1969-1972-ci illərdə Aya ayaq basmış 12 amerikalı astronavtdan 4-ü bu gün də həyatdadır. Bu qədər radiasiya, gərginlik, çəkisizlik və bədənlərinə düşən yüklənmələrə baxmayaraq biri xaric (James Irwin) hamısı uzunömürlü olublar. Astronavtların çox hazırlıqlı və xüsusi seçilmiş olmaları, yaşayış tərzləri və psixoloji vəziyyətləri, qidalanma və s. kimi göstəriciləri önəmli rol oynamışlar demək…
• Neil Armstrong (1930 - 2012)
• Buzz Aldrin, 93 yaşında
• Pete Conrad (1930 - 1999)
• Alan Bean (1932 - 2018)
• Alan Shepard (1923 - 1998)
• Edgar Mitchell (1930 - 2016)
• David Scott, 91 yaşında
• James Irwin (1930 - 1991)
• John Young (1930 - 2018)
• Charles Duke, 87 yaşında
• Eugene Cernan (1934 - 2017)
• Harrison Schmitt, 87 yaşında
İbrahim Nebioğlu
TEREF: Xocanın Blogu

Gürcüstanda fiber-optik rabitədə yaranan problemlər səbəbindən İrana daxil olan internet kəsilib.

Məlumata görə, İranda internetlə bağlı problemlər Gürcüstandan keçən optik lifin qırılması ilə bağlıdır.

Bildirilir ki, hazırda Gürcüstanda problemin həlli üçün lazımi texniki tədbirlər görülür.
Mənbə: rossaprimavera.ru

"İngenuity" helikopterinin operatorları Marsa 72-ci uçuşundan sonra cihazla əlaqəni kəsib.

Axar.az xəbər veri ki, bu barədə NASA-dan məlumat verilib.

Məlumata görə, helikopter nəzərdə tutulan maksimum 40 fut (12 metr) yüksəkliyə uğurla qalxıb. Daha sonra eniş zamanı helikopterlə rover arasında əlaqə kəsilib.

"İngenuity" komandası mövcud məlumatları təhlil edir və helikopterlə əlaqəni bərpa etmək üçün növbəti addımları nəzərdən keçirir”, - nəşrdə vurğulanıb.

"Sırayla değil parayla"
Gazeteci Fatih Altaylı, Türkiye'nin ilk insanlı uzay yolculuğuna ilişkin olarak, "Mercedes taksiye binince, Mercedes sahibi oldum zannetmek..." yorumunu yaptı.

Türkiye'nin ilk astronotu Alper Gezeravcı'nın da içinde bulunduğu SpaceX'e ait uzay aracı, ABD yerel saatiyle 16.49'da (TSİ 00.49) NASA'nın Florida'daki Kennedy Uzay Merkezi'nden başarıyla fırlatıldı.

Fatih Altaylı, Türkiye’nin bu yolculuk ile uzayı fethettiğini zannettiğini savundu.

Altaylı yazısında şu ifadeleri kullandı:

"Türk astronot Alper Gezeravcı’nın uzay yolculuğu başladı.

Daha önce bir Amerikalı emlakçı, bir Kanadalı işinsanı, iki Suudi astronotun oturduğu koltuklardan birinde bu kez Türk pilot Gezeravcı oturuyor.

Benim anlamadığım ise Türkiye’nin bu yolculuk ile uzayı fethettiğini zannetmesi.

Daha önce de söyleyip yazdığım gibi 60 milyon doları basabilsem ve sağlık testlerinden geçmeyi başarabilsem ben de, siz de bu yolculuğu yapabilirdiniz.

Bu yapılanın Türkiye’nin uzaya gitme konusunda bir aşama kaydettiğine dair hiç bin anlamı yok.

Amerikalı emlakçı ya da Kanadalı iş insanı uzayı fethetme konusunda ne kadar aşama kat etti ise biz de ülke olarak o kadar aşama kaydettik.

Açıkçası ben bazılarının göstermeye çalıştığı sevince Mercedes taksiye binince, kendini Mercedes sahibi olmuş gibi göstermeye çalışan görgüsüzün yaptığına benzetiyorum.

Kardeşim, o bindiğin Mercedes’in jant kapağı bile senin değil.

Sen inince başkasını binecek.

