 |
|
|
“İran hakimiyyətində ardıcıl yaşanan istefalar sistem daxilində bir neçə il əvvəl başlanmış böhranın dərinləşdiyini göstərir”.
Bu sözləri Güney Azərbaycan üzrə araşdırmaçı jurnalist Elman Cəfərli “Cebheinfo.az”-a açıqlamasında deyib.
O bildirib ki, İran beynəlxalq təcrid vəziyyətindən çıxa bilməsə, Məsud Pezeşkianın aqibəti yaxşı olmayacaq:
“Əslində azərbaycanlı Məsud Pezeşkianın prezidentliyə yolunun açılması ilə molla rejimi bir neçə hədəfə çatmaq istəyirdi. Əvvəla, Pezeşkian islahatçı qanada mənsubdur. Onun komandasının “boz kardinalı” isə ABŞ ilə münasibətləri qaydaya salmağa nail olmuş Həsən Ruhani hökumətinin xarici işlər naziri olmuş Məhəmməd Cavad Zərifdir.
Bu komandanın ABŞ ilə münasibətləri qaydaya salacağına ümidlər vardı. Lakin ABŞ-də ötən prezidentliyi dönəmində İrana qarşı sərt tutm sərgiləmiş Donald Tramp yenidən hakimiyyətə gəldi”.
Həmsöhbətimiz diqqətə çatdırıb ki, türk dilində danışan azərbaycanlı Prezident Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri qaydasına qoymalı idi:
“Pezeşkianın prezident seçilməsindən 7 ay keçib, hələ də qoyulan hədəflərə nail olunmayıb. Yalnız türk dövlətlərinə münasibətdə yumşalma hiss olunur. Amma hələ də türk dilində və digər qeyri-fars dillərində məktəblər açılmayıb.
Arada türk dilində şeirlər söyləsə də, Pezeşkianın bu problemin həlli istiqamətində ciddi addımlar atacağı real deyil. Azərbaycan türklərinin başını dil məsələsi ilə aldadıb səs toplayıb, reytinq də yığıb, amma İran təkcə türklərdən ibarət deyil. Ölkədə iqtisadi böhran dərinləşir. Əhalinin alıcılıq qabiliyyəti aşağı düşüb, yoxsulluq artıb. Kasıb əhalinin başını milli şüarlarla qatmaq olar, amma bu, limit bir gün bitəcək”.
Ekspert hesab edir ki, ABŞ-nin təzyiqləri güclənərsə, İranda siyasi böhran qaçılmaz olacaq:
“Donald Tramp İrana və onun Yaxın Şərqdəki proksi qüvvələrinə qarşı hər zaman sərt olub. Onun İrana qarşı iqtisadi sanksiyaları daha gücləndirəcəyi ehtimal edilir.
Bu halda İranın adekvat davranmaqdan başqa yolu qalmayacaq. Sülhpərvər və humanist prezident imicli Pezeşkianın iqtidarda möhkəmlənməsi də real görünmür. Mühafizəkarlar onu hakimiyyətdən kənarlaşdırmağa və ABŞ-yə qarşı daha sərt bir şəxsi gətirməyə çalışacaqlar”.
Onun sözlərinə görə, Pezeşkian yalnız bir halda uğursuzluqdan yaxa qurtara bilər:
“O, seçkidən öncə söylədiyi islahatları davam etdirsə, qeyri-fars millətlərinin ana dili hüququnu bərpa etsə, “vilayəti-fəqih” sistemini sıradan çıxarmağa nail olsa, özünü də, İran xalqını da xilas etmiş olacaq. İranın etnik yapısı ilə bağlı ən ədalətli status-kvo 3 dilin: fars, türk və ərəb dillərinin rəsmi dil elan olunmasıdır.
Hazırda SEPAH daxilində də narazı generallar var. Onlar da bu sistemin ömrünü bitirdiyini görürlər. Pezeşkian onların dəstəyini alaraq hazırkı rəhbər sistemini aradan qaldırmalıdır. Yəni xomeynizmin ömrü bitmək üzrədir. Qanlı inqilablardan yan keçmək üçün yuxarıdan dinc islahatlar vacibdir”.