Dövlət Gömrük Komitəsi (DGK) əqli mülkiyyət hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı mövcud qanunvericilik əsasında pirat və saxta məhsulların ölkəyə buraxılmasını dayandıra biləcəyinə dair rezonans doğuran açıqlama verib. Bütün bunlar idxalçılar üçün daha sərt tələblər deməkdir. Məsələn, əgər əvvəllər gömrük Çin və digər qondarma “markalı” məhsulların idxalına loyal idisə, indi zarafatla “Səma İmperiyasının klonları” adlandırılan məşhur brendlərin ucuz Çin nüsxələri ölkənin gömrük ərazisinə buraxılmayacaq.
DİA.AZ xəbər verir ki, Azərbaycan İnternet Forumunun (AİF) rəhbəri Osman Gündüzün AYNA-ya şərhinə görə, bütün bunlar yerli bazarda qiymətlərin rekord dərəcədə artmasına səbəb olacaq. Təsəvvür edin, respublikaya ancaq brendlər gətirilsə, mallar, eyni paltarlar və ya ayaqqabılar nə qədər baha başa gələcək?
Axı, birincisi, bahadır. İkincisi, yerli bazar qıtlıq dövrünə qayıtmayacaqmı? Alıcılar hamıya çatmayan çəkmələri və ya paltoları almaq ümidi ilə mağazaları mühasirəyə alırdılar. Təbii ki, bizim bazarda belə bir şey gözləməyə dəyməz, çünki idxalçıların gəlirləri ondan asılıdır və bizdə onlar adi iş adamları deyil, bildiyimiz kimi, çox hörmətli şəxslərdir. Buna görə də sual yaranır: gömrük bunu etmək qərarına gəldimi və indi yerli inhisarçılar yeni qaydaların məngənəsində hər cür saxtakarlıqdan imtina edərək, yalnız orijinal mallar alacaqlarmı? Bu, elmi fantastika sferasından bir şey kimi görünür.
Və buna baxmayaraq, O.Gündüz qeyd edir ki, saxta məhsulların ölkəyə gətirilməsinə artıq qadağa qoyulub və hətta yükdaşıma şirkətləri belə malların daşınmasından diqqətli olmaq üçün müvafiq göstərişlər alıblar. Öz növbəsində, cargo şirkətləri artıq bu barədə müştərilərini xəbərdar edib.
“Başqa sözlə, indi daşıyıcılar buraya müxtəlif brendlərin əmtəə nişanları və loqoları altında mal gətirə bilməyəcəklər. Lakin əksər hallarda bizə bütün bu illər ərzində saxta mallar gətirilib və artıq geniş biznes şəbəkəsi yaradılıb. Söhbət Çindən belə mallar gətirən, burada pərakəndə ticarət və onun xidmətlərini təşkil edən, anbar xidmətləri göstərən, pərakəndə bazar və ticarət mağazaları icarəyə götürən, on minlərlə işçi işə götürən və s. müxtəlif sahibkarların uzun zəncirindən gedir”, - deyə AİF rəhbəri bildirib.
İnternetdə axtarış versəniz, görərsiniz ki, gömrük idarəmizin bu cür açıqlamaları ilk dəfə deyil. Beş il əvvəl, 2018-ci ildə saxta sənaye məhsullarını qadağan etmək istədilər, lakin bütün bunlar danışıq səviyyəsində qaldı. Daha sonra Azərbaycan Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi (AQTA) Çindən ərzaq məhsulları idxal edənlərə xəbərdarlıq edib - onlar yalnız sertifikatlı mallar gətirməli və özləri ilkin qeydiyyatdan keçməli idilər. Departamentdən bildirilib ki, “Qida təhlükəsizliyi haqqında” Qanunun 24.5-ci maddəsinə əsasən, respublika ərazisinə gətirilən bəzi ərzaq və yemlər mənşə ölkəsi üzrə sertifikatlaşdırılmalıdır. Onlar həmçinin bildiriblər ki, “AQTA əməkdaşları tərəfindən xarici ərzaq məhsullarının tədarükçülərinin siyahısının təsdiqi və onların qeydiyyatı üçün zəruri tədbirlər həyata keçirilib”.
Əgər əvvəllər bu, heç kimi narahat etmirdisə, yerli dövlət qurumlarının Çindən gələn saxta məhsullara birdən-birə güclü marağını necə izah etmək olar? Çox güman ki, bu sualın cavabı tezliklə bəlli olacaq.
“Yerli müəssisələrin nə etməli olduğu hələ də məlum deyil. Söhbət alıcılardan deyil, belə məhsulların idxalından asılı olan minlərlə sahibkarlıq subyektindən ibarət sistemdən gedir. Bundan başqa, hazırda ölkəmizdə anbarları və mağazaları, sözün əsl mənasında, Çin saxta sənayesinin məhsulları ilə dolu olan xeyli sahibkar var. Bu sahibkarların və bütövlükdə bu şəbəkənin taleyi necə olacaq? Yerli istehsalın olmadığı indiki şəraitdə belə sərt addımın nəticələri hesablanıbmı?”, - deyə ekspert sual edir.
Çoxlu suallar yaranır. Tutaq ki, bütün bu müddət ərzində bu idxaldan büdcəyə daxil olan vergiləri indi kim ödəyəcək və nəticədə gömrük gəlirləri əvvəlki səviyyədə qalacaqmı? Bəs bizim gömrükdə bu məsələdə ağlabatan qərarlar, proqnozlar varmı? Nəhayət, əsas məsələ bu qadağanın qiymətlərə necə təsir edəcəyidir – inflyasiyanın yeni mərhələsi başlayacaqmı?
“Təbii ki, Dövlət Gömrük Komitəsinin qeyd etdiyi kimi, əqli mülkiyyət obyektlərindən qanunsuz istifadə inzibati və cinayət məsuliyyətinə səbəb olur. Ancaq indiki şəraitdə ilk növbədə bütün müsbət və mənfi cəhətləri başa düşmək və ölçüb-biçmək düzgün olardı”, - deyə O.Gündüz vurğulayıb.
Çində istehsal olunan bir çox marka var. Digər markalar istehsalçıdan rəsmi alınıb - onların istehsalı tamamilə qanunidir, sadəcə ölkəyə idxal edərkən müəllif hüququ sahibinin icazəsi tələb olunmur. Lakin Çinin saxta əşyalar bazarı bu gün bütün dünyada inkişaf edir. Saxta mallar istənilən böyük bazarın əsas hissəsini təşkil edir. Ona görə də deyə bilərik ki, bu qərar onlayn ticarətə daha bir sürpriz gətirəcək.