Sırayla bile değil parayla."
/t24.com.tr

Qar yağan kimi müxtəlif sosial sahələrdə problemlər üzə çıxmağa başladı. Ölkənin böyük hissəsində yollar vaxtında təmizlənmədi. Buna görə də uzun tıxaclar yaranır. Kommunal xidmətlər lazımınca göstərilmədi. Üstəlik, mobil rabitə və internet xidməti səviyyəsinin çox aşağı olduğunu gördük.
Bizimyol.info xəbər verir ki, “Onlayn Azərbaycan” layihəsi çərçivəsində bir çox kəndlərdə baza stansiyaları quraşdırılıb. Bu məntiqlə mobil xidmət keyfiyyəti yalnız yaxşılaşmalıdır. Amma hava şəraiti bir az pisləşən kimi internet imkanları məhdudlaşır. Azərbaycan İnternet Forumunun rəhbəri Osman Gündüz bir sıra tədbirlərə ehtiyac olduğunu düşünür.

“Düşünürəm ki, rabitə xidmətlərinin keyfiyyətinə nəzarət edən İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Agentliyi mobil xidmətlərin keyfiyyəti ilə bağlı monitorinqləri gücləndirməlidir. Hər bir operator üzrə bəlli ərazilərdə mobil internetin sürətləri ölçülməlidir. Bu ərazilərdə mobil operatorların baza stansiyalarının yerləşməsi, əhatə dairəsi də monitorinq olunmalıdır. Zəruri olan ərazilərə yeni baza stansiyaların quraşdırılması üçün operatorlara göstərişlər verilməlidir. Keyfiyyətsiz xidmət göstərənləri agentlik cərimələməlidir”.

Osman Gündüz iqlim sammiti ilə bağlı narahatlığını ifadə edib. Onun sözlərinə görə, COP29 tədbiri zamanı boşluqlar özünü göstərə bilər.

“Tədbir çərçivəsində bəlli ərazilərdə içtifadəçilərin xeyli artacağı, ümumiyyətlə, 100 minədək xarici nümayəndənin bu tədbirlərdə iştirakı gözlənilir. Ümid edirəm, rabitə xidmətlərinin göstərilməsində problem olmayacaq. Düşünürəm ki, İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Agentliyi mobil rabitə və internet xidmətlərinin keyfiyyətinə nəzarəti daha da gücləndirməlidir. Fikrimcə, 5G infrastrukturunun qurulması üçün səylər də artırılmalıdır”.

Mütəxəssis daha çox mobil rabitə xidmət və mobil internet xidmətləri haqqında danışıb. Son günlər ümumilikdə ölkədə internetin sürətinin azalması diqqət çəkir. Agentlik bu məsələyə həssas yanaşmalıdır. Zamanla insanların internet imkanları genişlənmək əvəzinə daha da məhdudlaşır. Sosial platformalarda şikayətləri oxumaq kifayətdir. İnsanlar ödədiyi pulun müqabilində keyfiyyətli xidmət görmürlər. Əksinə olsa, yəni xidmət haqqı vaxtında ödənilməsə, provayderlər dünyanı dağıdar. Lakin keyfiyyətsiz xidmət göstərməkdən heç kim utanmır.

Son günlər bir çox ərazilərdə mobil xidmətlərin keyfiyyətinin aşağı düşməsi müşahidə edilir.
Xüsusən də həftəsonu qar yağması ilə bağlı mobil rabitə və mobil internetlə bağlı vəziyyətin pisləşdiyi bildirilirdi.
Təəssüf ki, mobil operatorlar və İKTA hələlik bunun səbəbləri haqda açıqlama verməyiblər.
Düşünürəm ki, rabitə xidmətlərinin keyfiyyətinə nəzarət edən RİNN-nin İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları Agentliyi mobil xidmətlərin keyfiyyəti ilə bağlı monitorinqləri gücləndirməlidir.
Hər bir operator üzrə bəlli ərazilərdə mobil internetin sürətləri ölçülməlidir.
Bu ərazilərdə mobil operatorların baza stansiyalsrının yerləşməsi, əhatə dairəsi də monitorinq olunmalıdır.
Zəruri olan ərazilərə yeni baza stansiyalatın quraşdırılması üçün operatorlara göstərişlər verilməlidir.
RİNN-nin "Onlayn Azərbaycan" layihəsinin uğurla reallaşması nəticəsində kəndlərdə baza stansiyaların quraşdırılması üçün də daha münbit şərait yaranıb.
Keyfiyyətsiz xidmət göstərən operatorlar İKTA tərəfindən cərimələnməlidir.
İKTA-nın bu monitorinqlərin nəticələrini dərc etməsi də doğru və faydalı olardı.
Eyni zamanda , qarşıdan COP29 tədbiri gəlir. Tədbir çərçivəsində bəlli ərazilərdə içtifadəçilərin xeyli artacağı, ümumiyyətlə isə 100 minədək xarici nümayəndənin bu tədbirlərdə iştirakı gözlənilir.
Ümid edirəm rabitə xidmətlərinin göstərilməsində problem olmayacaq.
Düşünürəm ki, İKTA mobil rabitə və internet xidmətlərinin keyfiyyətinə nəzarəti daha da gücləndirməlidir.
Fikrimcə 5G infrastrukturun qurulması üçün səylər də artırılmalıdır.
Osman Gunduz
TEREF: Xocanın Blogu

