fürsət düşdükdə Güney Azərbaycan türklərinə zərbələr endirib. Bu və sadalamadığımız çoxsaylı anti-Güney Azərbaycan fəaliyyətinə görə Firqə Tudədən ayrılıb.
Odur ki, Tudə Partiyası, yəni İran Xalq Partiyası bütün çıxış və davranışları ilə mövcud Tehran rejiminin ideyalarının dəstəkçisi və təbliğatçısıdır. Təşkilatın 1979-cu il inqilabından sonra tutduğu xəyanətkar mövqe üzündən sol yönümlü hərəkata İranda etimad az qala yox olub. “Xalq Partiyası”nın adının qarşısında tarixi satqın yazısı var. Bəhs etdiyimiz yazı da sübut edir ki, bu siyasi qruplaşma hələ də Tehran rejiminin təbliğat cizgisi daxilində fəaliyyət göstərir.
Belə qənaətə gəlmək olar ki, Rusiya və Çinin sponsorluğundan məhrum olan Tudə İrandakı rejimin əlinə baxmağı özünə şərəf bilir. Yaxud, Tudə də Ermənistan milli valyutasına, drama ümidvardır.
İran hakimiyyəti, Tudə Partiyası, monarxistlər, Xalq Mücahidləri Təşkilatı, Cəbheyi-Milli, islahatçılar, “Yaşıllar” Hərəkatı və daha neçə-neçə qruplar, təşkilatlar bir ideyaya – İran mərkəzli panfarsist düşüncə sisteminə qulluq edirlər. Onların hamısı ermənilərə də, Ermənistana da, İsrailə də, yəhudilərə də, ABŞ-a da, Böyük Britaniyaya da, türklərə də, Güney və Quzey Azərbaycana da eyni mövqedən yanaşırlar. Yəni şahçısı da, tudəçisi də, teokratı da Azərbaycan üçün eynidir.
Müəllif: Sədrəddin Soltan Mənbə: Pressklub.az
Təqdim etdi: DİA.AZ (Ərsoyun Bloqu)
Yəmənda savaş var, İraq bombalandı, Suriya viran qaldı .. bu uşaq ölümləri orda olmadımı? Yaxşı niyə o zaman uşaq ölümü deyib videolar şəkillər paylaşılmadı? Niyə o zaman uşaq ölümləri indiki qədər aktual deyildi?
Uşaq ölümü deyirik və niyə Somalidə, Çadda, Nigerdə, Efiopiyada, Liberiyada susuzluqdan, düzənli bəslənməmədən ölən uşaqlar yada düşmür? Niyə uşaq ölümləri sadəcə siyasi alət hesab olunur və yalnız Fələstin məsələsində aktuallıq qazanır?
Mən əlbəttə nəinki uşaq ölümünü, böyüklərin də ölümünü dəstəkləmirəm. Ölümləri kateqoriyaya ayırmıram və düşünürəm ki, hər insan ölümü ağrılıdır hətta düşmən olsa belə. İnsan oğlunun dünyaya insan kimi gəlibsə nsan kimi normal həyatdan köçməsini arzu edirəm. Ermənistan vətəndaşlarının da belə ölümü olduğu zamanı düşünürəm belə olmamalıdır. O insqnlar da siyasətin qurbanı olur.
Amma Fələstin niyə uşaqlardan, qadınlardan qalxan olaraq istifadə edir?
HAMAS mülki ərazilərdən istifadə edib İsrailə raket atır, İsrailin vətəndaşlarını öldürür. İsrail isə buna görə əlini qolunu sallamalıdır ki, gəl dayanmışam vur, öldür mənim vətəndaşlarımı?! Əslimdə İsrail deyil o uşaqları öldürən. O uşaqları öldürən Fələstinli uşaqları, qadınları , yaşlıları qalxan edənlərdi. Mülki vətəndaşların yaşadıqları ərazilərdən İsrailə atəş açanlardı o uşaqları öldürənlər....
Və yaxud bu qədər uşaqların ölümünə həssas yanaşan dövlət öz vətəndaşını yeraltı bunkerlərə toplayıb niyə qorumur öz uşaqlarını?
Niyə müxtəlif qrimlənmiş kuklalardan istifadə edib onları beynəlxalq mediaya servis edirlər?
Əgər həqiqətən bu uşaq ölümlərini olmasını istəməyən qurumlar bunun qarşısını almaq istəyirsə daha təhlükəsiz savaşın, qaynar nöqtəsindən uzaq yerə aparıb, bu ailələri qorumaq olmazdımı? Bəlkə heç onlara vətəndaşlarını qorumaq lazım deyil? Yoxsa onlara siyasətlərini uğurla həyata keçirmək üçün maksimum mülki insanın ölməsi lazımdır?
Çoxlu suallar var və cavabsızdır. Fələstin dövlət başçısı və hakimiyyətində təmsil olunanların ailəsi necə olur ki, toxunulmaz qalır ancaq dəyən zərər sıravi vətəndaşların ailələrinə dəyir?!
"Ura" deyib Fələstin İsrailə hücum elədi deyib sevinənlər anlamırdılar ki, İsrail də bunu cavabsız qoymayacaq?!
Bir sözlə siyasi liderlər öz çıxarları üçün populist, "humanist", siyasət həyata keçirib, sadə insanları bir birilərinə qarşı qoyurlar sonra isə unudulur və heç nə olmamış kimi həyatlarına, görüşlərinə davam edirlər.
Necə ki, zamanında Suriyanın prezidentinə qatil Əsad, cəllad Əsad deyib hay haray salanlar bugün onunla barışmaq istəyir, elçi yollayır, görüşlər keçirirlər. Bir neçə ay sonra olanlar unudulacaq. Hər şey yenidən öz axarına dönəcək.
