 |
|
|
Vahid Məhərrəmli: “Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin rəhbər vəzifələrində demək olar bir nəfər də peşəkar aqronom yoxdur. Nazirliyin gətirdikləri kadrların da sahə üzrə peşəkarlığı yoxdur”
Dünəndən başlayaraq sentyabrda Azərbaycanda taxıl və unun bahalaşacağı ilə bağlı məlumatlar yayılır. Bu məlumatların ekspertlərin iqtisadi analizləri nəticəsində olması isə problemin heç də dedi0qodu səviyyəsində olmadığını göstərir. Ekspertlərin fikrincə yerli istehsal tələbatı tam təmin etmədiyindən gələcək aylar üçün qiymət fərqi gözəçarpan olacaq
Bilirik ki, müharibə və geosiyasi qarşıdurmalar ucbatından dünyada ərzaq qıtlığı qlobal problemə çevrilməkdədir. Azərbaycan isə böyük ölçüdə ərzaq məhsullarının idxalından asılıdır. Ərzaq idxalında idxaldan asılığın ortadan qaldırılmasıi üçün Azərbaycanın daxili imkanları hansı səviyyədədir və bu problemin həlli üçün hansı problemlər var? Eyni zamanda KTN-nin bu sahədə yürütdüyü siyasət qənaətbəxşdir?
Mövzunu PİA.az-ın əməkdaşı kənd təsərrüfatı eksperti Vahid Məhərrəmli ilə müzakirə edib.
Artıq qida təhlükəsizliyimizin çoxdan idxaldan asılı vəziyyətdə düşdüyünü vurğulayan ekspert PİA.az-a açıqlamasında bildirib ki, bu aslılıq azalmır, əksinə, get-gedə böyüyür. Statistikaya görə isə bu ilin ilk 6 ayının keçən illə müqayisəsində ölkəyə 140 milyon dollar dəyərindən çox ərzaq məhsullarının idxal olunub. Bu isə özü-özlüyündə aslılığın ardığının göstəricisidir:
“Azərbaycanın ərzaq məhsullarına olan tələbatını ödəmək üçün bütün resursları var. Belə ki, Azərbaycanın torpaq, su, əmək, maliyyə resursları var, kifayət qədər də texnika alınıb. Məhsulu yarımfabrikat və fabrikat hala keçirmək üçün də aqrar sənayemizin müəyyən potensialı var, amma bu potensialda artırılmalıdır.
Maliyyə resurslarının kifayət qədər olması, ona əsas verir ki, biz ən keyfiyyətli istehsal vasitələrini ya daxildə istehsal edə, ya da xaricdən idxal edə bilərik. Yəni ərzaq məhsullarının istehsalı üçün nə lazımdırsa, Azərbaycanda hamısı var. Hətta biz mineral gübrə də istehsal edirik və bu sahədə istehsalı genişləndirə də bilirik.
Amma Azərbaycanda elmi potensial, kadr hazırlığı, o sahə üzrə ixtisaslaşmış institutlar yoxdur. Bu sahədə olan resurslarımız isə ya doğru istifadə olunmur, ya da başlı-başına buraxılıb. Yəni problemlər birbaşa idarəetmədən - Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin yarıtmaz fəaliyyətindən qaynaqlanır.
Bir sıra problemlər var ki, o problemlər ortadan qaldırılsa, kənd təsərrüfatı və aqrar sahədə inkişaf gözləgörüləsi səviyyədə olar. Bu işlərin həlli isə hökumətin peşəkarlığından, daha doğrusu KTN-nin problemə yanaşmasından və bu sahələri dirçəltməyə olan marağından asılıdır. Bir misal deyim. Bu il Şəkinin Qoxmuq kəndində 60-a yaxın təsərrüfatda taxıl, tütün və tərəvəz sahələri susuz qaldı. Səbəb bilirsinizmi nədir? Gülməli olsa da, həm də ağlamalıdır. Deməli, iki il əvvəl Qoxmuq-Babaratma yoluna asfalt çəkilişi zamanı kəndə su ötürən boru çıxarılıb və inşaat işləri aparılan zaman yerinə qoyulmayıb. Təsəvvür edin, 2 il kənd əhalisi əkinlə məşğul olsa da, əkinləri susuzluqdan məhv olub və həmin vaxtlarda su yolun digər hisəsi ilə boş-boşuna axıb gedib və nəticədə əkin sahələri 2 ildir ki, suvarılmır.
Bunlar təbii ki, əsas və qlobal problem deyil. Amma bu istər KTN-nin, istər “Melorasiya və Su Təsərrüfatı” ASC-nin, icra hakimiyyətlərinin problemə necə yanaşdıqlarını ortaya qoyur. Əslində burda heç bir yanaşma da yoxdur. Bu sadəcə onu göstərir ki, yerlərdə kəndli və fermerlərin problemlərini bu qurumlar heç veclərinə də almırlar. Onlar üçün maraqlı olan başqa sahələrdir. Misal üçün aşağı faizlə kredit almaq və həmin krediti aidiyyatı olmayan sahələrə sərf etmək kimi...
