 |
|
|
Yunanıstanın Santorini adasına 8 kilometr məsafədə yerləşən və Egey dənizinin dərinliklərində mövcud olan Kolumbo vulkanı tarixdə dağıdıcı təsirləri ilə yadda qalıb. Sonuncu dəfə 1650-ci ildə püskürən bu vulkan, bölgədə böyük bir fəlakətə səbəb olub. O dövrdə baş verən hadisələr Santorini xalqının yaddaşına o qədər dərin iz buraxıb ki, nəsildən-nəslə "Şər zamanı" olaraq keçib.
1650-ci ildə Ege dənizində nələr baş verdi?
"DogruXeber.az" xəbər verir ki, tarixi qeydlərə görə, 1650-ci ilin sentyabr ayında Kolumbo vulkanının aktivliyi artmağa başlayıb. Yerli əhali dəniz suyunun qaynamağa başladığını, rənginin dəyişdiyini və suyun səthində bir konus yüksəldiyini müşahidə edib. Ardınca göyə qalxan qatı tüstü, alov və yanan qayalar bölgəni qorxuya salıb.
Vulkanın püskürməsi zamanı atmosferə yayılan zəhərli qazlar Santorini adasında onlarla insanın və yüzlərlə heyvanın ölümünə səbəb olub. Eyni zamanda, püskürmənin yaratdığı 20 metr hündürlüyündəki sunami dalğaları bölgədə ciddi dağıntılara yol açıb. Vulkanik kül və pemza daşları isə Anadolu sahillərinə qədər çatıb.
Kolumbo vulkanı niyə bu qədər təhlükəlidir?
Cənubi Egey Vulkanik yaylasında yerləşən Kolumbo bölgədə ən aktiv vulkanlardan biri hesab olunur. Aparılan elmi araşdırmalar nəticəsində bu vulkanın hələ də aktiv olduğu və gələcəkdə təhlükə yarada biləcəyi müəyyən edilib.
2022-ci ildə elm adamları Kolumbo vulkanının altında daha əvvəl məlum olmayan bir maqma kamerasının olduğunu və hər il təxminən 4 milyon kubmetr böyüdüyünü aşkar ediblər. Bu templə davam edərsə, 150 il ərzində vulkanın yenidən böyük bir püskürmə həyata keçirə biləcəyi proqnozlaşdırılır.
2020-ci illərdə aparılan SANTORY layihəsi çərçivəsində alimlər vulkanın üçölçülü xəritəsini hazırlayıblar. Kraterin 500 metr dərinlikdə və 2,5 kilometr enində olduğu müəyyən edilib ki, bu da böyük bir püskürmənin nəticəsi hesab olunur.
Gələcəkdə Santorini və ətraf bölgə üçün risk varmı?
Yunanıstan hökuməti və elm adamları hazırda Santorini və Amorgos bölgələrində seysmik aktivliyi yaxından izləyir. Son illərdə qeydə alınan yeraltı təkanlar və dəniz dibindəki istilik dəyişiklikləri vulkanik aktivliyin artdığını göstərə bilər. Bununla belə, sismoloqlar bu aktivliyin Kolumbo vulkanı ilə əlaqəli olub-olmadığını dəqiq müəyyən etməyib.
Santorini adasının tarixində daha əvvəl də güclü vulkanik püskürmələr olub. Məsələn, eramızdan əvvəl 1630-cu ildə baş verən Santorini püskürməsi nəticəsində Minoa mədəniyyəti demək olar ki, məhv olub. Lakin ekspertlər bildirirlər ki, Kolumbo vulkanının böyük bir püskürməyə səbəb olması üçün hələ yüz illərlə vaxt var.
Santorini və ətraf bölgələrdə yaşayanlar üçün vulkanik fəaliyyət hər zaman potensial təhlükə yaradır. Buna görə də alimlər bölgəni daima izləyərək mümkün püskürmə risklərini qabaqcadan təxmin etməyə çalışırlar.