Gec-tez Tayvan məsələsi həll edilməli olacaq və Pekin ABŞ və ya Yaponiya donanmasının buna qarışmasını istəməzdi

Rusiya diktatoru Vladimir Putinin yeni nüvə təhdidləri fonunda Çin Xarici İşlər Nazirliyi bildirib ki, heç bir halda nüvə müharibəsi başlamamalıdır. Onlar bildirirlər ki, ötən il yanvarın 5-də nüvə dövlətlərinin liderlərinin birgə bəyanatında deyilirdi ki, nüvə müharibəsində qalib gəlmək mümkün deyil, ona görə də nüvə silahına malik dövlətlər arasında strateji risklər azaldılmalıdır. Bununla belə, Çin Xarici İşlər Nazirliyi konkret dövlətlərin adını çəkməyib.

Təbii ki, Çinin bu reaksiyası Ukraynanın eşitmək istədiyi reaksiya deyil. Çünki Rusiya nüvə təhdidlərini dayandırmır, Çinin isə mövqeyi qeyri-müəyyən olaraq qalır. Çinin reaksiyasında heç bir spesifiklik yoxdur – Pekinin müraciət etdiyi və nüvə təhlükələrinə görə qınadığı tərəf göstərilmir, ad çəkilmir. Ona görə də Rusiya əminəm ki, bunu susqun razılıq kimi qiymətləndirir.

Çinin Rusiya-Ukrayna müharibəsini həll etməklə bağlı 12 bəndlik planına nəzər salsaq görərik ki, burada birinci bənd bütün ölkələrin ərazi bütövlüyü və suverenliyinə hörmətlə bağlıdır. Sənəddə Çinin mövqeyi kifayət qədər şəffafdır. Lakin Rusiyanın bu planın birinci bəndini pozması Pekin və Moskva arasında heç bir problem yaratmır. Bu o deməkdir ki, Çin bu pozuntuya dözür, göz yumur.

Çinin Kremlin nüvə təhdidlərinə qeyri-müəyyən reaksiyası, məncə, onunla bağlıdır ki, birincisi, Rusiyanın nüvə şantajı Çinə yönəlməyib. Əvəzində Çinin strateji rəqibinə - ABŞ-a qarşı yönəlib. Buna görə də Pekin o qədər də narahat deyil, hətta təhdid Çin üçün sərfəlidir. Nəzərinizə çatdırım ki, Pekinin standart hiyləsi, Çini nəyəsə görə günahlandırarkən, diqqəti başqa problemlərə, başqa məsələlərə və ya birbaşa günahkarın üzərinə yönəltməkdir. Məsələn, Çin uyğurlara qarşı insan haqlarını pozmaqda ittiham olunanda onlar həmişə amerikalıların “Şimali Amerikanın yerli əhalisinə qarşı soyqırım törətdiyini” xatırladırlar.

Kiyev Pekinlə danışanda Çin tərəfi bildirir ki, Rusiyanın nüvə şantajı çox effektlidir, çünki bu, NATO və ABŞ-ın münaqişəyə birbaşa müdaxiləsini, qoşunların birbaşa göndərilməsini, Ukraynaya uzaqmənzilli silahların ötürülməsini və s. stimullaşdırır. Yəni ki, Çin şantajı Rusiya tərəfindən bəzi razılaşmaların pozulması və ya nüvə qüvvələrindən sui-istifadə kimi qiymətləndirməyib. Və bu, Pekində döyüş meydanında strateji üstünlüklər əldə etmək üçün effektiv vasitə kimi qəbul edildi.

İkincisi, qeyd etmək lazımdır ki, Çin öz nüvə potensialını artırmağı planlaşdırır. Əvvəllər Çində minimum məhdudlaşdırma strategiyası var idi. Yəni ABŞ və ya Rusiyanın hər birində 6000-ə yaxın nüvə başlığı olanda Çin onların minimum sayını saxlayırdı. Axı strateji çəkindirmə heç kimin Çini nüvə silahı ilə hədələməməsi demək idi. Lakin indi Pekin qeyri-rəsmi olaraq konsepsiyasını dəyişir, 2030-cu ilə qədər nüvə başlıqlarının sayını 350-dən 1000-ə çatdırmağı planlaşdırır. 2035-ci ilə qədər isə 1500-ə qədər artırmaq nəzərdə tutulub. Bu, həm də Çinin Rusiya-Ukrayna müharibəsindən çıxardığı dərslərdən biridir. Çünki nüvə potensialının artırılması təkcə mühafizənin gücləndirilməsi naminə deyil, həm də təhdidlər, nüvə şantajı naminə baş verir. Axı nüvə silahlarının sayı danışıqlar masası arxasında daha ciddi mövqe yaradır.

Beləliklə, Çin Rusiyanın nüvə şantajını dəstəkləyir. Ona görə ki, bu, Qərbə qarşı həyata keçirilir, Rusiyanı müəyyən mənada gücləndirir, Qərbə daha az manevr imkanı verir. Həm də Çinə təcrübədən yararlanmaq imkanı verir, çünki gec-tez Tayvan məsələsi həll edilməli olacaq və Pekin ABŞ və ya Yaponiya donanmasının buna qarışmasını istəməzdi.

Müəllif: Yuri Poyta – “NewGeopoliticsResearchNetwork”ün Asiya bölməsinin rəhbəri

Mənbə: UNİAN

Tərcümə AYNA-ya məxsusdur.