Son vaxtlar nağdsız ödənişə maraq xeyli azalıb. Bu məsələyə maraqsız olan tərəf isə xidmət göstərənlərdir.

Səbəb nədir?

Ona görə ki nağd və nağdsız ödəniş arasında geri qaytarılan ƏDV-lərin faizində çox böyük fərq var. Bundan başqa, nağdsız ödənişlər zamanı bankların tutduqları komissiya haqqı da xidmət göstərən tərəfi qane etmir. Ona görə də xidmət təşkilatları son vaxtlar nağdsız ödənişlərdən qaçırlar.

Təsadüfi deyil ki, son bir ayda Azərbaycanda POS-terminalların sayı kəskin azalıb. 2023-cü ilin sentyabr ayının 1-nə Azərbaycanda quraşdırılmış POS-terminalların ümumi sayı 81 219 ədəd təşkil edib.

Mərkəzi Bank xəbər verir ki, bu göstəricinin həcmi ötən ayla müqayisədə 2.2 faiz və ya 1861 ədəd azdır.

Cari ilin sentyabr 1-nə ölkədə mövcud olan POS-terminalların 78 473 ədədi pərakəndə ticarət, iaşə və digər xidmət müəssisələrində quraşdırılıb. Bu da aylıq müqayisədə bu POS-terminalların sayında 2 121 ədəd və ya 2.6 faiz azalma deməkdir.

Nağdsız ödəniş vaxtı xidmət göstərən tərəf həm də bank xidmətinə görə komissiya haqqı ödəməlidir. Bu xidmətə görə ödənilən vəsaitisə hüquqi və fiziki şəxslər izafi xərc hesab edir. Ona görə də nağd ödənişin həcmi hər ay artır.

Xarici təcrübə necədir?

TEREF.AZ-ın məlumatına görə, mövzu ilə bağlı fikirlərini Bizim.Media ilə bölüşən iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli bildirdi ki, özəl bankların kommersiya əməliyyatlarından qazanc əldə etməsi normaldır:

“Çünki, bankın davamlı gəlirləri olmalıdır ki, ayaqda qalsın və kapital qoyuluşunu artırsın. Çox təəssüf ki, əksər xarici ölkələrdə çoxdan həllini tapmış problemlər hələki bizdə açıq qalıb. Dünya praktikasında belə hallar var ki, banklararası razılığa əsasən, öz aralarında aparılan əməliyyat zamanı müştəridən əlavə faiz tutmasınlar. Bu həm pul köçürmələrinə, həm də nağdlaşdırma əməliyyatlarına şamil edilir. Yəni əlavə xərcə ehtiyac qalmır.

Bizdə isə ən böyük problem məhz burdadır. Məsələn bir bankın kartından digər bankın aparatından pul nağdılaşdırarkən böyük miqdarda rüsum ödəməli olursan. Eyni vəziyyəti pul köçürmələri zamanı da yaşayırıq. Nəhayət ki, bu problem kökündən həll edilməlidir. Yəni banklarımız bir-birinə güzəşt etməlidirlər. Bu güzəşt həm müştəri məmnunluğu yarada bilər, həm də nağdsız əməliyyatların həcmini artırar”.

“Komissiya məsələsi bankların daxili işidir”

İqtisadçı ekspert Eldəniz Əmirov isə qeyd edib ki, Azərbaycanın bank sektorunda sağlam rəqabətin olmaması səbəbilə ölkəmizdəki banklarda yüksək komissiya haqları formalaşıb:

“Amma unutmayaq ki, istənilən bankın öz biznes siyasəti var. Hər bank da öz işini müəyyən etdiyi siyasət əsasında qurur. O cümlədən də komissiya məsələsi də bankların daxili işidir. Onlar bunu öz maraqlarına uyğun formalaşdırırlar. Yəni hansısa banka inzibati yolla təzyiq etmək olmaz ki, “sən komissiya haqqı alma və yaxud aşağı faiz tətbiq et”. Bunu bazar tənzimləmələdir.

Yəni komissiya haqlarının aşağı olması üçün ciddi rəqabət olmalıdır. Bank xidmətlərinin və məhsullarının təklifi zamanı qiymətlərini ancaq bazardakı rəqabət müəyyən edir. Bizdə isə çox təəssüf ki, rəqabət yox dərəcəsindədir”.