Mən əvvəldən demişəm ki, KTN-nin indiki rəhbərliyi işi bacarmır. Çünki kənd təsərrüfatı və aqrar sahə kağız üzərindəki layihələrlə inkişaf etmir. O layihələri həm də reallaşdırmaq lazımdır və bunu da peşəkar mütəxəssislər edə bilər. Əgər siz Nazirliyin şöbələrində çalışan “innovatorlara” növbəli əkin ya da su resurslarından səmərəli istifadə, becərmə və s. sahələr üzrə suallar versəniz, bu adamlar heç bir şey bilməyəcəklər. Çünki orda çalışanların böyük əksəriyyəti kənd təsərrüfatı və aqrar sahə üzrə təhsil almayıblar. Onlar sadəcə startap layihələri üzrə mütəxəssisdirlər və startap layihələri ilə kənd təsərrüfatı inkişaf eləməz. Çünki kənd təsərrüfatı çoxşaxəli və mürəkkəb sahədir. Ağır əl əməyi tələb edən sahədir.
Adicə bir sahəni deyim. Bu “mütəxəssislər” nəinki mövcud su resurslarından səmərəli istifadəni təşkil edə bilmir, əksinə, suni problemlər yaratmaqla çox ciddi su itkisinə yol açırlar. Başqa sahələrdə də eyni vəziyyətdir. Sonra da deyirlər ki, yağış yağmadı, quraqlıq səbəbindən məhsul məhv oldu. Necə yəni yağış yağmadı? Axı Azərbaycanda əkin sahələrinin 70%-dən çoxu suvarılan sahələrdir. Digər tərəfdən siz, misal üçün pambığı suvarılmayan sahəyə necə əkə bilərsiniz? Əkirsinizsə, deməli ki, sizi məhsul maraqlandırmır, sizi hektar üzrə hesabat vermək maraqlandırır. Yəni sovet höküməti dövründə belə yanaşma yox idi. Çünki onda , əkirdinsə, məhsul verməliydin. İndi isə məhsulun hesabanı belə kimsə aparmır. Çünki hər şey yalnız korrupsiyaya və büdcə vəsaitlərinin talanlna hesablanır.
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin sahənin inkişafı ilə bağlı təməl prinsiplərə dayanan inkişaf proqramı yoxdur. Mən nazirliyin hazırladığı sənədlərin hamısı ilə tanışam. Onların dövlət proqramlarının hansı dərəcədə sadə olduğunu faktlarla sübuta yetirmişəm. Bir daha qeyd edirəm ki, bu layihələr startap layihələridir.
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin rəhbər vəzifələrində demək olar bir nəfər də peşəkar aqronaom yoxdur. Nazirliyin gətirdikləri mütəxəssis kadrların da sahə üzrə peşəkarlığı yoxdur. Buna görə də onların hazırladıqları dövlət proqramları çox sadədir.
Dövlət proqramı yalnız söz yığımından ibarət olmalı deyil. Sahədə mövcud olan problemlər ortaya çıxarılmalı və problemlərin həlli istiqamətində konkret tədbirlər nəzərdə tutulmalıdır. Bu tədbirlər də sonra həyata keçirilməlidir. Amma bunlar öz “sadə proqramlarını” da həyata keçirmirlər. Çünki həmin “proqramları” korrupsiya obyekti olaraq görürlər.
Hesab edirəm ki, qanunvericilikdə də çatışmamazlıqlar çoxdur. Hətta bir sıra ciddi qanunun təcili qəbuluna ehtiyac var. Bu qanunlar heç dilə belə gətirilmir. Buna görə də düşünürəm ki, Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin apardığı siyasət sıfırdır. Onlar işi bilmir, bacarmır. Bu səbəbdən də biz get-gedə idxaldan asılı vəziyyətə düşürük.
Əslində biz çoxdan qida təhlükəsizliyi üzrə idxaldan asılı vəziyyətə düşmüşük. İndiki KTN rəhbərliyinin də vəzifəsi bu asılılığ aradan qaldırmaq, heç olmasa azaltmaq idi. Statistikaya görə isə bu ilin ilk 6 ayının keçən illə müqayisəsində ölkəyə 140 milyon dollar dəyərindən çox ərzaq məhsullarının idxal olunub. Bu isə özü-özlüyündə aslılığın ardığının göstəricisidir. Yəni asılıq durmadan artıq. Düşünürəm ki, ilin axırına qədər ölkəyə idxal olunan ərzaq məhsullarının dəyəri 2 milyardı ötəcək.
Məsələ təkcə pomidor yetişdirib, Rusiyaya 1 manata, daxili bazara isə 3 manata satmaq deyil. KTN öz fəaliyyətini daxili bazarın ehtiyacını ödəməyə yönəltməlidir. Ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini təmin etməlidir.
Bəs bunlar nəylə məşğul olurlar? Statistikada qeyri-neft sektorunda ixracı artırmaq üçün Rusiyaya daha çox pomidor yollamağa çalışırlar.
Bu şəkildə ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini təmin etmək olar? Təbii ki, olmaz. Ona görə də ilk növbədə iqtisadiyyata, ən əsası kənd təsərrüfatına olan yanaşma dəyişməlidir. Bu yanaşma dövlətin, xalqın maraqlarını ifadə etməlidir. İndiki yanaşma isə ancaq nazirlərin özünü qoruma instinktindən doğan maraqlarına xidmət edir.
