Ekspert: “Azərbaycan Qazaxıstandan lazımi miqdarda buğda idxal edə bilməz”

Qazaxıstanın Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (KTN) respublikadan taxıl və unun ixracına qoyulan məhdudiyyətləri aradan qaldırıb. KTN-in rəhbəri Yerbol Karaşukeyevin müvafiq əmri sentyabrın 14-dən qüvvəyə minib.

“Beləliklə, Qazaxıstanın kənd təsərrüfatı istehsalçıları buğda və unu məhdudiyyətsiz xaricə sata biləcəklər”, - deyə nazirliyin mətbuat xidmətindən bildirilib.

Əvvəllər respublika hökuməti məhdudiyyətlərin sentyabrın 10-dan qaldırılmasının planlaşdırıldığını açıqlasa da, görünür, onlar tələsmək qərarına gəliblər. Taxıl bazarında gərginlik tədricən səngiyib və taxıl çatışmazlığı indi keçmişdə qalıb.

Yeri gəlmişkən, dənli bitkilərin ixracının azaldılması ilə bağlı qərarın özü qonşu ölkənin Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin bu il iyulun 8-dən sentyabrın 30-dək olan dövrü üçün sərəncamı ilə verilib. Taxıl ixracı üçün kvotalar 550 min tondan, un 370 min tondan çox deyildi.

Məhdudiyyətlər Qazaxıstan hökumətinin Rusiya Federasiyasının Avrasiya İqtisadi İttifaqı (Aİİ) ölkələrinə ixracına qadağa qoyması ilə əlaqədar ölkədə taxılın mövcudluğu ilə bağlı narahatlığının olması ilə əlaqədar olub. Lakin dünya bazarında vəziyyətin sabitləşməsindən və Qazaxıstanda taxıl məhsuldarlığı ilə bağlı müsbət proqnozlardan sonra kvotanın ləğvi qərara alınıb. Bu hadisələrin fonunda Qazaxıstanın buğda ixracını məhdudlaşdırmaq barədə iyul qərarı ilə bağlı ölkəmizdəki informasiya ajiotajını xatırlayırıq.

O zaman ayrı-ayrı, həddən artıq emosional ictimai xadimlər bizim üçün çörək qıtlığını proqnozlaşdırsalar da, bu, baş vermədi. Axı Qazaxıstan unu və buğdasının respublikamıza tədarükü cüzidir və strateji əhəmiyyətli dənli bitkilərin idxalında aslan payı Rusiyanın payına düşür.

Bu il hər iki taxıl anbarı - Qazaxıstan və Rusiya taxıl sahəsindən bol məhsul gözləyir. Ancaq Rusiya buğdasına gəldikdə, artan tədarük qiymətlərin daha da ucuzlaşmasına gətirəcəyinə görə, bu, bizim üçün əhəmiyyətli bir haldır. Belə bir vəziyyətdə qazax taxılının məhsulu arxa plana keçir.

“Qazaxıstan Taxıl İttifaqı” Hüquqi Şəxslər Assosiasiyasının (QTİ) rəsmi nümayəndəsi Yevgeni Karabanovun sözlərinə görə, Azərbaycan Qazaxıstan buğdasının idxalının artırılması ilə bağlı müraciət alıb, lakin söhbət əsasən qiymətlərdən gedir.

“Bu il Rusiya öz tarixində rekord buğda məhsulu toplayır və təbii ki, Qazaxıstanla müqayisədə rahat və ucuz logistikaya görə Rusiya taxılının alınması üçün Azərbaycana çox cəlbedici təkliflər olacaq. Ona görə də hesab edirəm ki, Azərbaycan ilk növbədə Rusiya Federasiyasından taxıl idxal edəcək”, - deyə o bildirib.

Bu il Qazaxıstanda yalnız buğdanın məhsulu təxminən 16 milyon ton ola bilər, ixrac potensialı isə 9 milyon tona yüksələcək, ona görə də Qazaxıstan taxılının idxalı məsələsində respublikamızın fəallığı başadüşüləndir - Rusiya idxalına alternativdir.

Bu istiqamətdə aparılan işlərin artıq müəyyən nəticələr verdiyini idxalın artması ilə bağlı məlumatlar da sübut edir. Rəsmi statistikaya görə, təkcə 2021-2022-ci ilin sentyabr-fevral aylarında Qazaxıstan bizim istiqamətdə ixracı demək olar ki, dörd dəfə artıraraq 128,3 min tona çatdırıb. Eyni zamanda, bu kənd təsərrüfatı mövsümündə Rusiyadan ixrac əvvəlki ilə müqayisədə 730 min tona qədər azalıb.

Yeri gəlmişkən, son on ildə Azərbaycana buğda ixracında tarixi maksimuma 2012-ci ildə nail olunub - o zaman respublikamıza Qazaxıstan taxılının tədarükü bir milyon ton təşkil edib, sonra isə kəskin şəkildə azalıb və son beş ildə 300 min tondan artıq artım olmayıb.

Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmlinin AYNA-ya dediyinə görə, Qazaxıstandan buğda idxalının əvvəlki həcminin xeyli böyük olması onunla izah olunur ki, 7-8 il əvvəl Qazaxıstan 26 milyon ton taxıl istehsal edirdi: “Lakin son illər məhsulun miqdarı 10 milyon tona yaxın azalıb və respublikanın o qədər də yüksək ixrac potensialı yoxdur”.

“Azərbaycan Qazaxıstandan lazımi miqdarda buğda idxal edə bilməz. Biz oradan ildə 200-300 min tona qədər idxal edə bilərik, illik idxal tələbi 1,5 milyon tondur. Azərbaycan bazarı möhkəm şəkildə Rusiya buğdasının idxalına bağlıdır”, - deyə həmsöhbətimiz bildirib.

Müəllif: Tanya Samsonova