2019-cu ildə baş verən yanğınla əlaqədar illərdir bərpa işləri aparılan Fransanın məşhur tarixi yerlərindən biri olan Notr-Dam kilsəsinin ilin sonunda qapılarını ziyarətçilərin üzünə açacağı bildirilib.

KONKRET.az xəbər verir ki, “France Info”nun məlumatına görə, paytaxt Parisdə 800 illik tarixi irsin bərpası işləri son mərhələyə çatıb.

Kilsənin yenidən qurulmasına cavabdeh olan “Rebatir Notre-Dame de Paris” ictimai təşkilatının prezidenti Philippe Jost işlərin tamamlanmasına 11 aydan az vaxt qaldığını bildirib.

O, Notr-Damın dekabrın 8-dən etibarən ibadət və ziyarətə açıq olacağını açıqlayıb.

Xatırladaq ki, 2019-cu ilin aprelin 15-də Notr-Dam kilsəsində yanğın hadisəsi baş vermişdir.

Yadplanetli axtarışında olanlar yüksək oksigen səviyyəsinə malik ekzoplanetlərdə həyatı, xüsusilə texnoloji cəhətdən inkişaf etmiş həyatı axtarmalıdırlar.

Çünki oksigen qalıq yanacaqları yandırmaq, raket yanacağı istehsal etmək və bir çox başqa proseslər üçün lazımdır.

“Cebhe.info” xəbər verir ki, İtaliyanın Roma Tor Verqata Universitetindən Amedeo Balbi və ABŞ-ın Roçester Universitetindən Adam Frank belə bir planetin texnoloji sivilizasiyanın inkişafı üçün planetin atmosferində ən azı 18% oksigenin olması lazım olduğunu iddia edirlər. Bunun səbəbi isə sadədir-yanğın oksigen tələb edir.

“Oksigen olmayan bir planetdə bioloji həyat və hətta ağıllı varlıqlar görünə bilər. Lakin hazır yanğın mənbəyi olmadan onlar heç vaxt texnologiyalar inkişaf etdirə bilməyəcəklər, çünki daha yüksək texnologiyalar yanacaq və əritmə tələb edir”, - Adam Frank bildirib.

Hələ 1996-cı ildə britaniyalı iqtisadçı və futuroloq Robin D. Hanson “Böyük Filtr” adlanan fərziyyəni irəli sürmüşdü. Bu fərziyyə Fermi paradoksunun mümkün həll yollarından biridir. Ona görə Kainatın milyardlarla illik inkişafı zamanı orada çoxsaylı yadplanetli sivilizasiyalar məskunlaşmalı idi, lakin indiyə qədər insanlar heç bir insanın fəaliyyətinin izlərini tapmayıblar.

Hansonun fikrincə, müşahidə olunan Kainatda yerdənkənar sivilizasiyaların əlamətlərinin olmaması o deməkdir ki, bəzi alimlərin ağıllı həyatın yaranmasının nisbətən yüksək ehtimalının lehinə olan arqumentləri səhv ola bilər. Hazırda elmə məlum olmayan amillərin meydana çıxmasına mane ola bilər. Həyat formalarının inkişafı o dərəcəyə çatdı ki, onların fəaliyyətinin izləri Yerdən aşkar edilə bilib.

Alimlərin fikrincə, atmosferdə ən azı 18% oksigenin olması “Böyük Filtr”in faktorlarından biri ola bilər. Oksigen az olarsa, açıq havada uzun müddət yanma üçün kifayət etməyəcək, metallurgiyanın və bir çox digər sahələrin inkişafı üçün bir çox məhdudiyyətlər yaradacaqdır. Qalıq yanacaqların yandırılması ilə bağlı məhdudiyyətlər, şübhəsiz ki, atmosferi təmiz saxlamağa kömək edəcək, lakin onsuz, metallurgiya olmadan olduğu kimi, hər hansı geniş yayılmış sənayeni dəstəkləmək və ya cihazlarımızı aşkar edə biləcək siqnallar göndərə bilən radio ötürücüləri yaratmaq üçün lazım olan materialları istehsal etmək çətin olardı.

