Azərbaycan Mərkəzi Bankı (AMB) 2022-ci ildə orta illik inflyasiyanın 12,5-12,8 faiz səviyyəsində olacağını proqnozlaşdırır. Yerli mətbuat bu barədə AMB-nin İdarə Heyətinin sədri Taleh Kazımova istinadən yazır.

“Qiymət artımı, əsasən idxalla bağlıdır. Xarici mühit sürətlə dəyişir və bu, əsasən idxalla bağlı inflyasiyadır. Hər ay nəsə dəyişir. Son iki ayda mövsümi faktoru nəzərə alsaq, ərzaq məhsullarının qiymətlərinin ucuzlaşdığını görürük. Logistika xərcləri də azalmağa meyllidir. Belə davam edərsə, təbii ki, proqnozlarımıza yenidən baxacağıq. Lakin indiki inflyasiya proqnozumuz 12,5-12,8 faiz təşkil edir”, - deyə sədr bildirib.

İstehlak bazarında inflyasiyanın orta hesabla 35-40 faiz olduğunu hesablayan müstəqil analitiklər isə bu rəsmi rəqəmlərlə mübahisə etməyə hazırdırlar. Eyni zamanda, dünyada ərzaq məhsulları ucuzlaşmağa başlayıb. Qlobal ərzaq qiymətləri indeksi yaz aylarında tarixi zirvələrə yüksəldikdən sonra kəskin şəkildə aşağı düşdü. Dünya bazarında palma, soya və günəbaxan yağlarının qiymətində kəskin ucuzlaşma müşahidə olunur.

İndoneziyadan ixracatda sıçrayış, təchizat zəncirlərinin sabitləşməsi və mübadilə müqavilələrində Qara dəniz regionunun risk faktorlarının azalması qiymətlərin də azalmasına səbəb oldu. Eyni zamanda, şəkər və süd məhsullarının qiymətləri ay ərzində cəmi 3% ucuzlaşıb, ət məhsullarının kotirovkaları isə simvolik - 0,5% təşkil edib.

Bununla belə, sabiq maliyyə naziri, iqtisad elmləri doktoru, professor Fikrət Yusifov AYNA-ya şərhində deyib ki, bizdə qlobal qiymət azalması hiss olunmur: “Bahalaşma vüsət almaqda davam edir. İlin əvvəlindən ərzaq və digər məhsullar obyektiv və subyektiv səbəblərdən bahalaşır. Və inflyasiya daha çox qlobal qiymət dinamikası ilə bağlı olsa da, ölkəmizdə bahalaşmanın əsas səbəbi inhisarçılığın tüğyan etməsidir”.

“İnflyasiya insanların həyat səviyyəsini aşağı salır, maliyyə çətinliklərini kəskinləşdirir və bütün bunlar birlikdə cəmiyyətlə hökumət arasında uçurumu dərinləşdirir. Ona görə də fürsətdən istifadə edib yüksək vəzifəli şəxslərə müraciət edirəm: xalqın arasına çıxın, insanlarla danışın və onların vəziyyətinə diqqətlə baxın ki, qərarlarınız reallığı əks etdirsin”, - deyə o bildirib.

Onsuz da yüksək qiymətlərin davam edən artımı pensiya və əməkhaqqı üzrə mükafatı “yeyir”. Bu ilin yanvarından 300 manat səviyyəsində yenidən işlənmiş minimum əmək haqqının indeksasiyasını inflyasiya “yeyib”.

Həmsöhbətimizin sözlərinə görə, səkkiz ay ərzində qiymət qayçısının təsiri əhaliyə minimum əməkhaqqına 50 manat bonusu hiss etməyə imkan verməyib: “Belə sürətli qiymət artımı fonunda, hökumət çox düşünmədən, minimum əmək haqqını ən azı iki dəfə artırmalıdır. Bunun üçün dövlətimizin hər cür imkanı var. Qiymət artımına gəlincə, tüğyan edən inhisarçılığın qarşısını almaq, vəziyyətə nəzarət etmək üçün bütün resurslardan istifadə etmək və nəhayət, təsirli və sərt qanun qəbul etmək lazımdır. Bundan başqa, illərdir milli iqtisadiyyatı iflic vəziyyətinə salmış Dövlət Gömrük Komitəsinin fəaliyyətini kökündən dəyişdirmək lazımdır”.

Alim bir sıra antiinflyasiya tədbirləri təklif edir ki, burada əsas məqam ərzaq idxalının azadlığıdır: “İnsanlar üçün ərzağın idxalına qoyulan limitin miqdarını on dəfə artırmaq lazımdır və yaxın üç il ərzində məhdudiyyətləri tamamilə aradan qaldırmaq daha yaxşıdır. Axı yerli istehsal daxili bazarda tələbatın cüzi bir hissəsini ödəyirsə, yeganə çıxış yolu dövlətin kiçik və orta biznesə, onun məhsullarına real dəstək verdiyi vaxta qədər idxalda maneələrin aradan qaldırılmasıdır. O zaman bazarda bolluq olacaq”.

“Bu cür yanaşma, digər məsələlərlə yanaşı, inhisarçılığa qarşı mübarizədə həlledici addım olacaq. Heç kimə sirr deyil ki, vətəndaşlar üçün idxal maneələri onların qiymət diktələrində inhisarları dəstəkləyir. Ona görə də məhdudiyyətləri təcili və qeyd-şərtsiz aradan qaldırmaq, bazarı məhsullarla doyurmaq lazımdır ki, qiymətlər aşağı düşsün”, - deyə keçmiş nazir vurğulayıb.

Yusifov qonşu ölkələrlə quru sərhədlərin də dərhal açılmalı olduğu qənaətindədir: “Aydındır ki, bir gün yaranan insan bir gün də ölür. Normalda ölkədə gündə 75-80 nəfər ölür, onlardan yalnız 15-20 nəfəri qripdən, o cümlədən koronavirusdan ölür. Deməli, insanları AZAL-ın baha qiymətləri ilə uçmağa məcbur edən panikaya və qapalı sərhədlərə ehtiyac yoxdur. Sonra da AZAL-ı diqqətlə yoxlamaq lazımdır, çünki bu qurumun ciddi dövlət dəstəyi alaraq zərərlə işləməsinin bir səbəbi olmalıdır. Doğrudan da, dövlətdən ciddi maliyyə yardımı alan, aviabiletləri digər ölkələrlə müqayisədə 3-4 dəfə baha satan ən böyük dövlət aviaşirkəti niyə ziyana düşməlidir?! Və belə suallar yaranarsa, Hesablama Palatası bu halda hara baxır?!”.

Professorun fikrincə, rekord qiymət artımı fonunda hökumət minimum əmək haqqını ən azı iki dəfə qaldırmalıdır: “Minimum 300 manat əməkhaqqı alan vətəndaşlar vicdanını itirmiş iş adamları və bu cüzi məbləğə görə onları maksimum dərəcədə istismar edən bəzi dövlət qurumları qarşısında müdafiəsizdirlər. İnsanlar belə işə razılıq verməyə məcburdurlar, çünki onların başqa seçimi yoxdur. Ərzaq və kommunal xidmətlər üçün indiki qiymətlərlə vergilərdən sonra 270 manat ödəmək sadəcə mümkün deyil. Bu məbləğlə ailə saxlamaq olarmı?!”. //AYNA//