 |
|
|
Ermənistan parlamentinin spikeri Alen Simonyan Ermənistanın MDB və BRİKS sammitlərində iştirakını vacib saymasının səbəblərinə aydınlıq gətirib.
Onun sözlərinə görə, Müstəqil Dövlətlər Birliyinin əsasını Almatı Bəyannaməsi təşkil edir və bu gün Ermənistan bütün sahələrdə danışıqlar prosesini ona uyğun aparır. Ona görə də MDB-nin qeyri-rəsmi sammiti zəruridir.
“Biz təsis sənədini danışıqlarımız üçün əsas götürdüyümüz alyansdan üz döndərə bilmərik. Bu, təhlükəsizlik baxımından da vacibdir”, - deyə Simonyan bildirib.
BRİKS sammitində iştiraka gəlincə, Simonyan qeyd edib ki, bu tədbirin əhəmiyyəti Ermənistanın özünü regiondan kənarda qoymamaq istəyi ilə bağlıdır. Ermənistan tərəfinin fəaliyyəti özünün iqtisadi imkanlarının diversifikasiyasına yönəlib.
Onun sözlərinə görə, MDB-nin və BRİKS-in sammitlərində iştirak etmək qətiyyən Ermənistanın Avropaya inteqrasiya gündəliyindən imtina etməsi demək deyil.
“Bu istiqamətdə irəliləyiş davam edir və davam edəcək”, - deyə skiper əlavə edib.
Göründüyü kimi, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı ilə yanaşı, MDB-dəki fəaliyyətini də donduran Ermənistan indi bu birliyin tədbirlərində yenidən aktivləşmək qərarına gəlib.
Halbuki Ermənistan bir ilə yaxındır MDB-nin müxtəlif formatlarda keçirilən tədbirlərini boykot edir. 2023-cü ilin oktyabr ayında Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan işlərinin çox olmasını əsas gətirərək MDB dövlət başçılarının Qırğızıstanda keçirilən sammitinə qatılmaqdan imtina etmişdi.
Bundan başqa, Ermənistan MDB ölkələrinin İqtisadi Şurasının Moskvada keçirilmiş 101-ci iclasına da yüksək səviyyəli nümayəndə heyətini göndərmək təklifinə rədd cavabı verdi. Xarci işlər naziri Ararat Mirzoyan, müdafiə naziri Suren Papikyan da MDB ölkələrinin zirvə görüşlərinə getməyib.
Rəsmi İrəvanın bu fəaliyyəti Rusiyanın siyasi orbitindən uzaqlaşaraq Qərbyönümlü kursa üstünlük verməsi ilə bağlıdır. Avropa İttifaqına inteqrasiya prosesinin reallaşması üçün Ermənistan Rusiyanın lokomotivi olduğu KTMT, Avrasiya İqtisadi Birliyi və MDB-ni tərk etməlidir.
Avrointeqrasiya kursu götürmüş Ukrayna, Gürcüstan və Moldova MDB-dən çıxıb.
Bu baxımdan, Qərb Ermənistandan da eyni öhdəliyi tələb edir. Alen Simonyan isə Ermənistan üçün Avropaya inteqrasiyanın prioritet olduğunu, eyni zamanda MDB-də iştirakın vacibliyini qeyd edir.
Nikol Paşinyan hakimiyyətinin bu addımı son vaxtlar daha çox Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin avqustun 18-19-da Azərbaycana səfərinin nəticəsi kimi şərh olunurdu. Yəni Putinin Moskvaya qayıtdıqdan sonra Paşinyanla telefon söhbəti və Azərbaycanda müzakirə etdiyi məsələlər barədə onu məlumatlandırması fonunda Ermənistan hakimiyyətinin Rusiya ilə yaxınlaşması diqqəti cəlb edir.
Rəsmi İrəvanın mövqeyindəki dəyişikliyin səbəbləri ilə bağlı müxtəlif ehtimallar səslənsə də, bu prosesin Azərbaycan-Ermənistan sülh prosesi ilə bağlı olduğu sirr deyil. Artıq Alen Simonyan son açıqlaması Ermənistanın son taktiki gedişinin mahiyyətini müəyyən etməyə imkan verir.
Spikerin sözlərindən aydın olur ki, Ermənistanın MDB-də yenidən fəallaşmaq istəyi daha çox Almatı Bəyannaməsinə maraq göstərməsi ilə bağlıdır. Ermənistan 1991-ci il dekabrın 21-də imzalanmaış MDB-nin məqsəd və prinsipləri, əsasları haqqında bəyannaməyə istinad etməklə Azərbaycanla sərhədlərin məhz həmin sənəd əsasında müəyyənləşməsini istəyir.
Qeyd edək ki, Azərbaycan sərhədlərin Almatı Bəyannaməsi əsasında delimitasiya və demarkasiya olunmasına etiraz etmir. Yəni rəsmi Bakı bəyannamənin 3-cü bəndində əksini tapmış sərhədlərin toxunulmazlığı və ərazi bütövlüyü prinsipinə hörmət edilməsini vacib hesab edir.
Lakin Ermənistan Azərbaycana qarşı işğalçılıq müharibəsi həyata keçirməklə sözügedən prinsipləri pozub. Ermənistan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü və sərhədlərini tanımaqdan imtina edib. Azərbaycanla Ermənistan arasında sərhəd mövcud olmadığına görə, delimitasiya və demarkasiya prosesi yenidən aparılmalıdır.
Üstəlik, Azərbaycan parlamenti Almatı Bəyannaməsini 1993-cü il sentyabrın 24-də ratifikasiya edib. Beləliklə, razılaşma Ermənistandan fərqli olaraq, Azərbaycan üçün 1991-ci ildən hüquqi qüvvəyə malik olmayıb. Azərbaycan və Ermənistan arasında fikir ayrılığı daha çox xəritələrin tətbiqi ilə bağlıdır.
Paşinyan hakimiyyəti delimitasiya və demarkasiya prosesinin Sovet dövrünün xəritələri əsasında aparılmasını təklif edir. Yəni rəsmi İrəvan Almatı Bəyannaməsinin imzalandığı dövrdə mövcud olmuş və SSRİ hakimiyyət orqanları tərəfindən təsdiqlənmiş xəritələrdən istifadə olunmasında israr edir.
Söhbət 1976-cı ildə SSRİ Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahı tərəfindən tərtib edilmiş və 1979-cu ildə SSRİ Dövlət Geodeziya və Kartoqrafiya Komitəsi tərəfindən təsdiq edilmiş xəritələrdən gedir. Lakin Azərbaycan tərəfi hesab edir ki, Ermənistanın iddiasının hüquqi əsası yoxdur.
Çünki Sovet dövrü 1920-1991-ci illəri əhatə edir və sərhədlərin müəyyənləşməsi zamanı istənilən ildə nəşr olunmuş xəritədən istifadə etmək olar. Ona görə də Ermənistan rəhbərliyinin MDB-yə müsbət jestlər etməsi əslində, sərhədlərin delimitasiyası və demarklasiyası prosesində məsləhətçi tərəf kimi iştirak etmək istəyən Rusiyanın dəstəyini almağa hesablanmış manipulyasiya məqsədi daşıyır.
Müşfiq Abdulla
“Cebheinfo.az”