“İncidik, getdik”, amma: Rusiya “Taxıl sazişi”nə qayıdacaq -
Peskov Rusiya Federasiyasının “Taxıl sazişi”ndən çıxdığını açıqlayıb. Rusiya XİN də bəyanat verdi. Proqnozlaşdırıla bilən idi. Kremlin sazişə yenidən qayıtması da proqnozlaşdırıla bilər, amma indi yox, bir az sonra, sentyabrın ortalarına yaxın. Niyə?

Rusiyanın bu məsələdə məntiqi problemi mahiyyəti üzrə həll etmədən sanksiyaların dayandırılması üçün presedentlər yaratmaq mümkün olan variantları tapmağa çalışmasıdır. Xatırladım ki, birinci “Taxıl sazişi” ilə paralel olaraq Rusiya Federasiyasından gübrələrin (bütün növlər) ixracına, avadanlıqlar üçün bəzi komponentlərin idxalına məhdudiyyətlər dayandırılmışdı.

Gübrələrdən super mənfəət (və qiymət dəfələrlə qalxdı) hesabına Kreml neft gəlirlərinin bir hissəsinin itkisini qismən kompensasiya etdi və “özününkü” üçün süni şəkildə aşağı qiymətlərlə oynayaraq yoxsul ölkələrə təsirini artırdı. Həmçinin Belarusun gübrə ixracının əngəlləndiyini nəzərə alsaq, Lukaşenkoya əlavə təzyiq rıçaqları var idi.

İndi Rusiya "Rosselxozbank"ın məhdudiyyətlərdən (SWIFT-ə qoşulma) çıxarılmasını, Aİ ölkələrindəki aktivlərinin bir hissəsinin dondurulmasını və bir sıra digər "xırda məsələləri" tələb etməyə başlayıb. Lakin danışıqlar “nə sarsıntılı, nə də yuvarlanan” idi. Yəni zəmanətli yeni güzəştlər olmadan. İcazə veriləcək gəmilərin sayının azaldılması şəklində şantaj (təftiş qruplarının Rusiya tərəfi tərəfindən yoxlanılmaması) müqavilələrin qaçılmaz olaraq ləğv edilməsinə də işarə edirdi.

Bunun fonunda Ukraynanın Krım körpüsünə uğurlu hücumu da var. Əslində Kreml üçün Kiyevə cavab verəcək heç nə yoxdur, “Taxıl sazişi”ndən başqa. Təbii ki, bu hadisəni əsas gətirərək: “İncidik, getdik” dedilər.

Səbəb olmasaydı, yenə də “inciyəcəkdilər”. Axı bir daha payı qaldırmaq və müharibənin dondurulması zərurəti ilə bağlı söhbətləri canlandırmaq lazımdır. Həm də bazarda azacıq əsəbilik yaratmaq lazımdır ki, bu, ərzaq və ən əsası gübrənin qiymətini qaldıracaq.

Lakin Rusiya Federasiyası sövdələşməyə qayıdacaq. Niyə sentyabr ayında? Çünki gübrə bazarı mövsümi xarakter daşıyır. Müqavilələrin bağlanması üçün zirvələrdən biri isə sentyabr-noyabr aylarına düşür. Razılaşmaya qayıtmazdan əvvəl, Rusiya fürsətdən istifadə edərək sanksiyaları dəstəkləməyən ölkələr üçün qiymətləri yüksəltməyə cəhd edəcək. Və sonra hər kəs üçün qaldıracaq. Digər yandan, ixrac üçün yeni taxıl məhsulu artıq göndərilməyə hazır olacaq. Sonuncu heç də az əhəmiyyət kəsb etmir, çünki Rusiyada, eləcə də Ukraynada taxılın uzunmüddətli saxlanması üçün imkanlar məhduddur. Yəni bu ilin məhsulunu satmaq lazımdır ki, gələn il əkməyin mənası olsun. Ona görə də, Kreml müqaviləyə qayıdacaq.

Rusiyanın sövdələşməyə geri qayıtması daha tez baş verə bilərmi? Təbii ki, mümkündür. Burada Türkiyəni yaxından izləmək lazımdır. Xatırladım ki, ruslar Xersondan qaçmazdan əvvəl də “Taxıl dəhlizi”nin işini dayandırmaqla hədələmişdilər. Ankara rusların istəmədiyi təqdirdə Türkiyə tərəfinin gəmilərin yoxlanılmasının mümkünlüyü ilə bağlı tezislə cavab verdi. Və müvafiq olaraq, taxıl daşıyıcılarının Türkiyə Hərbi Dəniz Qüvvələri tərəfindən müşayiəti ilə. Nəzəri cəhətdən bu gün Ərdoğana unudulmuş tezisi təkrar etməyə heç nə mane olmur. Və Kremlin mahiyyəti üzrə cavab verə biləcəyi bir daha mümkündür. Axı ixracın əhəmiyyətli hissəsi, eləcə də paralel idxal Türkiyədən keçir. Ona görə də Rusiya Federasiyası yenə də “Taxıl sazişi”nə qayıdacaq. Sadəcə bir-iki ay ara verildi.

Müəllif: İqar Tışkeviç - Ukrayna Gələcək İnstitutunun politoloqu.
Mənbə: UNİAN
Tərcümə AYNA-ya məxsusdur
 

Dünyapress TV

Xəbər lenti