Bu gün Yer kürəsində atmosferdəki oksigen miqdarı 21% təşkil edir, lakin bu, həmişə belə olmayıb. Həyatın birinci yarısında planetin atmosferində azot və karbon qazı üstünlük təşkil edirdi və oksigenin nisbəti yalnız 0,001% ola bilərdi. Bununla belə, təxminən 2,4 milyard il əvvəl planetimizin atmosferində molekulyar oksigenin miqdarı kəskin şəkildə artmağa başladı. Bu artım tullantı məhsul kimi oksigen istehsal edən siyanobakteriyaların təkamülü ilə izah olunur. Bu səbəbdən bir çox anaerob həyat formaları nəticədə məhv edildi.

Bu hadisədən sonra 400 milyon il ərzində - təxminən iki milyard il əvvəl - atmosferdəki oksigen səviyyələri 10% idi, yəni onların hələ də ağıllı və qabaqcıl həyat formalarının ortaya çıxması üçün çox aşağı idi.

Yerdəki oksigen səviyyəsinin 18%-dən yuxarı qalxması üçün nə qədər vaxt lazım olduğunu nəzərə alsaq, ağıllı həyat axtarışının öz oksigen ehtiyatlarını yaratmaq üçün kifayət qədər vaxtı olan köhnə planetlərdə aparılmalı olduğunu düşünə bilərik.

Verqat və Frankın “Nature Astronomy” jurnalında dərc olunan araşdırması başqa səbəbə görə də vacibdir. Onun məlumatları Yer kürəsində oksigen səviyyəsinin 18%-dən aşağı düşəcəyi təqdirdə ciddi problemlərlə üzləşəcəyimizi göstərir. Yaponiyanın Toho Universitetindən Kazumi Ozaki və NASA-dan Kristofer Reynhardt və Atlantadakı Corciya Texnologiya İnstitutunun 2021-ci ildə apardığı araşdırmaya görə, Günəş qocaldıqca və işıqlandıqca, daha çox istilik əmələ gəldikcə, Yer atmosferi oksigendən məhrum olacaq. Və təxminən bir milyard ildən sonra oksigen səviyyəsi 10%-ə düşəcək.

Bir milyard il olduqca ciddi bir zamandır və gələcək yer kürəçilərinin bu problemə hazırlaşmaq və problemi bir şəkildə yumşaltmağa kömək edəcək texnologiyalar icad etmək üçün vaxtı ola bilər. Yoxsa başqa planetlərə köçməyə vaxt tapacaqlar.

İqlimşünaslar Şimal yarımkürəsində qlobal temperatur artımını müşahidə edirlər. 2024-cü ilin may ayında yeni temperatur rekordları gözlənilir.

Publika.az xəbər verir ki, uzun müddət NASA-da işləyən alim Ceyms Hansenin kritik hədd olan '1,5 dərəcə' ilə bağlı yeni xəbərdarlıqları qorxu yaradıb. Paris İqlim Sazişində müəyyən edilmiş beynəlxalq səviyyədə qəbul edilmiş 1,5 dərəcə həddi gözləniləndən tez keçmək böyük risklər yaradır.

Hansen günəşdən gələn enerji ilə yerdən gələn enerji arasındakı balanssızlığın son 10 ildə demək olar ki, iki dəfə artdığını diqqətə çatdırıb. Həmçinin xəbərdarlıq edib ki, artım dəniz səviyyəsinin ciddi şəkildə qalxmasına səbəb ola bilər.

Zəlzələ Araşdırma İnstitutunun Meteorologiya Laboratoriyasının rəhbəri Adil Tek ölçmələrin necə aparıldığı barədə məlumatlar verib:

"Atmosferdəki karbon qazı dünyanın bir çox fərqli nöqtəsində ölçülür. Ancaq ən vacib stansiyalardan biri Sakit okeandakı Mauona Loa stansiyasıdır. 1950-ci illərdə ölçmələr 240 PPM səviyyəsində olduğu halda, bu gün 440 PPM-ə yüksəlib. Bu stansiya Sakit okeanda sənayenin olmadığı və yaşayış məntəqəsinin az olduğu bir yerdədir. Biz bunu azad atmosfer şəraiti adlandırırıq. Burada edilən ölçmələr vacibdir. 2050-ci illərdə bunun 480-500 PPM-ə qədər artacağını görürük. Dünya bundan necə təsirlənəcək? Bu, əlbəttə ki, dəniz səviyyəsinin artmasına səbəb olacaq."