Azərbaycan iqtisadiyyatının əsas problemi də budur. Biz statistika üçün deyil, real sektor üçün çalışmalıyıq. Bütün bunlar olarsa, təbii ki, Azərbaycan çox asanlıqla öz qida təhlükəsizliyini təmin edə bilər. Bunun üçün yuxarıda qeyd etdiyim kimi, bizim bütün resurs və imkanımız var”.
Akademik M.Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanası publik hüquqi şəxsı cari təmir işləri üçün mal-materialların, dəftərxana və təsərrüfat mallarının satın alınması ilə bağlı müsabiqə yolu ilə keçirdiyi Açıq Tenderə yekun vurması və “ALPHA MEDICAL AND CONSTRUCTION” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti ilə 154 976.48 manat məbləğində satınalma müqaviləsinin bağlanılması barədə məlumatı 05.08.2022-ci il tarixdə dövlət satınalmalarının vahid internet portalında açıqlayıb.
Qeyd edək ki, Respublika Klinik Xəstəxanası böyük bir səhiyyə ocağıdır və dəftərxana və təsərrüfat mallarının satın alınmasına 154 976.48 manat dövlət vəsaitinin ayrılmasında təəccüblü heç nə yoxdu. Təəccüblü olan odur ki, sözügedən mallar xəstəxananın hər şöbəsində müdirlərin topladığı rüşvət hesabına alınır. Bəs onda ayrılan bu dövlət vəsaiti hara gedir? Əvvəlcə gəlin Respublika Klinik Xəstəxanası satınalma müqaviləsi bağladığı “ALPHA MEDICAL AND CONSTRUCTION” MMC-nin fəaliyyətinə diqqət yetirək.
Qeyd edək ki, Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanasının Tender Komissiyası cari təmir işləri üçün mal-materialların, dəftərxana və təsərrüfat mallarının satın alınması ilə bağlı dövlət satınalmalarının vahid internet portalında iddiaçılara heç bir dəvət elan vermədən həyata keçirimişdir. Amma tenderin şərtlər toplusundan belə məlum olur ki, müsabiqəyə 04.07.2022-ci il tarixində başlanılıb, zərflərin açılış tarixi isə 04.08.2022-ci ilə tarixə müəyyən edilib. İndi gəlin görək tenderin qalibi olan MMC nə vaxt dövlət qeydiyyatına alınıb?
Kommersiya qurumunun hüquqi şəxslərin dövlət reyestrinə daxil edilmiş məlumatlarında “ALPHA MEDICAL AND CONSTRUCTION” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin 15.07.2022-ci il tarixdə İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Dövlət Vergi Xidmətinin Bakı şəhəri Kiçik Sahibkarlıqla İş üzrə Baş İdarəsində dövlət qeydiyyatına alındığı göstərilir. Reyestr məlumatlarında nizamnamə kapitalı 100 manat olan MMC-nin hüquqi ünvanının BAKI ŞƏHƏRİ, YASAMAL RAYONU, ŞƏFAYƏT MEHDİYEV, ev 142, m. 0, qanuni təmsilçisi kimi isə Məmmədov Müslüm Mürsəl oğlu qeyd olunub.
MMC-nin qanuni təmsilçisi Müslüm Məmmədovun kimliyi barədə açıq mənbələrdən yalnız bu məlumat çıxdı. 57 saylı Kürdəmir seçki dairəsindən mandat qazanan Məmmədov Müslüm Mürsəl oğlu (Bitərəf) (62,4 faiz) Belçika Krallığında Azərbaycan Kommunikasiya ofisinin rəhbəri vəzifəsində çalışıb.”ALPHA MEDICAL AND CONSTRUCTION” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin məhz deputat Müslüm Məmmədova məxsus olub,olmaması ətrafında araşdırmalarımızı davam etdirəcik. Qayıdaq Respublika Klinik Xəstəxanasının Tender Komissiyasının yol verdiyi qanunsuzluqlara.
Hüquqi şəxslərin dövlət reyestrinə daxil edilmiş məlumatlarından da görsəndiyi kimi, Respublika Klinik Xəstəxanası tender müsabiqəsinə dəvətdən 10 gün sonra dövlət qeydiyyatına alınmış MMC ilə satınalma müqaviləsi bağlayıb. Qeyd edək ki, son dövrlər tenderlərin keçirilməsi zamanı bu tip qanun pozuntularına yol verilməsinə tez-tez rast gəlinir. Adət malgötürənlər, yəni sifarçilər bu qanunun kotirovka sorğularında keçərli olmadığını iddia edirlər. Amma göründüyü kimi Respublika Klinik Xəstəxanasının Tender Komissiyası kotirovkada deyil, birbaşa Açıq Tenderdə müsabiqəyə başlanıldıqdan 10 gün sonra dövlət qeydiyyatına alınmış MMC ilə satınalma müqaviləsi bağlamağa üstünlük verib. Bəs qanunun tələbləri? Axı “Dövlət Satınalmaları Haqqında” Azərbaycan Respublikası Qanununda açıq, aşkar qeyd olunur ki, iddiaçının son 1 (bir) ildəki (əgər daha az müddət fəaliyyət göstərirsə, bütün fəaliyyəti dövründəki) maliyyə vəziyyəti barədə bank tərəfindən verilmiş arayış; İddiaçının son 3 (üç) illik iş təcrübəsi, yerinə yetirdiyi işlər və müqavilələr barədə məlumatlar; İddiaçılar müvafiq satınalma müqaviləsini təmin etmək üçün müvafiq sahədə peşəkarlığının, işçi qüvvəsinin (cəlb olunacaq mütəxəssislərin peşə səviyyəsini təsdiq edən sənəd əlavə edilməlidir), texniki imkanlarının olması barədə məlumatlar mütləq olmalıdır. Bunlar olmadıqda iddiaçı tender müsabiqəsinə buraxılmamalıdır. Tenderdə iştirak üçün sənədlər təqdim olunarkən Respublika Klinik Xəstəxanasında Tender Komissiyasının üzvləri məgər bunları görməyib?
