Ardını oxu...
Fransa prezidenti Emmanuel Makron iranlı həmkarı İbrahim Rəisi ilə telefonla 90 dəqiqə nəyi müzakirə edə bilərdi? İranın Prezident Administrasiyası rəhbərinin siyasi məsələlər üzrə müavini Məhəmməd Cəmşidi bildirib ki, guya danışıqlar zamanı Makron Parisin Tehranla əməkdaşlıq etmək niyyətində olduğunu vurğulayıb.
Ağlabatan deyil. İran Fransanın tərəfdaşı və dostu deyil ki, iki ölkənin dövlət başçısı uzun-uzadı “əməkdaşlığın inkişafı” mövzularını müzakirə etsinlər?Fransanın “Le Figaro” qəzeti fransalı rəsmilərə istinad edərək telefon danışığında Makronun Rəisini xəbərdar etdiyini və İranın Rusiyaya pilotsuz uçuş aparatları göndərməyi dayandırmaq tələbini səsləndirdiyini yazıb. Fransa prezidenti Tehranın Rusiyaya dronlar göndərməkdə davam edəcəyi halda bunun İran üçün təhlükəsizlik və humanitar sahədə ağır nəticələri olacağını bildirib. Qərb ölkələrinin kəşfiyyat strukturlarının İranın Rusiyaya göndərdiyi dronların sayını artırdığı barədə məlumatları var.
İran Rusiyaya dronlar göndərməkdən imtina etməyəcək. İranın Qərb sanksiyaları fonunda valyutaya ehtiyacı var. Rusiya dronların qarşılığında İrana böyük miqdarda pul ödəyir. Ukrayna səmasında hər gün onlarla İran dronu vurulur. Bu o deməkdir ki, İranın pilotsuz uçuş aparatları istehsal edən müəssisələri Rusiya üçün tam gücüylə işləyirlər.
Bəs Tehranı Makron niyə xəbərdar edib? Makron Fransanı Avropanın lider dövləti hesab edərək hər məsələdə rol almağa çalışır. Ancaq bu Makronun və Fransanın statusunu xüsusi olaraq artırmır.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
 
Ardını oxu...
ATV telekanalında yayımlanan “Astar şou” adlı komediya verilişində müəllim adının urvatsızlaşdırılmasına yönəlik təqdimat ictimaiyyətdə hiddət doğurub.

Şounun dünən axşamkı növbəti buraxılışında “aktyorlar” guya meşşanlığı satirik dillə tənqid etdiklərini tamaşaçılara çatdırmaq istəyiblər. Əslində isə dolayı yolla onsuz da tez-tez əsassız olaraq hədəf seçilən müəllim adını daha da ucuzlaşdırıb, onu gülüş obyektinə çeviriblər.

Belə ki, verilişin ssenarinə görə, aşpaz eyş-işrət məclisində artıq qalan kababı özü ilə götürüb “Corc müəllim”ə aparıb verəcəyini bildirir. “Jurnalist”in “yəqin Corc müəllim hörmətli adamdır ki, ona kabab aparmısınız” sualına aşpaz “Corc müəllim Kərim müəllimin itinin adıdır” cavabını verir.

Teref.info Modern.az-a istinadən xəbər verir ki, müəllimlə bağlı bu cür təqdimat sosial şəbəkələrdə də etiraz doğurub. Müzakirələrə qoşulanlar ATV rəhbərliyini tənqid edib, qınayıblar.

Jurnalist Rövşən Kəbirli bu təqdimatı ölkənin minlərlə müəlliminə və müəllim adına açıq həqarət adlandırıb.

“Təsəvvür edin ki, bu verlişin ssenasisini yazan hansısa danabaş adam itə müəllim deyir – “Corc müəllim” və biabırçılıq bir neçə dəfə xüsusi əda ilə ekrandan səsləndirilir.

Tələb edirəm ki, ölkədə teleyayıma nəzarət edən Azərbaycan Respublikası Audiovizual Şurası reytinq xatirinə müqəddəs müəllim adına “qarmaq atan” verilişə görə ATV kanalının yayımını azı bir sutka dayandırsın. Həmçinin, sözügedən verilişin telekanalın proqramdan həmişəlik çıxarılması barədə qərar qəbul edilsin. İnanıram ki, Audiovizual Şurası dövlət qurumu olaraq bunu edəcək”.

Jurnalist Rövşən Kəbirlinin bu çağırışına Qarabağ qazisi, hazırda Bakıdakı məktəblərdən birində müəllim işləyən Vaqif Əlisoy da dəstək verib:

"ATV-nin rəhbərliyinə müraciət edirəm. Sizə kim haqq verib ki, 150 minlik müəllim ordusunu təhqir edirsiniz? İndi bu ağsaqqal vaxtımda durum mən də sizi təhqir edim?

Ayıb olsun! 44 günlük Vətən müharibəsində həlak olan 3 min şəhidi, minlərlə qazini yetişdirən biz müəllimlər olmuşuq. Şəxsən mənim yetişdirdiyim 50-yə yaxın şagird əsgər, gizir və zabit kimi döyüşlərə qatılıb, şəhid və qazı olublar. O şəhidlərin ruhu sizə qənim olsun! 46 ilin müəllimi, Qarabağ qazisi kimi dərhal üzr istəmənizi tələb edirəm!

Elm və təhsil naziri Emin Əmirullayevə, Bakı Şəhəri üzrə Təhsil İdarəsinin rəhbərliyinə müraciət ünvanlayıram, bu məsələyə müdaxilə etsinlər”.
 
