Ardını oxu...
Bu gün Prezident İlham Əliyevin andiçməsi olub.
Hökumət də qanuna uyğun olaraq istefa verib və səlahiyyətlərinin müvəqqəti icrasına başlayıb.
Qısa zamanda Prezident yeni hökumət formalaşdırmalıdır.
Yeri gəlmişkən, Prezident seçkiləri ilk dəfə olaraq, ərazi bütövlüyü və suveren hüquqları bərpa olunmuş Azərbaycanın ərazisində keçirilib.
Prezident İlham Əliyevi təbrik edirik və Azərbaycanın inkişafı naminə uğurlar arzulayırıq.
Beləliklə, artıq bu gündən etibarən Prezidentin özünün bir müddət öncə elan etdiyi kimi Azərbaycanda Yeni Dövr başlayır. Bu dövr üçün Prezident yeni milli ideyaların vacib olduğunu vurğulamışdı .
Ərazi bütövlüyünün və suverenliyin təmin edilməsindən sonra hansı milli ideyalar prioritet olacaq ?
Ölkədə hansı dəyişikliklər olacaq?
Ölkədə son illər qazanılan uğurlarla bərabər ciddi problemlərimiz də var.
Bir yandan da Avropa ilə, Qərblə münasibətlər pisliyə doğru dəyişib.
Ermənistanın yenidən dirçəldilməsi üçün Avropa dövlətləri sanki yarışa giriblər.
Bu məğlub ölkənin büdcəsi durmadan artma istiqamətində gedir.
Görünür ki qarşıdakı dövrdə hərbi potensialımızın modernləşməsi və güclənməsi əsas istiqamət olaraq qalacaq.
Daxildə də cəmiyyətin toparlanmasına ehtiyac var.
Vətəndaş cəmiyyəti, ictimai nəzarət xeyli zəifləyib. Müşahidələr göstərir ki, bir çox hallarda məmurlar heç nədən çəkinmirlər. Məmurların Prezident Administariyasından əvvəlki çəkingənlikləri yoxdur .
Son dövrlərin ən diqqətçəkən məqamı həm də bir çox məmurlar və dövlət qurumları arasında rəqabətin deyil, incikliklərin və narazılıqların aşkar hiss olunmasıdır.
Bu isə qanun və qərarların daha çevik qəbuluna çox mane olur.
Əvvəllərə nisbətən bəzi məmurlarımız özlərini daha sərbəst hiss edirlər.
Regionlarda bütün dövlət qurumlarının regional idarəetməyə keçidinin başa çatmasına baxmayaraq, icra başçıları institutu əvvəlki qaydada davam edir.
Dövlət nəzarəti və ictimai nəzarətin çox gücləndirilməsinə ehtiyac var.
Bütün sahələrdə rəqəmsal transformasiyanı gücləndirmək, vətəndaşların rəy və təkliflərinin dinlənilməsi, ictimai fikrin nəzərə alınması, vətəndaşların dövlət idarəetməsində iştirakı üçün münbit şərait yaratmaq lazımdır.
Prezident yanında İctimai Palata ideyasını yenidən gündəmə gətirmək də faydalı olardı.
Regionda, qonşu ölkələrdə gedən proseslər göstərir ki, biznes sektoru üçün daha münbit şərait yaratmaq, yeni texnologiyaları daha sürətli tətbiq etmək, rəqabətə davamlı mühit formalaşdırmaq üçün səylər gücləndirilməlidir.
Ümid edək bu il baş tutacaq parlament seçkiləri də ölkənin inkişafına təkan verəcək.
Yeri gəlmişkən, quru sərhədlərinin açılması məsələsinə də yenidən baxmaq faydalı olardı.
Osman Gunduz
TEREF
Ardını oxu...
URARTULAR… ETNİK BİR KÖKEN Mİ?
Konu: Bu çalışmanın konusu, Doğu Anadolu’da yüksek bir uygarlık kuran Urartuların morfolojik yapısının Ermeniler ile karşılaştırılması ve aralarında antropolojik bir ilişkinin olup olmadığının araştırılmasıdır. Bunun yanı sıra arkeolojik çalışmalar ile Ermeni ve Urartu kültürleri ele alınmış ve Urartu Dili ile Ermenice arasındaki ilişki araştırılmıştır.
Materyal: Tarafımızca incelenen Van Karagündüz Erken Demir Çağı, Van Dilkaya Erken Demir Çağı ve Hakkari Erken Demir Çağı iskeletleri, Van Altıntepe Urartu ve Dilkaya Orta Çağ (Ermeni) iskeletleri ile karşılaştırılmıştır. Ayrıca geçmişte farklı antropologlar tarafından incelenen Tilkitepe Kalkolitik, Tilkitepe Erken Tunç ve Erzincan Altıntepe Urartu iskeletleri de çalışma kapsamında değerlendirmeye alınmıştır.
Metot: Çalışma kapsamında 288 birey antropolojik açıdan ele alınmıştır. Bireylerin yaş, cinsiyet ve ırk tayinleri yapılarak kafataslarından ölçüler alınmış ve endisler hesaplanmıştır. Daha sonra distance analizi ile populasyonların olası akrabalık ilişkileri irdelenmiştir. Distance analizi için kafatası morfolojisini en iyi yansıtan Maksimum Kafa Uzunluğu, Maksimum Kafa Genişliği, Basion-Bregma Yüksekliği, Porion-Bregma Yüksekliği, Bizigomatik Genişlik, Üst Yüz Yüksekliği, Nasal Genişlik, Nasal Yükseklik, Kafatası Endisi, Üst Yüz Endisi ve Nasal Endis kullanılmıştır.
Bulgular:
Anadolu’da görülen ilk ırk tipi Akdenizdir. Anadolu’nun en eski sakinleri Narin ve Kaba Akdeniz olarak iki alt kategoride incelenen morfolojik yapıya sahiptiler. Alpinler, Akdeniz ırkından daha sonra ortaya çıkmışlardır. Anadolu’da Dinarik morfolojisi gösteren bireyler ise ilk kez Tunç Çağı’nda görülmüştür. Armenoidler Dinariklerin bir alt grubudur. Bu tip, Dinariklere çok benzerdir ama daha büyük bir kafaya, daha uzun bir yüze ve daha geniş bir buruna sahiptirler. Kafa çok geniş ve sivridir. Alının eğimi neredeyse kafa damının gerisiyle aynı hizadadır. Occipital tamamen vertical uzanır. Yüksek köklü kancalı burun, kalın dudaklar, yoğun sakal ve vücut kılları, kalın kaş kemerleri diğer karakteristik özellikleri arasında sayılabilir. Vücut yapısı güçlüdür. Boy genellikle orta uzunluktadır. Vallois, Armenoid ırkının Anadolu ırkının prototipi yapılmak istendiğini belirterek, Armenoidlerin aslında lokal bir grup olduklarını ortaya koymuştur.
Tarafımızca Urartu ataları ve Urartular üzerinde yapılan paleoantropolojik çalışmalar, bu insanların çok tipik Akdeniz morfolojisi gösterdiğini ortaya koymuştur.
Distance analizi sonucunda, Van Gölü çevresinde birbirlerine oldukça yakın bölgelerde yaşamış Karagündüz ve Dilkaya Erken Demir Çağı insanlarının birbirlerine, Altıntepe Urartu bireylerinin de her iki topluma çok benzer bir yapıya sahip olduklarını göstermiştir. Ağırlıklı olarak Ermenilerin yaşadığı Dilkaya Orta Çağ toplumu, Urartulardan çok uzakta yer almaktadır. Arkeolojik açıdan Van Bölgesi ile çok benzer olan Hakkari Erken Demir Çağı toplumu, morfolojik olarak Urartulardan oldukça farklıdır.
Sonuç:
Linguistik Açıdan:
Urartu Dili ve Ermenice farklı dil ailelerine mensupturlar ve aralarında hiçbir yakınlık yoktur.
Arkeolojik Açıdan:
Doğu Anadolu’da sürdürülen arkeolojik kazılarda, Ermeni ve Urartu kültürleri arasında kesin bir ilişki olduğunu gösteren herhangi bir bulguya rastlanmamıştır.
Antropolojik Açıdan:
Ermeni morfolojik yapısına sahip grupların, Urartu Beyliklerini ve Urartu Devletini kuran ve Akdeniz ırkı morfolojisi sergileyen insanlarla hiçbir ilişkisi yoktur.
Zaur Hacılı
TEREF
Ardını oxu...
Bir tərəfdə ərşə qalxan fəryad, digər tərəfdə dünyanın ağzını bağlamağa vurnuxan tezislər

Kreml ABŞ-ın media məkanına nüfuz etməyə çalışan kimi aydın səmada daha bir qalmaqal baş verdi - Amerikanın ən nüfuzlu nəşri CNN korrupsioner amerikalı jurnalist, “Fox News”dan qovulan Taker Karlsonun artıq səs-küyə səbəb olmuş Rusiya lideri ilə təbliğat müsahibəsinin qarşısına “kozır” qoydu. CNN “Human Rights Watch” (HRW) təşkilatının Mariupoldakı Rusiya cinayətləri ilə bağlı hesabatını dərc edərək, xüsusilə Rusiya Prezidenti Vladimir Putini günahlandırıb. Putin minlərlə dinc sakinin ölümünə və saysız-hesabsız binaların dağıdılmasına səbəb olan Mariupola vəhşicəsinə hücuma görə müharibə cinayətləri mühakiməsi ilə üzləşməlidir.

