 |
|
|
Hacıqabulda qızılcaya yoluxan gənc Bakıya xəstəxanaya aparılarkən yolda keçinib.
Gundeminfo.az Report-a istinadən xəbər verir ki, gecə saat 03:50 radələrində rayonun II Udullu kənd sakini, 2007-ci il təvəllüdlü Qarayeva Ayişə Eyvaz qızı yüksək hərarətlə Şirvan Şəhər Mərkəzi Xəstəxanasına yerləşdirilib.
Vəziyyəti ağır olduğundan o, təcili yardım briqadası tərəfindən Bakıya aparılıb. Lakin Qaradağ rayonu ərazisində qız yolda keçinib.
Onun qızılcadan öldüyü bildirilir.
Qeyd edək ki, ötən həftə Barselonada keçirilən beynəlxalq konqresdə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) nümayəndəsi Patrik Konner deyib ki, 2023-cü ildə dünyada 321 582, 2024-cü ildə isə 94 000 qızılcaya yoluxma halı qeyd alınıb.
ÜST nümayəndəsi qeyd edib ki, dünyada ən yüksək yoluxma göstəriciləri Azərbaycan, Qırğızıstan və Yəməndə qeydə alınıb.
Gundeminfo.az Report-a istinadən xəbər verir ki, gecə saat 03:50 radələrində rayonun II Udullu kənd sakini, 2007-ci il təvəllüdlü Qarayeva Ayişə Eyvaz qızı yüksək hərarətlə Şirvan Şəhər Mərkəzi Xəstəxanasına yerləşdirilib.
Vəziyyəti ağır olduğundan o, təcili yardım briqadası tərəfindən Bakıya aparılıb. Lakin Qaradağ rayonu ərazisində qız yolda keçinib.
Onun qızılcadan öldüyü bildirilir.
Qeyd edək ki, ötən həftə Barselonada keçirilən beynəlxalq konqresdə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) nümayəndəsi Patrik Konner deyib ki, 2023-cü ildə dünyada 321 582, 2024-cü ildə isə 94 000 qızılcaya yoluxma halı qeyd alınıb.
ÜST nümayəndəsi qeyd edib ki, dünyada ən yüksək yoluxma göstəriciləri Azərbaycan, Qırğızıstan və Yəməndə qeydə alınıb.
Qəzəb hissi qan damarlarının sağlamlığına mənfi təsir göstərir.
Teleqraf.com xəbər verir ki, bunu “Journal of the American Heart Association” jurnalında dərc olunan araşdırma sübut edir.
Araşdırmada 280 iştirakçıya 8 dəqiqə ərzində qəzəb, kədər, narahatlıq və ya neytrallıq hisslərini xatırlamağa məcbur edən tapşırıq verilib. Bu tapşırıqdan əvvəl və ondan sonra bir neçə dəfə tədqiqatçılar subyektlərin qan damarlarının vəziyyətini ölçüblər.
Kolumbiya Universitetinin kardiologiya departamentinin tibb professoru, tədqiqatın aparıcı müəllifi Daiçi Simbonun sözlərinə görə, keçmişdə qəzəb, narahatlıq və kədər hissini gələcək ürək-damar xəstəliyi riski ilə əlaqələndirən bəzi tədqiqatlar olub.
"Qəzəbin sağlamlığa mənfi təsirləri onun qan damarlarının sağlamlığına mənfi təsirləri ilə bağlı ola bilər. Biz fərz edirik ki, əgər siz hər zaman qəzəbli insansınızsa, deməli, siz qan damarlarınızı xroniki şəkildə zədələyirsiniz. Biz fərz edirik ki, xroniki qəzəb hücumları qan damarlarında xroniki mənfi təsirlərə səbəb ola bilər", - deyə mütəxəssis şərh edib.
İngiltərədə dəri xərçənginin ən ölümcül növü olan melanomaya qarşı dünyada ilk “fərdiləşdirilmiş” peyvənd sınaqları keçirilir.
Teleqraf.com xarici mediaya istinadla xəbər verir ki, ötən ilin avqust ayında baş dərisində cərrahi yolla çıxarılan melanoma böyüməsi olan 52 yaşlı Stiv Yanq peyvəndi sınaqdan keçirən ilk xəstələrdən olub.