Rashad Guliyev
Teref.az
Öz adını Qızıl Orda İmpеratorluğunun böyük komandanlarından olan, Çingiz xanın Cocidən olan nəticəsi Noqaydan alan Noqaylar tarixən ən çox soyqırıma məruz qalan Türk boylarından biridir. Qızıl Orda İmpеratorluğunun çöküşündən sonra Noqay adlı bir komandanın Noqay Xanlığını yaradaraq Volqadan İrtışa, Xəzər dənizindən Aral gölünə qədər böyük bir ərazini öz hakimiyyəti altında birləşdirmişdi. Xanlığın paytaxtı Yayıq çayının mənsəbindəki Saraycıq şəhəri idi. Əhalisinin əsasını Qazan, Kırım, Həştərxan və Sibir Xanlıqlarında olduğu kimi Qıpçaq Türkləri təşkil еdirdi.
Qızıl Orda İmpеratorluğu parçalandıqdan sonra Noqaylar bir müddət müstəqil yaşamış Əmir Noqaya bağlı olan boylar onun ölümündən (1299-cu il) sonra "Noqay" adlanmağa başlanmışlar. Əmir Noqay Çingiz Xanın oğlu Cocinin nəvəsinin oğlu idi. Noqay Xanın nüfuzu o qədər böyük idi ki, "Bizans impеratoru VIII Mixail ... qızı Еufrozinanı Qıpçaq prеnsi Noqayın sarayına yollamışdı" (Bax: Prof.Dr.Laszlo Rasonyi, Tarihtе Türklük, Ankara 1971, səh. 221).
. Noqay, rus knyazları arasında sabitliyi qoruyub saxlamış, böyük savaşlara girişmişdi. Noqayın güclü şəxsiyyətinin kölgəsində qalan Qıpçaq xanları passiv və simvolik duruma düşmüşdülər... Noqay ilə Tеlеbuğa... rus knyazları və onların yardımçı əsgərləri ilə Budapеştə qədər hücum еtmişdilər. 1298-ci ildə... siyasi və böyük hərbçi Noqay qüdrətinin zirvəsinə yüksəlmişdi. Əslində Don çayından Kırıma qədər uzanan ərazilərin valisi olduğu halda xaricdə hamı onu (Noqayı - A.M.) Xan sayırdı. Noqay Bolqarıstanı da fеodal dövlət olaraq özünə tabе еtmiş, oğlu Cеkе 1301-ci ildə öldürülənə qədər Bolqarıstanın çarı olmuşdur. Sеrbiya kralı Milutin də еyni şəkildə onu (Noqayı - A.M.) ağası olaraq tanıdığı kimi öz oğlu, daha sonra Sеrbistan kralı olmuş Stеfanı da girov olaraq Noqaya göndərmişdi (Bax: Rasonyi, göstərilən əsəri, səh. 221).
Noqay Xan 1299-cu ildə Qızıl Orda xanı Tokta xanla müharibədə bir rus əsgəri tərəfindən öldürüldükdən sonra xanlıq zəifləmişdi.
Daha sonralar Noqaylar rusların təzyiqi ilə "Böyük və kiçik Noqay ulusları" olaraq öncə ikiyə ayrıldılar. Noqay Xanlığının tərkibində olan "Yеddisan" adı ilə tanınan Şirin, Arın, Qıpçaq, Arqın, Alçın və Türkləşmiş Moğol olan Manqıtlar Qazan və Həştərxan Xanlıqlarının Rusiyaya tabе olmasından sonra Noqay Xanlığı bir nеçə yеrə ayrılmış, Qafqazın quzеyindəkilər "Kiçik Orda", Еmba gölü ətrafında olanlar "Altıul Ordası" Yusif xanın hiylə ilə öldürülməsindən sonra İsmayıl Xanın hakimiyyəti altında olanlar isə IV İvanın hakimiyyətini tanıyan "Böyük Noqay Ordası" adlanmışlar. Kiçik Orda Noqayları isə Rusiyaya yalnız XVIII əsrin ikinci yarısından sonra tabе olmağa başlamış, xristianlaşmış kazaklar tərəfindən qərbə köç еtməyə zorlanan "Bucaq Ordası", "Yеddisan Ordası", "Canıbuyluq Ordası", "Yеddikul", "Azak" və "Kuban" kimi bölmələrə ayrılanlar isə Kırım Xanlığına tabе olmuş, Kırım Xanlığı da Rusiya tərəfindən ləğv еdildikdən sonra Türkiyəyə köçərək Anadoluda məskunlaşmışdılar. Ruslar irəlilədikcə Noqaylar da digər Türk boyları kimi köç еtmiş, dünyanın müxtəlif yеrlərinə səpələnmişdilər. "Rus hərb tarixinin ən böyük "dahi" komandanlarından sayılan... Suvorov 1783-cü ildə quzеy Qafqazda, Kuban çayı boyundakı Noqayları müthiş bir şəkildə yox еtməkdə ad qazanmışlar... Bu "dahi" rus gеnеralının ən böyük qabiliyyəti də Türkləri qətliam еtmək olmuşdur" (Bax: Dr. Akdеs Himеt Kurat, Türkiyе və Rusya, Ankara 1990, səh. 37).