Hesabat peyk çəkilişlərinin, şəhər qəbiristanlıqlarının fotoşəkillərinin və videolarının təhlili əsasında hazırlanıb. HRW-nin məlumatına görə, mütəxəssislər döyüşlərdə 8000-ə yaxın insanın həlak olduğunu təxmin edirlər: “Lakin bu, mühafizəkar hesablamadı. Ölənlərin sayı daha çox ola bilər, çünki cəsədlər binaların dağıntıları altında qalmış və ya kütləvi məzarlıqlarda basdırılmış ola bilər”.

Hesabat minlərlə binanın, o cümlədən yüzlərlə çoxdürmərtəbəli yaşayış binasının, həmçinin xəstəxanalar, məktəblər və universitetlər kimi mülki infrastrukturun rus qoşunları tərəfindən dağıdılmasına dair inandırıcı sübutlar təqdim edir. O, həmçinin 2022-ci ilin mart-aprel aylarında - döyüşlərin pik dövründə şəhərdə fəaliyyət göstərən 17 Rusiya hərbi və ya Rusiyaya bağlı milli birlikləri, eləcə də hesabat müəlliflərinin fikrincə, cinayət məsuliyyəti daşıya biləcək yüksək rütbəli məmurları müəyyən edir.

“Human Rights Watch”un böhran və münaqişələrin tədqiqi direktoru İda Savyerin sözlərinə görə, aydın idi ki, Putin də daxil olmaqla, yüksək vəzifəli məmurlar Mariupoldakı vəziyyətdən xəbərdardırlar və şəhər hücumun planlaşdırılması və koordinasiyasında birbaşa iştirak edirlər”.

HRW-nin hesabatında Vladimir Putin və digər yüksək vəzifəli məmurların Mariupolun mühasirəsi ilə bağlı açıq-aşkar hərbi cinayətlərdə rollarına və “ehtimal ki, humanitar yardımın və evakuasiyanın qarşısının alınmasına” görə təhqiqat aparılmalı və mühakimə edilmələri tövsiyə edilir.

Rusiya mətbuatında Karlson ilə müsahibə ilə bağlı təbliğat şousu Putinin ukraynalı uşaqların deportasiyası ittihamı ilə Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinin həbsindən sonra Rusiya diktatoruna qarşı sübuta əsaslanan ittihamla kölgədə qaldı. Və bu, yalnız başlanğıcdır. Axı bu gün Ukraynanın bütün işğal olunmuş ərazisi Mariupol vəziyyətindədir, bütün ölkə hər gün raket və dron hücumlarına və bombardmanlara məruz qalır. Bunun üçün cavab verməli olacaqlar - hər şəhər, qəsəbə, hər itirilən həyat üçün.

Sadə avropalıların və amerikalıların gözündə nə Rusiyanın, nə də onun liderinin əvvəlki reputasiyasını bərpa etmək mümkün olacaq. Ukraynada iki illik müharibə zamanı bəşəriyyətə qarşı həddən artıq aşkar və gizli cinayətlər törədilib. Hətta uzun müddət rus diktatorunun şıltaqlığına göz yuman Qərb siyasətçiləri belə, onunla əl sıxmaqdan imtina edirlər.

Yeganə ümid Kremlin yaxın adamları və təbliğatçılarının Ağ Evə qayıtmasını çoxdan arzuladığı Donald Trampadır. Kiyevi “üç günə” ala bilməyən və iki il ərzində tez-tez dəyişən tapşırıqların heç birini yerinə yetirə bilməyən ruslar indi ümidlərini Trampın Ağ Evə qəbuluna və onun Konqresdəki mühafizəçilərinə bağlayırlar. Məhz bu mühavizəkarlar hər şəkildə Ukraynaya, eyni zamanda İsrail və Tayvana kömək üçün qanun layihəsinin qəbulunu əngəlləyirlər. Və nədənsə təsadüfən belə alındı ki, bununla maraqlananların hamısı Rusiyanın dostlarıdır - həm HƏMAS, həm də Çin.

Ancaq gəlin Karlsona qayıdaq. Hansını ki, ya Tramp göndərib, ya da Kreml dəvət edib. Ancaq bir şey dəqiqdir - seçiləcəyi təqdirdə vitse-prezident postunu alacağına həqiqətən ümid bəsləyən Trampın yaxın adamı və Ukrayna ilə bağlı tezislərini təkrarlayan Skabeyeva və Popovun təbliğat studiyasının daimi qonağı Moskvada çox xoş qarşılanır. Həm Tramp, həm də Putin bu PR addımlaırnı çox faydalı hesab edir. Məqsəd Putinin imicini dəyişmək və onun cinayətlərinə amerikalı seçicinin gözündə bəraət qazandırmaqdır.

Bununla belə, Karlsonun CNN-ə qarşı heç bir şansı yoxdur. Onun üç milyonluq “YouTube” auditoriyası CNN-in çoxmilyonluq auditoriyası ilə müqayisədə heç nə deyil. Onun artıq Rusiya hakimiyyəti ilə əməkdaşlıq etdiyinə görə “Putinin ruporu”, “Gözəl tutuquşudur, ona peçenye verəcəyəm”, “Dondurulmuş rus malı” başlıqlı karikaturaları çəkilir. “Times Free Press”in “Chattanooga” adlı rəssamı isə sadəcə Taker Karlsonu RT kanalında Sovet gerbi olan qulaqcıqlı papaqda çəkib.

Digər tərəfdən, “YouTube”da müsahibə Putinin özünə heç bir qiymət vermir - bu, yeni dünya düzəninin hakimi olduğunu iddia edən, köhnə günlərdə protokolu pozaraq, Roma Papası, Böyük Britaniya Kraliçası II Yelizaveta və digər dünya liderləri ilə görüşlərə gecikən, Fransa Prezidenti Makronu danışıqlardan əvvəl nəcis testindən keçirən və onu saatlarla auditoriyanı gözləməyə məcbur edən biri üçün düzgün miqyas deyil.

Amma seçim yoxdur. Ukraynalılar bütün kartları onun əlindən aldılar. Hər halda, onlar indi Trampın Konqresdə lobbiçilik etdiyi ABŞ-dan hərbi yardımın dayandırılmasına nail olmalıdırlar. Artıq üç aydan çoxdur ki, onun nəzarətində olan respublikaçılar Ukraynaya 61,4 milyard dollar maliyyə ayrılması ilə bağlı səsverməni pozurlar, bunsuz Ukrayna həqiqətən də özündən qat-qat üstün düşmənlə qarşıdurmada sağ qala bilməyəcək. Bununla bağlı güman etmək olar ki, Putinlə müsahibə anı təsadüfən seçilməyib.

Təbii ki, seçki kampaniyası zamanı Oval kabinetə namizədin ən yaxın adamının diktatorla müsahibə son dərəcə qalmaqallı faktdır. Məşhur amerikalı jurnalistin Adolf Hitlerdən müsahibə almasını təsəvvür etmək mümkün deyil. Baxmayaraq ki, Tramp bu cür qalmaqallarla tanınmasa da, özünü Sovet İttifaqının hüquqi varisi hesab edən Rusiya üçün bu, ümumiyyətlə, normaldır.

Digər "faydalı axmaqların" diktatorlarla müsahibələrini - əsas bolşeviki və terrorçunu "filosof" adlandıran Herbert Uelsin Leninlə söhbətini xatırlayaq - "Canavar əvəzinə bir filosofla tanış oldum" dedi. Və ya başqa bir cəlladın - Stalinin Lion Feyxtvanger ilə müsahibəsi.