Respublika Klinik Xəstəxanasının satınalma şöbəsinin müdiri Mirsalam Səmədov isə bi göstərilənləri qəbul etmir. Telefon danışığı zamanı Mirsalam müəllim sualımıza sualla cavab verdi ki, “qanunda mənə göstərin ki, təzə yaradılan şirkət tenderdə iştirak edə bilməz.” Biz Mirsalam müəllimə tenderin şərtlər toplusundan qanunun bu tələbini xatırlatdıq: Tender iştirakçısının satınalma prosedurlarının başlanmasından əvvəlki 5 il ərzində özünün, habelə işlərini idarə edənlərin, qulluqçularının peşəkar fəaliyyətləri, Son bir il ərzində (fəaliyyətini dayandırdığı müddət nəzərə alınmadan) vergiödəyicisinin Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş vəzifələrinin yerinə yetirilməməsi hallarının mövcud olmamasını diqqətə çatdırdıq. Yəni bu o deməkdir ki, tenderdə iştirak etmək üçün ən azı bir il fəaliyət olmalıdır. Bundan sonra satınalma şöbəsinin müdiri Mirsalam Səmədov müqavilənin hələ bağlanılmadığını,Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidmətindən cavab gözlədiklərini qeyd etdi. MMC-nin qanuni təmsilçisi Müslüm Məmmədovu isə tanımadığını bildirdi.
Belə olan halda Respublika Klinik Xəstəxanasının Tender Komissiyası “ALPHA MEDICAL AND CONSTRUCTION” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin tenderdə iştirakına nə üçün yol verib? Digər tərəfdən, heç bir göstəriciləri qanunun tələblərinə uyğun gəlməyən MMC necə qalib gəlib? Çox güman ki, bu elə Müslüm Məmmədovun işidir. Çünki, bu kimi qanunsuzluğu kənar bir adam etsə İqtisadiyyat Nazirliyi yanında Antiinhisar və İstehlak Bazarına Nəzarət Dövlət Xidməti qəti yol verməz. Amma arxada Müslüm Məmmədov kimi bir deputat durarsa, təbii ki, olar.
Qeyd edək ki, bu Mirqasımov adına Respublika Klinik Xəstəxanasının tender prosedurlarında yol verdiyi ilk qanun pozuntusu deyil. Məsələn, mətbəə məhsullarının satınalınması üzrə 10.05.2022 başlanılmış kotirovka sorğusu müsabiqəsinin qalibi 15.02.2022-ci il tarixdə dövlət qeydiyyatına alınmış “LOCAL SUPPLY” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti ilə 18.07.2022-ci il tarixdə 25 858 manat məbləğində satınalma müqaviləsi bağlanılıb. Göründüyü kimi, burada da cəmi iki ay əvvəl dövlət qeydiyyatına alınmış MMC üstünlük verilib.
Aktualinfo.org
“Ukrayna münaqişəsi səbəbiylə Avropa İttifaqı ölkələri iqtisadi tənəzzüllə üzləşəcək”.
Bu barədə Finlandiyanın Prezidenti Sauli Niinistö “Maaseudun Tulevaisuus” nəşrinə müsahibəsində deyib.
“Finlandiya və digər Avropa İttifaqı ölkələrinin vətəndaşları iqtisadiyyatın ildən-ilə artmayacağına öyrəşməli olacaqlar. Bu, Avropanın birliyinə mənfi təsir göstərə bilər, çünki inkişaf birdən-birə dayanır, çağırışların sayı artır”, – deyə siyasətçi bildirib.
Onun sözlərinə görə, bu baxımdan, Finlandiyanın NATO-ya daxil olma prosesinə baxmayaraq, təhlükəsizlik sahəsində özünü qoruması, əhalinin ərzaqla təmin olunması məsələsində müstəqilliyi əsas vəzifələrə çevrilir.
O əlavə edib ki, Rusiya ilə Qərb arasında, xüsusən də Rusiya ilə Finlandiya arasında münasibətlər Ukraynadakı vəziyyətin inkişafından asılı olacaq.
“Onların lüks həyat şəraitlərinə baxdıqda aşkar görünür ki, bunu əldə etmək üçün illik dövriyyələri daha çox olmalıdır. Müğənnilərin ödədikləri vergilər həyat şərtləri ilə uyğunlaşmır. Onlar gəlirlərini yalnız hansısa restoran tələb etdikdə məcburi qaydada rəsmiləşdirirlər, o da cüzi miqdarda”.