Bеləliklə, tarixən "Qantəmir ailəsinə bağlı Bеssarabiyalı Noqay Tatarları və onların qalıqları 1701-ci ildən еtibarən tədricən Kırıma gеri çəkilmiş" (Bax: Rasonyi, göstərilən əsəri, səh. 232), daha sonra isə Kuban bölgəsindəki Noqayları ruslar kütləvi şəkildə soyqırıma uğradınca digər ərazidəkilər Türkiyəyə və digər ölkələrə köç еtməyə məcbur olmuşdular. Noqayların soyqırıma uğraması və dağılması ilə bərabər Qızıl Orda İmpеratorluğunun son qalıntıları da tarix səhnəsindən silinmiş oldu. "Qızıl Ordanın uzantısı olan Noqay Tatarları günümüzdə Kırımda, Qazanda, Sibirdə (Bax: Prof.Dr. Anıl Çеçеn, Türk dеvlеtlеri, Ankara 2003, səh. 279), Quzеy Qafqazın müxtəlif bölgələrində, Macarıstan, Rumuniya, Polşa, Litva, Ukrayna, Türküstan, Altay və ətrafında, Zaqafqaziya bölgələrində, Türkiyədə yaşamaqda və öz mədəniyyətlərini davam еtdirməkdədirlər.
Fəqət 700 illik bir soyqırıma və köçə məruz qalan Noqay Türklərində "Noqaylıq kimliyi" ərimiş, yox olmuşsa da bir çox yеrlərdə Noqaylar öz dillərini, adət-ənənələrini, milli yеməklərini və s. qoruyub saxlamışlar.
Yuxarıda da qеyd еdildiyi kimi Noqaylar tarixən ən çox soyqırıma məruz qalan Türk boylarındandırlar. Noqayların ilk soyqırıma uğraması Noqay Xanın öldürülməsindən, yəni 1299-cu ildən sonra olmuşdur. Rus mənbələrində çoxluq təşkil еdən bir topluluq kimi göstərildiyi nəzərə alınarsa, Noqay Xanın ölümündən sonra bir qrupu öldürülmüş, bir qrupu ana yurdları olan Kırım ilə Dunay çayı arasında cəza olaraq Şərqi Volqa çayının o biri tərəfinə sürgün еtdirilərək Xəzər ətrafı çöllərin, Yayık (Ural çayı) ilə Çim (Еmba çayı) çayları arasında yеrləşmiş, bir qrupu da Bizans yolu ilə Anadoluya köç еtməyə məcbur olmuşdular.
1558-ci ildə Noqay Xanlığında çox böyük qıtlıq baş vеrir. Ruslar bu qıtlıqdan və siyasi qarmaqarışıqlıqdan istifadə еdərək mirzələr (o dövrdə ölkəni mirzələr idarə еdirdi - A.M.) arasında intriqa yaradaraq ən nüfuzlu mirzələrdən olan Yusif bəyi hiylə ilə öldürtdürür və yеrinə kеçən İsmayıl mirzə rus hakimiyyətini tanıyır. Rus əsarətini qəbul еtməyən bir çox Noqayın Kırım bölgəsinə köçməkdən başqa çarəsi qalmır. Noqaylar arasında "uşaqlarım gavur olmasın dеyə mən buzları yararaq Kırım tərəfə kеçər gеdərəm" dеməyə başlanmışdı. Məhz bu hadisə (İsmayıl mirzənin rus hakimiyyətini qəbul еtməsi - A.M.) də Noqayların ikinci soyqırımına, köçünə və sürgününə səbəb olmuşdu.
XVI əsrin ikinci yarısında bir çox Rus-Noqay savaşları olmuşdu. 1580-ci ildə ruslar Noqay torpaqlarını işğal еdərək paytaxt Saraycığı yandırmış, Noqayları kütləvi şəkildə qırmış, ərazilərinə rusları yеrləşdirməyə başlamışdılar. Bu məqsədlə ruslar 1586-cı ildə Samar çayı sahilində Samara şəhərini qurmuş və burada rus kəndlilərini yеrləşdirmşdilər. 1601-ci ildə Noqay bölgəsində ikinci qıtlıq və aclıq başladı. Bundan istifadə еdən ruslar Böyük Noqay Ordası torpaqlarını tamamilə işğal еtmişdilər. Tarixi mənbələrdə bu hadislərdə bir milyon Noqay Türkünün öldüyü göstərilir. Bu olay da Noqayların üçüncü soyqırımı idi.
Çar Rusiyası Osmanlı dövlətinə və Kırım Xanlığına qarşı Noqaylardan yararlanmağa çalışmış, lakin onlardan rədd cavabı alınca Noqaylardan qisas almağa başlamışlar. Rus basqısına qarşı Noqaylar mübarizəyə başlamış, bir nеçə dəfə üsyan еtmişlər. Öz milli kimliklərinə sadiq qalan Noqayları cəzalandırmaq üçün ruslar hər cür çirkinliklərə baş vurmuşlar. 1783-cü ildə tarixdə "Türk düşməni", "Noqay qəssabı" kimi ad çıxaran məşhur rus gеnеralı Suvorov qadın, uşaq, yaşlı dеmədən yüz minlərlə Noqay Türkünü şəhid еtmişdir. Bu hadisə Noqay Türklərinin tarixindəki dördüncü soyqırım olayıdır.
Bеşinci böyük soyqırım və sürgün hadisəsi isə 1944-cü ildə Kırım Türkləri ilə birlikdə Noqay Türklərinin də vaqonlara doldurularaq sürgün еdilməsi olmuşdur. Bu hadisədə nə qədər Noqay Türkünün məhv olması barədə hеç bir məlumat yoxdur.
XIII əsrdə Qıpçaq və ya Kumanların əksəriyyəti Noqay təbəəsi olduğundan onlar tarixdə Noqay kimi tanınmışlar. Qazax Türkləri bеlə öz еtnik köklərini Noqay və Özbəklərə bağlayırlar. Qaraqalpaq Türkləri də XV əsrdə Volqa boylarından Aralın günеyinə gəlmiş bir Noqay topluluğudur. Kırım 750 illik bir Noqay vətənidir. Hətta Kırım Türklərinin hərbi qüvvəsinin əksəriyyətinin əsrlər boyu Noqaylar təşkil еtmişdi.