Amma bütün dünyanı sevindirən odur ki, Rusiyanın SSRİ-yə, Putinin Leninə və ya Stalinə, Karlsonun isə Uels və ya Feyxtvangerə çatmasına çox var...

Müəllif: Mira Həsənova
Ayna.az
 
 
 
Ardını oxu...
İşəgötürənlərdən analoqsuz tələblər və ya qulluqçu iki əcnəbi dili niyə bilməlidir?

Ölkəmizdə iş tapmaq asan məsələ deyil. Bəzən insanlar aylarla axtarır və heç nə tapa bilmirlər. Vakansiyalarla bağlı yazılar sosial şəbəkələrdə ən populyar olanlar sırasındadır ki, bu, onların altında gedən müzakirələrdən də görünür.

İş axtaranlar və onu təklif edənlər çox vaxt barrikadaların əks tərəfində olurlar. Birinciləri tez-tez aşağı əmək haqqı, səkkiz saatdan çox iş günü və ümumiyyətlə işçilərə qarşı şişirdilmiş tələblər qəzəbləndirir.

Bir çox ölkələrdə işə qəbulla bağlı müsahibə zamanı “etimadnamələrə” deyil, bilik və bacarıqlara diqqət artırılır. Ölkəmizdə hətta ixtisassız işçilərdən çox vaxt bir neçə dil bilməsi və universitet diplomuna sahib olması gözlənilir.

Hətta, bəzən uşaqlar üçün təmizlik işçiləri və dayələr də meyarlara görə seçilir. Amma döşəmələri yumaq və ya uşağın bezini, paltarını dəyişdirmək üçün bu və ya digər elmlər üzrə dərin biliyə ehtiyacı yoxdur

Bu yaxınlarda sosial şəbəkədəki qrupların birində zəng mərkəzi və qəbulda operator vakansiyası elanı çıxdı. Tələblərin əksəriyyəti (məsələn, ən azı iki dil - Azərbaycan və rus dilləri, daha yaxşısı isə ingilis dili, kompüter bilikləri, xoşxasiyyətli və s.) başadüşüləndir. Amma çoxlarını təəccübləndirən o oldu ki, namizədlərin mütləq ali təhsili olmalıdır.

Həqiqətən də belə bir sual yaranır: doğrudanmı telefonlara cavab vermək və ya qonaqları salamlamaqla üçün ömrünün dörd-altı ilini sərf edərək, ali təhsil müəssisəsini bitirməlisən?

Prosesdə məlum oldu ki, namizədlərə də yaş məhdudiyyəti tətbiq olunacaq, deyirlər, indi hər yerdə belədir. Və yenə də, görəsən, doğrudanmı, deyək ki, 35-40 yaşdan sonra, bəzi işəgötürənlərin fikrincə, insan ünsiyyət bacarıqlarını itirir və bu cür fəaliyyətlərə yararsız olur?

Tez-tez fərqli bir növ şişirdilmiş gözləntilər var. Belə ki, bir tələb üçün, bir qayda olaraq, xüsusilə yüksək əmək haqqı deyil, bir işçidən iki, hətta üç fərqli işçinin funksiyalarını yerinə yetirmək tələb edilir.

İşəgötürən, təbii ki, qanuna zidd olmayan istənilən tələbləri müəyyən edə bilər. Amma işə ehtiyacı olanların çoxluğunu bildiyi üçün belə tələblər edilir. Əhalinin işə ehtiyacı əmək bazarındakı təkliflərin sayından xeyli çoxdur.

Söhbətləşdiyimiz paytaxt sakini də iş tapmaqla bağlı çətinlik çəkir: “Və mən CV-mi hər yerə göndərdim, elanlar vasitəsilə zəng etdim, amma heç bir nəticə olmadı. Ali təhsilliyəm, doğma Azərbaycan dilindən əlavə rus dilini mükəmməl bilirəm, amma ixtisasım üzrə heç nə tapa bilmirəm. Daha doğrusu, mənə bir-iki dəfə iş təklif etdilər, amma cüzi maaşa. Mən onsuz da ixtisasımdan kənar işlə məşğul olmağa razıyam, təki normal maaş versinlər”.

Vətəndaşların Əmək Hüquqlarını Müdafiə Liqasının (VƏHML) sədri, hüquqşünas Sahib Məmmədov mövzuya dair AYNA-ya deyib ki, vətəndaşların ixtisas tələb olunmayan peşələrə olan tələbləri artır: “Xarici dil bilməyin məcburi olduğu ofislərdə, bir sıra hallarda hətta təmizlikçi xanımdan da, ən azı, baza səviyyəsində dil bilgisi tələb olunur”.

Öz növbəsində, Dövlət Məşğulluq Xidmətinin əmək bazarının təhlili şöbəsinin müdiri Elman Sadıqov hesab edir ki, belə faktların yaranmasının səbəbi daha çox işsizlərin və yaxşı maaşla iş tapmaq istəyənlərin çoxluğudur.

“Xidmət-iş” Həmkarlar İttifaqları Federasiyasının vitse-prezidenti Cəmaləddin İsmayılovun sözlərinə görə, hazırda şirkətlər əcnəbilərlə əməkdaşlıq halında olduğu üçün, köməkçi peşəsindən belə, xarici dil bilmək tələb oluna bilər: “Bu, indiki halda normal tələbdir. Belə bir iş həm də kompüter biliklərini tələb edir. Bu, dövrün tələbidir. Əvvəllər katibə yalnız çay süzür və zənglərə cavab verirdisə, indi o da e-poçt göndərir və qəbul edir və sair”.

“Amma bəlli deyil ki, niyə belə vəzifələrə ali təhsilli adam axtarmaq lazımdır. Bu, artıq həddindən artıq tələbdir. İnsan ömrünün illərini universitetdə oxumağa sərf edirsə, istərdim ki, aldığı bilikləri praktikada tətbiq etsin, ofisə gələn qonaqlara çay tökməsin”, - deyə AYNA həmsöhbəti bildirib.

İsmayılovun qeyd etdiyi kimi, məişət reallıqları elədir ki, bu və ya digər vakansiya üçün adətən yaxın ətraflarından adam axtarırlar, tapa bilmirlərsə, kənardan kimisə axtarmağa başlayırlar: “Sonra onlar müsabiqə elan edə və ərizəçiyə həddən artıq tələblər qoya bilərlər, xüsusən də bu günün standartlarına uyğun yaxşı təklif etdiklərini bilirlərsə. Əmək bazarı da sürətlə dəyişir, işəgötürənlərin şıltaqlıqları da. Və onların gözləntiləri çox vaxt peşəkar bacarıqlarla məhdudlaşmır. Bəziləri üçün işçinin gözəl bədən quruluşu, gənc yaşı, cəlbedici görünüşü və üstəlik, problemsiz olması vacibdir”.

“Bəli, tez-tez işəgötürənin həddindən artıq tələbləri, hətta qanunu pozan tələbləri olur, lakin bu işlə qəbuldan imtina etməkdən başqa bir şey etmək mümkün deyil. Əgər Əmək Müfəttişliyi üzrlü səbəblər olmadan iş şəraitini yoxlaya bilmirsə, işə qəbul prosedurları barədə nə deyə bilərik?!”, - deyə ekspert vurğulayıb.

Müəllif: Elya Belskaya
ayna.az
 
Ardını oxu...
Dövlət başçısı İlham Əliyev Avropa İttifaqı Şurasının prezidenti Şarl Mişelin xahişi üzərinə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla yenidən Brüsseldə görüşə biləcəyini söyləyib. Bunun üçün əsas şərt görüşün üçlü formatda təşkilidir. Masada Fransa prezidenti Emmanuel Makron da yer almağa çalışarsa görüş alınmayacaq və rəsmi Bakı üçün Brüsselin vasitəçiliyi yenə arxa plana keçəcək. Bunu Jarl Mişel də anlamamış deyil. Jarl Mişel üçün bu görüş həm də ona görə vacibdir ki, Avropa İttifaqı ölkələrində seçkilər keçiriləcək və bunun əsasında birliyin icra strukturları yenidən formalaşacaq. Yəni 2024 Jarl Mişel üçün Avropa İttifaqı rəhbərliyində son il ola bilər. Buna görə də Mişel son ilində müxtəlif istiqamətlərdə uğur qazanmaq istəyir. Bu istiqamətlərdən biri də Azərbaycanla Ermənistan arasında vasitəçilikdir. Jarl Mişel digər avropalı rəsmilərdən fərqli olaraq iki ölkə arasında balansı pozmur və İlham Əliyev bunu müsbət qiymətləndirir. Əslində sülh sazişinin və ya çərçivə sazişinin Brüsseldə imzalanması həm Bakının, həm də İrəvanın maraqlarına cavab verər. Ancaq bunun üçün Nikol Paşinyan Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü ifadə edən bəndin qəbuluna və özündə ərazi iddiası əks etdirən Ermənistan Konstitusiyasının yenilənməsinə razı olmalıdır.
Elxan Şahinoğlu
TEREF
 