Peyvənd immunitet sisteminə qalan xərçəng hüceyrələrini tanımağa və məhv etməyə kömək etmək üçün hazırlanıb. Bu yolla xərçəngin yenidən yaranmamasına ümid edilir. Peyvənd mövcud COVID vaksinləri ilə eyni texnologiyadan istifadə edir və 3-cü mərhələnin son sınaqlarında sınaqdan keçirilir. London Universitet Kolleci xəstəxanalarında keçirilən sınaqda həkimlər bu peyvəndi “Keytruda” adlı dərmanla birlikdə verirlər ki, bu da immunitet sisteminin xərçəng hüceyrələrini öldürməsinə kömək edir. Digər ölkələr, o cümlədən Avstraliya, daha çox sübut toplamaq və daha geniş tətbiq oluna biləcəyini görmək üçün xəstələr üzərində sınaqlar keçirir. Peyvənd fərdi şəkildə təklif olunur, yəni, onun strukturu hər bir xəstəyə uyğun olaraq dəyişdirilir. Xəstənin öz şişinin genetik quruluşuna uyğun olaraq yaradılır.
Melanoma nə qədər erkən diaqnoz qoyulsa, müalicəsi bir o qədər asan olur və müalicənin uğurlu keçmə ehtimalı bir o qədər yüksək olub.
D vitamini ilə zəngin qidalar bağırsaqlarda xüsusi bakteriya olan “Bacteroides fragilis”in böyüməsini təşviq edir. Onlar bədənin şiş (xərçəng) hüceyrələrinə qarşı immun reaksiyasını gücləndirə bilər.
Londondakı Frensis Krik İnstitutunun və Danimarkanın Olborq Universitetinin alimləri ABŞ-dən olan həmkarları ilə birgə çalışaraq belə qənaətə gəliblər.
Tədqiqat laboratoriya siçanları üzərində aparılıb. Gəmiricilər iki qrupa bölünüb. Təcrübənin əsas mərhələsindən əvvəl birinci qrupdan olan heyvanlara D vitamini ilə zəngin qida verilib. İkinci (nəzarət) qrupdan olan siçanların rasionu adi olub. Pəhriz müdaxiləsi müddətinin sonunda şiş böyüməsini stimullaşdırmaq üçün bütün heyvanlara xərçəng hüceyrələri köçürülüb. Həmçinin siçanlara immunoterapiya da edilib.
Alimlər müəyyən ediblər ki, əlavə D vitamini verilən siçanlar eksperimental olaraq köçürülmüş xərçəng hüceyrələrinə qarşı daha güclü immun müqavimətə malikdir. Onlar, həmçinin immunoterapiyaya daha yaxşı cavab veriblər. Tədqiqatçılar bu müsbət təsirin onların bağırsaqlarında “Bacteroides fragilis” bakteriyasının populyasiyasının artması ilə əlaqəli olduğunu öyrənə biliblər. Bu tip bakteriyalar siçanların xərçəng hüceyrələrinin yayılmasının qarşısını almaq qabiliyyətini artıraraq immunomodulyator xüsusiyyətlər nümayiş etdirib.
Mənbə: Gazeta.ru
Müasir insan qələmlə, əllə yazı yazmağı getdikcə az istifadə edir.
“Medicina” xəbər verir ki, alimlər orta yaş insanın yarım ayda 1-2 dəfə nəsə yazdığını hesablayıb.
Əsasən klaviatura, telefon və kompüter istifadə edir.
Statistika getdikcə pisləşir.
Hər 3 insandan biri yarım il ərzində cəmi yarım vərəq qədər əl yazı yazır.
Alimlərin apardığı tədqiqatda rəyi soruşulan 2000 nəfərin yarısı qələmlə yalnız bloknot və stikerdə qısa qeydlər etdiklərini bildirib.
Iştirakçıların yarısının yazı xəttinin pozulması, pisləşməsi və yazı qrammatikasının pozulması müşahidə edilib.
Alimlər belə templə insanların klaviatura və çap yazısından tamamilə asılı olacağını və beynin əllə yazı vərdişini unudacağını proqnozlaşdırır.
Alimlər bildirir ki, əllə qələm tutub yazada və ya rəsm çəkəndə beynin müəyyən hissələri aktivləşir.
İntihar dünyada erkən ölüm halları arasında ilkin səbəblərdən biridir. Daha çox ümidsizliyə qapılan və ya psixi problemlərdən əziyyət çəkən insanlar “çıxış yolu” kimi intihar etməyi seçirlər. Statistikaya görə, son dövrlərdə orta hesabla baş vermiş dəhşətli ölümlərin yarısı intihar hadisələrinin payına düşür.