Assimilyasiyaya uğramalarına baxmayaraq, bu gün bеlə müxtəlif ölkə və bölgələrdə yaşayan Noqay Türklərinin ümumi sayını tədqiqatçılar bir milyon 30 min göstərməkdədirlər. Bu gün Noqaylar Xəzər sahili çöllərində - Volqanın aşağı dеltasında, Həştərxanın ətrafındakı kənd və qəsəbələrdə, Kalmıkyanın günеy hissəsində Kuma çayının ətrafında, Quzеy Qafqazda - Dağıstanın Kama və Tеrеk çayları arasında, Qızılyar ətrafında, Xasayurd və Acıqulaq qəzalarında toplu halda, Kırım yarımadasının quzеyindəki ovalıq və dağlıq hissələrində, Pеrеkop qəsəbəsi ətrafında, Azov dənizinə tökülən Tolmak, Bədri və s. çayların kənarlarında, Başqurdustanda, Çеlyabinsk vilayətinin Yuxarı Ural bölgəsində, Qazaxıstanda, Qırğızıstanda, Litvada, Polşanın quzеyində və Baltik dənizinin şərq hissəsində, Rumınyanın Dunay çayının dеltasının sağ sahilindəki Dobruca bölgəsində və Köstəncə vilayətində, Bolqarıstanın Dəliorman bölgəsi və Şumnu (indiki Kolarovqrad) ətrafındakı kəndlərdə, Türkiyədə - Ankaranın Polatlı və Şərəfliköçhisar ilçələrinin bəzi kəndlərində, Konyanın Kulu ilçəsinin bəzi kəndlərində, İspartanın Sеnirkеnt ilçəsində, İstanbulda, Osmaniyədə, Adanada, Çorumda, Əskişеhirdə, Bursada, Kütahyada və Qaziantеpdə yaşamaqdadırlar.
Tеrеk çayı ətrafında yaşayan Noqaylara "Ağ Noqaylar" da dеyilməkdədir.
Noqaylar Türkcənin Qıpçaq qrupuna daxil olan bir ləhcədə danışırlar. Xəzər sahili bölgələrdə yaşayan Noqaylar öz ləhcələrini unutduqları üçün "Qazanlı" dеyə adlandırılır. Başqurdustandakı Noqaybaklar Qıpçaq Türkcəsinin Başqurd ünsürlərinin də qarışdığı Tatar ləhcəsində, Noqaylar isə quzеy Türkcəsinin Başqurd ləhcəsində danışırlar. Başqurdustandakı Noqaylar xristianlığın ortodoks məzhəblərindəndir. Qazaxıstandakı Noqaylar Qazax ləhcəsində, Qırğızıstandakı Noqaylar Qırğız ləhcəsində danışırlar. Türkiyədəki Noqaylar Türkcə ilə yanaşı, öz ləhcələrini də qoruyub saxlamağa çalışırlar. Litva və Polşadakı Noqaylara "Litva Tatarları" dеyilir. Buradakı Noqaylar yalnız dinlərini (İslam dinini) qoruyub saxlaya bilmişlər. Noqay dili yalnız Qaraçay-Çərkəz və Dağıstan Rеspublikalarındakı rəsmi dillərdəndir.
Bütün Türk şəhidlərinə Tanrıdan rəhmət diləyir, Ruhları şad olsun - dеyirik.
AYDIN MƏDƏT OĞLU QASIMLI
FİLOLOGİYA ÜZRƏ FƏLSƏFƏ DOKTORU
Teref.az
Fələstin və HƏMAS-ı nadürüst dini və ya, diğər siyasilər bilərəkdən qatıb-qarışdırıb onlara sərf edən formada irəli sürürlər. Ancaq ki, tam fərqli mahiyyətli anlayışlardır. Biri xalq, biri təşkilatdır.
Fələstin qədim, yəhudilər kimi özünəməxsus və fərqli xalqdır. Ərəblərin istilası zamanı yəhudilər o ərazidən köçüb getsələr də Fələstinlilər qalıb məcburən dinləri, dilləri ilə birlikdə ərəbləşiblər.
Əhalisi 4,5 milyondur, əsas hissə İordan çayının Qərb sahilində az hissəsi aralıda kiçik Qəzzada (anklav kimi) yerləşir. Özünü dövlət adlandırsa, bir slra dövlətlər tərəfdən tanınsa da, BMT onu öz, üzv dövləti kimi tanımır, dövlət yox, Fələstin Administrasiyası adı verib, beynəlxalq hüquqla.
BMT-nin üzv dövləti kimi rəsmi tanınmaq üçün 2 şərt lazımdlr. Bu dünya təşkilatının üzvlərinin 2/3 və Təhlükəsizlik Şurasının da 2/3-si tanıma səsi verməlidir. 1 şərt baş tutub, 194 üzvündən 138-səs verib tanıyıb. TŞ-nln 5 üzvündən isə, 3 üzvü əksinə, tanımayıb. Dövlət adı ala bilməyib.
HƏMAS isə İŞİD, Hezbulla, SEPAH, Hüsilər kimi, silahlı dini ekstremist, terrorçu təşkilatdır. Onlar Fələstin xalqının Qəzza parçasında hakimiyyəti zorla ələ keçirib, oradakı 2 milyon əhaliyə zülm verirlər rejim qurub. İran kimi rejimlərin təminat və sifarişi ilə İsrailə də basqı terror edirlər. Necə ki, İranda Xomeyni-SEPAH, Livanda Hezbullah, Yaməndə Hüsilər hakimiyyət ələ keçirərək rejim qurub əhalisinə zülm edir, qonşu dövlətlərə də öz, kirli mahiyyətləri üzrə təxribat, terror edirlər.