 
 
Ardını oxu...
Bayden, Tramp, yoxsa... - Birləşmiş Ştatların Prezidentinin kim olacağını proqnozlaşdırmaq mümkün deyil

ABŞ-da növbəti prezident seçkiləri 2024-cü il noyabrın 5-də keçiriləcək. Respublikaçılar və Demokrat partiyalarından ABŞ-ın dövlət başçısı vəzifəsinə namizədlər hələlik rəsmi şəkildə irəli sürülməyib, lakin dörd il əvvəl olduğu kimi siyasətçilər - Donald Tramp və Co Baydenin qələbə uğrunda mübarizə aparacağı gözlənilir. “Lenta.ru” ABŞ-da prezidentlik yarışı ilə bağlı hazırda kampaniyanın necə getdiyini və onun nəticələrini araşdırıb. AYNA sözügedən araşdırmanı təqdim edir:

Birləşmiş Ştatlarda prezident seçkiləri əsas siyasi qüvvələrin - Respublikaçılar və Demokrat partiyaların nümayəndələri arasında gedəcək (1853-cü ildən yalnız bu iki partiyanın namizədləri ABŞ prezidenti olublar). Rəsmi namizədliklərin irəli sürülməsi yayda baş tutacaq.

Ehtimallara görə, noyabrın 5-də hazırkı Prezident, demokrat Co Bayden və ABŞ-ın 45-ci Prezidenti respublikaçı Donald Tramp amerikalıların səsləri uğrunda mübarizə aparacaqlar. ABŞ-da seçki yarışı yanvarın 23-də Nyu-Hempşir ştatında ilk partiyadaxili praymerizlər - Demokratlar və Respublikaçılar partiyalarının praymerizlərinin keçirilməsi ilə başlayıb. Bayden və Tramp gözlənildiyi kimi, partiyaları daxilində qalib gəldilər.
Demokrat namizəd

Bayden 2023-cü ilin aprelində ikinci müddətə namizəd olmaq planlarını açıqladı: Trampa görə təhlükədə olan Amerika demokratiyasını xilas etmək niyyətində olduğunu söylədi. Konstitusiyanın ikinci maddəsinə görə, namizədlər üçün tələblər arasında yuxarı yaş həddi yoxdur (14 ildir ölkədə yaşayan 35 yaşdan yuxarı amerikalının ABŞ Prezidenti olmaq üçün namizədliyini irəli sürmək hüququ var), lakin seçicilərin Baydenin yaşı ilə bağlı sualları var. Co 2021-ci il yanvarın 20-də vəzifəsinin icrasına başlayaraq artıq ABŞ-ın ən yaşlı Prezidenti olub: dövlət başçısı kimi and içəndə onun 78 yaşı var idi. Növbəti seçkilərdə qalib gəlsə, 82 yaşında vəzifəsinin icrasına başlayacaq və səlahiyyət müddətinin sonuna kimi 86 yaşı olacaq.

“Çoxları mənim yaşıma diqqət yetirir. Anladım. İnanın, mən bunu hamıdan yaxşı bilirəm”, Co Bayden çıxışlarının birində deyib.

Baydenin Demokrat Partiyası tərəfindən namizədliyinin irəli sürüləcəyinə faktiki olaraq şübhə yoxdur, partiyadaxili praymerizlərdə ona qarşı yalnız iki az tanınan namizəd mübarizə aparır - yazıçı Marianne Williamson və Minnesotadan Nümayəndələr Palatasının üzvü olan Dik Fillips.

2020 və 2016-cı illərdə namizəd olmaq istəyən məşhur Vermont senatoru Bernie Sanders bu dəfə kampaniyada iştirak etmir. Səkkiz il əvvəl, 2016-cı ildə siyasətçi Hillari Klinton demokratların namizədi idi, lakin o, Trampa uduzmuşdu.
Seçkilərdə iştirak etmək üçün bir neçə partiyanın - prezidentliyə və vitse-prezidentliyə namizədləri irəli sürülüb. Beləliklə, hazırkı vitse-prezident Kamala Harrisin Baydenlə yanaşı, namizədliyi irəli sürülür. Xatırladaq ki, Bayden özü Barak Obamanın administrasiyası dövründə (2009-2017-ci illərdə) vitse-prezident olub.

Respublikaçı namizəd

Trampdan başqa bir neçə başqa namizəd Respublikaçılar Partiyasının prezident seçkilərində iştirak etmək arzusunu bildirdilər, o cümlədən kifayət qədər populyar keçmiş vitse-prezident (Trampın dövründə) Mayk Pens və Nyu-Cersi ştatının keçmiş qubernatoru Kris Kriste. Lakin onlar yarışdan kifayət qədər tez geri çəkildilər - geniş dəstəyin olmadığına əmin oldular. Nyu-Hempşirdə keçirilən praymerizdən qısa müddət əvvəl Florida qubernatoru Ron DeSantis və iş adamı və yazıçı Vivek Ramasvami də paymerizdə iştirakdan imtina ediblər. İlk praymerizlərdən sonra Trampın yeganə rəqibi ABŞ-ın BMT-dəki keçmiş nümayəndəsi Nikki Heyli olaraq qalır.
Respublikaçılar Partiyasından vitse-prezidentliyə namizəd daha sonra məlum olacaq,. Amma Tramp özü etiraf edib ki, bu, Cənubi Karolinadan olan senator Tim Skott ola bilər. DeSantis və ya Heyli də vitse-prezident postuna namizəd ola bilər.

Seçkilərin nəticələrinə dair proqnozlar

ABŞ seçkiləri həm ştatlarda, həm də bütün dünyada insanların diqqətini çəkir. Analitiklər və ekspertlər səsvermənin nəticəsini proqnozlaşdırmağa çalışırlar. Amma aydın olan odur ki, indi ABŞ-ın növbəti Prezidentinin adını dəqiq çəkmək mümkün deyil.

Rusiya Dövlət Humanitar Universitetinin Xarici Regional Tədqiqatlar və Xarici Siyasət Departamentinin rəhbəri, tarix elmləri doktoru Olqa Pavlenko hesab edir ki, Baydenin Prezident kürsüsünü saxlamaq üçün yaxşı şansı var. Ekspert hazırkı dövlət başçısının administrasiyasının müəyyən uğurlarını (“amerikalılar üçün iş yerləri yaratdı, enerji lobbisinin və hərbi sənaye kompleksinin çox ciddi maraqlarını təmin etdi”) vurğulayır, lakin eyni zamanda, qeyd edir ki, səsverməyə çox güman ki, Meksika ilə sərhəddə qeyri-qanuni miqrantlarla bağlı vəziyyətin pisləşməsi təsir edəcək.

Ümumiyyətlə, son illər ekspertlər ABŞ seçkiləri ilə bağlı dəqiq proqnoz verməkdə çətinlik çəkirlər, bəzən yanılırlar. Məsələn, 2016-cı il kampaniyası, demək olar ki, hər kəs Hillari Klintonun prezident olacağını proqnozlaşdırsa da, Tramp qalib gəldi.

Qlobal təsir

ABŞ-ın dövlət başçısının seçilməsi təkcə ölkənin özü üçün deyil, bütün dünya üçün böyük əhəmiyyət kəsb edir. ABŞ prezidentinin qəbul etdiyi qərarlar dünya siyasətinə, iqtisadiyyatına və təhlükəsizliyinə təsir edir. Birləşmiş Ştatlar dünyanın aparıcı güclərindən biridir və onun siyasəti Amerikadan kənarda müxtəlif regionlarda baş verən hadisələrə təsir edə bilir. Belə ki, ABŞ prezidentliyinə namizədlər Ukrayna münaqişəsi, Fələstin-İsrail nizamlanması, Yəmən husiləri və İrandan gələn təhlükə, Çinlə münasibətlər və Tayvan məsələsi barədə danışacaqlar.

İqtisadiyyat

Prezidentin fiskal siyasət, ticarət, vergi və digər iqtisadi məsələlərlə bağlı qərarları qlobal iqtisadiyyata təsir edə bilər. Dünyanın bir çox ölkələri ABŞ-ın iqtisadi sabitliyindən asılıdır: bu, beynəlxalq ticarətə və dolların əsas ehtiyat valyuta kimi roluna aiddir (baxmayaraq ki, son illərdə getdikcə daha çox ölkə de-dollarizasiyaya çalışır).