Ardını oxu...
İş elə gətirdi... son günlər bir neçə rus qadınla həmsöhbət oldum. Onlardan biri son otuz ili Amerikada yaşayan, əri amerikalı olan bir Bakılı idi. O biri Moskvada yaşayan, qaynanasının təbiri ilə desəm bir "kənd qızı" idi.
ABŞ-da yaşayan rus qadının fikirləri diqqətimi çəkdi. O, Putini qınayır və deyirdi:
- Axı sən nə istəyirsən Ukraynadan? Niyə dağıtdın o ölkəni? Sən dön, öz əhalinə bax, camaat it günündə yaşayır...
Biz bir xeyli bu mövzuda danışdıq. Dedim, dünyanın ən bədbəxt xalqıdı rus, kiçik istisna ilə zillət içində keçinir. Və bu dövlətin ayağı hara dəyirsə fəlakət gətirir o xalqa.
İlk dəfə bir rusun bu fikrimi təsdiqlədiyini, hətta qüvvət verdiyini gördüm. Ümunilikdə, rus şüuru şovinist yüklüdür...
Görünür, Kremlin təbliğat məngənəsindən uzaq düşmək, Amerika şüuru daşımaq da öz işini görüb.
Qonşumda da həmsöhbətim olan rus qadın var, tanışlar da var... gördüklərimin hamısı Putin fanlarıdı. Putinə "gözü üstdə qaşı var" demək olmur. O saat iş yetişir "şələni qoy, gəl dalaşaq" məsələsinə.
Ümumiyyətlə, Bakı rusu Putin heyranıdı.
Biz, Bakı rusunu, xüsusən rus qadınları küçələrdə pişiklərə yemək verən, humanist təbiətli, küçəyə zibil atmayan, dükan-bazarda növbəni pozmayan, qonşuluqda xoş keçinən... gördük, amma bir dəfə də onların Xocalı qətliamına, 20 yanvar qırğınına etiraz edən görmədik. Rus qadını Rusiyanın tökdüyü qanı -gənəldə- təqdir edir.
...Ertəsi gün bir başqa qadınla, Moskva rusu ilə bir arada olduq. Həyatsevər bir qadın idi, təbiətə, yeməklərə, havaya, suya... hər gördüyünə bayılırdı, dağlarda kəklik otu toplayır, uşaq kimi sevinirdi.
Yanaşı oturduq, uzun uzadı həyatı, təbiəti sevməyindən danışdı. Azərbaycanı behşt kimi gördüyünü dedi. Nifrətin nə qədər pis bir duyğu olduğunu deyib sözü müharibəyə gətirdi. Bir xalqın nifrət dolu olmasını pislədi. Əlbəttə, çox iri bir nitqlə... amma fikrini konkretləşdirmədi... o üzdən soruşmalı oldum:
- Siz bir Rusiya insanı olaraq necə düşünürsünüz, Ukraynada ictimai nifrət çoxdur, yoxsa Rusiyada...
Heyrətlə üzümə baxdı, yəni necə bilməzsən bu sualın cavabını...
- Əlbəttə, Ukraynada... Rusiyada nifrət deyə bir şey yoxdur, qətiyyən yoxdur. Ukrayna anaları gecə-gündüz bizim yeddi nəslimizə qarğış tökür. Amma bizim orada ölən əskərlərimizin anaları heç vaxt onlara nifrət yağdırmır...
Əlbəttə, bu qadın, indiyə qədər həmsöhbət olduğum - bircə istisna - rus qadınları kimi Putin yanlısı idi və bu sevda onu elə kor etmişdi ki, gözü yeri-göyü görmürdü...
Amma həssaslığı da vardı və görünür üzümdən bir şeylər oxuyurdu.
- Putin nə etsin? Öz ölkəsini qoruyur. Bu, Putinin borcudur, vəzifəsidir...
Mənim hər hansı bir etirazım başqasının evində deyişmə açmağa gətirə bilərdi. Yaxşı ki buna vaxt qalmadı, qızı onu yığışmağa çağırdı... uçuşlarına bir neçə saat qalırdı...
Həm də daşlaşmış şüura heç bir fikir təsir etməz. Belə insanlara nəsə demək mənasızdır. Həm də mənə bir yazıçı kimi insanın halı, əhvalı, mahiyyəti daha maraqlıdır... görmək, bilmək... mübahisə etməkdən yeydir...
Bəlkə də vaxt qalsaydı sözümü gülə-gülə deyərdim, bunu yaxşı bacarıram
Deyərdim:
-Putin dəyişə bilmədi, yeni düzəni anlamadı. Qonşu dövlətlərin boğazına son dörd əsrdə olduğu kimi bir daha caynaq atmaq istədi və Rusiyanı fəlakətə sürüklədi. Lap yaxşı! Bəlkə də rus işğalından qurtamağın, eləcə də rus xalqının öz dövlətinin ona gətirdiyi faciədən xilas olmasının yolu budu. Halbuki hər xalqın süverenlik haqqını tanıyıb Avropa Birliyi kimi bir ittifaq qura bilərdi.
Lakin... bu, mümkün deyil, olmayacaq. Rus şüuru, insanlıqdan, analıqdan çıxıb fana çevrilmiş bu şüur rusa nicat yolunu göstərə bilməz. Çarə yalnız məğlubiyyətdədir. Rusların özünü belə indiki rus federasiyasının - Rusiyanın məğlubiyyəti xilas edəcək. Hərcənd federasiya deyilən bir şey yoxdur, olmayıb. Rusun bərabər hüquqlu münasibət kültürü yoxdur. Rus şüuru uzun yüz illərdir qapazlamaq və yağmalamaq formatına düşüb və o formatdan çıxmaq yolu axtarmır. Çarə tarixin və zamanın rus şüuruna atacağı yeni formata qalıb.
Belə... demək, rus qadının fanlıqdan çıxıb adam kimi, qadın kimi, ana kimi düşünə bilməsi üçün Amerikada 30 il yaşaması lazımdı.
"Musa Peyğəmbər kölə şüurundan çıxarmaq üçün soydaşlarını 40 il çöllərdə süründürdü..." hekayətinin yeni bir varinatı kəşf ediləcək kimi görünür
Mehriban Vezir
Teref.az
 