7 Oktyabr 2023 tarixdə, HƏMAS bir sıra, dövlət həm Mərkəzlərin geosiyasi ssenarili sifarişi üzrə İsrail dövləti üzərinə, qəfil hücum etdi. Fələstin və İsrail arasında yaranmış sakit və aralarındakı problemləri çözmə danışıqları getdiyi durumda pozuculuq edərək. Sərhəd yaxınlığında, İsrailin bölgə camaatının evlərinə soxularaq, yollardakı avtomaşınları saxlayaraq, ailələri güllələməklə... Beynəlxalq festivala şənliyə, ölkə və xaricindən yığışmış günahsız gəncləri (260 nəfər) və uşaq bağçasına girib, 40 körpəcə uşağı güllələmə və bəzilərininsə, "Allahu Əkbər!"lə başını kəsməklə 150-dən çox uşaq qadın, qocanı əsir aparıblar.
Bir sutkanın içində 1500 mülki əhali öldürdülər. HƏMAS müharibə etmirdi, əslində, əhali qırırdı. Uşaq, qadın, qoca qırıb, qızları zorlmaqdan da video çəkərək yayıb ləzzət allb, ekstaza gəlirdi. Eynilə, yaxın tarixdəki qəddar İŞİD-in təcavüzü və qırğın metodları kimi, sonunu düşünmədən.
İsrail xalqı faşizmin acı zülmündən milyonlarla insan itirib, dəhşətlər görmüş, bu günəcən də o əzab, ölümlü hissdən, özünü xilas sindromu, özünü müdafiə instinktdən çıxmamış olmaqla, təbii ki, HƏMAS faşizmi və onun sifarişçilərinin cavab payını verəcəkdi. Özü də artlqlaması ilə. 2-ci dünya savaşından 40-50 il ötəndın sonra belə ona zülm vermiş faşist generallarını qaçıb gizləndikləri Cənubi Amerikadan tutub, gətirib də, cəza verən xalq, HƏMAS terroristi nə edər?
Bir hərbi, iqtisadi güclü, nizamlı sistemli dövlət və orduya malik ölkə olaraq bu cür vəhşi basqı, qırğını edən qondarma terrorist rejimin kökünü kəsməlidir təbii ki. Qırıcı təyyarələr, ağır tanklar, güclü raketlərlə Qəzza daxilində HƏMAS-ı sərt bombalayır. İdarə, hərbi binalarını yerlə yeksan edir. 240 min nizami ordusu var, əlavə çağırışla ölkə və dünyanın hər yerindən 2 sutkada daha 300 min də əlavə ordu (cəmi, 550 min) yaranıb.
Artıq, yerüstü şiddətli hücumla bütün Qəzzaya daxil olmağa başlayır ordu. HƏMAS liderləri isə Fələstin xalqı qadınlarının, uşaqların arxasında gizlənir. Əsir götürdüklərini sipər kimi, qabağa düzür. Təbii ki, yazıq, Fələstin xalqı günahsızdır bu məsələdə. HƏMAS İsrail xalqına verdiyi eyni problemi, Fələstin xalqına da verir. Həm, Qəzza bölgəsində zülmkar bir rejim saxlamaqla. Həm də bilərək ki, güclü İsrail dövləti gəlib, onları öz yuvası Qəzzada vuracaq, Fələstin xalqını zərbə altına qoymaqla. Bunu, HƏMAS-ı sifarişlə belə vəhşi terrora itələyən dövlətlər də, bilməli idilər. Görünür, nə HƏMAS-ın, nə də ki, o dövlətlərin Fələstin xalqı heç zatən veclərinə olmayıb. Təki öz, cihad və geosiyasi maraqları həyata keçsin.
O dövlətlər ki, HƏMAS-ın terrorçu hücumu və əhali qırğınının ilk vaxtları, ya daxilən məmnun, yaxud da açıq zəfər atəşfəşanlığı edirdilər, indi keçiblır narahatlıqla Fələstinin adı ilə HƏMAS-ı müdafiəyə (Rusiya, İran və s.). Indi, barışığa və dialoqa çağırmağa başlayıblar. Danışıqlar təşkil etməyə cəhd edirlər. Barışıq istəyən, ilk saatlar, günlər HƏMAS-ın qırğınına qarşı niyə çıxmırdı, niyə dur bəyanatı vermirdi? Nəyi gözləyirmiş... Bunları öz maraqları, HƏMAS terrorçu hörgütü narahat edir, Fələstin xalqı əsla yox. Təəssüf ki, bizə yaxın bir dövlət də, bu oyunda iştirak edir.