ABŞ məsələn, Çinə qarşı ticarət məhdudiyyətləri tətbiq etməklə və ya sanksiyaları sənayelərə və ya bütün ölkələrə şamil etməklə digər ölkələrin iqtisadiyyatına təsir göstərə bilər. ABŞ hakimiyyət orqanları və biznesləri məsələn, Rusiya, İran və ya Venesueladan gələn yanacağa müxtəlif məhdudiyyətlər tətbiq etməklə enerji bazarına da təsir göstərə bilər. Bundan əlavə, ABŞ iqtisadiyyatındakı problemlər 2008-ci ildə olduğu kimi qlobal maliyyə böhranlarına səbəb ola bilər.

Təhlükəsizlik

Prezident xarici siyasət, o cümlədən milli təhlükəsizlik məsələləri, antiterror əməliyyatları və beynəlxalq münaqişələrə cəlb olunma ilə bağlı qərarlar qəbul edir. ABŞ İraq və Suriyada hərbi kontingentini saxlamağa davam edir və Yəməndə husilərə qarşı raket və bomba hücumlarında iştirak edir.

Məhkəmə sistemi

Prezident Ali Məhkəməyə hüquq sisteminə və mühüm məsələlərlə bağlı qərarlara təsir göstərə bilən hakimləri təyin edir. Məhkəmə qərarları cəmiyyətdə parçalanmaya səbəb ola bilər.

Sosial məsələlər

Prezidentin sosial məsələlər - səhiyyə, təhsil, bərabərlik və irqçiliklə mübarizə, silah sahibliyi, narkotik və miqrasiya böhranları ilə bağlı mövqeyi ölkə daxilində cəmiyyətə təsir edir.

İqlim və ətraf mühit

ABŞ Prezidentinin qəbul etdiyi iqlim dəyişikliyi və digər ekoloji problemlərlə mübarizə siyasəti bu problemlərin həllinə təsir göstərə bilər.

ABŞ-da prezident seçkiləri necə keçirilir?

İlkin mərhələ: namizədliyin elan edilməsidir. Potensial namizədlər prezidentliyə namizəd olmaq niyyətlərini rəsmən elan edirlər. Bu, mətbuat konfransı, press-reliz və ya sosial mediada bəyanat şəklində ola bilər. Daha sonra seçki qərargahının formalaşdırılması prosesidir. Namizədlər strategiya, maliyyə, kommunikasiya və seçicilərin səfərbərliyi üçün komandalar toplayıb, öz təşviqat qərargahlarını təşkil edirlər.

Fandreyzinq

Namizədlər seçki kampaniyasını maliyyələşdirmək üçün vəsait toplamağa başlayırlar. Onlar potensial sponsorların və donorların dəvət olunduğu məclislər və şam yeməyi təşkil edə, vəsaitlərin köçürülə biləcəyi onlayn platformalardan istifadə edə bilərlər.

Müxtəlif ştatlarda seçicilərin dəstəklədikləri partiya üçün üstünlük verdiyi namizədi seçdikləri praymerizlər keçirilir. Praymerizin qalibləri partiya qurultaylarına nümayəndə olurlar.

Partiya qurultayları - Respublikaçı və ya Demokrat partiyalarından prezident və vitse-prezidentliyə namizədləri rəsmi olaraq irəli sürdükləri milli qurultaylar keçirirlər.

Milli kampaniya və teledebat

Daha sonra namizədlərin rəsmi elanı olur. Partiya qurultaylarından sonra partiyanın rəsmi namizədləri elan edilir və milli seçki kampaniyasına başlayırlar. Sonra namizədlər əsas məsələləri müzakirə etmək üçün nəzərdə tutulmuş teledebatlarda iştirak edirlər.

Daha sonra namizədlər öz kampaniyalarını əsas ştatlara yönəldir, seçiciləri səfərbər etmək üçün mitinqlər, debatlar və reklam kampaniyaları keçirirlər. Ənənəvi olaraq, Demokrat Partiyasının və Respublikaçılar Partiyasının namizədləri dəstəkləyən ştatlar var.

Bununla belə, "yelləncək" adlanan ştatlar da var - yəni seçkidə həmin ştatlarda kimin dəstəklənəcəyini proqnozlaşdırmaq demək olar ki, mümkün deyil. Amma bu ştatlarda keçirilən seçkilərin nəticəsi çox vaxt qalibin kim olacağını müəyyən edir.

Ənənəvi “yelləncək” ştatlarına bunlar daxildir: Ayova, Arizona, Virginia, Viskonsin, Corcia, Minnesota, Miçiqan, Nevada, Ohayo, Pensilvaniya, Şimali Karolina və Florida.

Məsələn, 2000-ci ildə seçkinin nəticəsi “yelləncək” ştatlarından birində səslərin hesablanması ilə müəyyən edilirdi. Respublikaçı Corc Buş və demokrat Al Qor demək olar ki, eyni nəticələr göstərdilər, hər şey Floridada səsvermə yolu ilə həll olundu. Bir neçə dəfə təkrar hesablamalar aparıldı və işə məhkəmədə baxıldı. Nəticədə seçkilərdən cəmi bir neçə həftə sonra Buş qalib elan edildi.

Səsvermə və nümayəndə seçilməsi

Seçicilər Kollegiyasında hansı nümayəndənin namizədə səs verəcəyini müəyyən etmək üçün müxtəlif ştatlarda seçki səsverməsi keçirilir. Səsvermədən sonra seçkilərin nəticələri hesablanır. Ən çox seçici səsini (ümumilikdə 538) toplayan şəxs qalib gəlir.

Seçkidə qalib gəlmək üçün prezidentliyə namizəd 270 və ya daha çox seçici səsini almalıdır. 50 ştatdan 48-də “qalib hər şeyi alır” qaydası var, yəni ən çox seçici səsini alan namizəd bütün səsləri alır.

ABŞ tarixində üç dəfə bu, rəqibindən daha az seçici dəstəyi alan namizədin prezident olması ilə nəticələnib. Sonuncu belə hal 2016-cı ildə Trampın qalib gəldiyi vaxt baş verib.

ABŞ prezident seçki sistemi

Bu gün istifadə edilən ABŞ Prezidentinin seçilməsi mexanizmi ümumiyyətlə 1787-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiya ilə müəyyən edilib.

O vaxtdan bəri Konstitusiyaya aşağıdakı dəyişikliklər edildi:

12-ci düzəliş (1804). Bu, Prezident və vitse-prezidentin seçilməsi, bu vəzifələrə səsvermənin bölünməsi proseduruna aydınlıq gətirib.

15-ci düzəliş (1865). Vətəndaş müharibəsindən sonra irqindən və rəngindən asılı olmayaraq vətəndaşlara bərabər səsvermə hüququ verən düzəliş qəbul edildi.

19-cu düzəliş (1920). Qadınlar səsvermə hüququ əldə etdilər.

Digər düzəlişlər – söhbət 20-21-ci əsrlərdə müxtəlif dəyişikliklər edildi ki, bunlardan başlıcası səsvermə hüququnun genişləndirilməsinə təsir edən, partiya qurultaylarında nümayəndələrin birbaşa seçilməsinin tətbiqi, nümayəndə bölgüsündə dəyişikliklərdən gedir.

Əhəmiyyətli dəyişikliklərdən biri 1951-ci ildə 22-ci düzəlişlə iki dəfədən artıq Prezident vəzifəsini icra etmək imkanının məhdudlaşdırılmasıdır.

Müəllif: Turan Abdulla
Ayna.az
 
 

 


Ardını oxu...
Mərkəzi Seçki Komissiyası seçkilərin şəffaf və ədalətli keçirilməsi üçün lazım olan bütün addımları atıb.

"Report" xəbərinə görə, bunu MSK-nın bu gün keçirilən iclasında MSK sədrinin müavini Rövzət Qasımov bildirib.

Onun sözlərinə görə, peşəkarlıq fonunda aparılan araşdırmalar göstərir ki, sağlam seçki mühitinə kölgə salmaq üçün bəzi cəhdlər olub.

Qeyd edilib ki, daxil olmuş bütün protokollar, internet resurslarında yayımlanan bütün informasiyalar araşdırılıb. Azərbaycanın öncül təcrübəsi kimi qəbul olunan veb-kameralar bu işdə də böyük yardımçı olub. Aparılan araşdırmalar zamanı bir neçə seçki məntəqəsində seçicilərin iradəsinin müəyyən edilməsinə imkan verməyən pozuntular aşkarlanıb.