Ardını oxu...
İyunun 2-də Moskvada Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan baş nazirlərinin müavinləri arasında növbəti görüş keçirildi.
Rusiya baş nazirinin müavini Aleksey Overçuk belə bir açıqlama verib ki, tərəflər yüklərin daşınmasında gömrük nəzarətinin necə həyata keçiriləcəyi ilə bağlı razılığa gəliblər.
Rusiyalı rəsmi danışıqların 9 saat çəkdiyini və ümumi razılaşmanın əldə olunduğunu bildirib. Mətnin hazırlandığını deyən Overçuk iki-üç uyğunsuzluq olduğunu və onlar üçün əlavə müzakirə keçiriləcəyini vurğulayıb.
Rusiya baş nazirinin müavinin sözlərinə görə, bu, dəmir yolu, pasport, sərhəd, gömrük nəzarəti olan adi sərhəd olacaq: “Heç kim Ermənistanın suverenliyinə şübhə etmir. Bütün tərəflər mümkün qədər tez işə başlamaq istəyir”.
Overçukun açıqlamasından çıxış edərək iki sualın cavabına ehtiyac var. Birincisi, Ermənistan tərəfdən sərhəd və gömrük xidməti necə həyata keçiriləcək, bu Ermənistanın sərhədçiləri və gömrükçüləri olacaq, yoxsa nəzarəti Rusiya həyata keçirəcək?
Azərbaycan və Ermənistan Ümumdünya Gömrük Təşkilatının dəstəyindən yararlanacaqlarmı? Bu sual ona görə aktualdır ki Azərbaycan prezidenti İlham Əliyevlə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan arasında mayın 14-də Brüsseldə Avropa İttifaqının rəhbəri Şarl Mişelin vasitəçiliyi ilə keçirilən görüşdə Ümumdünya Gömrük Təşkilatının imkanlarından istifadə edilməsi barədə şifahi razılıq əldə edilmişdi.
Bu barədə görüşdən sonra Şarl Mişelin açıqlaması olmuşdu. Overçuk Mişeldən fərqli olaraq açıqlamasında Ümumdünya Gömrük Təşkilatının adını çəkməyib.
Deməli, Moskva bu təşkilatın Ermənistanla Azərbaycan arasında gömrük fəaliyyəti göstərməsinin əleyhinədir, özünü bu rolda görür.
Elxan Şahinoğlu
Teref.az
 
Ardını oxu...
Həm ukraynalılar, həm də ruslar daha çox insanın həyatına son qoyacaqlar və birincilər üçün üzülürük, ikincilər üçün isə...

Ukraynanın BMT-dəki nümayəndələri Kaxovka su elektrik stansiyasında (SES) baş verən partlayışla əlaqədar BMT Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasını çağırıblar. Bu barədə Ukrayna dövlət başçısının mətbuat xidməti məlumat yayıb.

“Görüş iştirakçıları bir sıra beynəlxalq tədbirlər haqqında razılığa gəliblər, o cümlədən: BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasının çağırılması, beynəlxalq ekoloji təşkilatlara, Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə müraciət. Çünki rusların bu cür hərəkətlərində Cenevrə Konvensiyasının pozulmasının açıq əlamətləri var”, - deyə məlumatda bildirilir.

Təbii ki, Ukrayna tərəfi necə davranmağa borcludursa, elə də hərəkət edir. Yeganə problem odur ki, BMT həmişə faydasız danışıq məkanı olub və olaraq qalır. Üstəlik, bu gün bu, sarsıdıcı təfərrüatlarla sübuta yetirildi. Baş verənlərin rüsvayçılığı haqqında düşünün - rus işğalçılarının Xerson vilayətində Kaxovka SES-i partlatdığı gün BMT-də... rus dili gününün bayram edilməsi barədə məlumat yayılır.

SES-in partladılması, dəhşətli texnogen fəlakətin törədilməsi əmri eyni dildə verilirdi. Eyni dildə başqa cinayət əmrləri də verilirdi - Krımın ilhaqından tutmuş Donbasda ləng, hibrid müharibənin başlanmasına qədər. Məhz bu dillə rus müdaxiləçiləri Donetsk və Luqansk vilayətlərində separatizmi alovlandırdılar.

Bu dildə rusların Ukraynaya genişmiqyaslı hərbi işğalına başlamaq əmri verildi. Bu dildə Buçada, İrpendə, Qostomeldə soyqırımı təşkil edənlər danışırdılar. Bu dildə Xarkov, Odessa, Dnepr, Kiyev və Ukraynanın digər dinc şəhərlərini bombalamağı əmr edənlər danışırdı. Bu dildə gözlərinə görünən hər şeyi oğurlamaq üçün boş Ukrayna evlərinə və mənzillərinə soxulan talançılar danışırdılar.

Bu dildə Ukraynanın bir vaxtlar çiçəklənən şəhərlərini - Mariupol, Baxmut, Soledar, Maryinka və bir çox başqa şəhərləri yerlə bir edənlər danışırdılar. 3 milyondan çox Ukrayna vətəndaşını mənzillə təmin edən 154 min mənzil fondu zədələndi və dağıdıldı. Bunu rusca danışan rus işğalçıları edirdi. Onlar Ukraynada 1500-dən çox məktəb, 1000 uşaq bağçası və 538 ali təhsil müəssisəsini dağıdıblar.

Onlar həmçinin 500-dən çox ukraynalı uşağı öldürüb, 20 mindən çox kiçik ukraynalını zorla Rusiyaya aparıblar. Görün, BMT-də hansı dilin günüdür! Şəxsən mənim üçün rus dili çoxdan yazıçı və şairlərin dili olmaqdan çıxıb. Mənim üçün rus dili Rusiyanın törətdiyi cinayətlər barədə oxuculara məlumat vermək dilidir. Sonu olmayan cinayətlər. Əksər rusların hətta utanmadığı cinayətlər...