Türk mətbuatında sənət adamlarının vergi ödəyicisi kimi siyahısı mütəmadi olaraq təqdim olunur. Hətta hər il “ilin vergi rekordçusu” müəyyən edilir. Bu ada sahib olmaq türkiyəli müğənnilər üçün fəxrdir. Bizdə isə vəziyyət fərqlidir. Müğənnilər vergi ödəməkdə maraqlı deyillər. “Səsimin çörəyini qazanıram”, “gəlirim azdır” bəhanələrinə sığınan sənət adamlarının sayı yox, hesabı yox. Düzdür, son vaxtlar iqtisadiyyatın “ağardılması”, vergi mədəniyyətinin formalaşması ilə bağlı ciddi addımlar atılıb. Bunu vergi daxilolmalarının artmasında görə bilirik. Bəs müğənnilərlə bağlı vəziyyət necədir? Xalqdan qazanan bu adamlar xalq üçün sərf olunan vergidən niyə yayınırlar? Ödədikləri vergi, həqiqətən, qazanclarına görədirmi?
Mövzu ilə bağlı “Kaspi” qəzetinin yazısını təqdim edirik:
“Ödədikləri vergi həyat şərtləri ilə uyğunlaşmır”
Vergi mütəxəssisi Anar Bayramov “Kaspi”yə açıqlamasında bildirdi ki, artıq müğənnilərin əksəriyyəti vergi ödəyicisidir: “Hazırda müğənnilərin iştirak etdiyi tədbirlər, restoranlar xərclərini təsdiq etmək üçün ödəməni rəsmi edirlər. Bəzi restoranlar vergi ödəyicisi kimi uçotda durub qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş formada elektron qaimələrin yazılmasını tələb edirlər müğənnilərdən. Düzdür, bu, bütün əməliyyatlara şamil olunmur. Təəssüf ki, müğənnilərin hamısı bütün əməliyyatları rəsmiləşdirmir, dövriyyəni qanuni şəkildə əks etdirmirlər. Çünki onların lüks həyat şəraitlərinə baxdıqda aşkar görünür ki, bunu əldə etmək üçün illik dövriyyələri daha çox olmalıdır. Müğənnilərin ödədikləri vergilər həyat şərtləri ilə uyğunlaşmır. Onlar gəlirlərini yalnız hansısa restoran tələb etdikdə, məcburi qaydada rəsmiləşdirirlər, o da cüzi miqdarda”.
“Bu qonorarlar vergiyə cəlb olunmur”
Mütəxəssis vurğulayır ki, prestijli, xalq arasında məşhur olan müğənnilər qeydiyyata alınır, yeni müğənnilərin əksəriyyəti isə ümumiyyətlə vergi ödəmirlər: “Burada əsas məsələ daha yüksək gəlirlər əldə edən müğənnilərin vergiyə cəlb olunmasıdır. Müğənnilərin fəaliyyətləri təkcə ölkə daxilində deyil. Ölkə sərhədlərindən kənarda da el şənliklərinə qoşulurlar. Oradan əldə etdikləri qonorarlar birmənalı şəkildə vergiyə cəlb olunmur. Çünki iştirak etdiyi məclislərə hər hansı bir şəxsin dəvəti ilə gedirlər. Həmin şəxsə də maraqlı deyil ki, azərbaycanlı müğənnilərdən sənəd tələb etsinlər. Bizim müğənnilər ən yaxşı halda Azərbaycan hüdudları daxilində qazandıqlarının müəyyən hissəsindən vergi ödəyirlər”.
“Ən yaxşı halda dövriyyənin 2 faizini təqdim edirlər”
Mütəxəssis iddia edir ki, müğənnilər göstərdikləri gəlirlərin yalnız 2 faizini vergi kimi ödəyirlər: “Araşdırmalarımızdan sonra üzə çıxır ki, həmin müğənnilər ancaq 2 faizlik dərəcə ilə sadələşdirilmiş vergi ödəyirlər. Yaxud da 75 faiz güzəştdən istifadə etməklə, 20 faiz dərəcəsi ilə gəlir vergisi ödəyicisi olurlar. Amma onların illik dövriyyələri, mütləqdir ki, 200 000 manatdan yuxarıdır. İnandırıcı deyil ki, hər hansı bir müğənni əlavə dəyər vergisi kimi uçota alınsın və öz dövriyyəsindən 18 faiz vergi ödəsin. Onlar ən yaxşı halda dövriyyənin 2 faizini təqdim edirlər”.
İctimaiyyətin qınağı yoxdursa...
İqtisadçı Rauf Qarayev deyir ki, Azərbaycanda vergi mədəniyyətinin formalaşması istənilən səviyyədə deyil. Türkiyə ilə müqayisədə ölkədə vergi rüsumlarının yığılması və xərclənməsi ilə bağlı açıqlama səthi xarakter daşıyır: “Ərəb xilafəti dövründən bizdə xüms, zəkat və sair vergi növləri var idi. Əslində, bu, vergi mədəniyyətini də özündə əks etdirir. Baxmayaraq ki, bizdə dini baxımdan formalaşan vergi mədəniyyəti könüllülük prinsipi daşıyır. Kimsə bunu verməyəndə ictimai qınaq obyektinə çevrilir. Təəssüf ki, bu yanaşma qanunvericiliklə bağlı məqamlara sirayət etməyib. Yəni vergi verməyən şəxs ictimaiyyət tərəfindən qınaq obyektinə çevrilmir. Amma Avropada bu mədəniyyət formalaşdığı üçün orada bir çox vətəndaş vergi ödəməyi özlərinə borc bilir”.