Beləliklə, 41 saylı Gəncə-Samux-Goranboy Seçki Dairəsinin 38 saylı, 61 saylı Qusar Seçki Dairəsinin 7 və 27 saylı, 65 saylı Salyan-Biləsuvar-Neftçala Seçki Dairəsinin 9 saylı, 68 saylı Sabirabad-Şirvan Seçki Dairəsinin 2 saylı, 77 saylı Lənkəran Seçki Dairəsinin 7 və 31 saylı, 92 saylı Göyçay-Ağdaş Seçki Dairəsinin 6 saylı, 99 saylı Bərdə Seçki Dairəsinin 2 saylı, 114 saylı Şəki Şəhər Seçki Dairəsinin 1 saylı, 115 saylı Şəki Kənd Seçki Dairəsinin 6 saylı seçki məntəqələrinin nəticələri ləğv edilib və həmin seçki məntəqələrinin komissiyaları buraxılıb.
 
Ardını oxu...
 

 

Yazını vətənpərvər oxumuşlarımıza, komplo teori ustalarımıza minnətdarlıq ifadəsi ilə başlamaq istəyirəm. Nə yaxşı ki, onlar indiyə qədər Stalinin Azərbaycan türkü olduğunu iddia və “isbat” etməyiblər.

İndən belə kimsə bu işə çırmanacaqsa, qoy etməsin, eləməsin, adam əldən çıxıb, ermənilər Stalini “saf qanlı erməni” elan ediblər, atası da, anası da sırf erməniymiş.

Düzdür, günümüzə gəlib çıxan videolarda və fotolarda “ellər atası”nın sir-sifətində, eləcə də xasiyyətində bir damcı ermənilik yoxdur, amma bunu haylara kim sübut edə bilər? Çətindir.

Gürcülər mat-mat baxırlar, çünki osetinlər sübut ediblər ki, İosif Stalin əslində osetindir, ən azı yarı-yarıya. Heç demə, rəhbərin atası Vissarion (Beso) Qoriyə Osetiyadan köçüb gəlib və soyadı Cuqayev olmalıykən, “Cuqa”nın dalına “şvili” artıraraq gürcüləşib, Cuqaşvili olub.

Ruslar da bu xüsusda iddialıdır, deyirlər, İosif əslində Vissarionun oğlu deyil, böyük rus səyyahı Nikolay Prjevalskinin oğludur. Guya səyyah gəzə-gəzə gəlib Qoriyə çıxıb, orada bir varlı adamın qonağı olub, Stalinin anası Keke (Yekaterina) həmin evdə qulluqçu işləyirmiş. Nəticədə onlar sovet-rus imperiyasını 30 il idarə edəcək bir dövlət xadiminin dünyaya gəlməsi üçün çalışmalar ediblər.

Bu rəvayətin sənədləri – ifadələr, məktublar, nəzəriyyələr, bir də Stalin və Prjevalskinin fotoları var. Allah tərəfi, onlar fotoda bir-birinə çox oxşayırlar.

İosifin Vissarionun oğlu olmadığına dair bir versiya da var ki, o əslində, Gürcüstan yəhudisi David Pismamedovun oğludur, adı (İosif) da sırf yəhudi adıdır. Başqa bir versiyaya görə, Stalinin atası başqa bir dağ yəhudisidir və onun da adı Moris Efrussidir.

Ermənilər isə iddia edirlər ki, Stalinin anası Keke İosifi erməni sahibkar Adilxanovdan götürüb. Onların iddiasına görə, Keke özü də erməni qızıdır. Beləcə, Stalinin təmiz, bir qram qarışığı olmayan erməni olduğu anlaşılır. Bu barədə video ərsəyə gətirən erməni təəssüflə qeyd edir ki, bununla belə, Stalin ermənilərə qarşı yaxşı olmayıb, yəni manqurtluq edib, “əzəli erməni torpaqları olan Naxçıvan və Qarabağı” Azərbaycana verib. Ancaq hərdən onun damarlarındakı erməni qanı coşanda Mikoyana, Baqramyana iltifat edirmiş, hətta qızı Svetlananı Mikoyanın oğluna vermək istəyib.

Stalini özününküləşdirmək istəyənlər bir şeyi bilmirlər ki, ara yerdə o boyda kişinin anasını, mərhum Kekeni “quş” çıxardırlar.

Bir Stalin deyil, ermənilər knyaz Roman Baqrationu da erməniləşdirmək cəhdi göstərirlər. Tumanov adlı tarixçi hesab edir ki, baqrationlar da erməni baqratuniləri kimi erməni mənşəlidirlər - onlar erməni ervandilərinin nəslindəndirlər.

Movses Xorenatsi isə iddia edir ki, baqratidlər ailəsinin banisi kral Davuddur və 10-cu əsr erməni tarixçisi Hovhannes də həmin kralın nəslindəndir. Baqration da belə getdimi?

Məşhur rus sərkərdəsi Aleksandr Suvorov da, heç demə, erməni imiş, senator Vasili Suvorov və Avdotya Manukovanın ailəsində anadan olub.

İisus Xristosun erməni olduğunu iddia edən camaatdır, nə deyəsən? Sanki bütün məşhur tarixi adamlar bunlardan olsa, dünya birliyi yığılıb deyəcək ki, yığışıb Ermənistan imperiyası yaradaq, hamımız da onlara tabe olaq.

P.S. Stalinin nəvəsi Aleksandr Burdonski 2-3 il qabaq DNK analizi verib, məlum olub ki, onun nəslinin haploqrupu G2a-z6653-dür. Bu da o deməkdir ki, adam öz damarında osetin qanı daşıyır. (Hər millətin haploqrupu fərqlidir). Beləcə, Vissarionun qeyrətsiz, Kekenin yüngülməcaz qadın olması iddiaları puç olur.

Ardını oxu...Samir SARI

 