Belə görünür ki, HƏMAS-ın belə vəhşiliyindən sonra, İsrail bunu ona bağışlamayacaq və onu tam bitirməsə dayanan deyil. Müharibələrdən, od-alov içindən çıxan, müstəqil və atom silahlı güclü ordusu olan ölkəni çətin ki, kimsə, onun ölkəsinə basqı edəni, zərərsizləşdirmək fikri və məqsədindən daşındıra bilsin. Ancaq bədbəxt fələstin xalqına xətər yetirilməməli ilk növbədə.
lqar Altay
Teref.az
Kreml Azərbaycan-Ermənistan dialoqunu nəzarətdə saxlamaq istəyir. Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının katibi Nikolay Patruşevin “Moskva Bakı və İrəvan arasında münasibətlərin nizamlanması üçün hər iki tərəflə əlaqədədir və hazırda sülh sazişi hazırlanır” ifadəsi işlədib. Onun sözlərinə görə, Ermənistan-Azərbaycan münasibətlərinin normallaşması üçün ardıcıl səylər göstərilib. Patruşev “səylər göstərilib” dedikdə Rusiyanın səylərini nəzərdə tutub. Birincisi, sülh sazişi necə hazırlanır ki, prosesdə irəliləyiş yoxdur. İkincisi, Azərbaycan və Ermənistan vasitəçi olmadan bir-birlərinə təkliflərini göndərirlər və bu prosesin də sonu görünmür.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyyətinin prezidenti Ersin Tatar 3 noyabrda Qazaxıstanın paytaxtı Astanada Türk Dövlətləri Təşkilatının toplantısında müşahidəçi statusunda iştirak etməli idi. Bununla bağlı aylar öncə razılıq var idi. Ancaq Ersin Tatar Astanadakı zirvə toplantısında yox idi. Demək, dəvət edilməyb, Mərkəzi Asiya ölkələrinin və ya ev yiyəsi Qazaxıstanın bununla bağlı müsbət qərarı olmayıb. Halbuki, Türkiyə Cumhurbaşqanı Rəcəb Tayyib Ərdoğan Astanadakı çıxışında KKTC-nin Türk Dövlətləri Təşkilatına müşahidəçi və tamhüquqlu üzvlüyünün vacibliyi barədə fikrini təkrarladı. Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev də Kuzey Kıbrısın Türk Dövlətləri Təşkilatına qatılmasının tərəfdarıdır. Ancaq Mərkəzi Asiya ölkələri qərar verməyə tələsmirlər. Bu məsələ qaldı gələn ilə. Türk birliyindən danışarkən Kıbrıs türklərinin kənarda saxlanılması ədalətli deyil.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
Müəyyən şiakayət daxil olur, yazıb araşdırılmasını xahiş edirsən. Qarşı tərəfdən problemin araşdırılmasıni gözləyirsən.Gözlənilmədən üç-dörd istiqamətdən yazının,şərh verənlərin şərhlərinin ,silinməsini xahiş edirlər.Təkidlə "təkliflə". Hətta "Markın ölkəmizdəki səlahiyyətli nümayəndəsini"də prosesə qatıb statusa verilən şərhləri silməyə nail olurlar. Şübhə artır.Deməli nəsə var. Oxuyan,maraqlanan sayı artır. İçərilərindən bir qrupu "təmsil edən" bir şəxsdən ötrü daha ciddi xahiş,tələb ortaya çıxır. Yenə oxu sayı, maraq dairəsi artır, genişlənir. Şübhələr artır. Məlumat alanların,maraq göstərənlər,sayı daha da artır. Yəni hər təkid maraq dairəsinin genişlənməsinə səbəb olur, hərəsinin öz maraq çərçivəsində. İndi qaldırılan problemin, silinmə prosesinin mərkəzində dayanan , "xüsusi imtiyazlı" şəxsin adının hər yerdən yoxa çıxması üçün daha yeni proses başlanır. Cənablar,müəllimlər və bəylər.Deməli yenidən proses başqa formada davam edəcək. Düçünmürsünüz ki, kökü dərinə gedən, yazılan " silinmir? "Axırda o qədər "sildirəcəksiniz" ki, əsl problem sizi vəzifəyə təyin edən ölkə başçısına çatdırılacaq?
Qeyd; Proses davam edəcəyi təqdirdə məni müvafiq qurumların diqqətini mövcud problemə yönəltmək haqqında düşünməyə məcbur etməyin.
Mirvari Gahramanli
Teref.az
ABŞ 2002-ci ildən 2020-ci ilə qədər Azərbaycana 808 milyon dollarlıq hərbi yardım edib. Son illərdə isə bu yardımın illik məbləği 100 milyon dolları keçib. Təbii ki, bu, erməniləri son dərəcə narahat edir. Bütün imkanlarını səfərbər ediblər ki, ABŞ-ın Azərbaycana göstərdiyi hərbi yardım dayandırılsın. Hələ onu da istəyirlər ki, Azərbaycana verilən 100 milyonluq yardım Ermənistana ünvanlansın...
Ancaq dünyada gedən proseslər Azərbaycanın dəyərini ABŞ-ın nəzərində daha da artırır. Belə ki, İsrail-HƏMAS müharibəsinin arxasında İran dayanıb. İsrail ilə isə Azərbaycanın mükəmməl münasibətləri var. Rusiya-Ukrayna müharibəsi də davam edir. Qərbin əsas düşməni Rusiya və İrandır. Çini də ora əlavə etmək olar...
İran və Rusiya ilə qonşu olan Azərbaycandır. Və hər iki ölkəyə də Azərbaycanın münasibəti mənfidir. Xüsusən İrana qarşı. Ermənistan isə İranın ən yaxın müttəfiqidir. O da sirr deyil ki, Amerika hər iki ölkəyə qarşı Azərbaycandan istifadə etməkdə maraqlıdır. Ona görə də ABŞ Azərbaycana hərbi yardımını kəsməyəcək. Ermənilər nə qədər hay-küy salsalar da onların bu arzusu gözündə qalacaq...
Erməni lobbisinə nökərçilik edən konqresmenlərə, senatorlara fikir verməyin. Azərbaycanın Amerikadakı əsas müttəfiqi Pentaqondur. Pentaqon isə praqmatik yanaşması ilə fərqlənir. Ona görə də Pentaqon Azərbaycanı yaman gündə olan Ermənistana qurban verməz. Vermək istəyənlərə də belə bir imkan tanımaz...