Gərgin iş və yaşam tərzi, ailə daxili problemlər, maddi sıxıntılar (borc), toplumun fərdə olan təyziqi intihar səbəbləri arasındadır.
Hər bir insanın yaşadığı müddətdə qarşılaşdığı çətinliklər, müəyyən dövrü əhatə edən problemlər olur və bir qisim, (xüsusilə iradəsi zəif, psixoloji problemli) bu kimi hallarla mübarizə aparmaq əvəzinə ölməyi seçir. İntihar hallarının qarşısının alınması üçan ilk olaraq sağlam cəmiyyət qurulmalıdır. Bu istiqamətdə müxtəlif maarifləndirmə işlərindən əlavə, hər birimiz insanlara qarşı daha həssas və diqqətli olmalıyıq. Empatiya quraraq qarşımızdakı fərdi anlamağa çalışmalıyıq, onu mühakimə etmədən dinləməyi bacarmalıyıq.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, dünyada hər il təxminən bir milyon insan intihar nəticəsində ölür. Bu da təxminən hər 40 saniyədə 1 ölümə bərabərdir. Həmçinin ÜST dünyada intihar haqqında məlumatlılığı artırmaq üçün 2003-cü ildən etibarən 10 sentyabrı “Dünya İntiharının Qarşısının Alınması Günü” elan edib.
Hər zaman aktual olan bu mövzuyla bağlı
psixoloq Sevinc Həbibova Avtosfer.az-a geniş açıqlama verib. O bildirib ki, intihar hallarıyla bağlı görüntülərin sosial şəbəkələrdə paylaşılması insanları, xüsusilə azyaşlıları buna sövq edə bilər: “Müasir dövrdə sosial şəbəkələrdə baş vermiş intihar görüntülərinə sıx-sıx rast gəlirik. Belə mövzuda foto və videogörüntülərin yayılması düzgün deyil. Çünki əhalinin əksəriyyəti yaşından asılı olmayaraq sosial şəbəkələri izləyir və bu onların psixikasına mənfi təsir göstərə bilər. Özəlliklə azyaşlılar və yeniyetmələr arasında sosial şəbəkələrə maraq daha çoxdur və belə hadisələr onlar tərəfindən izlənilir. Ona görə də intiharla bağlı görüntüləri bacardıqca az paylaşmaq məqsədəuyğundur. Çünki yeniyetmələr böhran dövrünü yaşadıqları üçün intihara daha meyilli olurlar. Psixoloq olaraq tövsiyə edirəm ki, valideynlər övladlarının asudə vaxtlarını daha səmərəli keçirmələrinə və gələcəklərini düzgün şəkildə inşa etmələrinə köməklik göstərsinlər. Məsələn onları maraq göstərdikləri hər hansı bir məşğuliyyət sahəsinə - rəsmə, musiqiyə, idmana yönləndirə bilərlər. Böhran dövrünü yaşayan yeniyetmə üçün hər şeydən əvvəl valideyn qayğısı və diqqəti önəmli faktordur”.
Psixoloq, insanların ən çox hansı səbəblərdən intihara cəhd etməsi məsələsinə də toxunub: “Uzun müddət davam edən depressiya, emosianal pozğunluq və sevgisizlik (ailə fərdləri arasında soyuq münasibət, lazımi qayğı, diqqətin göstərilməməsi, boşanma) insanları intihara sürükləyən əsas səbəblərdəndir. İntihar etmək istəyən fərd zarafatla, yaxud ciddi şəkildə öncədən “özümü öldürəcəm” deyə bilər. Bu artıq fərdin beynində intihara hazırlıq prosesinin getdiyini göstərir. İntihar edən insanlar özlərini hec cür bağışlamırlar, törətdikləri əməli həzm edə bilmirlər və sanki dünyada ən böyük günahı ediblər kimi düşünürlər. Təbii ki, bu düşüncəyə sahib insanlar ölümü xilas yolu kimi dəyərləndirirlər”.
Sevinc Həbibova bəzi insanların diqqət mərkəzində olmaq üçün intihara cəhd etdiklərini qeyd edib: “Bəzi insanlar isə manipulyasiya üsulu kimi daha çox diqqət cəlb etmək məqsədilə intihara cəhd edirlər. Sevdiyi insanı yenidən qazanmaq üçün intihara cəhd edirlər. Yaxud sevgisinin qarşılığını görmədikləri üçün ölümü seçirlər”.