Ardını oxu...
Azərbaycanda böhran həddinə çatmış problemlər həll olunacaqmı?
Növbədənkənar prezident seçkiləri proqnozlaşdırıldığı kimi bitdi. Bütün parametrlərinə görə,
bunu seçkidən daha çox səsvermə adlandırmaq daha doğru olardı. Böyük maliyyə vəsaiti,
dövlətin inzibati resursları, o cümlədən hakim YAP-ın bütün imkanlarının səfərbər olunmasına
baxmayaraq, seçki prosesi sönük keçdi, daha yaxşı, daha inandırıcı təşkil etmək olardı…
Seçki məntəqələrinə gələnlər və gətirilənlər İlham Əliyevə səs verdi, Mərkəzi Seçki
Komissiyasının elan etdiyi 93 faizdən yuxarı nəticəni bir qədər təvazökarlıq da adlandırmaq
olardı. Müşahidələr göstərir ki, hər halda qutulara atılan bülletenlərdə hazırki dövlət başçısının
səsi 100 faizə yaxın olardı.
Azərbaycanda uzun illər ərzində seçki institutunun gözdən salınması, xalqın seçib-seçilmək
hüququna hədsiz biganəliyinə gətirib çıxarıb. Ona görə nə seçkilərin təyin olunması, nə
namizədlərin çıxışları, nə də nəticələr hadisəyə çevrilmədi.
Bu səsvermənin əvvəlkilərdən əsas fərqi onun müstəqillik tarixində ilk dəfə Azərbaycanın bütün
suveren ərazisində keçirilməsi, erməni işğalına son qoyulması missiyasına liderlik etmiş dövlət
başçısının rəmzi olaraq Xankəndində səs verməsi idi. Azərbaycanın 3 onillikdə əsas problemi
olan Qarabağ məsələsi ölkənin milli, təhlükəsizlik maraqları və suverenliyi çərçivəsində həll
olunması, əlbəttə, böyük tarixi nailiyyətdir. İlham Əliyev seçkiləri bu nailiyyətinə arxalanaraq təyin
etmişdi, səsverməyə gələnlər də gələcəklə bağlı plan-proqramın olub-olmamasına baxmayaraq,
vəfa borcu kimi məhz buna görə yekdilliklə ona səs verdilər.
Yeri gəlmişkən, bu seçkilərin ən fərqli cəhətlərindən biri də bu idi. Hakimiyyət qarşıdakı 7 ildə
əsas prioritetlərini elan edərək, onun üzərində təbliğat-təşviqat aparmadı. Buna rəğmən iqtidarı
Azərbaycanı hazırki geosiyasi risklərdən itkisiz çıxmaq, böhran həddinə çatmış daxili
problemlərin həll etmək kimi çətin vəzifələr gözləyir. Hökumət təbliğatçılarının əminarxayınlığına, pafoslu çıxışlarına baxmayaraq, cəmiyyətin şüarları sürətlə dəyişir. Bir il əvvəl
Qarabağda tam suverenliyə nail olmaq ən ümdə məsələ kimi qoyulurdusa, indi ölkənin vizionu
ilə bağlı ciddi suallar var: Azərbaycan hara gedir, bizi qarşıda nələr gözləyir, daxili problemlər nə
vaxt həll olunacaq? Ümumiyyətlə, hökumətin onları həll etmək niyyəti varmı?
Təcrübə göstərir ki, Azərbaycan hakimiyyətində müxalifətin, müstəqil ekspertlərin, medianın
qaldırdığı problemlərə, onların həlli yolları ilə bağlı təkliflərinə biganə münasibət var. Onlara heç
vaxt qulaq asmırlar, cəmiyyət bu və ya digər şəkildə idarəetməyə cəlb olunmur, əksinə, hər il
daha da uzaqlaşdırılır. Prezident ötən ay mətbuata müsahibəsində demişdi ki, Azərbaycanda
yeni dövr başlayır, bizə yeni milli ideyalar lazımdır. Məhz bu bəyanatdan çıxış edib, yeni dövrün
çağırışları ilə bağlı məsələləri qeyd etmək olar. Bəlkə doğurdan da seçkidən sonra ölkədə yeni
dövr başlayacaq?!
Əvvəlcə Azərbaycanın hazırki ümumi mənzərəsini təsvir etməyə ehtiyac var:
Ölkənin əsas xarici ticarət partnyoru və milli gəlirin formalaşmasında başlıca rol oynayan Qərb
ölkələri ilə münasibətlər pisləşib, beynəlxalq təşkilatlarda acınacaqlı durum yaranıb. Azərbaycan
AŞPA-da sanksiyalara məruz qalıb, Avropa Parlamenti sərt sanksiyalara çağırır, Avropa İttifaqı
və ABŞ Ermənistanı birmənalı dəstəkləməyə başlayıb. Fransa başda olmaqla, Azərbaycana
qarşı koalisiya formalaşır və məqsəd Ermənistanın müdafiə qabiliyyətini bərpa etmək, onun
Avropaya inteqrasiyasına nail olmaqdır. Azərbaycan isə Avropa İttifaqı ilə strateji Tərəfdaşlıq
Müqaviləsini imzalamaqdan imtina edir, Dünya Ticarət Təşkilatına üzv olmaq istəmir. ABŞ-la da
münasibətlər permanent olaraq gərginləşdirilir. Azərbaycanın regionda əsas tərəfdaşı
Gürcüstanın Qərb xəttində yerini bərkitməsi, Ermənistanla strateji tərəfdaşa çevrilməsi
Azərbaycanın təklənməsi görüntüsünü yaradır və cəmiyyətdə narahatlıq doğurur.
Azərbaycanın adı repressiv rejimlərin idarə etdiyi, korrupsiyanın ən çox çirkləndirdiyi, insan
haqlarının, media azadlığının ən çox pozulduğu ölkələr sırasında yer alır.
Bütün bu və sadalanmayan digər problemlər Ermənistanla normallaşma prosesində
Azərbaycanın haqlı olduğu beynəlxalq mövqelərini zəiflədir, ona qarşı Qərbin təzyiqlərini
gücləndirir.
Ölkə daxilinə gəldikdə, cəmiyyət başdan-ayağa gərginlik, narahatlıq və narazılıq içindədir. Bu
vəziyyəti yaradan bir sıra təməl problemlər var ki, qalan bütün əyər-əskiklər onlardan doğur:
Birincisi, rəqabətli seçki sisteminin olmaması, azad, ədalətli seçkilərin keçirilməməsi dövlət
hakimiyyətinə ictimai nəzarətin təmin olunmasına imkan vermir. Nəticədə idarəetmədə
istisnasız olaraq cəmiyyətin deyil, hakimiyyətin maraqları ön planda tutulur. Məsələn, milli gəlirin
bölüşdürülməsində vətəndaşlara qəpik-quruş çatır, ölkənin əsas sərvətləri oliqarxiyanın
sərəncamında qalır. Yaxud, 20-25 il əvvəldən başlayaraq “gələcək nəsillər” üçün toplanan neft
gəlirləri artıq gəlib keçmiş nəsillərə verilmir. Maraqlıdır, hazırda cəmiyyətin əksər kəsimləri
hədsiz ehtiyac, problemlər içində çabaladığı halda, o gəlirlər hansı nəsillər üçün nəzərdə
tutulub? 20 il əvvəlki şüarlarda bəhs olunan “gələcək nəsil” indiki məhsuldar qüvvələrdir, onlar
ölkənin sərvətlərindən nə zaman bəhrələnəcəklər?
Seçki sisteminin sıradan çıxması ölkədə siyasi mədəniyyətin aşağı düşməsinə, siyasi
institutların, vətəndaş cəmiyyətinin və medianın darmadağın olunmasına gətirib çıxarıb. Ölkədə
siyasi idarəçilikdən tam şəkildə inzibati idarəçiliyə keçilib, bu da Azərbaycanın milli təhlükəsizliyi
üçün təhdid yaradır. Təcrübə göstərir ki, hazırki geosiyasi risklərin yüksək olduğu bölgələrdə
böhranların ən yaxşı həll yolu seçki hüququ olan, cəmiyyət-hakimiyyət müqaviləsi işləyən
ölkələrdə tapılır. Əks vəziyyət ölkənin altına qoyulmuş saatlı bombadır.
Vətəndaşların dövlət idarəçiliyindən kənarlaşdırılması, hakimiyyət olimpinə heç bir siyasi
mübarizə yolu keçməyən, qohumluq, tanışlıq münasibətlərinə görə irəli çəkilən adamların
yerləşdirilməsi də ciddi problemlər vəd edir. Bu texnokratlar cəmiyyətin problemlərini, onunla
danışmaq dilini bilmirlər və mövcud çətinliklərin böhran həddinə çatmasına səbəb olurlar.
İkinci təməl səbəb də əslində birinci səbəblə sıx bağlıdır. Azərbaycanda Konstitusiyada təsbit
olunmuş hüquqlar işlək deyil, güc strukturlarının məhdudiyyətsiz səlahiyyətləri, məhkəmə
hakimiyyətinin deqradasiyaya uğraması cəmiyyəti zəiflədir və nəticədə vətəndaşlar qanunla
sərhədləri tənzimlənməyən nəhəng gücün qarşısında kölə vəziyyətinə düşürlər. Bu, ilk baxışdan
sabitliyin mənbəyi kimi görünə bilər. Amma vətəndaşların ədalətə möhtac qaldığı, öz hüquqlarını
gerçəkləşdirə bilmədiyi, ictimai sərvətlərdən yararlana bilmədiyi şəraitdə bu sabitlik nisbidir.
Hakimiyyət istisnasiz olaraq bütün problemlərin həlli yolunu əvvəlcə polisdə görür, bütün
sahələrdə polis ön plandadır, vətəndaşın dövlət anlayışı polis mundirindən, onun qanundan
üstün zorakı davranışlarından başlayır. Bütün bunlar və qeyd olunmayan, hüquqi nihilizmi
andıran digər problemlərin həlli Azərbaycan cəmiyyətinin yeni dövrdə hakimiyyətdən əsas
gözləntiləridir.
Vətəndaşların həyatını pisləşdirən süni problemlər dərhal həll oluna bilər. Məsələn,
Konstitusiyaya zidd olaraq absurd səbəblərlə bağlı olan quru sərhədlər dərhal açıla, pensiya və
müavinətlər ləyaqətli həyat şərtlərinə uyğun şəkildə artırıla bilər. Əlillərin hüquqlarının bərpası,
polisin məhdudiyyətsiz səlahiyyətlərinin azaldılması, seçki hüququnun bərpası bir fərmana,
sərəncama bağlı məsələlərdir. Konstitusiya islahatları keçirmək, normal Seçki Məcəlləsi qəbul
edib ədalətli bələdiyyə seçkisi keçirməyə nə mane ola bilər? Prezident İlham Əliyevin əlində bu
və ya başqa problemləri həll etmək üçün çoxsaylı alətlər var, güc var, pul var, ən əsası, bu
seçkidə onu dəstəkləyən cəmiyyət var. Qarşıdakı dövrdə bu gücdən və etimaddan səmərəli
istifadə, yaxud ənənəvi yanaşmanın davam etməsi elə hakimiyyətin öz gələcəyi üçün vacib
məsələdir…
Turqut
pressklub.az

 

Ardını oxu...
Qanunla deputatların bizneslə məşğul olmasının qadağan edilməsinə baxmayaraq, hələ də bəziləri iş fəaliyyətini davam etdirir. Hətta onların bir qismi ölkədə qurduqları biznes imperiyasını xaricdə də genişləndirməklə məşğuldurlar.