Eyni şəkildə, faşist Almaniyasının vətəndaşları da Reyxin və SS-in cinayətlərindən utanmırdılar – o, məhv olana qədər. Və sonra hamısı öz ölkələrinin, ordusunun, hökmdarlarının dünyanın müxtəlif ölkələrində nə işlə məşğul olduqlarından xəbərsiz ifadələrlə özlərinə haqq qazandırmağa başladılar. Növbəti mərhələ adi almanların bununla heç bir əlaqəsi olmadığı, lakin Hitler, Himler, Gebbels, Bormann və Reyxin digər rəhbərlərinin hər şeydə günahkar olduğu iddiası idi.

Mən əminəm ki, Rusiya ilə də eyni olacaq, o, artıq uduzur. Sadəcə olaraq, onun məğlubiyyəti zamanla gecikir və həm ukraynalıların, həm də rusların özləri daha çox insanın həyatına son qoyacaqlar. Birincilər üçün üzülürük. Ruslara isə nasist Almaniyasının sakinlərinin qırılmasından peşman olmadığımız qədər peşman deyilik. Bombalanmış Drezden, Berlin və digər alman şəhərlərinə yazığımız gəlmir. Çünki alman təyyarələri bundan əvvəl dünyanın bir çox şəhərlərini bombalayırdı. Bumeranqın isə geri qayıtma qaydası var.

Yeri gəlmişkən, o, artıq ilhaq edilmiş Krımın sakininin yanına qayıdıb. Rusların Kaxovskaya SES-i partlatmasından sonra yarımada susuz qalıb. Yeri gəlmişkən, rusların hərəkətlərində heç bir yenilik yoxdur. Axı Rusiya Federasiyasında onlar özlərini SSRİ ilə əlaqələndirməyi xoşlayırlar. Beləliklə, 1941-ci il avqustun 18-də Sovet rəhbərliyi geri çəkilən Qırmızı Orduya Dnepr GES-i partlatmaq əmrini verdi. Bəndin partlaması nəticəsində həmin an bəndi keçən sovet əsgərləri həlak oldular və hələ o an sovet qoşunlarının nəzarəti altında olan Zaporojye su altında qaldı, Dneprin aşağı axınında olan Qırmızı Ordu əsgərləri su altında qaldı və onlar ya boğulmalı, ya da təslim olmalı idilər.

O vaxt da, indi də “rus qadınları yenilərini doğacaq” prinsipi ön plana çəkilirdi. Ukrayna indi belə bir qüvvə ilə döyüşməlidir!

Bəs BMT? Orada Rusiyanın terror hücumuna "cəsarətlə" reaksiya verdilər, lakin mesajda su elektrik stansiyasının adı belə, qeyd olunmadı. Daha dəqiq desək, BMT-nin reaksiyasını onun “Twitter” səhifəsində görmək olar. Nəşrdə təşkilat “mülki əhali və mülki infrastruktur hərbi hədəf olmamalıdır” deyir. "Onları qorumaq lazımdır. İstənilən vaxt. Hər yerdə", - mesajda deyilir.

Eyni zamanda, BMT iyunun 6-sı gecə rus işğalçıları tərəfindən partladılmış SES-in adını birbaşa qeyd etmir. Bu, nə deməkdir? Deməli, BMT-nin buraxılması lazımdır. O, heç kimi və heç nəyi qoruya bilmir.

Biz bunu dörddə bir əsrdən çox davam edən erməni işğalının timsalında gördük. Ukrayna və bütün dünya BMT-nin Rusiyanın cinayətlərinin qarşısını ala bilməməsinin nümunəsini görür. O Rusiyanın ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının üzvü olmağa davam edir...

Müəllif: Əkbər Həsənov
ayna.az
Ardını oxu...
Naxçıvan şəhəri, Ordubad rayonu, Vənənd kənd sakini Məmmədov Məzahir Fazil oğlu tərəfindən Hurriyyet.az saytının redaksiyasına şikayət məktubu daxil olub. Şikayətçi bildirir ki, oğlu döyüş təlimi zamanı hərbi hissədə vəfat etdiyi halda, ona şəhidlik status verilmir:

"Mən, Ordubad rayonu, Vənənd kənd sakini Məmmədov Məzahir Fazil oğlu, yazaraq bildirirəm ki, oğlum Məmmədli Fazil 29.06.2022-cı ildə Naxçıvanın N saylı hərbi hissəsində döyüş təlimi zamanı, hərbi əmri yerinə yetirərkən faciəli şəkildə şəhid olmuşdur. Yas mərasimində hərbi qulluqçular 4 gün iştirak etmişdir. Mərasim vaxtı iştirak edən 15-ə yaxın hərbçi mənə deyirdi ki, oğlunuz şəhid olub. Bayrağı mənə təqdim edərkən də bildirdilər ki, bayrağı qəbul edin, oğlunuzun şəhidlik sənədləri də komissarlığa göndəriləcək.

Mərasimin 40-cı günü hərbi komissar zəng edib, məni komissarlığa cağırdı. Mənə arayış təqdim etdi və dedi ki, bu arayışa əsasən oğlunuza şəhidlik status düşmür. Həmin arayışı da götürüb, oğlumun qulluq etdiyi N saylı hərbi hissəyə üz tutdum. Hərbi hissənin komandiri Umman adlı zabit mənə dedi ki, general-polkovnik Kərəm Mustafayev nə desə, odur.

Ailəmlə birgə Ordu qərargahına getdik. Orada bizi general Rəhim Cəfərov qəbul etdi. Yas mərasimi vaxtı bu insan bizə demişdi ki, oğlunuz şəhiddir. Qəbulda isə tam fərqli danışaraq, “oğlunuza şəhidlik düşmür” dedi. Daha sonra məni və bacılarımı təhqir edərək otaqdan çıxmamızı tələb etdi. Bacılarım uşağın haqqını tələb edib, otaqdan çıxmadıqda, məni kənara çəkib dedi ki, “get Kərəm paşanın qəbuluna, onu razı sal, o, desə şəhiddir, biz sənədləri hazır edərik”.

