Dekabrın 13-də baş verən kütləvi günəş partlayışı konspirasiya nəzəriyyəçilərini qızışdırdı. Türkiyənin əhəmiyyətli astronomlarından biri olan Prof. Dr. Ethem Derman, “Günəş alovları təbiidir, qorxmağa ehtiyac yoxdur” deyir.

TRT Haber xəbər verir ki, Dermanın sözlərinə görə, partlayışlar çox güclü olsa belə, ancaq qütb bölgələrində çox məhdud təsir bağışlayacaq.

Günəş partlayışlarının yaratdığı möhtəşəm mənzərə illər əvvəl dünya miqyasında ciddi böhrana səbəb olmuşdu.

Füsunkar gözəlliyə malik olan və hər il minlərlə turisti özünə cəlb edən Şimal İşıqları əslində “geomaqnit fırtınası”dır. Günəş alovları kimi də tanınan günəş alovları səbəbindən baş verir. Partlayışlar artdıqca şimal işıqları da eyni sürətlə artır. Ancaq Günəşdəki partlayışlar Mavi Planetdə, yəni Yerimizdə tez-tez ciddi problemlər yaradırdı!

1859-cu ildə Yerdən milyonlarla işıq ili uzaqda olan Günəşdə baş verən partlayışlar böyük qlobal problemlərə səbəb oldu. 1-2 sentyabr 1859-cu ildə baş verən Karrinqton hadisəsi indiyə qədər yaşanan ən şiddətli fırtına adlandırıldı. Dünyanın demək olar ki, hər yerindən qığılcımların və partlayışların göründüyü mənbələrdə öz yerini tutmuşdur.

Dövrün ən təsirli rabitə şəbəkəsi olan teleqrafların ciddi şəkildə zədələndiyi bu hadisə böyük bir rabitə probleminə səbəb oldu. Bununla belə, Karrinqton fırtınaları tarix boyu Yerin günəş partlayışlarından mənfi təsirləndiyi yeganə hadisələr deyil.

1859-cu ildə baş verənlər günəş parlaması ilə bağlı qeydə alınan ilk məlumat idi. Britaniyalı astronomlar Riçard Kristofer Karrinqton və Riçard Hocson tərəfindən qeydə alınan partlayış nəticəsində proqnozlar bu gün baş verən bu böyüklükdə geomaqnit qasırğasının elektrik şəbəkələrində nasazlıqlara, elektrik enerjisinin geniş şəkildə kəsilməsinə səbəb ola biləcəyi olub. Təqvim 1989-cu ili qeyd edəndə yenidən həyəcan zəngləri çalındı ​​və bu dəfə xüsusilə Kanadada ciddi problemlər yaşandı.

1989-cu ildəki geomaqnit qasırğası martın 9-da başlayıb və 4 gün davam edib. Kanadada elektrik infrastrukturuna ciddi ziyan vuran fırtınalar şiddətli günəş fırtınası hesab edilirdi.

Fırtınalar orta hesabla hər 11 ildən bir müşahidə olunan maksimum səviyyəyə cəmi 4 gündə, yəni martın 13-də çatıb. O zaman bu partlayışların mənbəyi və nəticəsi müxtəlif cür qiymətləndirilirdi. 1989-cu il fırtınalarından sonra Şimal İşıqlarının artması ilə bağlı bəzi hadisələr aşağıdakı kimi qeydə alınıb:
Birincisi, martın 6-da nəhəng günəş partlayışı baş verdi. Bir neçə gün sonra, martın 13-də saat 01:27-də Yer kürəsini güclü geomaqnit qasırğası vurdu. Fırtına şimalda son dərəcə sıx Şimal İşıqlarına səbəb olub. Bu işıqlar daha cənubda yerləşən Aurora, Texas və Floridadan da görünürdü. Fırtınalar Soyuq Müharibə dövründə baş verdiyi üçün bir çox insan nüvə hücumunun baş verə biləcəyindən narahat idi. Bir çox insanlar həmçinin güclü “Avrora”ların martın 13-də səhər saat 09:57-də səmaya buraxılan STS-29 Kosmik gəmisi ilə əlaqəli olduğunu düşünürdü.

Prof. Dr. Bu partlayışlar səbəbiylə atmosferin genişləndiyini və İlon Maskın peyklərinin son illərdə bu partlayışların dəyişdiyi kosmos şərtləri səbəbiylə düşdüyünü bildirən Derman, bu gün bəzi kosmik sistemlərin partlayış və ya təhlükəli hava hadisələri zamanı özlərini qoruduğuna diqqət çəkib.

“Günəş partlayışları 2025-ci ildə maksimum səviyyədə gözlənilirdi ki, bu da orta hesabla hər 11 ildən bir baş verir. Araşdırmalar nəticəsində bu partlayışların 2025-ci ildə deyil, 2024-cü ildə baş verəcəyi üzə çıxıb. Onun effektivliyinin xeyli azalacağını düşünürdük. Son aylarda apardığımız müşahidələrə nəzər saldıqda bunun iki dəfədən çox artacağını görürük”.

Partlayışların mənfi təsirləri Azərbaycandan çox Kanada, İngiltərə və ya Norveç kimi şimal ölkələrində bəzi nöqtələrdə müşahidə oluna bilər. Ancaq günümüzün inkişaf edən və dəyişən texnologiyası ilə bu partlayışların mənfi təsirlərinə qarşı tədbir alındığını söyləyə bilərik. Keçmişdə yaşanan kimi irimiqyaslı problemlərin olacağı gözlənilmir.