“Yeni Gundem”in araşdırmasına görə, belə deputatlardan birinin də Anar Məmmədov olduğu iddia edilir.

96 saylı Goranboy-Naftalan seçki dairəsi üzrə Azərbaycan Milli Məclisinin deputatı Anar Məmmədovun Parlamentdə təmsil olunması müəmmalar doğurur.Əvvəla, ölkənin ictimai -siyasi həyatında heç bir rola malik olmayan Məmmədovun qanunverici hakimiyyətin üzvü olması əsaslı şübhələrə gətirib çıxarır.

İlk öncə şübhələr ondan ibarətdir ki, ixtisasca nəqliyyatçı olan deputat niyə Milli Məclisi seçib?. Normalda o, aidiyyəti üzrə vəzifələrə də yiyələnə bilərdi.

İkinci müəmmalı məqam isə ondan ibarətdir ki, Anar Məmmədov deputat olmamışdan əvvəl seçildiyi dairənin seçiciləri ilə bağlı heç bir ictimai fəaliyyəti olmayıb. Çünki Anar Məmmədovun sosial şəbəkə hesablarında fəaliyyəti, ictimai əhəmiyyət kəsb edən paylaşımları məhz deputatlığ mandatı əldə etdikdən sonra edilib.

Azərbaycan Respublikasının Sabiq nəqliyyat naziri Ziya Məmmədovun biznes ortağı kimi tanınan Anar Məmmədov adı müxtəlif cinayətlərdə hallanan kriminal oliqarx Qulam Ələkbərovun kürəkəni olduğu üzə çıxıb. Bu barədə Axar.az bir müddət əvvəl məlumat yayıb.

Qeyd edək ki, Anar Məmmədov 1984-cü ildə Bakı şəhərində anadan olub. Orta təhsili haqqında məlumatları qeyri-müəyyən olan Məmmədovun Azərbaycan Texniki Universitetinin Nəqliyyat fakültəsində ali təhsil aldığı müəyyən olunub. O, Z.Məmmədovun nəqliyyat naziri olduğu illərdə (2006-2009) Bakı şəhər Nəqliyyat Departamentində bölmə rəisi işləyib.

Anar Məmmədovun qayınatası Qulam Ələkbərov hamının bəlkə də az-çox eşitdiyi AQ İnşaatçı Servis MMC-nin sahibidir. Bu MMC-nin adı mənzil qalmaqallarına görə dəfələrlə mətbuatda çəkilib. O, vaxtilə paytaxtın “Gənclik” metrostansiyasının yaxınlığında “Milyonçular məhəlləsi” deyilən ərazidə ev tikintisi ilə məşğul olub. Onun Z.Məmmədovla tanışlığı da buradan başlayıb. Qulam Ələkbərov nazirin Teymur Əliyev küçəsindəki villasının inşasını həyata keçirib. Daha sonra eks-nazir tikinti biznesinin idarəçiliyini Qulam Ələkbərova verib və bununla da onlar arasındakı dostluq əlaqələri güclənib.

Eyni zamanda Qulam Ələkbərovun bir neçə icra hakimiyyəti başçıları ilə dostluq münasibətlərində olması barədə yerli mediada məlumatlara rast gəldik. Həmin icra başçılarından biri də bu yaxınlarda yüksək məbləğdə pul mənimsəyən və məhz bu səbəbdən vəzifəsindən azad edilərək həbs edilən Ağstafa rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Nizaməddin Quliyevdir. Qeyd edək ki, bu barədə məlumatı AzToday.az saytı yayıb.

Gənc deputat Anar Məmmədovun Ukrayna Respublikasında geniş biznes şəbəkəsi olduğu da üzə çıxıb. Bir müddət əvvəl jurnalist Cavanşir Həsənli bu barədə məlumat yaymışdı.

Onun sözlərinə görə, deputat qayınatası Qulam Ələkbərovla açdığı şərikli biznes tikinti sektorunda fəaliyyət göstərir:

“Ukraynanın Dnepr şəhərinin mərkəzində, Şmidt küçəsi 15-də “Bakı” adında möhtəşəm görünüşlü bina tikilib. Yaşayış kompleksi 21 mərtəbədən, 301 mənzildən ibarətdir.

Kompleksin tikintisi K.A.S. LTD tərəfindən həyata keçirilib. K.A.S. LTD Azərbaycan, Ukrayna, Türkiyə, Gürcüstan və Monakoda inşaat sektorunda fəaliyyət göstərir.

Ukraynanın şirkət və müəssisələrin vahid reyestr xidmətinin məlumatına görə şirkətin nizamnaməyə kapitalının 30 faizi Milli Məclisin gənc deputatlarından olan MƏMMƏDOV ANAR İLYAZ oğluna məxsusdur.

2005-ci ildə qeydiyyatdan keçmiş şirkətdə Anar Məmmədovun benefisiar olaraq yatırım payı 6 milyon qrivnadır, qalan 70 faiz deputatın qayınatası Qulam Ələkbərovun yaxın adamına məxsusdur. Ukraynada Anar Məmmədovun ailə üzvlərinin adına daha bir neçə şirkət fəaliyyət göstərir.

Jurnalist Səbuhi Abbasov deputat Anar Məmmədov haqqında bir müddət əvvəl maraqlı paylaşım edib.

“Bu deputatı, yəqin ki, tanıyırsınız, 96 saylı Goranboy-Naftalan Seçki Dairəsindən 2020-ci ildə seçilib. Necə seçilib, onu goranboylular, naftalanlılar çox gözəl bilirlər. Sözüm o deyil, Parlamentin “P”sından xəbəri olmayan bu şəxs surətlə tikinti maqnatına çevrilməkdədir. Və bunları dövlət büdcəsinə qənim kəsilməklə edir. Adamın şəxsən rəhbərlik etdiyi “Amazon” şikəti Qarabağdakı tenderlərə özünü soxuşdura bilib. Ayrı-ayrı şəxslərin texnikalarını işlədir, dövlətdən pulunu alır, sonra texnika sahiblərinə qırıq-salxaq texnikaları təhvil verir, qara qəpik vermədən. Çox yaxın insandan kran sifariş verib, rəsmi müqavilə bağlanıb, aylıq icarə müəyyəb edilib, 4 ay sonra kranı gətirib tullayıblar həyətlərinə, özünə də bir qəpik verməyiblər. Anar Məmmədov özü də qaynatası Qulam kişi ilə “Amazon” şirkətinin ofisində oturur. Bu özbaşınalıqlar birbaşa YAP-dakı islahatları puç edir, yeni kadrlara olan inamı sıfıra endirir. Ən əsası, Ali Baş Komandanın xalq arasındakı nüfuzunu xərcləyir, həm də Qarabağ adı ilə… Dünyadaka baş verən geosiyasi proseslərə baxın, bizim yeni kadrlarımıza baxın. Bunlarnan sizcə hara qədər getmək olar? Qarabağ adı ilə millətin qanını soran kim olursa olsun, xəyanətkardır. Deputatın biznes fəaliyyəti tam başqa mövzudur. Əl-qərəz, məsələ məhkəmədədir. Anar Məmmədovun qanunsuz fəaliyyəti, mülkləri, avtomobilləri, eyni zamanda, qeyd etdiyim özbaşınalığın məhkəmə müstəvisinə daşınması, məhkəmə prosesi: bir sözlə, geniş yazı gəlir…”,- deyə jurnalist qeyd etmişdi.

Haqqında müxtəlif vaxtlarda yerli mediada yayılan məlumatlara Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin deputatı Anar Məmmədov bir neçə ay əvvəl bunları cəfəngiyat adlandırmışdır. Və bu məlumatların səhv olduğunu qeyd etmişdi.

“Yeni Gündem” saytı olaraq Milli Məclisin deputatı Anar Məmmədovun yuxarıda fakltarla sadalanan fəaliyyəti ilə bağlı açıqlamasını dərc etməyə hazırıq.

Yenigundem.az
 
 


 

Dünyapress TV

Xəbər lenti