Demək olar ki, hər gün alış-veriş edirik, amma bir çoxumuz qablaşdırılmış qidaların etiketlərinə baxmırıq, ya da nə demək istədiyini anlamırıq. Aldığımız qablaşdırılmış qidaların üzərində “istehlakçı simvolları” kimi tanınan bir sıra işarələr var. Bunlar istehlakçıların məlumatlılığını artırmaq və həmin məhsul haqqında məlumat vermək üçün hazırlanır. Bu işarələrdən biri də son zamanlar sosial mediada tez-tez rast gəlinən “Radura” işarəsidir. Radura işarəsi yaşıl və yarpağa bənzər simvolu ilə bir çoxumuz tərəfindən sağlam işarə kimi qəbul edilir. Ancaq əslində radura işarəsi məhsulun şüalandığını vurğulayır. Başqa sözlə, qablaşdırmada olan məhsulun rəf ömrünü uzatmaq üçün radiasiyaya məruz qaldığını, yəni şüalanmanın edildiyini göstərir. Bəs şüalanma prosesini ifadə edən bu işarə ilə qidaların istehlakı sağlamlığımız üçün zərərlidirmi? Şüalanma hansı qidalara tətbiq olunur? Evdar.az bu kimi sualların cavabını apardığı araşdırmada təqdim edir.
Qida Şüalanması Nə Deməkdir?
Bu üsul təzə meyvə və tərəvəzlər, ədviyyatlar və paxlalılar kimi əsas qidaların rəf ömrünü uzatmaq üçün istifadə olunur. Bu o deməkdir ki, qidalar ionlaşdırıcı şüalanmaya məruz qalır. Avropanın bir çox ölkəsi bu üsuldan istifadəni dayandırsa da, bəziləri qanuni və aktiv şəkildə fəaliyyətini davam etdirir. İkinci Dünya müharibəsi zamanı Almaniya əsgərlərə çatdırılacaq ləvazimatların bu prosesə tab gətirə bilməsini və istehlak materialı şəklində olmasını təmin etmək üçün bu üsuldan istifadə etdi. Lakin Almaniya sonradan qida şüalanma metodundan imtina etdi.
Qida radiasiyası meyvələrə zərər verə biləcək ümumi zərərvericilərə qarşı mübarizə üsulları kimi istifadə olunur. Məhsul yığımından sonra da qidanın yetişməsini gecikdirmək və cücərmənin qarşısını almaq üçün istifadə edərək məhsulun uzunömürlülüyünü artırır. Bu prosesi həyata keçirərkən nəzərə alınmalı olan həssas məsələlər və riayət edilməli bir tənzimləmə var. Çünki hər bir qidaya tətbiq oluna biləcək radiasiyanın miqdarı müxtəlif həddlər daxilindədir.
Qida Radiasiyası Hansı Qidalarda Tətbiq Olunur?
Qida şüalanması hər qidaya tətbiq edilmədiyi kimi, eyni məqsədlə də tətbiq edilmir. Qida şüalanması bu məhsullara tətbiq edilir:
Təzə meyvə və tərəvəzlərdə xarab olmasına səbəb olan mikroorqanizmləri təsirsiz hala gətirir;
Ət və balıqda protozoa (təkhüceyrəli parazitlər) və helmintləri (parazit qurdlar) zərərsizləşdirmək üçün;
Qidaların sterilizasiyasında;
Ədviyyatların və qurudulmuş tərəvəzlərin pasterizasiyası və ya sterilizasiyası;
Paxlalılarda , quru meyvə və tərəvəzlərdə, ədviyyatlarda və təzə meyvələrdə zərərvericilərə qarşı mübarizə üçün;
Meyvələrdə məhsul yığımından sonra yetişmənin tənzimlənməsi üçün;
Cücərməsinin qarşısının alınmasında;
Meyvə şirələri və süd məhsullarının pasterizasiyasında;
Ət, toyuq, balıq və dəniz məhsullarının saxlama müddətinin uzadılmasında;
Ət, toyuq, dəniz məhsulları və balıqlarda patogen bakteriyaları məhv etmək üçün tətbiq edilir.
Qida Radiasiyası Xərçəngə Səbəb Olurmu?
Düzgün və uyğun dozada tətbiq olunan şüalanma insan sağlamlığına zərər vermir. Şüalanma zamanı suyun miqdarı həddindən artıq olarsa, su H2O2, yəni hidrogen peroksidə çevrilə bilər. Bu xərçəngə səbəb ola bilər. Ədviyyatlarda su az olduğu üçün problem yaratmır. Lakin şüalanma zamanı toyuq və ət kimi məhsullar dondurulmalıdır.
