İsti mövsüm başa çatmaq üzrədir, amma piştaxtalarda olan meyvə-tərəvəz çeşidlərinin qiymətləri aşağı düşməyə tələsmir: tədarük çatışmazlığı və kənd təsərrüfatı məhsullarının baha olması şəhər sakinlərinin pul kisəsini boşaltmaqda davam edir. Ümumi fonda pomidorun qiymətləri xüsusilə təsirlidir - iyulun sonunda yay tərəvəzinin kiloqramı 1,5 manatdan 5 manata qədərdir.

AYNA-ya danışan alıcıların fikrincə, onların yüksək inflyasiya tərəfindən yeyilən kiçik gəlirləri, sözün əsl mənasında, bahalı tərəvəz və meyvələrə axır.

Vətəndaşlardan biri deyir: “Bu gün iki kiloqram pomidora dörd manat verdim. Əslində mövsümün qızğın vaxtında qəpik-quruş olmalı idi. Meyvə və tərəvəzsiz yaşamaq mümkün deyil, ona görə də pulumuz olmasa da, onu almalıyıq. Təmizlikçi kimi maaşım gündə 20 manatdır və bu qədər pulu məhsullara xərcləmək çox çətindir. Axı, təkcə pomidorla kifayətlənməyəcəksiniz, başqa xərclər də var”.

Yerli aptek işçisi də vəziyyətdən narazıdır: “Ölkədə minimum əmək haqqı 345 manat müəyyən edilsə də, 8 saatlıq iş gününə görə ayda cəmi 280 manat alıram. Başqa çıxış yolum yoxdur, çünki ərazidə demək olar ki, bütün apteklər belə cüzi qiymətə iş təklif edir və nəqliyyat üçün indiki qiymətlərlə başqa yerə getmək də mümkün deyil. Bazarlarda qiymətlər qorxuncdur. Maaşımla 2 manata pomidor ala bilərəm? Üç kiloya 6 manat ver, bütün ailəyə bəs edərmi?”.

Piştaxtalarda olan pomidor və digər ərzaq məhsullarının qiymətləri dövlət tərəfindən tənzimlənmir - onlar bazardan asılıdır. “Niyə bu halda topdan və pərakəndə satışda qiymət etiketləri eynidir?” – deyə başqa bir həmsöhbətimiz soruşur: “Pomidorların qiymətləri, demək olar ki, hər yerdə eynidir. Mənə elə gəlir ki, kiminsə gözəgörünməz əli mənim onsuz da cüzi qazancımı əlimdən alır, ucuz məhsullara fantastik dərəcədə yüksək qiymətlər qoyur”.

Bazar ticarətçiləri tərəvəz və meyvələri toplu olaraq alır və standart qiymətə satırlar. Onların sözlərinə görə, “Meyvəli” ticarət mərkəzinin topdansatış məntəqələrində və “8-ci kilometr” bazarında qiymət artımı müşahidə olunur.

Bəzi satıcılar bahalaşmanı Rusiyaya kütləvi şəkildə pomidor ixracı ilə izah edirlər. Dövlət Gömrük Komitəsinin statistik məlumatları da göstərir ki, bu il tərəvəz ixracı əvvəlki illərlə müqayisədə daha aktivdir. Gömrük məlumatlarına əsasən, 2024-cü ilin yanvar-iyun aylarında Azərbaycandan 136950 min dollar dəyərində 114247 ton pomidor ixrac edilib. Pomidor ixracı dəyər ifadəsində 13,4%, kəmiyyət ifadəsində isə 6% artıb. Müqayisə üçün qeyd edək ki, ötən il onlar 120730 min dollar dəyərində 108118 ton ixrac ediblər.

Bölgələrdə tərəvəz qəpik-quruş qiuymətinə olsa da, paytaxt bazarlarında baha qiymətə təklif olunur. Vəziyyəti AYNA-ya şərh edən kənd təsərrüfatı eksperti Vahid Məhərrəmovun dediyinə görə, bu, kənd təsərrüfatı məhsullarının kəndlərdən Bakı bazarlarına çatdırılması sisteminin xüsusiyyətləri ilə izah olunur.

“Kəndlilər şəhərlərə məhsul gətirməkdə çətinlik çəkirlər - bunu təchizat şirkətləri edir və paytaxtda yeganə topdansatış bazarı inhisardadır. İnhisarçılığın və rəqabətin olmamasının mahiyyəti məhsulların ucuz alınıb, şişirdilmiş qiymətə satılmasıdır. Optimal qiymətlər üçün icra hakimiyyətləri və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi iri şəhərlərdə və xüsusilə paytaxtda fermerlərin birbaşa kənd təsərrüfatı məhsullarının satıldığı bazarların qayğısına qalmalıdır. Bakının periferiyasında yerləşən geniş kənd təsərrüfatı sahələri bu məqsədə uyğun ola bilər”, - deyə mütəxəssis bildirir.

Müsahibimiz izah edir ki, kəndlilər üçün əlçatan olan yarmarkalar qiymətlərin və təklifin sabitləşməsi üçün çox vacibdir: “Kənd sakinlərinin bazara çıxışı olmalıdır. Ona görə də topdansatış müəssisələrin sayını artırıb təsərrüfatların ixtiyarına vermək lazımdır ki, orada məhsullarını normal qiymətə sata bilsinlər. Yalnız bu, normal qiymətə kömək edəcək və əsassız qiymət artımının qarşısını alacaq. Azərbaycanda ildə 860 min ton pomidor istehsal olunur ki, bu da adambaşına 86 kiloqram deməkdir. Dövlət Statistika Komitəsinin hesablamalarına görə, 20 kq pomidor ixrac edilir, qalan 660 min ton isə əhali üçün kifayət etməlidir - hətta idxala da ehtiyac yoxdur, qiymətlər isə indikilərin yarısı olmalıdır. Lakin buna daxili bazarda oliqarxların monopoliya şəbəkəsi mane olur”.

Məhərrəm ayı ərəfəsində pomidorun qiyməti kəskin bahalaşıb. Məhərrəm ayının əvvəlindən Səfər ayının ortasına qədər olan 40 gün ərzində Azərbaycanda ənənəvi olaraq toy şənlikləri keçirilmir və buna görə də bir çox ticarətçilər qiymətlərdə ucuzlaşma gözləyirdilər. Onlar gözləntilərini onunla izah edirlər ki, bu tərəvəzlərə tələbat əsasən restoranlar və şadlıq evləri tərəfindən diktə olunur. Amma bu, baş vermədi. Bazar birdən-birə yeni artım dalğası ilə üzləşdi - pomidor təklifi azaldı və qiymətlər qalxdı.