“Kərəm paşa”nın qəbulu zamanı dedi ki, oğluna şəhidlik düşmür, hara istəyirsən get şikayət et. Sonradan bəzi hərbçilərlə görüşəndən sonra aydın oldu ki, bu, “Kərəm paşa” nəyi necə istəyirsə, elə də qərar verir. Qorxudan da heç kəs səsini çıxara bilmir. Bu hadisələrdən sonra hərbi hissəni İnzibati Məhkəməyə verdim, 10 ay məhkəmə prosesi getdi. Mənim “Kərəm paşa”dan tələb etdiyim sənədləri məhkəməyə gətirmədilər. Səbəb isə, “hərbi sirrdir” dedilər.

Naxçıvandakı hərbi hissədəkilərin hamısı Kərəm Mustafayevin şəxsi ordusudur. Öl desə, ölərlər.

Kərəm Mustafayevin qardaşının villasında işləyən fəhlə yıxılıb öləndə, ona şəhidlik statusu verilir. Amma mənim oğlum hərbi əmri yerinə yetirərkən vəfat etdiyi halda şəhidlik verilmir”.

Redaksiyadan: Yazıda adları qeyd olunan şəxslərin mövqeyini dərc etməyə hazırıq.
 
Ardını oxu...
Seçkidən sonra lirə mütləq dəyərdən düşəcəkdi, qalib Kılıcdaroğlu olsa da düşəcəkdi, lirənin dərdi daha dərindir, iqtidarlı-müxalifətli pafosun, populizmin, vəədlərin son günlərdəki ucuzlaşmada payı olsa da, əsas səbəbləri obyektiv və subyektiv olaraq ayırmaq olar:
Obyektiv səbəblər - Türkiyənin enerjidən kəskin asılılığı, kovid oyununun 3 il (2020-22) Türkiyənin əsas gəlir mənbəələrindən biri olan turizmi kəskin vurması, ixracatın artımının idxalı da artırması kimi amilləri göstərmək olar.
Subyektiv səbəblər: Erdoğanın kobud səhvləri, "Damad ekomomisi" dövrü, Mərkəzi Bankın müstəqilliyinin və subyektivluyinin əlindən alınması, Erdoğanın, "Faiz səbəb - inflyasiya nəticədir", heç bir məntiqi olmayan israrı, iqtisadi institutların zəifləməsi, məhkəmənin müstəqilliyinə kölgə düşürülməsi, populist "solvari" siyasət, dövlət xərclərinin kəskin artırılması, son 4 ildə durmadan (təqribən 1 trilyon lirə), heç nə ilə qarşılanmayan pul çap edilməsi.
Yəni, bu gün görünən son 10 ilin kobud səhvlərinin təzahürüdür.
Yaxşı, bunun manata təsiri varmı: Yoxdur, manatın öz balaca dünyası, üzdüyü kiçicik neft gölməçəsi, inzibatı qaydalarla tənzimlənən həyatı var.
Xub, bəs Azərbaycana təsiri varmı: İnhisarçı iqtisadiyyat olmasa idi, hətta pozitiv təsiri olacaqdı, Türkiyə malları kəskin ucuzlaşacaqdı. Amma bir müsbət təsiri var, o da vətəndaşlar üçün Türkiyəyə səfər etmək yayda daha sərfəli olacaq - təbii ki, AZAL-ın nəfsi imkan versə. Belə...
Natiq Cəfərli
Teref.az
 
Ardını oxu...

Ermənistan-Azərbaycan nizamlanmasında baş verən son hadisələrə baxsaq, Rusiyanın üstünlüyü Qərbə verdiyini və hazırda Azərbaycanla Ermənistan arasında nəqliyyat kommunikasiyalarının deblokaddasına nail olmağa çalışdığını görərik. Belə ki, iyunun 2-də Rusiya Baş nazirinin müavini Aleksey Overçuk Rusiya, Azərbaycan və Ermənistan işçi qrupunun Moskvada ölkələrin Baş nazirlərinin müavinlərinin həmsədrliyi ilə keçirilən görüşünün yekunları ilə bağlı deyib ki, Moskva Azərbaycan ilə Ermənistan arasında nəqliyyat kommunikasiyalarının bloklanmasına dair razılıq əldə edilməsində mühüm irəliləyiş olduğunu bəyan edir.

O, xüsusilə, Arazdəyən-Culfa-Meğri-Horadiz marşrutu üzrə dəmir yolu əlaqəsinin bərpası üçün konkret addımların həyata keçirilməsi ilə bağlı anlaşmanın əldə olunduğunu qeyd edib. 2020-ci ilin sonundan bu yana Zəngəzur dəhlizi adlanan bu dəmiryol hissəsinin bərpası ilə bağlı rəsmi səviyyədə kifayət qədər danışıq aparılsa da, məsələ irəli getmirdi.

İndi Rusiya-Ukrayna müharibəsi ilə bağlı yaranmış geosiyasi vəziyyət Rusiya üçün Zəngəzur dəhlizinin yaradılmasını vacib edir. Məsələ burasındadır ki, bu il mayın 17-də Rəşt-Astara dəmir yolu hissəsinin yaradılması üçün layihələndirmə, tikinti və malların, xidmətlərin çatdırılmasının maliyyələşdirilməsi sahəsində əməkdaşlıq haqqında Rusiya-İran sazişinin imzalanması mərasimi olub. Rusiya lideri Vladimir Putin çıxışında bildirib ki, tezliklə Moskva, Bakı və Tehran arasında Şimal-Cənub marşrutu üzrə dəmir yolu infrastrukturunun və yük daşımalarının inkişafı sahəsində əməkdaşlığa dair saziş imzalamaq mümkün olacaq.

