Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə əsasən, hüquqları yarandığı halda işçilərin əmək haqqına əlavə- əmək şəraiti ilə bağlı əvəzödəmək və ya həvəsləndirmək məqsədi ilə tarif və ya vəzifə maaşına, əmək haqqına əlavələr müəyyən edilib ödənilməlıdir.
İşçilərin əmək haqqına əlavələr əsasən bu normativ hüquqi aktlar və sənədlərə əsasən ödənilir: Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin Qərarları, Əmək müqavilələri, Kollektiv müqavilələr və müəssisələrin daxili normativ hüquqi xarakterli aktları ilə.
İşçilərin əmək haqqına əlavələrdən daha çox tədbiq olunan və daha çox əhəmiyyətli olan əlavələr aşağıdakılardı:
1. İlki olaraq bildirirəm ki, Əmək haqqına əlavələr bütün işçilər üçün - məcburi olaraq nəzərdə tutulmamışdır, yalnız buna hüququ olan və ya yuxarıda göstərilən sənədlər əsasında həyata keçirilə bilər.
2. AR-nın Əmək Məcəlləsində və ya Nazirlər Kabinetinin Qərarlarında nəzərdə tutulmuş məcburi əlavə ödənişlərdən başqa: Əmək müqavilələri, Kollektiv müqavilələr və ya müəssisələrin daxili normativ hüquqi aktları ilə də razılaşma və ya işəgötürənin istəyi və ya könüllü iradəsi ilə də diskriminasiya halına yol vermədən də, işçilərin əmək haqqına əlavələr təyin edilib ödənilə bilər.
3. AR-nın müəssisə, idarə və təşkilatlarında iş yerlərinin attestasiyasının nəticələrinə uyğun əmək şəraiti ağır və zərərli olan işlərdə çalışan işçilərin tarif maaşlarına əmək şəraitinin ağır və zərərlik səviyyəsindən asılı olaraq artımın (əmsalın) minimum miqdarı aşağıdakı kimi müəyyən edilmişdir:
Əmək şəraiti ağır və zərərli işlərdə əmək şəraitinin ağır və zərərliliyinin:
aşağı səviyyəsində-1,04. orta səviyyəsində
- 1,08. yuxarı səviyyəsində- 1,12
Əmək şəraiti xüsusilə ağır və xüsusilə zərərli işlərdə əmək şəraitinin ağır və zərərliliyinin:
aşağı səviyyəsində- 1,16, orta səviyyəsində
- 1,20, yuxarı səviyyəsində- 1,24
4. Azərbaycan Respublikasının susuz torpaq ərazilərində daimi içməli su mənbəyindən 20 km-dən - 40 km-dək uzaqda yerləşən müəssisə, idarə, təşkilatlarda, iş yerlərində çalışan işçilərin əmək haqqına artımın minimum miqdarı 1,2. 40 km və ondan çox olduqda isə artımın (əmsalın) minimum miqdarı 1,4 məbləğində əlavə ödəniş.
5. Xəzər dənizində yerləşən obyektlərdə çalışan işçilərin tarif (vəzifə) maaşlarına sahillə əlaqə şəraitindən asılı olaraq artımın (əmsalın) minimum miqdarı aşağıdakı kimi müəyyən edilmişdir:
sahillə quru yol əlaqəsi olduqd- 1,4. quru yol əlaqəsi olmadıqda və sahildən aşağıdakı uzaqlıqda yerləşdikdə: 0,5 km-ə qədər - 1,5.
sahildən 0,5 km-dən 70 km-ə qədər-1,65.
70- km-dən artıq-1,75 məbləğində əlavə ödəniş verilir.
6. AR - da dəniz səviyyəsindən hündürlükdə yerləşən müəssisə, idarə, təşkilatlarda və ya iş yerlərində çalışan işçilərin əmək haqqında hündürlük: 1200 metrdən - 1500 metrədək olduqda artımın (əmsalın) minimum miqdarı 1,1. 1500 metrdən-2000 metrədək olduqda artımın (əmsalın) minimum miqdarı 1,2. 2000 metrdən yuxarı olduqda isə artımın minimum miqdarı 1,3 məbləğində.
7. Azərbaycan Respublikasının işğaldan azad edilmiş ərazilərində işləyən mütəxəssislərin tarif (vəzifə) maaşlarına tətbiq edilən artımın (əmsalın) minimum miqdarı-1,2 məbləğində əlavə ödəniş kimi müəyyən edilmişdir.
8. Gecə vaxtı yerinə yetirilən işin hər saatına görə işçiyə - saatlıq tarif (vəzifə maaşının 20 faizi, çoxnövbəli iş rejimi axşam növbəsində: işin hər saatına görə saatlıq tarif (vəzifə) maaşının 20 faizi, gecə növbəsində isə 40 faizi həddində əlavə haqq ödənilməlidir.
9. Daimi iş vaxtı yolda keçən və gediş-gəliş xarakteri daşıyan, növbə (vaxta) metodu ilə işləyən və çöl şəraitində çalışan (gündəlik iş vaxtı başa çatdıqdan sonra öz daimi yaşayış yerinə qayıtmaq imkanı olmayan) müəssisə, idarə və təşkilatların işçilərinə ezamiyyə xərcləri əvəzinə hər gün üçün 15,0 manat əlavə vəsait verilir.
10. Dəniz nəqliyyatında ezamiyyə xərcləri əvəzinə üzücü heyətin üzvlərinə bu qərara əlavə olunan sutkalıq ödənişlər müəyyən edilsin.
Bu ödənişlərdən başqa:
11. İstirahət, səsvermə və ya iş günü hesab edilməyən bayram günləri və ya ümumxalq hüzn günü: görülən işə görə əməkhaqqı -
gündəlik tarif maaşının iki mislindən aşağı olmamaqla ödənilir.
12. İşçilərə iş vaxtından artıq vaxt ərzində: görülən işin hər saatı üçün əmək haqqı - saatlıq tarif (vəzifə) maaşının ikiqat məbləğindən aşağı olmamaqla ödənilir.
Azər Quliyev
Neftçilərin Hüquqlarının Müdafiəsi Təşkilatının
Eksperti - DİA.AZ