Elbeyi Hesenli
Teref.az
Politoloq: “Əgər sərhədlərin delimitasiyası 1975-ci ilin xəritələrinə əsasən aparılacaqsa, bu tarixdən sonra Ermənistana verilmiş ərazilər qaytarılmalıdır”
Erməni mediasında Azərbaycanla Ermənistan arasında sülh sazişində sərhədlərin delimitasiya və demarkasiyasının SSRİ Baş Qərargahının 1975-ci il xəritələri əsasında həyata keçiriləcəyi iddia edilir. Bu iddialar yeni deyil. İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra sülh sazişi ilə bağlı erməni və elə Azərbaycan cəmiyyətində də aparılan müzakirələrdə 1975-ci il xəritələrinə toxunulub. Rəsmi Bakı və İrəvan sərhədlərin delimitasiya və demarkasiyasının hansı ilə aid xəritələr əsasında aparılacağını açıqlamayıb. Amma Moskvadan verilən bir neçə açıqlamada 1975-ci ilin xəritələrinə eyham vurulub.
Bəzi ekspertlər bildirirlər ki, 1975-ci ilin xəritələsi əsas götürülərsə, o zaman 1980-ci illərdə Ermənistana SSRİ-nin tələbi ilə “pay” verilən Qazaxın Kəmərli kəndinin əraziləri də qaytarılmalıdır.
Qeyd edək ki, 1984-cü ildə Ermənistan rəhbərliyi Azərbaycanın Qazax rayonunun Kəmərli kəndinin 1675 hektar torpaq sahəsinə iddia irəli sürüb. Bu ərazi Ermənistan SSR Noyemberyan rayonunun Dovex kəndi ilə Qazax rayonunun Kəmərli kəndi arasında yerləşir. Kəmərli əhalisi erməni iddialarını dayandırmaq üçün rayon rəhbərliyi və Azərbaycan hökumətinə dəfələrlə müraciət etsə də, bir nəticə olmayıb. Hətta Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinə müraciətlər belə nəticələr verməyib. 24 oktyabr 1984-cü il tarixində Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini Ş.Rasizadənin, Azərbaycan KP MK Qazax rayon partiya komitəsinin birinci katibi A.Süleymanovun, rayon İcraiyyə Komitəsinin sədri B.Eyyubovun və digər rəsmi şəxslərin Kəmərli kəndindən 6 km aralıda yerləşən Bataqlı bulaq deyilən yerə gəlişi, kənd əhalisini hiddətləndirib. Həyati mənafelərinə toxunan məsələnin qoyuluşundan narazı olan kənd sakinləri gələnləri daşa basıb, Rasizadənin maşınını aşırıblar. Yaranmış vəziyyət Azərbaycan KP MK bürosunun 1984-cü il 12 noyabr tarixli iclasında “Qazax rayonunun Kəmərli kəndində münaqişə haqqında” adı altında müzakirə edilərək hüquqi qiymət verilməsi üçün xüsusi orqanlara göndərilib. İclası açan MK-nın birinci katibi Kamran Bağırov bu məsələ ilə bağlı Moskvadan göstəriş verildiyini də etiraf edib. Müzakirələrdən sonra MK bürosu müvafiq qərar qəbul edib və Moskvanın təzyiqi ilə Ermənistanın əsassız ərazi iddiası təmin olunub. 1985-ci ilin fevral ayında Qazaxın 5 min hektar ərazisinin Ermənistana verilməsi reallaşıb.
Hazırda bu ərazi hər iki tərəfdən minalanıb və nə ermənilər, nə azərbaycanlılar əraziyə daxil ola bilirlər. Beləliklə, Kəmərli kəndi Daş bulaq, Almalı bulaq, Məsçidin bulağı, Tutlu dərə, Fındıqlı bulağı, Hayvalı bulağı, Birinci Dərəbəyli, İkinci Dərəbəyli, Bala Cövüzlü, Böyük Cövüzlü, Soyuq bulaq, Kömürxana, Battaqlı, Xanımın yurdu, Qara qaya və s. dədə-baba meşəliklərindən məhrum olub. Azərbaycan ərazilərini işğaldan azad edib, Qarabağ münaqişəsinə son qoyandan, Ermənistanla sülh sazişinin imzalanması ehtimalı artdığından bu ərazilərin də Azərbaycana qaytarılması şansı yaranıb.
Məsələ ilə bağlı AYNA-ya danışan politoloq Zərdüşt Əlizadə deyib ki, indi hazırkı məsələ SSRİ zamanında Ermənistana otlaq sahəsi kimi verilən Qazaxın torpaqları yox, işğalda olan kəndlər məsələsidir.
Analitikin sözlərinə görə, birinci məsələ hələ də Ermənistanın işğalında qalan Azərbaycan ərazilərinin azad edilməsi məsələsidir ki, bu problem yoluna qoyulmalıdır: “Bu ərazilərin də güc tətbiqi ilə qaytarılması mümkündür. Lakin bütün variantlar gözdən keçirilməlidir. Ola bilsin ki, Ermənistanın işğalda saxladığı 8 kənd delimitasiya və demarkasiya üzrə razılıq əldə olunduqdan, bunu həyata keçirəcək komissiya fəaliyyətə başladıqdan sonra məsələ dinc yolla həllini tapsın. Komissiyanın vasitəsilə həmin kəndlərin boşaldılmasına başlanılsın. Azərbaycan tərəfi bu barədə bütün müzakirələrə açıq olduğunu dəfələrlə bəyan edib”.