Məlumata görə, Rusiya limanları Həştərxanda yanalma körpüləri, terminallar, kranlar və digər infrastrukturun olmaması, İran-Rusiya reyslərində az sayda gəminin olması və dayaz Volqa-Don kanalında sıxlıq səbəbindən Şimal-Cənub dəhlizinin dəniz marşrutu üzrə artan yük daşımalarının öhdəsindən gələ bilmir. Yükdaşımaların həcminin artması ilə bağlı yaranmış vəziyyəti yaxşılaşdırmaq üçün isə Rəşt-Astaranın 170 kilometrlik hissəsini tamamlayaraq, Azərbaycan, Rusiya və İran dəmir yollarını birləşdirməyə ehtiyac var.

Rusiya İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin proqnozlarına görə, 2023-cü ildə Şimal-Cənub boyunca yük daşımalarının artımı 2022-ci illə müqayisədə 35% (19,5 milyon tona qədər), 2030-cu ilə qədər isə 31,7 milyon tona qədər artacaq.

Bu gün Qərbin sərt sanksiya siyasəti kontekstində İran körfəzi ölkələri, Hindistan və Şərqi Afrika Rusiya iqtisadiyyatı üçün yeni aktuallıq qazanıb. Sankt-Peterburqdan Mumbaya gedən Şimal-Cənub nəqliyyat dəhlizi prioritet əldə edib. 90-cı illərin sonlarından planlaşdırılan marşrut böyük sərmayələr və onların geri dönüşü üçün uzun müddət lazım olması səbəbindən onillərdir Rusiya üçün prioritet layihə deyildi. Hazırda Şimal-Cənub Rusiya üçün demək olar ki, əsas ticarət arteriyası statusuna iddialıdır.

Şimal-Cənub dəhlizi təkcə Rusiyanı Xəzər regionu ölkələri ilə birləşdirmir, həm də Mərkəzi Asiya vasitəsilə Çinə, İran və Azərbaycan vasitəsilə Türkiyəyə gedən digər mühüm logistika marşrutlarının kəsişməsində yerləşir. Onlar birlikdə regionda həm qitələrarası, həm də daxili ticarətin açarı olan Avrasiya nəqliyyat qovşağını təmsil edir. Beləliklə, indiki şəraitdə Şimal-Cənub layihəsi, eləcə də Zəngəzur dəhlizinin tezliklə işə salınması Rusiya üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir.

Bu, Putinin mayın 25-də Moskvada keçirilən Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) sammitində Azərbaycanla Ermənistan arasında nəqliyyat kommunikasiyalarının açılması məsələsini qaldırması faktını izah edir.

Şimal-Cənub layihəsi Xəzər regionunda həmişə çətinliklərlə üzləşib, burada onun üç əsas marşrutu var: Transxəzər – Rusiya, İran, Azərbaycan, Qazaxıstan və Türkmənistan limanlarından istifadə etməklə, Şərq və Qərb - Xəzər dənizi ətrafında dəmir yollarından ibarət.

Transxəzər marşrutu yüklərin çatdırılması baxımından ən uzun və ən bahalı marşrutdur ki, bu da əvvəllər daha ucuz marşrutların olması səbəbindən potensialından tam istifadə etməyə imkan vermirdi. Bundan əlavə, uzun illər Rusiyanın Xəzər dənizində ixtisaslaşmış konteyner donanması və bu istiqamətdə birbaşa konteyner xətti yox idi və demək olar ki, bütün gəmilər yüksək aşınma dərəcəsi ilə xarakterizə olunurdu.

Qazaxıstan və Türkmənistandan keçən Şərq marşrutu, öz növbəsində, ildə 10 milyon tondan çox olmayan yük daşıma qabiliyyəti ilə məhdudlaşır və onun ayrı-ayrı hissələrinin yenidən qurulması üçün əhəmiyyətli investisiyalar tələb edir. Əgər buraya Əfqanıstandakı vəziyyətlə bağlı regionda qeyri-sabitliyi də əlavə etsək, bu istiqamət həm yük göndərənlər, həm də daha rahat və ənənəvi marşrutlardan istifadə etməyə üstünlük verən nəqliyyat şirkətləri arasında müəyyən inamsızlıq yaradıb.

Qərb marşrutunun əsas problemi İran və Azərbaycanı birləşdirən dəmir yolunun Astara və Rəşt şəhərləri arasında hissəsinin olmamasıdır. Ona görə də yüklər yenidən yüklənərək avtomobil yolu ilə daşınmalı olur ki, bu da həm vaxtı, həm də çatdırılma dəyərini artırır.

2008-ci ildə tərəflər Qəzvin-Rəşt-Astara dəmir yolunun tikintisi üzrə konsorsiumun yaradılması şərtlərini razılaşdırıblar və üç ildən sonra “Rusiya Dəmir Yolları” ASC (RZD), “Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC və İran Dəmir Yolları (RAİ) arasında üçtərəfli: Rəşt – Astara (İran) - Astara (Azərbaycan) dəmir yolu xəttinin tikintisi layihəsinin həyata keçirilməsinə dair anlaşma memorandumu imzalanıb. Bir ildən sonra tikinti işlərinə başlamaq nəzərdə tutulsa da, texniki və maliyyə problemlərinə görə bütün planlar kağız üzərində qaldı. Tikintiyə başlamaq üçün növbəti cəhd 2018-ci ildə Azərbaycan İrana 500 milyon dollar kredit verəndə edilib, lakin bunun qarşısı Qərbin Tehrana qarşı sanksiyaları ilə alınıb.