“Bir-iki ağız” oxuyub gedəcək
Mütəxəssis vurğulayır ki, Avropada əmək haqları, pensiya təminatı, sosial müdafiə, ölkənin iqtisadi baxımdan inkişafı vergi prinsipi üzərində qurulub. Bizdə isə belə deyil: “Neft sektoru büdcəni formalaşdıran amildir. Bu baxımdan da, əhalidə fikir formalaşıb ki, əgər neftdən pul gəlirsə, o halda vergi ödəməyə ehtiyac yoxdur. Belə düşüncə müğənnilərə də aiddir. Müğənnilər özləri açıqlayır ki, toyda 1 saat oxumaq üçün 15 min manat alırlar. Vergi məsələsini soruşduqda, deyir, ödəmirəm, çünki köməkçilərim var, qazancım onların xərclərinə gedir. Yaxud toya yoxlama gələndə qeyd edir ki, dostunun toyuna gəlib, gəliri yoxdur, “bir-iki ağız” oxuyub gedəcək. Bu günə qədər eşitməmişəm ki, hansısa müğənni vergi borcuna görə həbs olunub və ya böyük məbləğdə cərimə edilib”.
“Nə şadlıq sarayı bunu edəcək, nə də toy sahibi”
Mütəxəssisin sözlərinə görə, müğənni şadlıq sarayı ilə müqavilə bağlamır, toy yiyəsi ilə razılaşıb gəlir: “Nə şadlıq sarayı bunu edəcək, nə də toy sahibi. Çünki belə halda onlar da vergi ödəyicisi siyahısına düşəcəklər. Bütün proseslər bir-birinə zəncirvari bağlıdır. Türkiyədə müğənni fəxr edir ki, vergi ödəyirəm, ölkəmə xeyir verirəm. Hətta sənətə yeni başlayanlar da bu addımları ilə nümunə olurlar. Azərbaycanda vergi qanunvericiliyi sərtdir, amma yayınmalar daha çoxdur. Demək, sərtlik işə yaramır. Bu məsələdə vətənə, xalqa sevgi olmalıdır. Bizdə vergi təbliğatının əsas göstəricisi müğənnilər olmalıdır, çünki onlar xalqdan qazanırlar. Amma qazandıqlarından xalqa qaytarmaq istədiklərini görmürük”.
“Bu, yaxın zamanda mümkün deyil”
Vergi mütəxəssisi Anar Bayramov deyir ki, hazırda bu sahəyə vergi orqanları tərəfindən nəzarət olunur: “Vergi orqanı xarici ölkədəki fəaliyyəti təsbit edə bilmir. Maksimum dərəcədə nəyə imkanı çatırsa, o səviyyədə də nəzarət olunur. Bütün dünyada müğənnilər yüksək gəlirlərdən vergi ödəyirlər və bunu rəsmi bəyan edirlər. Amma Azərbaycan gənc ölkədir, düşünürəm ki, vergi nəzarəti tədbirlərinin rıçaqları artırıldıqca, onların da dövriyyələrində şəffaflaşma gedər, xərclərini düzgün şəkildə bəyan etməklə vergilərini ödəyərlər. Lakin bu, yaxın zamanda mümkün deyil”.
ABŞ-ın məşhur Yale Universiteti alimlərinin apardığı araşdırmanın nəticəsinə görə, “Rusiya iqtisadiyyatı iflas ərəfəsindədir”.
Yale Universitetinin alimləri Rusiya iqtisadiyyatının sanksiyalardan sonra hansı vəziyyətdə olduğunu araşdırıblar. Nəticə tədqiqatçıların araşdırmasında yazıldığı kimi “dağıdıcıdır”.
“Social Science Research Network" mütəxəssis jurnalında dərc olunmuş araşdırmada Rusiya iqtisadiyyatının xüsusilə dayanıqlı olması ilə bağlı fikirlərin yalan olduğu bildirilir.
118 səhifəlik araşdırmada alimlər Rusiya iqtisadiyyatının hazırkı vəziyyətini təhlil ediblər. Araşdırma göstərir ki, Avropa ölkələri rus qazından necə asılıdırlarsa, Rusiya büdcəsi də qaz satışından bir o qədər asılıdır. Enerji ixracı Rusiya dövlətinin bütün gəlirlərinin 60 faizini təşkil edir. Amma Avropanın bir çox ölkələri Rusiya qazından asılılıqlarını xeyli azaldıblar. Moskva getdikcə daha az qaz satır və bu, iqtisadiyyata ölümcül zərbə vurur.
Şərqə daha çox qaz satmağa çalışsa da, hələlik uğur qazana bilməyən Moskvanın qazı Şərqə daşıyacaq boru kəmərləri yoxdur. Alimlərin fikrincə, "Asiya boru kəməri şəbəkəsi Avropa boru kəmərləri şəbəkəsinin tutumunun yalnız bir hissəsinə malikdir və hətta çoxdan planlaşdırılan və hazırda tikilməkdə olan Asiya boru kəməri layihələrinin istifadəyə verilməsinə hələ illər var”.