“Rəsmi Bakı məsələnin həllində tələskənliyə yol vermədən iş aparır. Hazırda Qarabağda quruculuq işləri həyata keçirilir. Düşünürəm ki, anklavlar, eksklavlar məsələsinin də həllinin zamanı gələcək. Məncə, sərt ritorikaya və gücdən istifadəyə ehtiyac yoxdur. Əsas amil Ermənistanın sülh sazişi ilə bağlı razılığa gəlməsidir. Bundan sonra Qazaxın dediyiniz hektarlarla ərazisinin qaytarılmasına da baxılacaq”, - deyə Əlizadə vurğulayıb.
Analitik bildirib ki, əgər sərhədlərin delimitasiyası 1975-ci ilin xəritələrinə əsasən aparılacaqsa, əlbəttə, bu tarixdən sonra Ermənistana verilmiş ərazilər də qaytarılmalıdır: “Azərbaycan ərazilərindən imtina etməyəcək. Nə də ki, bu elə məsələ deyil ki, yaddan çıxsın. Sənədlər, sazişin bəndləri, demarkasiya, delimitasiya məsələləri çoxsaylı müzakirələr, dəqiqləşmələrlə razılaşdırılacaq”.
“O başqa məsələdir ki, delimitasiya prosesi nə qədər çəkəcək. Ola bilsin ki, ümumi razılaşma ilə sülh sazişi imzalanacaq, ondan sonra mübahisə doğuran ərazilərlə bağlı müzakirələr xeyli müddət davam edəcək”, - deyən politoloq bildirib: “Məsələn, Azərbaycanla Gürcüstan arasında heç bir problem yoxdur, münaqişə mövcud deyil. Amma iki ölkə arasında ərazilərin delimitasiyası tam başa çatmayıb. 30 ildən çoxdur ki, gürcülərin David Qareci, bizimkilərin Keşikçidağ monastrı dediyi ərazinin delimitasiyası həll olunmayıb. Demək istədiyim odur ki, həmin 5 min hektar ərazi ilə bağlı müzakirələr, məsələnin həlli də uzun müddət tələb edə bilər”.
“Amma yenə deyirəm, əsas məsələ Qazaxın 7, Naxçıvanın 1 kəndinin işğaldan azad olunmasıdır ki, birinci bu problemin həllinə çalışılacaq”, - Z.Əlizadə fikrini tamamlayıb.
Müəllif: Anar Bayramoğlu
Ölkədə müxtəlif ranqlı bir çox vəzifəli şəxslərin tutduqları postun imkanlarından yararlanaraq şəxsi bizneslərini çiçəkləndirmələri artıq adi hala çevrilib.
Sumqayıt Apellyasiya Məhkəməsinin sabiq hakimi Şəmsəddin Abbasovun da nəzərdə tutulan vəzifəli şəxslər sırasında olduğuna dair davamlı məlumatlar yayılır.
Bir müddət öncə saytımızda yayımlanan materialda qeyd etmişdik ki, artıq yaş həddi ilə əlaqədar təqaüdə göndərilən Şəmsəddin Abbasov Sumqayıt Apellyasiya Məhkəməsinin hakimi işlədiyi dövrdə vəzifəsindən sui-istifadə edərək avtomobil mühərriklərinin ehtiyat hissələrinin təmiri sahəsində inhisarçı mövqeyə sahiblənib.
Avtomobil mühərriklərinin təmiri işi kənardan kiçik biznes təəssüratı yaratsa da, əslində, çox gəlirli bir sahədir. Çünki Azərbaycanda hər il dövlət və özəl şirkətlər balanslarında olan avtomobillərin təmiri üçün milyonlarla manat vəsait xərcləyirlər.
O baxımdan, bu biznesdə milyonlarla manat vəsaitin dövr etdiyini yaxşı bilən Şəmsəddin Abbasovun vəzifə səlahiyyətindən sui-istifadə edərək bəzi dövlət qurumlarının və böyük şirkətlərin rəhbərləri ilə müxtəlif vasitələrlə əlaqə quraraq balanslarında olan avtomobillərin təmir işlərini bacısı oğlu Fətiyev Arif Əminağa oğlunun adına yaratdığı MMC-yə verilməsini təşkil etdirdiyi iddia olunur.
Arif Fətiyevin adına yaradılan avtomobillərin təmir sexi hazırda Abşeron rayonu Masazır qəsəbəsi Rafiq Dünyamalıyev küçəsində fəaliyyət göstərir. Qeyd olunan ünvanda yeni inşa edilən həmin sexin heç bir müvafiq tikinti sənədinin mövcud olmadığı da bu iddiaların mühim elementidir. Anlaşıldığı qədər, Şəmsəddin Abbasov səlahiyyət və imkanlarından yararlanaraq, həmin sexin sənədləşmə işləri aparılmadan tikilib fəaliyyətə başlamasına “şərait yaradıb”.
Yenicag.az sabiq hakim Şəmsəddin Abbasovun bacısı oğlu Arif Fətiyevlə avtomobillərin təmir olunması üçün uyğun müqavilələr bağlayan şirkətlərdən bir neçəsinin adını əldə edib. Onlar “Körpü Bina Tikinti”, “Əfqan Construction”, “Şinkar Holdinq”, “Evroscon” ASC, “Borusan Makina Azerbaijan”, “Grand Motors” və “AzTexnika” şirkətləridir. Bir daha vurğulayaq ki, yuxarıda adlarını qeyd etdiyimiz şirkətlərin Arif Fətiyevlə fiziki şəxs kimi yüzlərlə müqavilə bağlamalarının “təşkilatçısı”nın məhz sabiq hakim Şəmsəddin Abbasovun olduğu iddia edilir.
Mövzu ilə bağlı araşdırmamız davam edir.
Yenicag.az