2022-ci ilin fevralında Rusiyanın Ukraynaya qarşı hərbi təcavüzə başlayandan sonra vəziyyət kəskin şəkildə dəyişdi. Rusiya tərəfi Rəşt-Astara dəmir yolu hissəsinin tikintisi üçün 1,3 milyard avro kredit ayıracaq, birgə layihənin ümumi dəyəri isə təxminən 1,6 milyard avro həcmində qiymətləndirilir. Bütün bunlar Ukraynaya qarşı müharibədən və onun ardınca anti-Rusiya sanksiyalarından sonra Rusiyanın bu layihəyə yeni təkan alan yüksək marağından xəbər verir.

Yeni geosiyasi reallıqlar Azərbaycan üçün çox uğurlu oldu və ölkəni təkcə Şimalla Cənubu deyil, həm də Qərblə Şərqi birləşdirən logistik marşrutların əsas zəncirinə çevirdi. Bundan başqa, Azərbaycanın Zəngəzur dəhlizinin tezliklə açılmasında maraqları Rusiyanın Türkiyə ilə ticarət üçün alternativ yol əldə etmək niyyəti ilə üst-üstə düşür.

Bunu statistika açıq şəkildə sübut edir. Türkiyə Statistika İnstitutunun məlumatına görə, 2023-cü ilin əvvəlindən Rusiya bu ölkəyə 9,26 milyard dollar dəyərində mal və xidmət tədarük edərək ixracatda lider olub. Ekspertlərin fikrincə, Rusiya ilə Türkiyə arasındakı ticarət dövriyyəsi indiki 68 milyard dollardan yaxın gələcəkdə 100 milyard dollara qədər arta bilər. Və buna uyğun olaraq, Rusiya sərt anti-Rusiya sanksiyaları qarşısında imkanlarını əldən vermək niyyətində deyil.
AYNA
 

Ardını oxu...
Bəzi erməni mənbələrinin məlumatlarına görə, ermənilər Qarabağı tərk edir. Bir müddət əvvəl Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev də açıq şəkildə bildirmişdi ki, əgər ermənilər Qarabağda yaşamaq istəyirlərsə, qalıb Azərbaycan vətəndaşı olaarq, Azərbaycan qanunlarına uyğun olaraq yaşaya bilərlər. Yox əgər bunu istəmirlərsə, yol açıqdır, gedə bilər. Görünən odur ki, ermənilər ya Qarabağda yaşamaq istəmir, ya da separatçılar onlara Qarabağda qalıb, Azərbaycan vətəndaşı olaraq, dinç şəraitdə yaşamağa imkan vermir.
DİA.AZ-ın məlumatına görə, “Ağ Partiya” başqan müavini Əhəd Məmmədli Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, nə qədər erməni oranı tərk etsə, bu, bizim maraqlarımıza cavab verir. Çünki həmin əraziləri Azərbaycan nəzarətə götürəndən sonra ermənilər onsuz da orada qalan deyil.

“Naxçıvana Muxtar Respublika niyə verildi? Təkcə ona görə yox ki, o həm də anklav idi. Həm də ona görə ki, o vaxt Naxçıvanda xeyli erməni yaşayırdı. Hətta bəzi mənbələrə görə, orada yaşayan əhalinin 30-40 faizi erməni idi. O ermənilərə görə həm də o vaxt Naxçıvana Muxtariyyət verilmişdi. Amma sonra nə oldu? Naxçıvan Azərbaycanın nəzarətinə keçəndən sonra orda erməni qalmadı. Tərk etdilər Naxçıvanı”-deyən politoloqun fikrincə, Qarabağı da eyni tale gözləyir. Bu səbəbdən də, ermənilər Qarabağı nə qədər tez tərk etsələr o qədər yaxşı olar. Bu, Azərbaycanın da maraqlarına cavab verir.

“Ermənilərə etibar etmək, bel bağlamaq olmaz. Çünki nə zamana qədər ruslar həmin ərazilərdədir, çalışacaqlar ki, ermənilər orada qalsın. Biz oranı nəzarətə götürəndən sonra ruslar orada qalsa belə, ermənilər oranı yavaş-yavaş tərk etməyə başlayacaqlar. Mən belə düşünürəm”-deyə Əhəd Məmmədli qeyd edib.
Ardını oxu...
Nərmin qətlə yetiriləndə bir yazı yazmışdım. “Nərmini mən öldürdüm” demişdim. Elə həmin gün İlkini saxlamışdılar. Sosial şəbəkələrdə yalnız 4-5 saat söydülər onu. Sonra sürətlə dəyişdi hər şey, İlkinin günahsızlığına inananların sayı artmağa başladı: əvvəlcə kənd sakinləri, İlkinin qonşuları, qohumları, sonra tanınmışlar, kriminalistlər, vəkillər, müəllimlər... Sosial şəbəkə aşıb-daşırdı yazılarla. Hər kəs bir söz deyirdi - İlkin günahsızdır.

Aylar keçdi, məhkəmə başladı: az qala hər məhkəmədə yeni “şahidlər” peyda oldu, qəribə ssenarilər yazıldı, məhkəmədə olan jurnalistlər dəfələrlə İlkinə qarşı yanlış ifadələrin üstünü açdılar. İstintaq zamanı bir-birinə zidd onlarla fakt ortaya qoyuldu. Hamısı bir şeyi sübut edirdi – İlkin günahsızdır.

İlkin ziyalı bir şəxsdir, bir neçə dil bilir, xaricdə yüksək təhsil alıb. İndiyədək ailə qurmayıb, balaca həyətyanı sahəsində valideynləri ilə birlikdə yaşayan kəndçidir. Qəfildən kiçik bir qızcığazı öldürməkdə təqsirləndirilən qatil oldu...

Niyə məhz İlkin? Yəni doğrudanmı yanğını gördüyü üçün qatil kimi onun yaxasından yapışmaq lazım idi? Yəni doğrudanmı onu cinayətkar çıxarmaq lazım idi? Bəlkə İlkinin özü şahiddir, azadlıqda qalsa, hansısa cinayətin izinə düşə bilərdi?..