Alınan Məhsulun Radiasiyaya Məruz Qaldığını Necə Müəyyən Etmək Olar?
Əslində edilməli olan tək şey qablaşdırmanın üzərindəki markaları yoxlamaq və etiketi oxumaqdır. Radiasiyaya məruz qalan qidalar vitamin və minerallar baxımından zəifləyir. Bu səbəbdən məhsulun saxlama müddəti uzadılsa da, əslində özü ilə bir çox sağlamlıq problemlərini də gətirir. Ona görə də məhsul alarkən ona şüurlu şəkildə yanaşmalı, üzərindəki işarələrin mənasını araşdırmalıyıq. Bu narahatlıqlara görə, ilk seçim orqanik və kənd istehsalçılardan olmalıdır.
İrandan Azərbaycana idxal olunan bəzi ərzaq məhsullarında “Kif-maya” göbələklərinin və “Aflatoksin B1” miqdarının normadan artıq olduğu aşkar edilib.
Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyindən (AQTA) İqtisadiyyat.az-a verilən məlumata görə, İranda fəaliyyət göstərən sahibkarlıq subyektləri − “Soda Tejarat Diba”, “Tolidi Bazargani Modern Sazan Mandegar”, “Behzad Tejarat Aras İlman”, “Maham Tejarat Dena Paydar”, “Asia Fruits”, “Hamid Fallah Co.” və "Seyed Reza Farahmandnia" MMC tərəfindən Azərbaycana ixrac edilən xurma, püstə, zirinc və qovrulmuş çətənə məhsullarından nümunələr götürülüb, analiz edilib.
Məlumatda qeyd edilib ki, müayinələr nəticəsində məhsul partiyalarında “Kif-maya” göbələklərinin və “Aflatoksin B1” miqdarının normadan artıq olduğu aşkar edilib. Aşkar edilmiş faktlarla bağlı qanunvericiliyə uyğun müvafiq tədbirlər görülüb.
Bununla əlaqədar Agentlik İran tərəfinə notifikasiya verib, adıçəkilən subyektlər tərəfindən Azərbaycana məhsul ixracının dayandırılması və baş verən uyğunsuzluqların araşdırılaraq nəticəsi barədə məlumat verilməsinin zəruriliyi bildirilib.
Xüsusilə pandemiyadan sonra dezinfeksiyaedici və antibakterial sabunların istifadəsi çox geniş yayılmışdır. Bununla belə, bu məhsulların tərkibində olan bəzi kimyəvi maddələrlə bağlı hazırkı araşdırmalar olduqca narahatedicidir.
Tribunainfo.az Hürriyet-ə istinadən xəbər verir ki, Xüsusilə pandemiyadan sonra evlərin, iş yerlərinin və ictimai nəqliyyatın təmizlənməsi həmişəkindən daha vacib hala gəlib. Əl dezinfeksiyaedici maddələr və antibakterial salfetlər əvvəlkindən qat-qat çox istifadə olunur.
Dezinfeksiyaedici maddələrin və güclü yuyucu vasitələrin geniş istifadəsi dördüncü ammonium birləşmələri üzərində tədqiqatlara səbəb olmuşdur.
Bəzi yuyucu vasitələrdə və sabunlarda olan bu maddələr hüceyrə membranlarını parçalayır, virusları, bakteriyaları və digər mikrobları yox edir.
2023-cü ildə edilən araşdırmada 25-dən çox tədqiqatçı dördüncü ammonium birləşmələrini “kimyəvi maddələr sinfinə aid” kimi təsvir etdi. Bu maddələrə məruz qalma insanlarda astma və xroniki obstruktiv ağciyər xəstəliyi riskinin artması, həmçinin siçanlarda məhsuldarlığın azalması ilə əlaqələndirilmişdir.
Tədqiqatlar dördüncü ammonium birləşmələrinin oliqodendrositlər adlanan beyin hüceyrəsinə zərər verə biləcəyini ortaya qoydu.
Sözügedən hüceyrələr sinirləri örtən miyelin adlı yağlı maddəni istehsal edir. Bu maddə sinir siqnallarının beyində daha sürətli hərəkət etməsinə şərait yaradır.
Tədqiqat həmçinin bəzi mebelləri yanğından qoruyan orqanofosfatların oliqodendrositlərin böyüməsini maneə törətdiyini bildirib.