Yale Universitetində aparılan araşdırma müstəqil şəkildə toplanmış məlumatlara əsaslanır. Tədqiqatda qeyd olunur ki, Moskvadan gələn rəqəmlərə etibar etmək olmaz. Alimlər Rusiyanın audit şirkətləri və beynəlxalq ticarət tərəfdaşlarının iqtisadi vəziyyəti necə qiymətləndirdiklərini araşdırıblar. Bundan əlavə, adambaşına düşən istehlak üzrə məlumatlar qiymətləndirilib.
5 ay ərzində 1000-dən çox xarici şirkət Rusiyanı tərk edib. Sanksiyalar başlayandan bəri ümumi daxili məhsul 40 faizdən çox zərər çəkib. Tədqiqatçıların fikrincə, iki amil iqtisadi problemlərin meydana gəlməsində mərkəzi rol oynayır: bir tərəfdən istehsal dayanıb və digər tərəfdən hazırda itirilmiş şirkətləri, məhsulları və mütəxıssisləri əvəz edəcək potensial yoxdur. Həm idxal, həm də ixrac biznesi sanksiyalardan ciddi əziyyət çəkir.
Alimlər araşdırmada izah ediblər ki, Putin hazırda iqtisadi xaosa dövlət subsidiyaları ilə reaksiya verir. Bunun nəticəsində də Rusiyanın dövlət büdcəsində böyük boşluq yaranıb. Araşdırmada bildirilir ki, Kremlin maliyyəsi əvvəllər düşünüldüyündən də pis vəziyyətdədir.
Lakin Rusiya iqtisadiyyatı təkcə ixracdan asılı deyil. Yale alimlərinin araşdırmasına görə, malların idxalı ümumi daxili məhsulun təxminən 20 faizini təşkil edir. Onlar Rusiya istehsalının mühüm hissəsidir. Lakin Ukrayna müharibəsi başlayandan bəri idxal 50 faizdən çox azalıb. Hətta Çindən malların daşınması xeyli azalıb. Alimlərin hesablamalarına görə, 8,14 milyarddan 3,8 milyard ABŞ dollarına qədər azalma var. Səbəb kimi bir neçə Çin bankının Rusiyadan bütün kredit və maliyyə vəsaitlərini geri çəkməsi göstərilir.
Bundan əlavə, qeyd edildiyi kimi, 1000-dən çox şirkət Rusiyanı tərk edib ki,bunun da nəticəsində beş milyon iş yeri bağlanıb.
Rusiya Sberbankının məlumatına görə, qiymət artımı səbəbindən əhalinin satış və istehlak xərcləri 20 faizə qədər azalıb. Ukrayna müharibəsindən əvvəl Rusiyada hər ay orta hesabla 100 min yeni avtomobil satılırdısa iyun ayında cəmi 27 min avtomobil satılıb.
Rusiya iqtisadiyyatının digər problemi isə Rusiyadan ixtisaslı işçilərin qaçmasıdır. Alimlərin məlumatına görə, müharibə başlayandan bəri 500 mindən çox insan ölkəni tərk edib. Onların 50 faizi ali təhsillidir. Ölkəni tərk edənlərin 15 mininin “ultra varlılar” qrupuna aid olduğu bildirilir.
Avropa Komissiyasının yaydığı məlumatlar da sanksiyaların Rusiyaya təsir etdiyini təsdiqləyir. Ölkədə xüsusilə ixrac biznesi kütləvi şəkildə məhdudlaşdırılıb. Rusiya Mərkəzi Bankının milyardlarla ölçülən ehtiyatları dondurulub.
Xarici texnologiyalara çıxışın olmaması və tədarük zəncirlərində artan çətinliklər Rusiya dövləti üçün ciddi maliyyə problemləri yaradıb.
İsveçin Lund Universitetinin professoru Kristian Gernerin fikrincə, Kreml rəhbəri öz ətrafında “siyasi səhra” yaradıb. İsveçin "Aftonbladet" qəzetinə danışan ekspert Gerner Putinin özünü başqa fikirlərdən tamamilə təcrid etdiyini deyir. Putin Lavrovu “Qərb dünyasında bir növ nüfuza malik” şəxs kimi görür və bu səbəbdən ona daha sərt Rusiya xəttini tutmağı tapşırıb.
Kremlin neft satışında da ciddi itkiləri var. Çinə ixrac əhəmiyyətli dərəcədə artsa da, son dərəcə aşağı qiymətə satılır. Almaniyanın “Bild” qəzeti yazır ki, Rusiya qara qızılını Çin bazarında havaya sovurur.
Kreml rəhbərliyi iqtisadi problemlər haqqında açıq danışmağı sevmir. Putin bir neçə dəfə vurğulayıb ki, Rusiya böhrandan digərlərindən daha yaxşı çıxacaq. İqtisadi rəqəmlər isə başqa mənzərəni göstərir.
Rusiya iqtisadiyyatı Qərbin sanksiyalarından sonra ciddi problemlərlə üzləşməsi ölkə daxilində tənqidləri artırıb. İqtisadi vəziyyətin pisləşməsi fonunda Kremlin rəhbəri Vladimir Putinə də təzyiqlər çoxalıb.(Musavat.com)
4 gəminin bu gün Ukrayna limanlarını tərk etməsinə icazə verilib.