Ötən gün Gəncə Ağır Cinayətlər Məhkəməsində 3 ildir davam edən proses yekunlaşdı, İlkinə 18 il həbs verildi. Necə sübut olundu qatil olduğu? Hansı fakta əsasən? Əgər həqiqətən qatildirsə, niyə 18 il? Sizcə də Prezidentin şəxsən nəzarətə aldığı, Baş prokuror səviyyəsində dəfələrlə araşdırılan, bir ölkənin gündəmini darmadağın edən dəhşətli qətl üçün qatilə 18 il az deyilmi?

İndi deyə bilərsiz ki, İlkinin haqsız olduğuna niyə bu qədər əminsən…

Mənim isə cavab belədir: Sizin onun cinayətkar olduğunuza inandığınız qədər.

Hökmdən sonra hər iki statusdan biri İlkinin günahsız olduğuna dair idi. Hüquqşünasından diş həkiminə qədər, hamı İlkinin günahsız olduğuna inanır. Bəs indi nə olacaq?

Bu gün yazırıq, bəlkə sabah da yazarıq, lap uzağa getsək, yəqin bir həftə yazıb-pozarıq. Bəs sonra? – baş qarışacaq, bu qətl də yaddan çıxacaq, İlkin qətlə qədər olduğu kimi, həbsdən sonra da undulacaq, medianın gündəmindən düşəcək. Bir həyatın da üstündən beləcə adlayıb keçəcəyik – cəmiyyətin İlkində ilişib qalması mümkün də deyil. Cəmiyyət zamanla birgə sel kimi axır – toplum zəncirə vurulub, ömrü dayandırılanlarla dayana bilməz…

İlkinin baxışı, duruşu, üzündəki mimika, qırışlar, əlləri, ağarmış saçları… – sanki hamısı “günahsızdır” deyə bağırırdı.

Amma öz aramızdır, biz heç qatili günahsızdan ayıra da bilmirik axı! Jestlərlə, mimkalarla qatil tapılar? Əlbəttə ki, yox. Faktlarla tapılar, sübut olunar! Amma fakt yoxdur!

Bu istintaq medianın, sosial şəbəkələrin hay-küyünə rəğmən “Tərtər işi”ndə günahsız hərbçilərə zülm edən, onları döyüb öldürən istintaqdan nə ilə fərqləndi?

Bu müstəntiqlər günahı yalnız Vətənə xidmət olan əsgərləri döyüb şikəst edən həmkarlarından nə ilə fərqləndilər?

Bu məhkəmə günahsız əsgərlərə 10 il, 15 il verən və yaxud döyülüb öldürülənin meyitinə hökm oxuyan məhkəmədən nə ilə fərqləndi?

Fərq – faktlarda, sübutlarda, şahid ifadələrində olmalıdır.

Axı bu fərqi İlkinin məhkəməsində görmədik!

“Tərtər işi”ndə günahsız yerə həbsə atılan onlarla əsgər ömürlərindən 4 il, 5 il oğurlandıqdan sonra bəraət alırlar. Bəs, onların oğurlanan 5 ili? Bəs, onların vətən xaini kimi damğalanmasına görə aylarla, illərlə çəkdikləri iztirablar, sarsıntılar?

Bəs, 3 ildən sonra İlkinin günahsız olduğu sübuta yetirilsə, onda onun indiyə qədər çəkdikləri, amansız işgəncələrə məruz qalması necə olacaq?

Sübutlar kifayət deyilsə, faktlar heç kəsi inandıra bilmirsə, bu qərarı – bir insanı 18 il azadlıqdan məhrum etməyə hakim necə razı olur?

Və İlkin təkdirmi? Neçə günahsız adam dəmir barmaqlıqlar arxasında işgəncələrə məruz qalır?

Bu gün günahsız hesab etdiyimiz birini xilas edə bilmirik. Amma İranın əlinə düşmüş gənc üçün gündə bir nota veririk.

Erməniyə əsir düşmüş iki əsgərimizə görə bəlkə çoxumuz yuxumuzu da qarışdırırıq. Niyə? Səbəb odur ki, erməni əlindədirlər. Devizimiz birdir: nə olur olsun, düşmən əlində olmayaq - nə özümüz, nə torpağımız.

Amma öz içimizdən kimisə tutub, günahsız yerə əsir edirik. Günahsız yerə həbsə salınan şəxs torpaq uğrunda vuruşub, düşmənə əsir düşən əsgərdən qəti fərqlənmir.

İndi İlkinlər günahsız bağlandığı türməyə görə onu əsir alanlara necə münasibət bəsləməlidir? Düşmən kimi – elədirmi? Bəs, biz niyə öz içimizdə heç bir səbəb olmadan insanları düşmənə çeviririk? Bu İlkinləri düşmənə çevirənlər bu Vətənin düşmənləri deyilmi? - fərqi yoxdur, bunu qəsdənmi, ya düşünmədən, savadsızlığından, təcrübəsizliyindən, iş bacarmadığından və yaxud nayinsə müqabilində edir. Hər nədirsə, bu, düşmənçilikdir…

Bu düşmənçilik cəmiyyətə edilir: sübut olmadan, tutarlı fakt ortaya qoulmadan birinə 18 il verilirsə, bu, cəmiyyətə verilən cəzadır…

Gəlin, əlimizi açaq göyə: orada hər şeyin şahidi olan birinin olduğuna ürəkdən inanaq, dua edək! 

Yox, daha vacib işimiz var - hələ Damlanın konsertinə gedib, şou göstərməliyik; yarıçılpaq halda oturub, Tiktokda canlı yayım açmalıyıq, jeton dilənməliyik, boğazımız cırılana qədər bir-birimizi söyməliyik ki, daha çox adam baxsın bizə…

Ona görə bizə 18 il cəza doğrudan da azdır…
axar.az

Dünyapress TV

Xəbər lenti