İşəgötürənlər yeniliyə uyğun iş yerləri yaratmağa təşviq edilməlidir

Az karbonlu iqtisadiyyata keçid, BMT ekspertlərinin fikrincə, yeni iş yerləri yaradacaq. Amma bunun sosial və iqtisadi baxımdan mümkün qədər ədalətli olması vacibdir. Mütəxəssislər razılaşırlar ki, iş mümkün qədər ekoloji cəhətdən təmiz olmalıdır.

Bəs hazırda “yaşıl” meyarlara cavab verməyən işlərdə çalışanların taleyi necə olacaq və bu səbəbdən hasilat azalmağa başlayacaqmı?

Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqasının (VƏHML) rəhbəri Sahib Məmmədov AYNA-ya deyib ki, insan fəaliyyəti, xüsusən də təbii sərvətlərin çıxarılması qlobal iqlim dəyişikliyinə gətirib çıxaran əsas səbəblərdən biridir: “İndi dünya alternativ enerjinin payını artırmağa çalışır. Yeri gəlmişkən, Avropada artıq alternativ sayılmır. Bu, enerjinin başqa bir növüdür. Müvafiq olaraq, bu sektorda iş yerlərinin sayı artacaq. Amma eyni zamanda mənfi tərəfləri də nəzərə almalıyıq. Külək qurğuları onlara yaxın uçan bir çox quşun ölümünə səbəb olur. Bu, o deməkdir ki, onların müdafiəsi üçün üsullar hazırlamaq lazımdır. Günəş batareyalarını da zərərsiz adlandırmaq olmaz, çünki onların tərkibində düzgün atılmadıqda ətraf mühitə zərər verə biləcək maddələr var. Su elektrik stansiyaları ekoloji cəhətdən ən təmiz hesab olunur, lakin yaradılan su anbarları biomüxtəlifliyə mənfi təsir göstərə bilər”.

Və ya götürək ekoloji cəhətdən təmiz nəqliyyatın inkişafını. Həmsöhbətimizin xatırlatdığı kimi, ölkəmizə çoxlu hibrid avtomobillər gətirilib ki, onların da akkumulyatorlarının istismar müddəti bu yaxınlarda bitəcək: “Bizdə onların utilizasiyası üçün poliqon yoxdur. İndiyə qədər hətta adi akkumulyatorların təkrar emalı problem olaraq qalır. Hazırda insan fəaliyyətindən ətraf mühitə dəyən ziyanı tam aradan qaldırmaq mümkün deyil, lakin onun azaldılmasına çalışmaq lazımdır. Buna nail olmaq üçün tədbirlər kompleksi hazırlanmalıdır”.

Müstəqil Həmkarlar İttifaqları Assosiasiyasının sədri Fuad Əliyev də ətraf mühitə ziyan vurmayan iş yerlərinin yaradılmasının zəruriliyi ilə razılaşır: “İqlim dəyişikliyi hər il böyüyən problemə çevrilir və bu problemi görməzdən gəlmək olmaz. Bunu anlamaq üçün indi Xəzərlə bağlı baş verənlərə nəzər salmaq kifayətdir. Bəziləri bunun müvəqqəti bir hadisə olduğuna, heç bir şəkildə istiləşmə ilə əlaqəli olmadığına və müəyyən müddətdən sonra suyun səviyyəsinin bərpa olunacağına inanırlar, lakin bir çox ekoloqlar daha az optimistdirlər. Ölkənin həm çaylarında, həm də göllərində su azdır. Bu, bir çox balıq növlərinin məhvinə, ərazinin iqliminin dəyişməsinə, yerli əhali üçün çətinliklərə səbəb ola bilər”.

“Yaşıl” işlərə qayıdan müsahibimiz qeyd edib ki, onlar həm dövlət, həm də özəl sektorda yaradılmalıdır: “Amma fakt budur ki, indi adi iş yerlərinin yaradılmasında problemlər var. Statistikaya görə, işsizlik bazarı azalıb, lakin azalmayıb, sadəcə olaraq, işi olmayan bir çox vətəndaş məşğulluq xidmətində qeydiyyatda deyil. Məsələn, taksi fəaliyyəti ilə bağlı iyulun 1-dən qüvvəyə minən yeni qaydalar sərnişindaşıma sahəsində çalışanların bir çoxunun işsiz qalmasına səbəb olacaq. Bir tərəfdən taksilərin sayının azalması həm ekologiyaya xeyirdir, həm də yollardakı vəziyyəti yaxşılaşdıracaq. Digər tərəfdən, insanlara ilk növbədə variantları təklif etmək lazım idi ki, onlar işsizlər sırasına qoşulmasınlar. Köhnə avtomobili olan taksi sürücülərinə elektrik avtomobilləri üçün güzəştli kreditlər təklif oluna bilər. İstənilən sahədə isə ilk növbədə insanlara alternativ təmin etmək lazımdır”.

“İndi özəl sahibkarlar “yaşıl” iş yerlərinin yaradılmasında maraqlı deyillər. Amma bu addımı atan şirkətlər müəyyən fayda və güzəştlər əldə etsə, vəziyyət dəyişəcək. Dövlət tapşırıqlar qoymalı, onların icrasına görə mükafatlandırmalı, onlara məhəl qoymayanlara görə cərimələnməlidir. Məsələn, ekoloji cəhətdən təmiz nəqliyyatın inkişafını səmərəli şəkildə stimullaşdırır və artıq paytaxtda elektrobuslar fəaliyyətə başlayıb”, - deyə ekspert vurğulayıb.

Əlavə edib ki, istər idarələr, istərsə də zavodlar “yaşıllaşmalıdır”: “Sonuncuları böyük şəhərlərdən, əhalinin sıx məskunlaşdığı yerlərdən uzaqlaşdırmaq lazımdır, işçilər də onlara gedib-gəlmək üçün pulsuz nəqliyyatla təmin edilməlidir. Məncə, köhnə zavodları yenidən qurmağa dəyməz. Bütün müasir, o cümlədən ekoloji tələblərə cavab verən yenilərini tikmək daha yaxşıdır”.

Müəllif: Elya Belskaya