APA-nın xəbərinə görə, bu barədə BMT-nin yaydığı pres-relizdə bildirilib.
Bildirilir ki, koordinasiya mərkəzi 5 gəminin humanitar koridora daxil olmasına icazə verib. 4 gəmi Odessa və Çernomorsk limanlarından 161 084 ton ərzaq daşıyacaq. Gəmilərin yükü dənli bitki, un və günəbaxan yağından ibarətdir.
İstanbul boğazında lövbər salmış quru yük gəmisinin isə Çernomoska yola düşməsinə icazə verilib.
Bütün gəmilər İstanbulda dayanaraaq yoxlanışdan keçiriləcək.
Azərbaycanda dövlət tenderlərindən böyük hissəsini əldə edən daha bir şirkət aşkar edilib. DİA.AZ FED.az-a istinadla xəbər verir ki, bu – «Polimart» MMC-dir (VÖEN: 4501228081).
Sözügedən şirkət iştirak etdiyi dövlət tenderlərində 3 milyon 231 min 49 manatlıq sifariş qazanıb. Şirkət bu sifarişləri cəmi 9 tenderlə əldə edib – bir tenderin orta qiyməti 359 min manatdır.
«Polimart» MMC-nin əsas «müştərisi» "Bakı Metropoliteni" QSC olub. Şirkət 9 tenderdən 6-nı bu qurumdan qazanmaqla 1 milyon 561 min 230 manat əldə edib. Bu isə ümumi tenderlərin faizi deməkdir. 48 faizi deməkdir.
Digər böyük məbləğli tender sifarişçisi isə "Azərsu" ASC-dir. Şirkət 1 tenderlə bu qurumdan 1 milyon 335 min 889 manat qazanıb. Bu da ümumi tenderlərin 41 faizini təşkil edir.
Qeyd edək ki, şirkət əsasən, plastik boru və bağlantıların satın alınması işləri üzrə xidmət göstərir.
Rusiya və Türkiyə Prezidentləri Vladimir Putinlə Rəcəb Tayyib Ərdoğan Türkiyəyə qaz tədarükünü müzakirə ediblər və qismən rublla ödəniş barədə razılığa gəliblər.
“Report” xəbər verir ki, bu barədə jurnalistlərə Rusiya Baş nazirinin müavini Aleksandr Novak iki lider arasında aparılan danışıqların yekunlarına əsasən bildirib.
"Mühüm komponent, Türkiyə Respublikasına kifayət qədər böyük həcmdə - ildə 26 milyard kubmetr həcmində qazın tədarükü oldu. Danışıqlar zamanı prezidentlər razılaşdılar ki, biz qazın qismən tədarükünə başlayacağıq və ödənişi rublla edəcəyik", - Novak bildirib.
Putin və Ərdoğan Türkiyənin rus qazının ödənişini qismən rublla ödəməyə başlaması barədə razılığa gəlib.
Bakupost.az xəbər verir ki, bu barədə Rusiyanın Baş naziri müavini Aleksandr Novak deyib.
"Türkiyə ilə kifayət qədər böyük həcmdə, yəni ildə 26 milyard kubmetr həcmində qaz nəqli barədə müzakirə aparılıb", - A.Novak bildirib.
Fevralın 24-dən sonra Rusiyada fəaliyyətini məhdudlaşdırmaq qərarına gələn iyirmidən çox beynəlxalq şirkət adını dəyişərək işlini davam etdirir. Onlardan bəziləri loqosunu latın əlifbasından kiril əlifbasına dəyişdirib (“L’Occitane” – “л’Окситан”) , digərləri isə adının yalnız baş hərflərini saxlayıb (“Reserved” – “RE”).
Teref.az Banker.az-a istinadən xəbər verir ki, ölkəni həmişəlik tərk etmiş şirkətlərin yeni sahibləri loqonu kökündən dəyişib. Məsələn, “McDonald’s” restoranlar şəbəkəsi “Vkusno i Tochka”, “Shell” isə “Teboil” olub.
Rusiyada adını dəyişmiş brendlərin tam siyahısı:
Geyim və kosmetika
L’Occitane – л’Окситан
Reserved – RE
Cropp – CR
House – XC
Mohito – M
Sinsay – Син
Levi’s – JNS
Maliyyə şirkətləri
Zurich – Turikum
EY – Б1
Deloitte – Деловые решения и технологии
PwC – Технологии доверия
Yanacaqdoldurma məntəqələri şəbəkələri
Shell – Teboil
Hotellər
The Ritz-Carlton – The Carlton Moscow
Crowne Plaza Moscow WTC – Plaza Garden Moscow WTC
Holiday Inn Express Moscow Khovrino – Satelinn Moscow Khovrino
Jurnallar
Cosmopolitan – VOICE
Esquire – Правила жизни
Harper’s Bazaar – The Symbol
Домашний очаг – Новый очаг
Men’s Health – Men Today
Популярная механика – TechInsider
Qida və restoranlar
McDonald’s – Вкусно и точка
Valio – Viola
Fazer Group – Хлебный дом
Coca-Cola – Добрый Cola
Fanta – Добрый Orange
Schweppes – Rich тоник
Lay’s – Layc
Maxibon – Maxiduo
Extreme – Sunreme
Hələki adını dəyişməyənlər
KFC
Pizza Hut
Nokia
Marks Spencer